Morgunblaðið - 07.10.1956, Blaðsíða 12

12
MöRGUMBLAÐIfí
Sunnudagur 7. okt. 195P
Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Bramkv.stj.; Sigfús Jónsson
Ritstjóri: úaltýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, simi 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsso''
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingpr og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600
AskriftargjalS kr. 25,00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1,50 eintakið
FaðmlÖg kommúnisfa
ÞAÐ var mjög í tízku á stjórn-
málasviðinu fyrir síðustu heims-
styrjöld, að flokkar hinna vinn-
andi stétta mynduðu með
sér kosningabandalög, buðu sam-
eiginlega fram til kosninga og
börðust hlið við hlið að hags-
munamálum alþýðunnar í þeim
löndum er þeir störfuðu. Um slikt
samstarf var ekki nema gott eitt
að segja. Ekki var nema sjálí-
sagt og eðlilegt að flokkar, sem
áttu sér svipaðar hugsjónir og
lík stefnumið vildu freista þess
að mynda sameiginlega brjóst-
vörn í baráttu sinni fyrir bættum
lífskjörum og auknum framför-
um. Kjarni allrar stjórnmála-
baráttu hlýtur jafnan að vera,
þegar að eðli málsins kemur,
baráttan um skiptingu brauðsins,
jafnframt baráttunni við að skapa
meira af því, auka lífsins gæði
sem þjóðin á kost á.
UTAN ÚR HEIMI ]
ct
^JJuerjir óicjrct
Olympíuieibunum
Ot
ut
Af þessum sökum furðaði eng-
an mann sem nokkuð fylgdist
með stjórnmálasögu og þróun
fyrirstríðsáranna á því að alþýðu-
fylkingar væru myndaðar í ýms-
um löndum álfunnar. Liðsoddar
slíkra fylkinga, er hófust til æðstu
valda á öldufaldi þeirra, svo sem
Leon Blum í Frakklandi, sköp- j
uðu sér veglegan sess í sögu lands
síns og áttu sinn þátt í því að
marka framfarasögu þess.
Alþýðufylkingin í Þýzkalandi
var öflug á sínum tíma og kom
mörgum merkum málum áleiðis.
Segja má, að á þessum árum hafi
ekki verið mikið áhorfsmál fyrir
sósíaldemokrata álfunnar að efla
slíkt samstarf til vinstri. Þeir
voru öndvegisflokkurinn á þeim
vettvangi og þurfti ekkert að
óttast um veldi sitt.
Hitt bar og til að á árunum
fyrir stríðið var Rússland enn í
augum margra frjálslyndra
manna um heim allan merkileg
þjóðfélagsleg tilraun, þar sem
miðalda lénsríki hafði verið
breytt í lýðræðissinnað verka-
mannaveldi á einni nóttu, að
því er telja varð.
Hver vissi þá, nema þar í sveit
rynni upp þúsundáraríkið, sem
mannkynið hefur svo lengi þráð;
Bjarmaland þar sem öll neyð og
þjáning yrði útlæg ger. Og því
mátti með fullum sanni segja að
það væri skylda hvers frjálslynds
manns að velta því fyrir sér í
fullri alvöru hvort kostir hins
kommúniska þjóðskipulags væru
ekki stærri á himni framtíðar-
innar, en gallarnir, og sérdeilis
vegna þess, að oft duldust þeir
við fyrstu sýn. Því þá var „Rote
front“ stefnan eðlileg og skiljan-
leg, en komið er í ljós, að sósíal-
demókratar Vestur-Evrópu vissu
ekki með hverjum þeir gengu.
★
Styrjöldin og eftirleikur
hennar gjörbreytti þessu á
einni nóttu.
Kommúnistar lögðu undir
sig hvert Vestur-Evrópuríkið
á fætur öðru og sýndu í utan-
ríkisstefnu sinni að þeir mátu
lýðræði og frelsi þess, sem
minnimáttar var að engu.
Lýðræðisflokkum álfunnar varð
það þá strax ljóst, að þeir sem
áttu kommúnistamenn að með-
reiðarmönnum snéru sjaldnast
aftur. Þeir höfnuðu því allri sam-
vinnu við þá og einangruðu þá
alls staðar þar sem því var við
komið.
Flokkur þeirra skrapp sam-
.. fyrir andúð fólksins og
varð að örverpi, sem átti sér
andstyggð allra góðra manna
svo sem á Norðurlöndum og í
Bretlandi. Liðsbænir þeirra
stuðningsóskir eða samvinnu-
tilboð voru hvarvetna að engu
höfð vegna þess að allir vissu
hvað undir bjó. Þeir voru sem
líkþrái maðurinn að því leyti,
og snerting þeirra var ban-
væn.
Þannig hefir saga síðustu 10
áranna verið.
Það voru Islendingar sem áttu
heiðurinn af því að mynda
einu samsteypustjórnina með
kommúnistum sem nú er í þeim
löndum Evrópu sem enn er frjáls.
Ef heiður skyldi kalla.
Löngum hefir það verið svo að
þróunin hefir gengið fram hjá ís-
landi og ekki náð hingað svo
langt norður, og svo er það enn.
íslendingar hafa löngum þótzt
vera gáfaðir menn og ekki óspak-
ari, en aðrar þjóðir. En ef marka
má nokkuð bitra reynslu allra
Austur-Evrópuþjóðanna þá eru
þeir líka manna misvitrastir.
Hér á landi er nákvæmlega
sama sagan að gjörast og átti sér
stað í Tékkóslóvakíu, Rúmeníu,
Póllandi og Búlgaríu á árunum
eftir stríðið.
Grandlausir borgaraflokkar
hófu samstarf við kommún-
ista, er þeir enn héldu góðvilj-
aðan umbótaflokk. Fyrr en
varði höfðu þeir látið í minni
pokann fyrir skipulagi sem
ekki spyr um réttlæti eða
sanngirni.
Verzlun þeirra varð öll bundin
í eina átt og kommunistaflokkur-
inn náði töglum og högldum á öll
um sviðum þjóðlífsins. Og fyrr
en varði höfðu þessar þjóðir glat-
að frelsi sínu.
Það er öðrum þjóðum mikið
furðuefni að íslendingar skuli
ekki hafa gert sér ljósa hættuna
sem af samstarfi við kommún-
ista stafar. Og það mun þykja
með meiri tíðindum íslenzkrar
stjórnmálasögu er fram líða
stundir, að foringjar Framsókn-
ar- og Alþýðuflokksins skyldu
vilja fórna áralöngum eiðstöfum
fyrir mjúka valdastólana.
lympíuleikarnir munu
hefjast þann 22. nóvember — og
eru að þessu sinni haldnir í Mel-
bourne í Ástralíu, eins og kunn-
ugt er. Nákvæmlega kl. 4,32 eftir
hádegi þann dag mun síðasti
hlauparinn af 2750, sem hlaupið
hafa með Olympíueldinn yfir
nær þvera Ástralíu, hlaupa inn á
leikvanginn með logandi kyndil-
inn. Eldurinn mun að vanda
tendraður á Olympsfjalli í Grikk-
landi, en síðan mun hann fluttur
flugleiðis til Cairns í Ástraliu.
Þaðan eru 2750 mílur til leik-
vangsins í Melbourne — og mun
sérhver þeirra, er með eldinn
hlaupa, flytja hann eina mílu.
-t\ leikvanginum munu
um 110 þúsund^ áhorfendur auk
íþróttamanna fra 74 þjóðum fagna
síðasta Olympíuhlauparanum.
Við hátíðlega athöfn verður eld-
urinn tendraður og leikarnir sett-
ir. Stærstu íþróttaflokkarnir
koma frá Bandaríkjunum og
Rússlandi. Enda þótt Olympíu-
leikarnir séu aðeins keppni milli
einstaklinga er fyrirsjáanlegt, að
Olympíuleikvangurinn í Mel-
bourne verður vettvangur „kalda
stríðsins" þá daga, sem leikarnir
standa yfir, því að stórveldin
tvö munu þar berjast um að
hljóta sem mesta meistara hvort
um sig. Verður þar barizt um
hvern sentimetra og hvert brot
úr sekúndu. í Rússlandi hafa um
7 millj. íþróttamanna æft undan-
farin ár — og á s. 1. ári voru
10 þús. þeirra valdir til þess að
æfa sérstaklega með þátttöku í
Olympíuleikunum fyrir augum.
Aðeins 397 menn og konur — úr
öllum þessum skara hafa síðan
verið endanlega valin til þátttöku
í leikunum.
Bandaríkjamenn munu einnig
senda álíka fjölmenna íþrótta-
flokk til leikanna.
áli inn þekktasti íþrótta-
fréttaritari Bandaríkjanna, H. D.
Thoreau, ritaði fyrir skemmstu
grein í bandaríska tímaritið „The
Saturday Evening Post“ og að
undangengnum allvíðtækum rann
sóknum birtir hann getrauna-
seðil sinn um úrslit Olympíuleik-
anna. Er þetta jafnframt óska-
listi, því að vitanlega bera Banda-
ríkjamenn sigur af hólmi í sam-
anlögðum stigafjölda íþrótta-
manna sinna. Hér fer á eftir
ágizkun Thoreau, en hann hefur
löngum þótt glöggur í sínu fagi.
f fremri dálknum er ágizkun hans
en í aftari dálknum eru úrslit
1952.
Bandaríkin
Rússland
Ungverjaland
Svíþjóð
Ástralía
Þýzkaland
Bretland
ftalía
Japan
Frakkland
Finnland
Tékkóslóvakía
Suður-Afríka
Holland
Sviss
632 614
596 553%
302 308
197 267
181 97
172 170%
172 117
154 158%
150 71
141 156%
119 162%
116 113%
81 67
44
92%
77
76
En óhappamenn hafa ætíð ver-
ið uppi og þeir eru það enn. Ekki
eru nema tveir dagar síðan ítalski
jafnaðarmannaflokkurinn neitaði
öllu samstarfi við kommúnista á
Ítalíu. Guiseppe Saragat hefir
reynzt forspárri en þeir Haraldur
og Hermann.
Því öll veröldin veit að faðm
lög kommúnista eru banvæn.
En Hermanni og Haraldi
virðist sá sannleikur enn dul-
inn. Það væri vonandi að þeir
vöknuðu, áður en það er um
seinan.
Þannig hljóðar það, og — hvort
fréttaritarinn er sannspár — já,
það verður gaman að vita.
’T
*ið megið ekki halda
að allt sé þar með búið. Nei.
Thoreau hefur einnig sett fram
ágizkanir sínar um sigurvegara í
einstökum greinum í frjálsum
íþróttum. Bandaríkjamenn hafa
lengst af staðið þar fremstir í
flokki, enda telur fréttaritarinn
þá eiga vissan sigur í 12 grein-
um af 20. Ágizkun hans fer hér
á eftir.
100 m. Morrow, Bandaríkin
200 m. Morrow, Bandaríkin
400 m. Jones, Bandaríkin
800 m. Sowell, Bandaríkin
1500 m. Bailey, Ástralía
5 km. Landy, Ástralía
10 km. Iharos, Ungverjslandi
Maraþonhl. Zatopek, Tékkósl.
Morrow er talinn líklegur til sig-
urs í 100 og 200 m hlaupi. — 100
metrana hefur hann hlaupið á
10,2 sek.
Hindrunarhl. Chromik, Pólland
110 m. grind. Jack Davis, Bandar.
400 m. gr. Glenn Davis, Bandar.
Hástökk: Dumas, Bandaríkin
Langstökk: Bennet, Bandaríkin
Þrístökk: Da Silva, Brasilía
Stangarst.: Richards, Bandar.
Kúluvarp: O’Brien, Bandaríkin
Kringlukast: Gordien, Bandar.
Spjótkast: Krivonosov, Rússl.
Tugþraut: Johnson, Bandaríkin.
Á Ólympíuleikunum er keppt í margs konar íþróttum — m. a. í
iyftingum. Paul Anderson heitir þessi, íturvaxinn, þótt aðeins tví-
tugur sé. Hann sigraði á úrtökumótinu, sem haldið var fyrir
íkemmstu í Bandaríkjunum.
Kvikmyndaforstjórinn stal hnndrnSom Þúsunda
ÞAÐ er víðar en á íslandi sem
fjárþurrðir verða og menn
draga sér fé úr eigin hendi.
Mikið mál er nú á döfinni i
Danmörku. Er það forstjóri
félags, sem leigði út kvik-
myndir, Adam að nafni. Sjálf-
ur heitir forstjórinn Gulddahl.
í þrjár vikur hefir hann farið
huldu höfði í Kaupmannahöfn
eri lögreglan vill gjarnan tala
við hann.
Gulddahl fékk nefnllega
440.000 danskar krónur að láni
hjá gjaldkera félagsins, sem
nu situr í fangelsi fyrir fjár-
drátt og grunur leikiur á, að
Gulddhal hafi notað peningana
í eigin þarfir. Handtökuskip-
un hefir verið gefin út og
myndir af kvikmyndafor-
stjóranum eru á forsíðum
allra dönsku blaðanna.
í Vé’skólonnm
Frh. af bls. 2.
er því göfugt lífsstarf, sem þeir
hafa valið sér, sem kenna tækni,
sagði Gísli. En allir þeir, sem það
gera, þurfa að rækta með sér þá
skapgerð M. E. Jessens, skóla-
stjóra, — að hlaupa ekki heim
undan vandanum, heldur að
standast erfiðleikana og vinna
sigur. Þess vegna er brjóstmynd
af Jessen skólastjóra góð gjöf Vél
skólanum. Hún minnir á þann
mann, sem ungur kom til fram-
andi lands til að kenna ófróðum
unglingum göfug fræði; og hún
minnir á þann mann, sem ekkl
aðeins tókst það, heldur grund-
vallaði skóla, sem haft hefur víð-
fæk áhrif á tækniþróun lands-
íanna. Myndin minnir á bar-
ttu — og hún ætti að vera
reypt í huga tæknikennara og
.ækninemenda.
Síðan þakkaði Gísli Jónsson
Tessen og konu hans og óskaði
beim góðs æfikvölds, kvaðst
/ona að eftirkomendum Jessens
við skólann mætti takast að ná
feti framar en Jessen náði — það
væri ekki auðvelt verk, og hann
óskaði nemendum alira heilla.
* „KENNDI HEILLI ÞJÓÐ**
M. E. Jessen þakkaði alla vin-
áttu sér sýnda. Hann rifjaði upp
aðdraganda að komu sinni hing-
að og fyrstu starfsárin hér.
Nefndi hann í því sambandi
margar sögur, sem nú eru eins og
gamansögur, þegar baráttunni er
lokið með sigri, en í þeim spegl-
aðist sá sannleikur, hve hrjúf-
an akur M. E. Jessen varð að
plægja, enda þurfti hann, eins
og Gunnar Bjarnason skólastjóri,
komst að orði, „ekki aðeins að
kenna einum og einum manni,
heldur heilli þjóð“.
Frú M. E. Jessen þakkaði einn
ig alla vinsemd er nemendur
skólans hefðu fyrr og síðar sýnt
þeim hjónum.
Öll var þessi látlausa athöfn
hin hátíðlegasta.