Morgunblaðið - 07.10.1956, Blaðsíða 6

Morgunblaðið - 07.10.1956, Blaðsíða 6
6 MORGIITSBLÁÐIÐ Sunmidagur 7. okt. 1956 \ í fáum orðum sagt: t ▼▼▼▼▼▼▼ '▼▼1 Orgelið hefur veiið mitt i frá byrjun PáSI ísóifsson segar EG hef lítið vit á tónlist, en einhver sagði mér ekki alls fyrir löngu að' dr. Páll ísólfsson væri einn fremsti orgelleikari okkar tima. Ekki skal ég dæma um það, en hitt er víst að hann hefir ánægju af því að leika á orgel: — Orgelið nefur verið mitt hljóðfæri frá byrjun, kannske vegna þess að það eru svo marg- ir organistar í ætt minni. Ég hef mjög mikla ánægju af organista- slaríinu, senniiega er það mér einna kærast. Það þreytir mig aldrei, síður en svo. Það er ferskt, endurnýjar. í hvert skipti sem ég sezt við orgelið er ég fullur tilhlökkunar, það er svo margt sem getur gerzt í heimi tónlist- arinnar. Það er hlutverk organ- istans að taka ríkan þátt í kirkju- athöfninni, og ef honum tekst það, er starfið skemmtilegt. Hann er náinn samstarfsmaður prests- ins. Það verður hann alltaf að hafa í huga. — En verður hann þá ekki að vera mjög trúaður? — Jú, ég geri ráð fyrir því. Ég held ekki að starfið mundi liggja vel fyrir algjörum trúleysingja! Annars get ég víst ekki státað af minni trú, hef sennilega alltaf verið heldur veikur í trúnni, en ég held þó að ég sé nægilega trú- aður til þess að vera organisti. • • • Það má sjá á dr. Páli að hann lítur mjög alvarlegum augum á þetta starf sitt. Hann getur líka verið alvarlegur og ákveðinn, þó að við þekkjum stjórnanda Þjóð- kórsins aðallega af gáska og kímni. En dr. Páll er líka tón- skáld. Og tónskáld hijóta að vera mjög alvörugefin. Að minnsta kosti í aðra röndina. Og nú skul- um við ræða svolitla stund við tónskáldið og orgelleikarann dr. Pál ísólfsson. Við skulum láta gáskann og fjörið iiggja milli hluta í þetta skipti. — Við skulum hafa þetta við- tal dramatískt, mjög dramatískt og alvarlegt, sagði dr. Páll, þeg- ar við kvöddurnst. Mér datt í hug brimsogið við Stokkseyri, þungt og leikandi í senn, eins og há- tíðarmessa. Já, einmitt. Eins og hátíðarmessa. • • • .— ¥7g á eiginlega talsvert merki Jll legt afmæli, segir dr. Páll, um leið og við íáum okkur sæti í skrifstofu hans uppi í Útvarpi. En ég veit ekki, hvort við eigum að vera að minnast á það? — Jú, auðvitað. En hvaða af- mæli er þeíta, Páll. Ég hélt að þú værir a.m.k. kominn talsvert á sextugsaldur? — Jú, það er nú mikið rétt. En það eru 40 ár síðan ég hélt fyrstu tónleikana mína hér. I því tilefni æíla ég að haida nokkra konserta í öllum þeim kirkjum hér í bænum sem hafa pípuorgel. Ég kom heim 1916 í stutta tónleikaferð. Hafði verið við nám í Þýzkalandi og þangað fór ég aftur i tónleikaför. Skrapp einnig til Danmerkur. — Það heíur verið öðru vísi umhorís í Reykjavík í þá daga? — Já, það má nú segja. Hér var þá allt annar bær en nú er. Æsku fólk gerir sér áreiðanlega enga grein fyrir þeim breytingum sem hafa orðið á bæjarlífinu á þess- um fjórum áratugum. Þá voru tónleikar miklu sjaldgæfari en nú tíðkast. En þeir voru mjög vel sóttir, enda var skemmtanalífið fábreyttara en nú er. — Ég skal segja þér, heldur dr. Páll áfram, ég minnist þessa tíma með afarmikilli ánægju, því að fólkið var svo þakklátt fyrir músíkkina. Þetta es. öðru vísi núna; það er fleira sem glepur fyrir, tæknin og hraðinn r~óta þjóðfélagið og allt líf okkar í æ ríkara mæli. Það er um meira að hugsa en í gamla daga Menn hafa að vísu mikla ánægju af tónlist, en eru ekki eins þakk- láíir. SNEMMA BEYGIST KRÓKUR .... — Hvernig stóð á því að þú fórst að leggja stund á tónlistar- nám? — Hugurinn hneigðist alltaf í þá átt. Annars fór ég fyrst að nema prentiðn, en gafst upp á því eftir árið. — En segðu méf eitt, Páll, voru ekki slæm skilyrði til að stunda hér tónlistarnám? — Jú, skilyrði voru ekki góð og alls ekki hægt að fá hér nauð- synlega undirbúningsmenntun eins og nú. Og enda þótt hér væru allmargir ágætir braut- ryðjendur, var tónlistin að mestu ónuminn akur, ef svo mætti segja. En með stofnun Tónlistar- skólans 1930 var hagur unga fólksins mjög bættur, og eins og allir vita, hafa margir af merkustu tónlistarmönnum okk- ar komið frá skólanum, enda var honum ætlað það hlutverk að efla tónlistarmenntun í landinu og undirbúa hæfileiltamenn und- ir framhaldsnám. Og ég er þess Páll ísólfsson: Ég hei aldrei litið á mig sem íónskáld. fullviss, að án skólans hefði ekki verið hugsanlegt að stofna hér shuomuhijómsveit. — Og nú ert þú hættur skóla- stjórn, Páll? — ’' nú er ég hættur og nýr maður tekinn við, Árni Kristjáns oo... er réttur maður á rétt- um stað. ÞJÓÐEÖG OG STEMMUR — Hvað finnst þér einna merk- ast í tónlistarlífinu þessi 40 ár? — Ja, ég er nú ekki reiðubúinn að svara því núr-a á stundinni, en heimsókn fílharmoníuhljómsveit- ar Hamborgar var mjög merki- legur atburður í tónlistarlífi þjóð arinnar. Jón Leifs stjórnaði hljóm sveitinni, það verður að koma fram, hann verður að eiga það, sem hann á. Ég held mér sé óhætt að fullyrða, að hljómsveitin hafi skilið eftir sig mjög djúp spor, dýpri en marga grunar. Þá rann það upp íyrir mörgum hversu sinfóníuhljómsveit er nauðsyn- legur þáttur í menningarlífi hverrar þjóðar. En eitt íinnst mér þó sérlega merkilegt: að ungu tónskáldin skuli sjá, að tónlistin okk- ar á að tileinka sér anda gömlu þjóðlaganna og rímnastemrnunn- ar. I þessum efnum hefur orðið hér þjóðleg vakning, ég vil segja sem betur fer, því að þetta er leiðin, sem við verðum að fara í framtíðinni. ÖIl. eftiröpun og tízkumennska er eitur í mínum beinum. Dægurflugurnar deyja, en ef maður hlýðir röddinni í eigin brjósti og lætur ekki skark- ala tízkunnar hafa áhrif á sig, þá hefur maður tækifæri til að ávaxta pund sitt í ríkum mæli. sStrifar úr daglega lifínu Viljum njóta ávaxtanna. EINN mætur borgari í Iteykja- vík hefur orðið: „Það er komið haust, jörðin liggur sölnuð, blöðin falla af trjánum. Esjan hefur tekið sér hvíta slæðu á herðarnar, frostið haldið innreið sína og fyrsti snjór inn verið ruddur úr Siglufjarðar- skarði. En síðsumarið og hauslið er uppskerutíminn. Heyja- og matjurtauppskeran hefir yfirleitt verið ágæt eftir blessað sólskinið hér sunnanlands í sumar. Við í bæjunum, sem höfum litla garð- holu okkur til gamans viljum líka njóta ávaxtanna af erfiði okkar. Ber á runnum hafa að mestu brugðizt í ár eins og blessuð blá- berin og krækiberin á móum og heiðum úti. Minnist ég þess sem barn, hve mikil ánægja það var að fara á berjamó og koma heim með aska og fötur hálfar eða full- ar af berjum. Spjöll og hnup'. úr görðum. NÚ vill það því miður brenna við, að börn eða unglingar fari í gróðurreiti eða garða við sumarhús utan bæjarins eða heimili í bæjum og ýmist vinni þar spjöll eða hnupli kálhausum, rófum, gulrótum og berjum, að ég ekki tali um þvílíkt sælgæti sem jarðarber. Heyrast Ijótar sög- ur um, að þau hafi með öllu horf- ið hjá fólki, sem áttu þau við hús sín eða sumarbústaði. Við ykkur, börn, sem eruð hald in þeim ósköpum að geta ekki látið gullin fullorðna fólksins í friði, vildi ég segja: Hvernig myndi ykkur líka, ef gullin ykk- ar — leikför.gin væru tekin frá ykkur og brotin eða kastað í sorpið? — Myndi það ekki vera vont fólk, sem slíkt gerði? Berin mín, blómin og annar gróður eru gullin mín. Viljið þið nú ekki vera góo börn og láta þau í íriði?“ Um kaffiframleiðslu og kaífismekk KAFFIINNFLYTJANDI óskar birtingar á eftirfarandi: „Góðvinur yðar, sem skrifar á föstudag greinarkorn í dálka yð- ar um kaffiíramleiðslu og kaffi- smekk, virðist óhræddur við að kveða upp stóra dóma. Hann heldur því fram að „hvað sem nú annars sé satt í því“ þá tel]i sumir að kaffiinnflytjendur kaupi til landsins úrgangskaffi eingöngu. Af ummælum hans mætti ætla að kaffibrennslurnar geri sér síðan leik að þvi að eyði- leggja þetta úrgangskaffi alveg, með því að „ofbrenna það þar til það er orðið svart og rammt“. Að áliti hans kórónast þó allt svínaríið með því að kaffi- kaupmenn fullyrði að almenning ur hafi svo snarvitlausan smekk, að svona vilji fólk hafa þetta!! Hörð samkeppni. ÞESSUM vini yðar væri auð- sjáanlega hollt að kynnast eftirfarandi staðreyndum: Kaffi það, sem kaffiinnflytjendur kaupa til landsins, er nær ein- göngu bezta íáanleg tegund af Rio kaffi, en áratuga reynsla hefur sýnt að þessi tegund af Brazilíukaffi fellur lang bezt í smekk íslendinga. Að kaffið frá kaffibrennslunum sé ofbrennt, svart og rammt er fjarstæðu- kennd fullyrðing, sem enga stoð á í veruleikanum. Á það skal vini yðar einnig bent að kaffi- brennslurr ar eiga í harðri sam- keppni sín á milli og yrði það því að teljast næsta ólíklegt að þær upp ti) hópa reyni að auka viðskipti sía og ná hylli kaífi- neytenda í landinu, með því að bjóða þeim kaffi, sem er „of- brennt, svo það verður svart og rammt“. Munu halda áfram UTAF ummælum vinar yðar í sambandi við kaffi, sem mal- að er í verzlununum um leið og það er afgreitt, vildum við benda honum á þá staðreynd, að þar er um að ræða kaffibaunir af birgðum hinna áðurnefndu vondu innflytjenda'og hafa baunirnar í svo að segja öllum tilfellum ver- ið brenndar hjá hinum samvizku- lausu kaffibrennslum, sem „of- brenna kaffið þar til það verður svart og rammt“ svo að orð vin- ar yðar séu notuð. Að endingu svo þetta: Kaffi- innflytjendur og kaffibrennslur hér á landi munu án nokkurs vafa hér eftir sem hingað til halda áfram að flytja inn fyrsta flokks kaffibaunir. Hvað brennslu kaffisins snertir ættí hörð sarnkeppni og áratuga reynsla rnargra kafíibrennslanna að tryggja það, að baunirnar fái rétta meðferð í framleiðslunni. Kaffiinnfly t j andi.“ AXDI BACHS — Hvað heldurðu, Páll, að hafi haft mest áhrif á þig á námsár- um þínum? — Mér eru mjög minnisstæðir Gewandhaus-tónleikarnir frægu, sem ég hlustaði á árum saman í hveriú viku. Stjórnandi þeirra var Arthur Nikisch, sem er ef- laust einn merkasti hljómsveitar stjóri, sem uppi hefir verið. Á ég annars að segja þér eitt: ég var orðinn 20 ára gamall, þegar ég heyrði hljómsveit leika í fyrsta skipti. Það getur enginn ímyndað sér, hversu mikil áhrif það hafði á mig, unglinginn, að hlusta á heiia hljómsveit leika. Það var eins og ókunnir heimar opnuðust skyndilega. Ég skal segja þér, eins og er, ég hef aldrei náð mér siðan. Nú, og svo kynntist ég risa- tónverkum Bachs og annarra meistara, það situr í manni alla ævi. -— Bach var á sínum tíma söngstjóri í Tómasarkirkjunni í Leipzig, og átti ég því láni að fagna að staría þar um skeið með úrvals lisíamönnum. Það var ómetanleg reynsla. Lengi býr að fyrslu gerð, eins og þar stendur- Andi Bachs sveif þar yíir vötn- unum og arfleifðin frá hans tíð var ómetanlegur styrkur. — Já, það má nærri geta. En fyrst við erum farnir að hlaupa úr einu í annað, þá skulum við snúa okkur aftur að tónlistarlif- inu hér í bænum. Það eru áliuga- samir áheyrendur á tónleikum hér, er það ekki? — Jú, hér er gott „públikum'*. Ég hef heyrt marga útlendinga rninnast á það. Menn hafa að vísu nokkuð mikið vit á hlutunum, ef í því er að skipta — en herre gud! við því er ekkert að segja, — það sýnir áhuga. Aðalatriðið er, að íslendingar hafa áhuga á tónlist og eru næmir fyrir nýjungum. Og ég skal segja þér eitt. Tónlist- in heíir meiri itök í almenningi en margir gera sér grein fyrir. Ég hitti einu sinni verkamann nið ur við höfn, sem gat talað við mann um tónlist af -liklum skiln- ingi. Þetta gæti hvergi gerzt annars staðar en hér, finnst mér. BRIMIÐ VIÐ STOKKSEYRI — Þú hlýtur þá að vera ánægð- ur með starf þitt hér? — Já, ég get ekki annað sagt. Ég er að vísu ekki ánægður m::ð allt og alla. Og ég geri ekki ráð fyrir að allir séu ánægðir með mig. Svona eins og gengur! En ég vildi hvergi búa annars sfaðar en hér heima á íslandi. Og mér finnst það mikið lán að ég skuli hafa fengiö tækifæri til að taka þátt í þróun tónlistarinnar hér á landi, þó að mitt starf sé auð- vitað aðeins eins og dropi í hafið. Þegar ég fer utan vil ég helzt komast heim aftur sem fyrst; það er svona með mig, ég er aíar hændur að landinu. Framh á bls. 19

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.