Morgunblaðið - 07.10.1956, Blaðsíða 14

14
M O RG V N B LA ÐIÐ
Sunnudagur 7. okt. 195«
FRÁ SAMBANDI UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA RITSTJÖRI: ÞÖR VILHJÁLMSSON
Cuðmundur H. Carðarsson viðskipfafrœðingur:
MORGNI hverjum koma nokkur hundruð starfsmenn samanAUKIN FRAMLEIÐSUA
til vinnu sinnar í höllinni Chateau de la Muette og tveim
stórbyggingum við hlið hennar í Rue André-Pascal í París. Eru
hér á ferð Frakkar, Bretar, Danir, Norðmenn, Belgar, Svíar,
Austurríkismenn, Grikkir, írar, ftalir, Portugalar, Tyrkir, Þjóð-
verjar, Hollendingar, Svisslendingar, Lúxemborgarmenn og ís-
lendingár. í stuttu máli sagt fastir starfsmenn Efnahagssamvinnu-
stofnunar Evrópu (The Organisation for European Economic
Co-operation) og fulltrúar efnahagssamvinnulandanna, sem eiga
saeti í hinum mörgu ráðum og nefndum, sem starfa fyrir stofn-
unina og stjórna henni. Auk þeirra starfa á hennar vegum Banda-
rikjamenn og Kanadamenn. Eini íslendingurinn, sem nú er hjá
OEEC i Paris sem fastastarfsmaður, er Einar Benediktsson hag-
íræðingur frá Reykjavík. Vinnur hann í hagdeild stofnunarinnar.
STOFNUN OG TILGANGUR
Efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu, eða OEEC, eins og hún er
nefnd í daglegu tali, varð til ár-
ið 1948, er fulltrúar 18 Evrópu-
ríkja komu saman og mynduðu
með sér samtök í þeim tilgangi
að hafa með sér nána samvinnu
í efnahagsmálum. Auk þess
skyldi haft samstarf við Banda-
ríkin og Kanada, sem eru óbeinir
stofnaðilar og starfa með sam-
tökunum.
í efnahagssamvinnulöndunum,
sem nú eru 17, búa 280 milljónir
manna á landssvæði, sem er
um 3.500.000 ferkílómetrar. Flest-
ar þeirra þjóða, sem byggja þessi
lönd, hafa eldað grátt silfur sín
á milli í margar aldir. Yfirgang-
ur, tillitsleysi og þjóðarhroki
hefur einangrað þessar þjóðir
hverja frá annarri og komið í veg
fyrir, að þær ynnu saman að
varðveizlu friðar og stuðluðu
sameiginlega að aukinni velmeg-
un þegnanna. Skortur á samtök-
um eða vettvangi, þar sem þjóðir
þessar gætu rætt vandamál sín,
bæði sameiginleg og sérstæð,
olli oft misskilningi og fjandskap
milli þjóðanna, sem skaðaði bæði
deiluaðila og aðra.
í dag ræða þessi Vestur-Ev-
rópuríki frjálslega saman á vett-
vangi OEEC um efnahagsvanda-
mál og fyrirætlanir í efnahags-
málum, sem þau áður fyrr hefðu
eigi gert og jafnvel leitazt við að
halda leyndum fyrir öðrum þjóð-
um. Hið sameiginlega átak þjóð-
anna að lausn efnahagsvanda-
mála eftirstríðsáranna hefur
flýtt mikið fyrir aukinni velmeg-
un Vestur-Evrópu — og það sem
meira er um vert: aukið skilning
þjóðanna á efnahagsvandamálum
nágrannalandanna. Með gagn-
kvæmum ráðstöfunum og sam-
eiginlegum hafa þau rétt hvert
öðru hjálparhönd, leitazt við að
leysa innbyrðis deilur á friðsam-
legan hátt og oft orðið vel ágengt.
Við undirskrift samninganna
um stofnun OEEC árið 1948
skuldbundu þátttökuríkin sig í
raun og veru til að leitast við að
samræma efnahagsaðgerðir sínar
með tilliti til heildarinnar, til að
hagnýta náttúruauðlindir land-
anna á sem hagkvæmastan hátt
og vinna að aukinni framleiðni
(productivity) í sem flestum at-
vinnugreinum með gagnkvæm-
um tæknilegum leiðbeiningum,
upplýsingum og fræðslu. f»au
ásettu sér að endurnýja vélar og
tæki í þýðingarmestu framleiðslu
greinum landanna, setja á stofn
nj'jar verksmiðjur og lagfæra og
endurskipuleggja hinar eldri
Skyldi einkum lögð áherzla á
landbúnað og iðnað.
Árangurinn af þessari viðleitni
hefur orðið mjög góður. Óhætt er
að segja, að öll framleiðsla Vest-
ur-Evrópuríkjanna að hergagna-
framleiðslunni undanskilinni,
hafi verið í molum er styrjöld-
inni lauk, aðeins sáralítið brot af
því, sem hún var síðasta árið
fyrir friðarslitin 1939. Erfiðlega
gekk að koma henni í eðlilegt
horf fyrstu árin eftir heimsstyrj-
öldina og var það fyrst og fremst
vegna samtakaleysis þjóðanna og
fjármagnsskorts.
Með tiikomu Marshall-aðstoð-
arinnar og stofnun OEEC verða
skjót umskipti á þessari þróun.
Gerðar hafa verið athuganiv á
framleiðsluaukningu iðnaðar og
landbúnaðar í efnahagssamvínnu
löndunum á tímabilinu 1946—
1953 og vísitala framleiðslubreyt-
inganna miðuð við árið 1938. —
Heildarbreytingarnar urðu þær,
að landbúnaðarframleiðslan sem
var aðeins 82 stig (1938:100) ár-
ið 1946 hækkaði aðeins um 11%
stig til ársloka 1948. Á næsta
fimm árum verður aukningin það
mikil, að í lok ársins 1953 er
framleiðslan 20% meiri en árið
1938, eins og eftirfarandi tafla
sýnir:
VISITALA
194« 1948
Iðnaðarframleiðslan var árið
1946 aðeins 68 stig. Árið 1948 er
hún komin á svipað stig ög síð-
asta árið fyrir heimsstyrjöldina,
en árið 1953 er hún orðin 41%
hærri.
VISITAL A
150
100
1944 1948
1953
Þessar einföldu tölur lýsa vel
hinum stórstígu framförum, sem
orðið hafa í landbúnaði og iðn-
aði, síðan OEEC tók til starfa.
Sé framleiðsluaukning iðnaðar
Vestur-Evrópu borin saman við
framleiðsluáukningu bandaríska
iðnaðarins á tímabilinu 1938—
1953, sést, að fram til ársins 1946
eykst iðnaðarframleiðsla Banda-
ríkjanna jafnt og þétt á sama
tíma, sem hún minnkar í Vestur-
Evrópu. Árið 1946 tekur hún svo-
litlum breytingum upp á við, en
það er ekki fyrr en árið 1948 og
síðar, sem hún eykst í líku hlut-
falli og örlítið meira heldur en í
Bandarílcjunum, sem er tvímæla-
laust háþróaðasta iðnaðarland
heimsins.
Iðnaðarframleiðsluvísitala USA
og Vestur-Evrópu tímabilið 1938
—1953 sést á þessari töflu:
Payments Union — EPU) vax
VISITALA
258
209 ryi rfztú " s
lÉilpífi

io°r* — r98
i
1946 1948 1953
1938
ÖNNUR STARFSEMI
Auk þess, sem þegar er greint
frá, voru önnur helztu stefnu-
skrármál stofnaðila OEEC að
draga úr verzlunarhöftum, halda
við fulltri atvinnu, koma á og
halda í horfi efnahagslegu jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum og
vekja með því traust á gjaldmiðli
I aðildarríkjanna. Öll aðildarríkin
samþykktu jafnframt að loka-
takmarkið í verzlun og viðskipt-
um innan OEEC væri algjört
verzlunarfrelsi og frjáls gengis-
skráning.
Hlutverk aðalstöðvanna í París
var að hrinda þessum málum í
framkvæmd innan ramma þeirra
samþykkta, sem aðildarríkin
gerðu og kynnu að gera með sér.
Með æðstu stjórn OEEC fer ráð,
sem skipað er ráðherrum eða hátt
settum embættismönnum. I því
eiga sæti ráðherrar, einn eða
fleiri frá meðlimaríkjunum, sem
eru nú 17, og frá hinum tveim
óbeinu aðildarríkjum, Kanada og
Bandaríkjunum, og sitja þeir
hina svonefndu ráðherrafundi. Á
venjulegum fundum, sem fjalla
meira um ákvarðanir, er varða
framkvæmdahlið stofnunarinnar,
sitja sérstakir fulltrúar, sem eru
tilnefndir af ríkisstjórnum með-
limaríkjanna. Af íslands hálfu
sækir fundi þessa Hans C.
Andersen ambassador. Júgó-
slavía hefur heimild til að hafa
áheyrnarfulltrúa á fundum ráðs-
ins. Spánn hefur einnig heimild
til að fylgjast með fundum ráðs-
ins, þegar rætt er um landbún-
aðarmál.
Þær ákvarðanir, sem teknar
eru í efnahagsmálum á fundum
ráðsins, eru bindandi fyrir með-
limaríki. Til yfirumsjónar með
framkvæmd þeirra samþykkta,
sem gerðar eru á fundunum, hef-
ur ráðið sér til aðstoðar fram-
kvæmdanefnd, sem í eru sjö
nefndarmenn, sem Kosnir eru ár-
lega. Þessi framkvæmdanefnd á
auk þess að hafa með höndum
frumrannsókn þeirra atriða, sem
lögð eru fyrir ráðið.
Fjölmargar sérfræðinganefndir
hafa verið settar á stofn til að
vinna að þeim mikla fjölda mála
og verkefna, sem leysa verður á
vettvangi OEEC. Sumar þessara
nefnda hafa með höndum rann-
sókn efnahagsmála. Of langt mál
væri að fara út í nákvæma lýs-
ingu á hinu fjölþætta starfi
OEEC og á öllum þeim nefndum
og deildum, sem á vegum stofn-
unarinnar starfa.
Eigi er þó hægt að skilja svo
við þetta efni, að ekki sé getið
tveggja merkra deilda innan
OEEC, sem mikið hafa komið við
sögu Vestur-Evrópuríkjanna á
síðastliðnum árum, en það eru
Greiðslubandalagið og Fram-
í leiðniráðið.
‘ Greiðslubandalagið (European
sett á laggirnar áriö 1950 með 350
milljón dollara stofnfrarnlagi frá
Bandaríkjunum. Var því ætlað
það hlutverk að koma á marg-
hliða greiðslukerfi milli allra
OEEC-landanna og auðvelda við-
skipti þeirra á milli, þrátt fyrir
greiðsluhalla hjá einstökum með-
limaríkjum. Hefur fyrirkomulag
þetta auðveldað viðskiptin mílli
OEEC-landanna.
Framleiðniráð Evrópu (Europe
an Productivity Agency — EPA)
var sett á stofn árið 1953, og er
hlutverk þess að koma á nánara
samstarfi milli OEEC-landanna í
tækni. Á það að vinna að auk-
inni framleiðni með því að
styrkja náms- og fræðsluferðir
sérfræðinga, dreifa upplýsingum
og fleiru, sem miðar að aukinni
framleiðni í iðnaði og vörudreif-
ingu.
ÍSLAND OG OEEC
Þegar eftir stofnun OEEC var
gerð nokkurs konar framkvæmd-
arátælun fyrir fsland, og var í
henni gert ráð fyrir kaupum á 12
togúrum, byggingu lýsisherzlu-
stöðvar, byggingu 13 fiskimjöls-
verksmiðja, aukningu kaupskipa-
flotans fyrir áætlað kostnaðar-
verð 70 millj. kr., aukinni raf-
orkuframleiðslu úr 50.000 kw
upp í 107.500 kw, byggingu
áburðarverksmiðju o. fl.
Þann tíma, sem ísland naut
Marshallaðstoðarinnar, breyttist
efnahagsástandið tvímælalaust
mikið til batnaðar. Ýmsir þættir
framkvæmdaráætlunar fyrir ís-
land urðu að veruleika á þessum
árum, og má þar nefna að Áburð-
arverksmiðjan var reist, nýjar
virkjanir við Sog og Laxá voru
fullgerðar, togara- og kaupskipa-
flotinn var aukinn, fleiri fiski-
mjölsverksmiðjur voru byggðar,
landbúnaðarvélar fluttar inn
nokkurn veginn í samræmi við
gerða áætlun og að vélaafl til
raforkuframleiðslu rúmlega tvö-
faldaðist á þessu tímabili.
Þátttaka íslands í OEEC er nú
aðallega í því fólgin, að ísland
á aðild að greiðslubandalagi
Evrópu og nýtur aðstoðar þess og
þar að auki hefur ísland mikil
skipti við Framleiðniráðið. Er-
lendir sérfræðingar á þessu sviði
hafa komið hingað til lands og
margir íslendingar hafa farið
utan þeirra erinda að læra nýja
og hagkvæmari starfshætti í sér-
greinum sínum.
Marshall-aðstoðin var horn-
steinn allra þessara miklu fram-
kvæmda, og í anda hennar var
Efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu komið á fót til að vinna að
aukinni velmegun þátttökuríkj-
anna. Áhrifa hennar gætir mjög
í Vestur-Evrópu og er ekki of-
mælt, að þau hafa verið þjóðun-
um til góðs, bæði í andlegum og
veraldlegum efnum.