Morgunblaðið - 10.05.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 10. maí 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni GarSar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Súgfirzkir barnask- nemendur at
hafnasamir til eflingar skóla síns
10 ór iró styrjoldnrlokiun í Evrópu
HINN 8. þessa mánaðar voru 10
ár liðin frá því að heimsstyrjöld-
inni lauk í Evrópu. Þann dag ár-
ið 1945 gafst Stór-Þýzkaland
nazismans upp fyrir sameinuðum
herjum Bandamanna.
Enda þótt þjóðir Evrópu stæðu
þá á hrikalegum rústum, og
mörg sár og stór blæddu, mótaði
þó einlægur fögnuður sárþjáðra
manna styrjaldarlokin. Hrylli-
legustu styrjöld mannkynssög-
unnar var Jokið. Eftir var að vísa
lokahríðin í baráttunni gegn Jap-
önum á Kyrrahafi.
Að vinna friðinn
Það, sem mönnum var hug-
stæðast á friðardaginn í Evrópu
1945, var að vinna frið framtíðar-
innar. Aldrei framar styrjöld,
mannvíg og eyðileggingu, var hið
sameiginlega kjörorð hinnar
blæðandi Evrópu. — Þjóðirnar
þráðu fyrst og fremst að kasta
frá sér vopnunum og taka til við
uppbyggingu landa sinna og
endurreisn þeirrar lífshamingju,
sem styrjöldin hafði svipt þær í
nær 6 óralöng og blóðug ár.
Nú þegar 10 ár eru liðin, skipt-
ir það mestu máli, að gera sér
það ljóst, hvernig hið mikla upp-
byggingarstarf hafi tekizt.
Þegar athuguff er hin efna-
hagslega hliff viffreisnarstarfs-
ins má segja, aff undraverffur
árangur hafi náðst. — Flest
lönd Vestur-Evrópu hafa nú
rétt atvinnuvegi sína svo vel
viff, aff framleiffsla þeirra er
ekki affeins orffin hin sama og
hún var fyrir stríff, heldur og
miklu meiri í flestum þeirra.
Heilar borgir hafa veriff reist-
ar úr rústum, ný og full-
komin húsakynni risiff upp úr
sprengjugýgjum loftárásanna.
Ræktun landsins hefur fleygt
fram og námureksturinn kom-
izt í samt lag.
Hjálparstarf
Bandaríkjanna
í þessu sambandi ber að minn-
ast á það, að hjálparstarfsemi
Bandaríkjanna, Marshall-sam-
vinnan svokallaða og efnahags-
samvinna hinna vestrænu þjóða,
á ríkan þátt í hraða viðreisnar-
starfsins. Fyrir rausn sína og ör-
læti verðskuldar bandaríska
þjóðin mikið þakklæti Evrópu-
búa. Hinn afkastamikli iðnaður
Bandaríkjanna, hefur veitt hinni
styrjaldarþreyttu Evrópu stór-
kostlegri hjálp en mannkynssag-
an greinir áðu” frá þjóða í milli.
En þótí hiff efnahagslega
viðreisnarstarf hafi gengiff
vel á þeim 10 árum, sem liffin
eru frá styrjaldarlokum verff-
ur ekki hiff sama sagt um viff-
leitnina til þess, aff útrýma
vopnabúnaffi og útiloka styrj-
aldir. Hinar vestrænu lýff-
ræffisþjóffir hugffust afvopn-
ast þegar aff styrjöldinni lok-
inni. Þær kölluðu hermenn
sína heim og vopnin voru
lögff til hliffar. En Rússar
höfffu allt annan hátt á. Þeir
héldu áfram aff vígbúast. Þeir
notuðu rauða herinn til þess,
aff hjálpa fámennum komm-
únistaklikum til þess aff hrifsa
völdin í sínar hendur í mörg-
um löndum í Austur- og Miff-
Evrópu.
Þar með hófst harmsaga fyrsta
áratugsins að heimsstyrjöldinni
lokinni. Óttinn við nýja styrjöld
náði valdi á hugum fólksins um
víða veröld. Þjóðir Vestur-
Evrópu, sem hrammur nazismans
hafði legið á í mörg ár, urðu nú
á ný að efna til samtaka til vernd
ar öryggi sínu og sjálfstæði. Er
sú saga margsögð. Atlantshafs-
bandalagið var myndað. Og ein-
mitt þessa dagana, er rétt 10 ár
eru liðin frá styrjaldarlokum,
sitja fulltrúar 15 þjóða á rökstól-
úm í París, til þess, að leggja síð-
ustu hönd á stofnun nýs banda-
lags Vestur-Evrópuþjóða. Hlut-
verk þess er að samræma varnir
þessara þjóða og-treysta sameig-
inleg átök þeirra í samvinnu við
Atlantshafsbandalagið og einmitt
nú er Vestur-Þýzkaland endan-
lega að taka sæti sem frjálst og
sjálfstætt ríki meðal annara sjálf-
stæðra landa Vestur-Evrópu.
í því lig^ur hættan
Austurhluti Þýzkalands er hins
vegar aðeins lepprjki Rússa,
kúgað og ósjálfstætt. í því liggur
hin mikla hætta fyrir friðinn í
Evrópu. Meðan Þýzkaland hefur
ekki verið sameinað er hætt við
því, að ekki grói um heilt milli
austurs og vesturs. Við því má
einnig búast að meðan margar
þjóðir Austur- og Mið-Evrópu
hafi verið sviptar sjálfstæði sínu
og búa við kommúnískt einræði
og ofbeldi verði erfitt að drepa
ófriðarhættunni á dreif.
Hinu ber ekki að neita, að hin
einurðu og velskipulögðu varnar-
samtök vestrænna þjóða hafa
dregið úr hættunni á bráðri
styrjöld. Þau hafa gert rússnesku
kommúnistastjórninni það ljóst,
að árás af hennar hálfu á hin-
ar frjálsu þjóðir muni mætt með
voldugri gagnsókn, sem fyrr eða
síðar hlyti að leiða hrun og eyði-
leggingu yfir þann, sem árásina
hefur.
Atlantshafsbandalagið hefur
því nú þegar gert stórkostlegt
gagn.
Tíu ára reynsla
Mannkynið héíur lært mikið á
þeim 10 árum, sem liðin eru frá
því árásarstyrjöld Adolfs Hitlers
lauk. Það hefur meðal annars séð
það, að einræðið, hvort sem það
er brúnt éða rautt, felur jafnan
í sér ógnun við friðinn. Þegar
Adolf Hitler lét lífið í brennandi
rústum þess ríkis, sem hann hafði
í senn byggt upp og rifið niður,
kom annar einræðisherra fram á
sjónarsviðið og reiddi svipu harð-
stjórnarinnar hátt á loft yfir
höfði mannkynsins. Það var hinn
mikli spámaður kommúnismans,
Jósef Stalin.
í 10 ár hafa hinar frjálsu
þjóffir heims barizt viff aff
bægja ógnun kommúnismans
frá dyrum sínum, barizt viff
skugga nýrrar ófriffarhættu. í
þeirri baráttu hefur þeim
hluta mannkynsins, sem tekur
frelsi og mannréttindi fram
yfir allt annaff orðiff mikið
ágegnt. Þess vegna geta þjóð-
irnar nú litiff sæmílega von-
góðar fram í tímann.
SUGANDAFIRÐI, 9 maí. —
! Barnaskólanum hér var slitið þ.
3. þessa mánaðar. Átta börn luku
| fullnaðar- eða burtfararprófi. —
j Hæztu meðaleinkunn á fullnaðar
prófi hlaut Guðrún Þórðardóttir,
9,2. í skólaslitaræðunni gat skóla
stjóri helztu viðburða skólaársins
og þakkað; nemendum ánægju-
legar samverustundir á vetrin-
um.
í vetur gáfu nemendur út fjöl-
ritað skólablað. Einnig héldu þeir
hlutaveltu til ágóða fyrir bóka-
safn sitt og skíðasjóð og komu
upp fjölbreyttri skemmtun til
ágóða fyrir ferðasjóð sinn. Skóla-
skemmtumn var prýðilega sótt og
skemmtiatriðunum ágætlega
tekið.
Handavinnusýning skólabarna
var haldin 1. maí. Skólastjóri var
í vetur séra Jóhannes Pálmason
og kennari Baldur Hólmgeirs-
son. Brýn þörf er á nýju skóla-
húsi, þar sem hið gamla er orðið
50 ára gamalt og mjög úr sér
gengið. Kennslustofur eru tvær,
en rúmlega 70 börn í skólahverf-
inu. Er bygging nýs skólahúss
því mjög aðkallandi vandamál
Súgfirðinga. —Fréttaiitari.
Lokadaprínn
HAFNARFIRÐI — Eins og und-
anfarin ár, verður lokacagurinn,
11. maí, fjáröflunardagur Slysa-
varnadeildarinnar Hraunprýðis
hér í bæ. Merki verða seld og
kaffi selt í Sjálfstæðishusinu, •—
einnig verða kvikmyndasýningar
í báðum bíóunum. — Hraunprýð-
iskonur sjá að öllu leyti um kaffi-
söluna, en hún hefst kl. 3 e. h.
Þær konur, sem vilja gefa kaffi
brauð, eru góðfúslega beðnar að
hafa samband við frú Halldóru
Jóhannsdó+tur, en hún er for-
maður kaffisöluneúidar.
\Líuahandi óbripar:
Um Skólagarffa
Reykjavíkur
NÝLEGA ræddi E.B. Malm-
quist ræktunarráðunautur
um starfsemi Skólagarða Reykja-
vikur í fréttaauka Ríkisútvarps-
ins. Skýrði hann þar frá tilhög-
un og vinnuskipan í görðunum
og einnig ræddi hann um það
hve góð uppeldisáhrif skólagarð-
! arnir hefðu á börnin. í þessu sam-
bandi kom mér í hug að rita þér
nokkrar línur, Velvakandi sæll,
og með þeim að reyna að koma
á framfæri þakklæti til bæjar-
yfirvaldanna fyrir að hafa stofn-
að skóla þennan.
Reynsla sú er fengizt hefur af
skólagörðunum þau 8 ár, sem þeir
hafa starfað er mjög góð og
Malmquist benti á að augljóst
væri að börnunum hefði þótt
gaman að vera þar að vinna við
hinar ungu og veikbyggðu plönt-
. ur, hlúa að þeim á allan hátt og
' fylgjast með vexti þeirra og við-
gangi unz uppskeran er full-
þroskuð og svo eru þau stolt af
því að geta neytt hennar heima
á borði sínu.
I
ÍFræffsluferffir í ná-
grenni Reykjavíkur
EN starfsemi Skólagarðanna er
ekki eingöngu sú að börnin
’ fái þjálfun í jarðvinnslu, plöntu-
sáningu og fleiru er lýtur að al-
mennri heimilisgarðyrkju, held-
ur er farið með þau í fræðslu-
ferðir í nágrenni bæjarins, berja-
ferðir og fleira. Einnig hafa verið
farnar lengri ferðir, t.d. gengið á
Esju og skoðaðar garðyrkju-
stöðvar í Hveragerði.
I Skólagarðarnir voru upphaf-
lega stofnaðir til þess að taka við
þeim börnum í Reykjavík, sem
ekki eiga kost á sumardvöl í
sveit og veita þeim tækifæri til
að kynnast ræktun og njóta úti-
veru. Um 1000 börn á aldrinum
10—14 ára hafa alls innritazt síð-
an skólagarðarnir tóku til starfa.
fleiri börn fái að njóta fræðslu og
ánægju þar. — R. B. Gíslason.
Hvernig stendur á því?
HÚSMÓÐIR hefir orðið:
„Kæri Velvakandi!
Eg hefi verið að velta því fyrir
mér, hverju það sæti, hvað mér
finnst íslenzku kremkexi hafa
farið aftur upp á síðkastið. Að
vísu ber ekki að neita því, að
fjölbreytni þessarar vöru hefir
vaxið mikið undanfarin ár en
mér finnst gæðin ekki að sama
skapi. Sérstaklega hefi ég tekið
eftir því, að kremið í kexinu er
orðið af mjög skornum skammti,
stundum er það vart sýnilegt,
hvað þá heldur að mikið fari
fyrir bragðinu. Ég sakna góða
kremkexins, sem maður fékk hér
í „gamla daga“ — það bar nafn
með réttu og kaupandinn varð
yfirleitt alls ekki fyrir vonbrigð-
um þegar hann beit í kökuna
sína. Þá var það líka oft með
gráfíkjum inní, sem var mjög
É‘
Anægja foreldra
G þekki foreldra nokkurra
I Yj barna, sem verið hafa í skóla
görðunum og láta þeir ákaflega
vel yfir þeim áhrifum, sem þau
verða fyrir þar. Skólagörðunum
er vel stjórnað af E.B. Malm-
quist og aðalkennara skólans,
Ingimundi Ólafssyni. Og það er
enginn vafi á því að með námi
sínu í skólagörðunum öðlast
börnin háttprýði og virðingu fyr-
ir gróðurmætti jarðar. Vonandi á
görðunum eftir að fjölga að mun |
áður en langt um líður, svo að I
Ijúffengt. Nú sést miklu minna
af því og sama máli gegnir um
það og kremið, það er varla
annað en nafnið tómt.
Verða aff vera
samkeppnisfærar
MÉR finnst gleðilegt, hve ís-
lenzkum iðnaði hefir fleygt
fram á síðustu árum og sjálfsagt
er, að við styðjum hann með því
að taka íslenzkar iðnaðarvörur
fram yfir erlendar. Það ættum
við húsmæður að taka höndum
saman um, en til þess verða þær
auðvitað að vera samkeppnis-
færar við hinar aðfluttu og lág-
markskrafa okkar hlýtur að
vera, að þeim hraki ekki frá því,
sem áður var, þar sem líka verð-
lag þeirra fer jafnframt síhækk-
andi. Með þökk fyrir birtinguna.
Húsmóðir“.
... ÍÞRÓTTIR ...
\ Volur - Fram 4:0
FYRSTI knaítspyrnuleikur
meistaraflokksliðs á þessu
ári fór fram á sunnudaginn
! og meff honum hófst Reykja-
víkurmótiff. Valur og Fram
léku og fóru leikar svo að
Valur sigraffi meff 4 mörkum
gegn engu í leik sem fyrst
framan af var þófkenndur, en
breyttist svo smátt og smátt
er Valsmenn náðu æ oftar
góffum tökum á leiknum og
þökk sé Valsliffinu, aff þessi
fyrsti leikur lofar dógóffu um
sumarið.
Um fyrri hálfleikinn er fátt að
segja. Hann var þófkenndur og
fálmkenndur. Menn reyndu —
en gátu ekki. Hvorugt liðið náði
valdi yfir knettinum. Valsmenn
voru mun meira í sókn — léku
enda undan góðum vindi og á 32.
mín. skoraði Magnús Snæbjörns-
son h. innh. eina mark hálfleiks-
ins. Tók Sigurhans aukaspyrnu
á miðju, spyrnti út á hægri kant,
þar sem fyrir var Hilmar Magn-
ússon útherji, sem vippaði knett-
inum inn að markinu svo Magnús
fékk gott tækifæri til að skora.
Síðari hálfleikur var mun
skemmtilegri — og oft allvel
leikinn af Valsmönnum. Á 21.
mín. skoraði Hörður Felixson.
. Hann átti upphafið að því upp-
hlaupi, og naut góðrar aðstoðar
I Hilmars og Magnúsar. Á 42. mín.
kom þriðja markið. Hilmar, Sig-
urður (Sidon) og Hörður Felix-
son unnu að þv, vel og skemmti-
lega. Tveim mín. síðar komst
Magnús innfyrir, átti í stuttu ein-
vígi við Karl markvörð og fékk
skorað 4 : 0.
Eins og fyrr segir, þá var það
Valsliðið, sem gaf þessum leik
lit. Valsmenn mega vera ánægð-
ir með þennan leik — einkum
síðari hálfleik — sem fyrsta leik
á árinu. Vörnin er góð hægra
megin (Árni Njálsson) og í miðju
(Einar Halldórsson) sem oft fór
yfir til vinstri, en þar var veik-
asti hlekkur varnarinnar. Fram-
verðirnir voru í þessum leik veik
asti hluti liðsins, en í stúkunni
heyrðist að þetta væru vara-
menn — þarna ættu Albert Guð-
mundsson og Halldór Halldórs-
son að leika síðar.
I Framlínan náði sér ekki vel
j upp í fyrstu, en síðasta hluta
I leiksins átti hún ágætan leik. _
Það gleðilega var að útherjarnir,
Sidon og Hilmar Magnússon,
voru stoðir hennar, sá fyrrnefndi
tekniskasti maður vallarins og
Hilmar nýliði í meistaraflokki.
Það er trú mín að þessir útherjar
eigi eftir að gera Val mikið gott.
Innherjarnir, Magnús og Hörður,
voru kvikir og fljótir til — eink-
um Hörður. Gunnar miðfram-
herji of aftarlega og of ráðríkur
með knöttinn.
Framliðið náði sér aldrei upp.
Leikur þess var í molum. — ein-
staklingarnir voru margir dá-
góðir, fljótir og duglegir allir
saman, en samstarfinu mjög á-
bótavant og ekki sá þungi í at-
höfnunum, sem þarf til að gefa
árangur. Þó Dagbjartur Gríms-
son kæmist oft í gegn hægra meg-
in og Karl Bergmann sýndi oft
góð tilþrif þá átti framlínan
næsta fá markskot, sem gátu gef-
ið mark. Haukur var bezti mað-
ur varnarinnar og bakverðirnir
báðir góðir, þó illa færi á síð-
ustu mínútum leiksins. í mark-
inu var 16 ára unglingur, Karl
Hirst — og þar er á ferðinni ó-
svikið markmannsefni, sem kann
deili á flestu því, sem markvörð-
ur þarf að kvnna Hann ásamt
Hilmari og Sidon í Val voru þeir
sem minnisstæðastir / eru eftir
þennan fyrsta leik sumarsins.
I A. St.
KR vann Þrótt f:0
ANNAR leikur Reykjavíkurmóts
ins fór fram í gærkvöldi. — KR
. sigraði Þrótt með 1:0.