Morgunblaðið - 03.04.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 3. apríl 1955
uttMðMfr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Hugleiðingar
sjóslysa
um rannsókn
Bandalag til verndar
heimsfriðnum
AMORGUN, mánudaginn 4.
apríl, eru 6 ár liðin frá því
að Atlantshafsbandalagið var
formlega stofnað. Af því tilefni er
ástæða til þess að rifja lauslega
upp hvernig ástandið var þá í
alþjóðamálum og hvað síðan hef-
ir gerzt.
Þegar síðustu heimsstyrjöld
lauk, hófu hinar vestrænu lýð-
ræðisþjóðir, sem borið höfðu sig-
urorð af nazistum í samvinnu við
Rússa, tafarlausa afvopnun. Hin-
ir miklu herir Bandaríkjamanna
og Breta á meginlandi Evrópu
voru smám saman fluttir heim.
Stærsta áhugamál hinna vest-
rænu þjóða var að fá hermenn
sína sem fyrst heim. Fólkið þráði
frið og uppbyggingu eftir hinn
mikla hildarleik.
En á sama tíma, sem lýð-
ræðisþjóðirnar afvopnuðust og
fluttu heim heri sína; hófu
Rússar mikla pólitíska og hern
aðarlega sókn vestur megin-
land Evrópu. Örfámennar
klíkur kommúnista í Póllandi,
Tékkóslóvakíu, Rúmeníu,
Ungverjalandi, Búlgar-
íu, Albaníu, Júgó-
slavíu og Austur-Þýzkalandi,
hrifsuðu til sín völdin í skjóli
Rauða hersins rússneska, sem
sat í öllum þessum löndum.
Allt lýðræði var afnumið.
Pólitískir andstæðingar komm
únista voru ýmist fangelsaðir
eða gerðir höfðinu styttri. Auð
sætt var, að Rússar hugðust
framkvæma stórfellda land-
vinningastefnu á kostnað ná-
granna sinna í Vestur-Evrópu.
Af þessu framferði Rússa skap-
aðist öryggisleysi og ótti við nýja
styrjöld. Hinar frjálsu þjóðir
Vestur-Evrópu sáu, að í stað út-
þennslustefnu þýzku nzistanna,
var komin rússnesk og kommún-
isk útþennslustefna og valdasókn.
Smáþjóðirnar, Hollendingar,
Belgíumenn og Luxemborgarar,
urðu fyrstír til þess að freista
samtaka í varnarskyni. Bretar og
Frakkar komu á eftir. Innan
skamms hófst samvinna þessara
þjóða við hin voldugu lýðríki vest ;
urheims, Bandaríkin og Kanada. í
Þessar þjóðir ákváðu nú að
mynda með sér þróttmikil varn- I
arsamtök til verndar heimsfriðn- 1
um og eigin öryggi Norðmenn,
Danir og fslendingar ákváðu
einnig að taka þátt í þeim. ítalir
og Portugalar sömuleiðis. Síðan
hafa bætzt í hópinn 3 ríki: Grikk-
land, Tyrkland og nú síðast Vest-
ur-Þýzkaland sem fær aðild að
bandalaginu 'amkvæmt Parísar-
samningunum.
Hvaða áran"ur hefir svo orðið
af starfi Atlantshafsfundarins
þessi 6 ár?
Hann hefir orðið mikill og
heillavænlegur. Styrjaldar-
óttinn hefir dvínað, öryggis-
leysið í alþjóðamálum minnk-
að.
Voldug samtök frjálsra þjóða
hafa verið byggð upp til verndar
heimsfriðnum. Hinni kommún-
isku ofbeldisstjórn í Moskvu er
nú orðið það ljóst, að árás henn-
ar á einhverja hinna frjálsu þjóða
Vestur-Evrópu, gæti ekki fært
henni sigur. Hún hlyti þvert á
móti að hafa í för með sér ægi-
legan ósigur hennar og hrun hins
kommúniska skipulags í þeiál
löndum, þar sem því hefir verið
þröngvað upp á þjóðirnar með of-
beldi.
Það er þessi vitneskja um
voldugar varnir hins frjálsa
heims, sem hefir dregið úr
styrjaldarhættunni og skapað
stórauknar líkur fyrir friði.
Atlantshafsbandalagið hef-
ir þannig á 6 árum unnið mik-
ið og gott starf.
Þó að það sé enn ungt að
árum, er óhætt að fullyrða, að
það sé ein merkustu samtök,
sem mannkynssagan greinir.
En hlutverk þess er ekki ein-
göngu að byggja upp hervarnir
þjóða sinna og tryggja frið og
öryggi í heiminum. Það miðar
baráttu sína jafnhliða við hitt, að
skapa innri farsæld og velmegun
meðal þátttökuþjóða sinna. Einn-
ig á því sviði hefir því orðið mik-
ið ágengt. Hefir þar munað mest
um hin geysilegu framlög Banda-
ríkjamanna til uppbyggingar
Evrópu. Hinn nýi heimur í vestri
hefir þannig lagt glæsilegan skerf
af mörkum til uppbvggingar
þeirra landa, sem mestri blóðtöku
urðu fvrir í síðustu styrjöld.
íslendingar fagna því að hafa
frá upphafi borið gæfu til þess
að vera með í varnarsamtökum
hinna frjálsu þjóða. Einnig fyrir
þá hefir stofnun Atlantshafs-
bandalagsins haft geysilega þýð- t
ingu. Með því hefir sjálfstæði og
öryggi þessa litla lands og hinnar
fámennu þjóðar þess verið eflt
og aukið. Fvrir efnahagslíf þjóð-
arinnar hefir efnahagssamvinnan
við þjóðir Atlantshafsbandalags-
ins einnig haft stórkostlega þýð-
ingu.
Þjóðir Atlantshafsbandalags
ins óska þess fyrst og fremst,
að friður haldist, og unnt verði
að halda áfram uppbyggingu
landanna og sköpun farsældar
og velmegunar öllum þjóðum
til handa.
íANNSÓKN sjóslysa er án efa
eitthvert hið vandasamasta
efni, sem dómstólarnir fjalla um.
Rannsóknirnar eru mjög ítarleg-
ar og kostað er kapps um að
grafast nákvæmlega fyrir um
orsakir þeirra.
Fyrir sjófarendur er hér mest
í húfi, að allt sem skipti máli
komi fram Sjóslys á íslenzk-
um skipum eru næsta sjaldgæf,
sem orsakast hafa vegna þess, að
skipin hafi bilað t. d. vélar bilað,
stýri brotni, eða þess háttar. ■—
Yfirleitt virðast þau öll eiga rót
sína að rekja til siglingafræði-
legra atriða.
BETRI TÆKI
i Á undanförnum árum hefur
hverskonar öryggistækjum á
skipum lan.dsmanna fjölgað og
þau endurbætt stórlega. Full-
komið öryggi á sjó er langt fram
undan, en því er fagnað, þegar
ný og betri tæki leysa hin gömlu
af hólmi. Ekkert tæki mun þó
hafa valdið meiri byltingu á
þessu sviði en ratsjáin. Hún er
hverju skioi ómissandi, en hún
getur bilað eins og annað og
ekki er víst; að hægt sé að lag-
færa bilunina úti á sjó. Þá reynir
meira á siglingafræðilega kunn-
áttu yfirmannanna á skipunum,
en meðan ratsjáin var í lagi.
Hefnd Rújsa
UNDANFARNA mánuði hafa
Rússar verið með stöðugar heit-
ingar í orðsendjngum sínum til
vestrænna þjóða varðandi Þýzka
landsmálin. Ein algengasta hót-
un þeirra er að ef Parísarsamn-
ingarnir gangi í gildi, þá skuli
þeir sjá um það að sameining
hinna aðskildu landshluta Þýzka
lands verði aldrei. Þeir hafa hót-
að að grípa til ýmissa ráðstafana
til að klekkja á Þjóðverjum, ef
þessir samningar gangi í gegn.
Talið, er að samgöngustöðvun,
sem austur-þýzkir kommúnistar
eru nú að setja á leiðum til Vest-
ur-Berlínar, sé einn liðurinn í
hefndarráðstöfunum. Slíkar ráð-
stafanir verða þó varla til þess að
beygja Þjóðverja, né fá þá frá
þeirri stefnu sem sannfæring
þeirra býður þeim. Þvert á móti
sýna slíkar ofsóknir, hve mikil
þörf er fyrir að allar þær þjóðir
Vestur Evrópu, sem aðhyllast
vestrænt lýðræði standi saman
til að vísa á bug öllum árásum.
UPPLYSINGAR A SJO-
SLYSUM
Um daginn fór ég að íhuga
þetta, er ég hlýddi á framburð
manna fyrir sjórétti í sambandi
við rannsókn á aðdragandanum
að því, er togarinn Jón Bald-
vinsson fórst hvort ekki væri
timabært að taka upp nýjan
hátt í sambandi við upplýsing-
ar á sljóslysum á íslenzk-
um skipum. — Við rapnsókn
slíkra slysa hlýtur að koma fram
margt og mikið sem sjófarendur
geta lært af, aukið þekkingu sína
á sviði skipstjórnar lært af
reynzlu annarra skipstjórnar-
manna, sem orðið hafa fyrir því
óhappi að stranda skipi sínu.
| Þegar lokið er rannsókn slíkra
sjóslysa og dómur kveðinn upp,
þá skoðast það mál endanlega
til lykta leitt, gagnvart þeim, sem
hlut eiga að máli og hagsmuni
eiga.
En það einmitt þetta, sem
tímabært er nú að gera breyt-
ingu á. Öll gögn, skýrslur og
niðurstöður i sambandi við
rannsókn á hverju einasta sjó-
slysi á íslenzku skipi á að gefa
út fyrir sjófaraendur að lesa
og læra af. Ef sk«p strandar,
þá kemur það mál öllum sjó-
mönnnum við, en til þessa
hafa þeir ekki átt þess kost að
kynna sér málavexti nema þá
í gegniim frásagnir blaðanna
af því sem fram fer í sjórétt-
inum. Dómsfcrsendur og nið-
urstöður eru sára sjaldan birt-
ar og þar geta blöðin ekki gef-
ið nægdega fræðilega skýr-
ingu á hlutunum.
Fullkomru öryggi á sjónum
viljum við keppa að, en vel
menntuð og vel upplýst sjómanna
stétt er frumskilyrðið til þess að
svo geti orðið.
Sv. Þ.
Myndin er af Jóni Baldvinssyni, tekin daginn, sem hann strand-
( ^ ' ' A.
1 aði, af berginu sem skipbrotsmönnum var bjargað upp a. — Sezt
línan, sem björgunarstóllinn var dreginn eftir.
(Ljósm. Mbl. Ól, K. M.)
Ueí'jahandi óhrifíar:
Brugðið hart við.
ÞAÐ var víða tekið hart við-
bragð, þegar Gamla bíó aug-
lýsti í hádegisútvarpinu í gær-
dag, að höfð yrði barnasýning á
H. C. Andersen kvikmyndinni kl.
3 um daginn, og — meira en það
— aðgangur yrði ókeypis og mið-
unum útbýtt milli kl. 1 og 2 eftir
Afii Stokkseyrarbáfa
STOKKSEYRI, 2. apríl: — Afli
bátanna frá vertíðarbyrjun hér á
| Stokkseyri er nú 800 lestir af
slægðum fiski. Fjórir bátar hafa
1 stundað vertíðina. í marzmánuði
bárust á land 430 lestir. Réru bát-
arnir 25 daga af marz en 6 land-
legudagar voru í þeim mánuði.
Var afli fremur misjafn en oft
góður og jafnvel ágætur.
i Afli bátanna frá byrjun er sem
hér segir: Hólmsteinn 278 lestir,
Hásteinn 225 lestir, Hersteinn 166
lestir og Hafsteinn 130 lestir.
i-s: <
hádegið. — Maður kom með fimm
ára son sinn kl. 10 mínútur yfir
eitt — ætlaði svo sem að vera ör-
uggur með að grípa ekki ú tómt
— en gerði það samt. Honum var
sagt, að allir miðarnir hefðu rok-
ið út á einum sex mínútum og
svo var ekki meira með það.
Maður getur nærri að þarna
hafa margir verið um hituna, það
er ekki á hverjum degi sem
ókeypis bíó býðst — og það slík
ljúflingsmynd og þarna er ann-
ars vegar: — um sjálft ævin-
týraskáldið Andersen og ævin-
týrin hans, sem fært hafa, og
munu færa um alla framtíð svo
mörg börn inn í dýrlega ævin-
týraheima. Að sjá þetta allt ljós-
lifandi var svo sem ekkert rusl.
Meiri fjölbreytni
í ( barnamyndir.
EN úr því, að við erum nú á
annað borð að tala um börn
og kvikmyndir væri ekki úr vegi
að ég kæmi hér á framfæri fyrir-
spurn frá ungum föður um þetta
efni. „Hversvegna — spyr hann —
hafa ekki kvikmyndahús bæjar-
ins yfirleitt barnasýningar kl. 3
á laugardögum eins og á sunnu-
dögum, og er ekki hægt að fá
meiri fjölbreytni í þær barna-
myndir, sem sýndar eru hér. Ég
er búin að fara hvað eftir annað
— heldur hann áfram — nú upp
á síðkastið með litla son minn á
barnabíó og mér finnst það alltaf
það sama, sem við höfum séð —
einhverjar Palla-Kalla sögur,
sem út af fyrir sig kunna að vera
ágætar, þótt hægt sé að verða
leiður á þeim. — Einnig mun það
álit margra, að oft séu sýndar hér
á barnasýningum kvikmyndir,
sem eru miður heppilegar fyrir
börn — um skotbardaga og bófa
og alls kyns óþokkastrik. Það er
mjög mikilsvert, að kvikmynda-
húsin reyni að afla sem beztra
og fjölbreyttastra barnakvik-
mynda, sem geti bæði orðið til
fræðslu og skemmtunar. — Þetta
sagði ungi faðirinn og vissulega
hefir hann satt að mæla.
R
Kaffiilmur í
kaffilausum bæ!
AFFINÖS“ skrifar á þessa
leið:
„Það hefir vakið athygli þeirn
sem átt hafa leið að undanförn'
fram hjá einni kaffibrennslustofu
bæjarins, að þaðan hefir lagt
ljúflegan kaffiilm rétt eins og
brennsla og kaffigerð væri í full-
um gangi — í kaffilausum bæn-
um! Þetta hefir vakið furðu
þeirra sem reynt hafa. Luma
kaffiframleiðendur eftir allt
saman á kaffibyrgðum, sem að-
eins fáum útvöldum eru ætlaðar?
— Það finnst okkur hinum súrt til
að vita, sé það satt — og nefið á
mér lýgur ekki svo glatt, þegar
kaffi er annars vegar. Já, víst
kitlar lyktin ein vitin þægilega
— en að lifa á lyktinni einni
saman það er fulllítið af því
góða. — Kaffinös",