Morgunblaðið - 24.10.1956, Qupperneq 8

8
MORCriNniAÐIÐ
Miðvikudagur 24. okt. 1956
5U$lM&Í>ͧ)
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Síjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson
Ritstjói’n: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600
Áskriftargjald kr. 25.00 á mánuði ínnanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Horft fram í
„1>JÓÐVILJANUM“ er mjög
tamt að tala um „játningar". í
hverri greininni á fætur annari
síðustu daga kemur fyrir orðið
„játning". Ef andstæðingar komm
únista gera eitthvað eða leggja
eitt eða annað til málanna, þá seg
ir Þjóðviljinn alltaf að þeir séu
að „játa“.
Það er ekki nein tilviljun að
kommúnistablaðinu er þetta orð
svo tamt. Hvað er algengara en
að kommúnistar sjálfir játi? Eru
ekki kommúnistar sí og æ um
víða veröld að játa yíirsjónir
sínar? f gær játaði einn hópur-
inn að hafa gert sig sekan um
„Títóisma", allir voru hengdir og
svo grafnir. í dag játar nýr hóp-
ur að hafa brotið af sér vegna
„Stalinisma“ og hverfur út í
myrkrið en þeir, sem játuðu í
gær og vorú hengdir eru svo
grafnir upp í dag og jarðaðir
í fínum kistum.
Það er ekki að furða þó Þjóð-
viljinn, sem alltaf klappar, þeg-
ar einhver játar og er hengdur
og líka þegar hann er grafinn
upp, tali mikið um „játningar“.
Eins og skýrt hefur verið frá
hefur Gunnar Thoroddsen borg-
arstjóri nýlega gert tillögu varð-
andi heildarframkvæmdir Reykja
víkurbæjar á tilteknum sviðum,
svo sem um skólabyggingar,
barnaheimili og holræsagerð,
svo dæmi séu nefnd. „Þjóðvilj-
inn“ leggur þetta þannig út að
með þessu hafi borgarstjóri ját-
að að öll þessi mál væru í „ó-
lestri". Það er raunar ekki mikil
þörf á að elta ólar við slíkan
útúrsnúning. Það, sem hér gerist
er ekki annað en það að bæjar-
yfirvöldin gera sér grein fyrir
framkvæmdaþörf í tilteknum
greinum á næstu árum og haga
fjárveitingum og ööru, sem til
þarf, eftir því. Reykjavík vex nú
á örskömmum tíma úr litlum bæ
í borg, sem ber flest einkenni
vaxandi höfuðstaðar, eins og ger-
ist með öðrum þjóðum. En af
þessu leiðir að hafa þarf vak-
andi auga á hverjar eru þarfirnar
og gera sér grein fyrir hvað þarf
til að fullnægja þeim. í slíkri
borg er allt á hreyfingu, þar er
engin stöðnun. En slíkt er vita-
skuld allt annað en að mál bæj-
arins séu það sem kallað er í
„ólestri".
Hugsað fyrir
framtíðinni
Skólabyggingarnar eru glöggt
dæmi um þetta. Bæjaryfirvöldin
hafa gert sér ljóst að til þess að
fullnægja hinni ört vaxandi þörf
fyrir skólabyggingar þurfi að
byggja 25 almennar skólastofur
á næstu 5 árum.
Nú er Reykjavíkurbær ekki
nema einn af þrem aðilum, sem
um þessi mál fjallar. Þar koma
einnig til ríkissjóður, sem leggur
fram hluta kostnaðar og fjárfest-
ingaryfirvöldin, sem veita heim-
ild til slíkra bygginga. Þegar
bæjaryfirvöldin kanna þörfina á
skólabyggingum og haga fjárveit
ingum sínum samkvæmt því, hef-
ur Reykjavíkurbær gert sínum
þætti í þessum málum skil. Síð-
an kemur til kasta rikissjóðs og
fjárfestingaryfirvaldanna, en það
er þeim vitaskuld styrkur og
leiðbeining að vita fyrirfram hver
er þörf höfuðstaðarins í þessum
efnum á allra næstu árum.
Svipað má raunar segja um
þær framkvæmdaáætlanir og at-
huganir, sem Reykjavíkurbær
hefur gert á öðrum sviðum, svo
sem varðandi barnaheimilin.
Þeirra er vaxandi þörf og það
þarf að gera sér grein fyrir hvað
til þess þarf að fullnægja henni
á næstu árum. Varðandi hol-
ræsagerðina er þetta einnig í
athugun og Hefur verið fenginn
þekktur, erlendur sérfræðingur
verkfræðingum bæjarins til að-
stoðar við að fá yfirlit yfir þarf-
ir Reykjavíkur í þessu efni á
næstu árum.
En það er á mörgum öðrum
sviðum, sem borgarstjóri og bæj-
arstjórn horfa fram í tímann,
gera sér grein fyrir þörfum og
undirbúa nýjar framkvæmdir.
Það er til dæmis verið að undir-
búa nýja og stórfelda stækkun
hitaveitunnar. Það er einnig ver-
ið að undirbúa nýja virkjun við
Sogið. Reykjavíkurbær hefur
með höndum stórfelldar íbúða-
byggingar og hefur gert áætlun
um þær fram í tímann. Það er
einnig hafinn undirbúningur að
úthlutun lóða undir 3000 íbúðir
og þannig mættí lengi telja.
Það sem hér gerist er ekki ann-
að en það að bæjaryfirvöldin
gera sér þess grein að Reykjavík
er ört vaxandi bær með margvís-
legum þörfum, sem fá verður
yfirlit um í tæka tíð.
Sjálfstæðismenn skilja að í
Reykjavík má engin stöðnun
eiga sér stað, þar er líf og
hreyfing, sem þarf að fá eðli-
lega framrás.
Y f irbor ðsmennska
minnihlutans
Andstæðingar Sjálfstæð'.s-
manna eru sí og æ að kvarta
yfir því að mál þeirra séu
„hundsuð“, í bæjarstjórn, tillög-
um þeirra „vísað frá“ o. s. frv.
Sannleikurinn er sá að vinnu-
brögð minnihlutans eru margoft
svo hundavaðsleg, að ekki tekur
tali. T.d. bar minnihlutinn ný-
lega fram tillögu um að nú skyldi
„fara að vinna að“ heildarskipu-
lagi bæjarins en skipulagsnefnd
hefur einmitt unnið að þessu máli
um langa hríð og er sífellt að
vinna að því. Ennfremur bar
minnihlutinn fyrir nokkru fram
tillögu um að bæjarstjórn skor-
aði á fjárfestingaryfirvöldin að
UTAN UR HEIMI
Oóhahcrrn ócunumcinó -
er^incji fírcimtíÉi
Samelna^a J>jó óh
fctnnnur
4að er ekki ólíklegt, að
einhvern tíma í fyrndinni hafi
það þótt fjarstæð hugmynd, að
takast mætti að sameina hinar
dreifðu fjölskyldur, sem reikuðu
um skóga og
urnar
unar, varðveizlu mannréttinda,
friðsamlega Jausn allra deilu-
mála o. s. frv.
H,
var standa þá Samein
fjöll, í meiramðu þjóðirnar í dag eftir 11 ára
eða minna sam- starf? Hafa þær reynzt vanda sín-
henta þjóð- j um vaxnar? Hafa þær sýnt það
flokka. Jafnfrá í verki ,að mannkyninu er óhætt
leitt hefur það að binda nokkrar vonir við starf
líklega þotc, að þeirra?
þessir þjóðflokkar mundu, er
fram liðu stundir, verða að meira
eða minna heilsteyptum þjóðum,
Þessi þróun hefur orðið hæg og
fádæma sár. Hún hefur kostað
margar styrjaldir og mikla þján-
ing. Oft hafa komið í hana aft-
urkippir, vegna þess að hún fór
í rangan farveg og leiddi tii
kúgunar í stað þess að leiða til
sameiningar. Ríki Alexanders
liðaðist sundur, Rómaveldi
hrundi, tilraun Napóleons mis-
tókst, nýlenduveldin liðu undir
lok -
telja.
og þannig mætti lengi
E,
n þróunin hefur ekki
þar fyrir stöðvazt. Á 20. öldinni
hefur henni fleygt fram með ótrú-
legum hraða, og til þess liggja
margar orsakir. Heimurinn hefur
skroppið saman með hinni ævin-
týralegu tækni nútímans. Fjar-
lægðirnar eru mikið til úr sög-
unni, og þjóðirnar eru orðnar
hver annarri háðari en nokkru
sinni fyrr. Allt, sem gerist á hnett
inum, hefur áhrif á gang alþjóða-
mála. Það má jafnvel segja, að
innanríkismál séu ekki lengur
einkaeign einstakra ríkja. Upp-
þot í Palestínu, verkfall í Pól-
landi, kosningar í Jórdaníu, stjórn
arskipti á fslandi eru hlutir, sem
nú hafa heimssögulega þýðingu.
Með þeim er fylgzt um allan
heim, því þeir varða íbúa heims-
ins í heild. Að vísu eru þessir
hlutir liður í hinni pólitísku tog-
streitu augnabliksins, en peir
hafa líka annað og varanlegra
gildi: Þeir eru þáttur í óstöðv-
andi þróun, sem hefur það loka-
takmark að gera mannkynið, sem
eitt sinn var tvístrað í einangr-
aða og fjandsamlega hópa, að
einni samstilltri heild.
að er ekki fjarri sanni,
samþykkja byggingu tveggja að Sameinuðu þjóðirnar séu fyrsti
skólahúsa en þá hafði borgarstjóri j vísir þessa óhjákvæmilega en
þegar sótt um leyfi fyrir þremur j fjarlæga markmiðs. Þær eru í
skólahúsum. Hvað á nú að gera, senn tákn um einlægan vilja
við tillögur, sem ekki er betur I mannsins til að útrýma hatri og
vandað til en svo? Andstæðingar j ótta meðal þjóða og einstaklinga
Sjálfstæðismanna þurfa ekki að | og um þá rökstuddu staðreynd,
kvarta yfir neinni ósanngirni í j að framtíð mannkynsins hér á
sinn
hafa
garð. Sjálfstæðismenn jörðinni er því aðeins borgið, að
miklu fremur rétt til að samvinna takist um allt, sem máli
kvarta um yfirborðsmennsku og
fljótfæmi í vinnubrögðum minni-
hlutans, sem með slíku bregzt
skiptir: baráttu gegn sjúkdómum,
hungri og fáfræði, jafna dreifingu
á auði jarðarinnar, framleiðslu og
þeim skyldum, sem hann hefur, viðskipti, tæknilegar rannsóknir
gagnvart kjósendum sínum og og framfarir, skipulagningu landa
bæjarbúum almennt. 1 og borga, takmörkun fólksfjölg-
F,
yrst er þess að gæta,
að Sameinuðu þjóðirnar eru
frjáls samtök fullvalda ríkja. Þær
hafa því ekki annað vald en það,
sem meðlimaríkin veita þeim
hverju sinni. Valdi þeirra eru
ennfremur þau takmörk sett, að
fimm meðlimaríkjanna hafa ai-
gert neitunarvald í öryggisráð-
inu, sem fjallar um þorrann af
öllum alþjóðlegum deilumálum
Starf þeirra á hinum pólitíska
vettvangi byggist því ekki á því,
að meirihluti meðlimanna þvingi
minnihlutann til hlýðni, heldur
er það fólgið í sem nánustu sam-
starfi allra meðlimanna, samræm-
ingu ólíkra sjónarmiða, mála-
miðlun. Það leiðir af sjálfu sér,
að slíkt fyrirkomulag er ekki
fallið til skjótra aðgerða í við-
kvæmum málum, en þeim mun
heilbrigðari verður lausnin, þeg-
ar hún loks er fengin eftir lang- þessi ríki telja 80% allra jarðar-
ekki veigamesti þáttur samtak-
anna. Það sem þatí hafa unnið í
kyrrþey á sviði nýlendumála,
efnahags- og félagsmála, mann-
réttinda og líknarmála er án efa
drýgsti skerfurinn, sem þau hafa
lagt til framtíðarheilla mann-
kynsins. Frá stofnun samtakanna
hafa flest meðlimaríkin frá Asíu
og Afríku hlotið sjálfstæði sitt,
mörg þeirra fyrir beina tilstuðl-
an Sameinuðu þjóðanna. Margar
fyrrverandi nýlendur eru nú
verndarsvæði samtakanna og á
góðum vegi til sjálfstæðis. Á
sviði efnahags- og félagsmála
hafa orðið stórstígar framfarir
fyrir tilstilli Sameinuðu þjóð-
anna, ekki sízt í þeim löndum,
sem skammt voru á veg komin.
Tækniaðstoðin hefur fært fjölda
þjóða björg í bú og tryggt bjarta
framtíð mönnum, sem lifðu á sult
arbarmi. Baráttan gegn sjúkdóm-
um og hungri hefur borið gleði-
legan árangur, og hefur ýmsum
illkynjuðum drepsóttum verið
nær útrýmt fyrir starf samtak-
anna. Barnahjálpin hefur veitt
milljónum barna um allan heim
betri heilsu og bjargað mörgum
þeirra frá bráðum dauða. Og
þannig mætti halda áfram að telja
í það óendanlega. Það eru allir
þessir þættir í starfi Sameinuðu
þjóðanna, sem hafa átt drýgstan
þátt í því að glæða vináttu og
skilning meðal þjóða og einstak-'
linga, þjappa mannkyninu sam-
an, búa í haginn fyrir þann tíma,
þegar mennirnir geta búið á þess-
um hnetti sem ein fjölskylda —
ekki án séreinkenna og sundur-
leitra sjónarmiða, en með þá
meginhugsjón að skilja hver ann-
an og hjálpa hver öðrum
I^eðlimaríki Samein-
uðu þjóðanna eru nú 76 talsins
(þau verða 79 í nóvember, og 80
þegar Japan bætist í hópinn), og
Aðalstöðvar Sameinuðu þjóðanna i New York.
ar samningaviðræður. Það er
næsta ótrúlegt, a hver árangur
hefur orðið af starfi samtakanna
á þessum vettvangi, þegar vand-
kvæðin eru höfð í huga. Nægir
þar að benda á styrjöldina í
Indónesíu, Palestínu-vandamálið,
Kashmír-deiluna, og lausn Kóreu
vandans.
E,
nda þótt starf Sam-
einuðu þjóðanna á hinum póli-
tíska vettvangi hljóti mest rúm
í fyrirsögnum dagblaðanna, er
það kannski, þegar á allt er litið,
Ekki eitt elnasta orð um Nánu
RÚSSNESKA skipið „Vyac-
helav Molotov" kom á fimmtu
dagskvöld til Leningrad. —
Moskvaútvarpið skýrði frá
því, að með skipinu hefðu
komið margir rússneskir rík-
isborgarar, sem verið hafa í
Kanada og Bandaríkjunum.
En ekki var minnzt einu orði
á Nínu kringlukastara — sem
fræg er fyrir hattastuldinn í
Lundúnum, en hún var meðal
farþega.
Farþegi með skipimu, sagði
að hún hefði ailan tímann ver-
ið i káetu sinni. Og þegar land
göngubrúin var lögð, ók svart
ur bíll að henni og upp í hana
steig Nína og var á brott.
Hún mun þegar hefja þjálf-
un og er sögð munu fijúga til
Melbourne í næsta mánuði
ásamt öðrum rússneskum
Olympíuförum.
búa. Þar gætir því allra þeirra
sjónarmiða, sem nú ríkja í heim-
inum. Það er því engin óskhyggja
að vænta þess, að samtökin beri
gæfu til að varðveita friðinn í
heiminum og kveða niður hinn
gamla draug hernaðarhyggju og
ofbeldis. Þau eru óskabarn þess-
arar aldar og erfingi framtíðar-
innar. Við höfum mörg dæmi um
það úr sögunni, hvernig sér-
hyggja og flokkadráttur stóðu
viðgangi þjóðfélagsins fyrir þrif-
um. Skýrustu dæmin eru kannski
Grikkland til forna og íslenzka
þjóðveldið. Á þessum ellefta af-
mælisdegi Sameinuðu þjóðanna
eigum við þá ósk bezta þeim til
handa, að allir meðlimir þeirra
láti sér söguna til varnaðar verða
og leggist á eitt um að efla þær
til þess hlutverks, sem þær einar
geta unnið til heilla öllu mann-
kyni. í þessu efni eiga leiðtogar
þjóðanna ekki einir hlut að máli,
heldur hver einstaklingur, hver
þegn þeirra ríkja, sem gert hafa
Sameinuðu þjóðirnar að alþjóð-
legu valdi. S. A. M.