Morgunblaðið - 24.10.1956, Qupperneq 10

10
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagtir 24. okt. 1956
— Ræða Magnúsar Jonssonar
Frh. af bls. 9
itS, sero hæstvirtur núverandi
viðskiptamálaráðherra hefir oft
deilt á, og að ríkisstjórnin sé því
sammála um það, að engin önn
ur úrræði séu fyrir hendi en að
brjóta blaðið öfugt við það sem
ætlað var, stefna með miklu
meiri hraða en áður að milljarð-
ar markinu í útgjöldum rikis-
sjóðs, heimta af þjóðinni alla þá
skatta og tolla, sem hún hefur
borið ti'l þessa og festa kaup-
gjaldið að auki. Einhvern tíma
hefði nú hæstvirtur núverandi
félagsmálaráðherra sagt að hér
væru íhaldsúrræðin á ferðinni.
NI»URSKUR»UR VERK-
LEGRA FRAMKVÆMDA
Eitt af þeim stefnumálum, sem
núverandi ríkisstjórn flaggar
mjög með, eru þau miklu átök
sem hún ætli að gera til eflingar
hag strjálbýlisins og til þess að
skapa jafnvægi í byggð landsins.
í þessu skyni hefur verið til-
kynnt, að kaupa eigi 15 nýja tog-
ara og sérstök nefnd verið sett
á laggirnar, ein af mörgum, sem
núverandi ríkisstjórn hefur skip-
að, til þess að gera tillögur um
staðsetningu þessara togara og
jafnvægisráðstafanir yfirleitt. Út
af fyrir sig er ástæða til þess að
fagna þessu stefnumáli, enda
voru það Sjálfstæðismenn, sem
áttu frumkvæðið að því, að gerð-
ar væru skipulagðar ráðstafanir
til þess að stuðla að jafnvægi í
byggð landsins.
Fyrrverandi forsætisráðherra
skipaði tvo alþingismenn, þá
Gísla Jónsson og Gísla Guð-
mundsson, til þess að rannsaka
þetta vandamál niður í kjölinn og
gera tillögur til úrbóta. Fyrsta
ráðstöfunin í þessa átt var frum-
varp, sem þeir tvímenningarnir
sömdu og ríkisstjórnin flutti á
síðasta Alþingi, en sem hlaut þá
þær furðulegu viðtökur, að Fram
sóknarmenn gengu fram fyrir
skjöldu til þess að eyðileggja
málið. Þar sem hér var hins veg-
ar um vinsælt mál að ræða, sem
fólk víða um land bindur mikl-
ar vonir við, taldi núverandi
ríkisstjórn sjálfsagt að taka málið
upp, en þá varð auðvitað jafn-
framt að reyna að hindra, að
upphafsmenn málsins, Sjálfstæð-
ismenn, gætu haft af því nokkurn
heiður, og því þótti sjálfsagt að
skipa nýja nefnd í málið og losna
þannig við Gísla Jónsson úr nefnd
inni, einmitt þann manninn, sem
allra manna mestan áhuga hefir
sýnt á raunhæfum aðgerðum í
þessu vandamáli og hefir aflað
gér mjög góðrar þekkingar í sam-
sem finanleg eru í fjárlagafrum-
varpinu ef undan er skilið fram-
lagið til ráðstafana vegna ófriðar-
hættu, sem auðvitað er fellt níð-
ur í samræmi við þá skoðun
hæstv. ríkisstjórnar, að nú sé svo
friðvænlegt í heiminum. Þarf
naumast að efa, að íbúar strjál-
býlisins, þar sem enn vantar nýja
vegi, þar sem enn eru óbrúaðar
ár, ófullgerðar hafnir og ófull-
nægjandi skólar, muni fyllast
gleði og þakklæti til hæsv. ríkis-
stjórnar fyrir þessi merkilegu á-
tök hennar til þess að stuðla að
jafnvægi í byggð landsins. Fram-
lög til vegaviðhalds eru að vísu
nokkuð aukin, en það hefir ætíð
þótt sjálfsagt að reyna að halda
við þjóðvegum landsins og kostn
aður við vegaviðhald því oft farið
langt fram úr fjárfagaáætlun. Er
því hér ekki um neitt þakkar-
vert atriði að ræða umfram það,
sem verið hefir undanfarin ár.
Sú staðreynd stendur því ó-
högguð, að hin mikla umbóta-
stjórn leggur fram fjárlagafrum-
varp með 135 millj. kr. hærri
útgjöldum en fjárlagafrumvarp
s.l. árs, en lækkar jafnframt fram
lög til áðurgreindra verklegra
framkvæmda um rúmar 8 millj.
kr., þótt framlag til flugvalla-
gerða sé hækkað um 2 millj.,
sem er vissulega mikil nauðsyn,
afsakar það að engu leyti þennan
niðurskurð. Það lítur þvi út fyrir,
að hæsv. ríkisstjórn hugsi sér
helzt að brjóta blað í stjórnmála-
sögunni á þann hátt að verða
öllum stjórnum meiri íhalds-
stjórn varðandi nauðsynlegar
framkvæmdir í landinu.
NÝIR BITLINGAR t>G
FJÁRAUSTUR
Nú segir vafalaust ' -stv. rík-
isstjórn, að þjóðin verði enn um
skeið að framlengja víxil hennar,
því að enn séu úrræðin í efna-
hags- og fjármálum ófundin, og
því verði menn enn að fara mild-
um höndum um ríkisstjórnina í
sambandi við frumvarp þetta, þar
sem henni hafi ekki gefizt tóm
til að marka sina fjármálastefnu
áður en það var. lagt fram. Lát-
um svo vera. En það er ýmislegt,
sem gerzt hefir síðan núverandi
ríkisstjórn tók við völdum, sem
óneitanlega bendir ekki í þá átt
að ætlunin sé að draga saman
rikisbáknið og lækka almenna
kostnaðarliði ríkissjóðs. Varla
hefir sú vika liðið að undanförnu,
að ekki væri tilkynnt með miklu
yfirlæti af hæstv. ríkisstjórn, að
nú hefði hún skipað enn nýja
nefnd, til þess að gera tillögur
um þetta eða hitt. Og ekki nóg
með það, heldur hefir ríkisstjórn
in talið svo mikla nauðsyn að
bandi við undirbúningsathuganir hraða eyðslustarfseminni, að gef-
á málinu. En þetta er í fullu
samræmi við aðrar hliðstæðar að-
gerðir núverandi ríkisstjórnar.
En hvað reynist svo verða
fyrsti vinsemdarvottur ríkis-
stjórnarinnar til strjábýlisins, því
vai'la ímyndar ríkisstjórnin sér, ^tjórnarflokka í áhrifamikil em
að hún hafi uppfyllt allar sínar
skuldbindingar með því einu að
skipa þriggja manna nefnd. Vin-
semdarvottinn er einmitt að
finna í fyrsta fjárlagafrumvarpi
ríkisstjórnarinnar. Þar er að
finna þær eftirtekarverðu tillög-
ur til eflingar jafnvægi 1 byggð
landsins, að gert er ráð fyrir að
lækka framlög til nýrra þjóð-
vega um
3 millj. og 910 þús. kr., að
1 æ k k a framlög til brúar-
gerða um kr. 1.270,000,00, að
1 æ k k a framlög til hafnar-
gerða um kr. 1.334.000,00 og
að I æ k k a framlög til skóla-
bygginga um kr. 1.750.000,00.
Samtals nema þessar lækkanir
frá núgildandi f járiögum rúm-
um 8,2 millj. kr.
Hér er sannarlega rösklega að
verið og verð ég raunar að biðja
aísökunar á þeirri staðhæfingu
minni áðan, að hæstvirtum fjár-
málaráðherra hefði ekki komið
til hugar nein úrræði til sparnað-
au- á útgjöldum ríkissjóðs. Hér eru
einmitt sparnaðarúrræðin, og
þetta eru einu sparnaðarúrræðin.
in hafa verið út sérstök bráða-
birgðalög til þess að fjölga for-
stöðumönnum Innflutningsskrif-
stofunnar og fjölga í Húsnæðis-
málastjórn, til þess eins að geta
komið fulltrúum hinna nýju
bætti. Er naumast að efa, að
áfram verði haldið á sömu braut,
og getur því innan tíðar myndast
hér myndarlegur nýr útgjalda-
póstur í fjárlögum ríkisins. Til
allrar ólukku fyrir ríkisstjórnina
er sumstaðar svo frá málum geng
ið, að þeir geta ekki blátt áfram
rekið andstæðinga sina frá störf-
um, en þá er sú leið valin að
láta þá sitja áfram starflausa,
á fullum launum, svo sem t.d.
á sér stað í Húsnæðismálastjórn-
inni.
I sannleika sagt virðist að-
aláhugamál ríkisstjórnarinnar
til þessa ekki hafa verið það
að leita að bjargráðum í efna-
hags- og fjármálum þjóðar-
innar, heldur að leita að bjarg-
ráðum til þess að tryggja sem
bezt völd sín í landinu og
tryggja stuðningsmönnum sín-
um vegtyllur og embætti, þótt
af því leiði stórfelld útgjöld
og tjón íyrir þjóðarbúið.
ÓHÆFILEG TOLLAHÆKKUN
SL>. VETUR
Til þess að standast straum af
hinum miklu útgjöldum, er tekju
bálkur fjárlagafrumvarpsins
hækkaður um 52 millj. kr. frá
núgildandi fjárlögum. Er þá ekki
gert ráð fyrir neinum nýjum
tekjustofnum, heldur að nú-
gildandi tekjustofnar gefi af sér
hækkun, sem þessu nemur. Þessa
áætlun er að sjálfsögðu ekki hægt
að gagnrýna á þessu stigi máls-
ins, en ætla má eftir reynslu
undanfarandi ára, að fjármála-
ráðherrann hafi áætlað þessa
hækkun mjög varlega. í sambandi
við þetta atriði vil ég taka það
fram, að við endanlega afgreiðslu
núgildandi fjárlaga taldi hæstv.
fjármálaráðherra teflt á yztu nöf
með tekjuáætlunina. Voru viðbót-
artollar þeir, sem á voru lagðir á
síðasta þingi, miðaðir við þessa
fullyrðingu fjármálaráðherrans,
sem vitanlega hafði bezta aðstöðu
til þess að gera sér grein fyrir
tekjuhorfunum. Gaf fjármála-
ráðherra fjárveitinganefnd jafn-
framt upplýsingar um það, hver
tekjuaukinn myndi verða af hin-
um nýju tollum. Tekjuáætlun
hæstv. fjármálaráðherra nú bend-
ir ótvírætt í þá átt, að hann hafi
áætlað tekjuaukann af hinum
nýju tollum alltof lágt og við-
bótartollarnir því ákveðnir
hærri en raunverulega hefði ver-
ið þörf fyrir. Verður að átelja
þetta.
ER HERMANN AÐ GANGA
INN í „EYBIMÖRK“ SÍNA •
Ég hefi hér brugðið upp nokk-
urri heildarmynd af fjárlagafrum
varpi því, sem nú liggur fyrir
Alþingi. Hlýtur frumvarp þetta
að valda þjóðinni miklum von-
brigðum eftir öll stóryrði nú-
verandi stjórnarflokka. um það,
að nú muni hæstv. forsælisráð-
herra, undir hinum rauða fána,
leiða þjóðina út úr þeirri eyði-
mörk fjármálaöngþveitis, sem
þessi sami hæstv. ráðherra lýsti
fyrir kosningar með átakanleg-
um orðum, að þjóðin væri nú
stödd í, eftir 6 ára samfellda fjár-
málastjórn flokksbróður hans,
hæstv. núverandi fjármálaráð-
herra. Hafi lýsing hæstv. for-
sætisráðherra þá verið rétt, þá
bendir hið nýja fjárlagafrum-
varp ótvírætt í þá átt, að það
verði ekki Hermann Jónasson og
hinir rauðu vinir hans, sem
leiði þjóðina og Eystein Jónsson
út úr eyðimörkinni, heldur muni
þeir í innilegu samfélagi við
hæstv. fjármálaráðherra halda
beint af augum það langt inn í
eyðimörkina, að út úr henni verði
ekki komizt.
Þótt það sé auðvitað fjarri öll-
um sanni, að þjóðin hafi verið
stödd á nokkuri eyðimerkur-
göngu, þegar fyrrverandi ríkis-
stjórn lét af völdum, þá er hitt
rétt, að verðbólguþróunin er orð-
in mjög alvarleg meinsemd í efna
hags- og fjármálakerfi þjóðar-
innar. Það er eftirlætislýsing nú-
verandi stjórnarflokka á Sjálf-
stæðismönnum, að þeir séu verð-
bólgubraskarar. Skýtur hér
nokkuð skökku við staðreyndirn-
ar, því að enginn flokkur í land-
inu hefur jafn oft og jafn alvar-
lega varað við hinum hættulegu
afleiðingum verðbólgunar og ein
mitt Sjálfstæðisflokkurinn. Nú er
því hins vegar haldið að þjóð-
inni, að það séu Sjálfstæðismenn,
sem fyrst og fremst eigi sök á
verðbólguþróuninni. Hafa Fram-
sóknarmenn einkum haldið þessu
á lofti og fært fram til réttlæt-
ingar stjórnarsamvinnu sinni við
kommúnista. En hverjar eru stað-
reyndir málsins?
SJÁLFSTÆÐISMENN VÖRUÐU
VI« VERÐBÓLGU-
AÐGERÐUNUM
Þegar verðbólgan var að sliga
atvinnuvegina og dýrtíðin ríkis-
sjóðinn árið 1949 höfðu Sjálf-
stæðismenn forustu um gengis-
breytinguna, til þess í senn að
bæta hag útflutningsframleiðsl-
unnar og afkomu ríkissjóðs. Allt
frá þeim tíma hefur hagur ríkis-
sjóðs staðið með miklum blóma
og þótt vísitala framfærslukostn-
aðar hækkaði af ýmsum ástæð-
um meira en gert hafði verið ráð
fyrir, tókst þó smám saman að
koma því jafnvægi á í efnahags-
málunum, að frá árslokum 1952
þar til í byrjun árs 1955 var verð-
lag í landinu svo að segja stöðugt.
í ávarpi sínu um áramótin 1954
til 1955 vakti þáverandi forsæt-
isráðherra Ólafur Thors athygli
á þeim mikilvæga árangri, sem
náðst hafði í efnahags- og fjár-
málum þjóðarinnar til aukis jafn-
vægis og varaði jafnframt alvar-
lega við því, að gerðar yrðu
almennar kauphækkunarkröfur á
árinu 1955, heldur yrði beðið á-
tekta og séð hver þróunin yrði
það ár. Því miður var þessum
varúðarorðum ekki sinnt og
kommúnistar öttu verkalýðssam-
tökunum út í harðvítugt og lang-
varandi verkfall, sem leiddi af sér
miklar kauphækkanir á pappírn-
um en því miður litlar í reynd.
Afleiðingar þessa ógiftusam-
lega tiltækis kommúnista voru
ekki lengi að koma í ljós. Dýr-
tíðarhjólið tók nú aftur að snú-
ast af fullum krafti, hallarekst-
ur atvinnuveganna óx stöðugt og
jafnframt jukust útgjöld ríkis-
sjóðs. Það voru þannig óvéfengj-
anlega kommúnistar, núverandi
samstarfsmenn hæstvirts fjár-
málaráðherra, sem vöktu upp
þann dýrtíðardraug, sem núver-
andi ríkisstjórn stynur undir á-
tökunum við að kveða niður og
má raunar segja að það komi vel
á vondan. Hins vegar er það
furðuleg óskammfeilni, þegar
reynt er að eigna uppvakning
þenna, þeim mönrium sem alvar-
legast vöruðu við þessu ógiftu-
samlega tiltæki. Séu stuðnings-
menn hæstvirtrar núverandi rík-
isstjórnar í nokkrum vafa um að
ég hafi hér lýst sök á hendur rétt
um aðilum um það dýrtíðarflóð,
sem ógnar nú atvinnuvegum
landsmanna og afkomu þjóðar-
innar, þá vil ég leyfa mér að leiða
hér fram máli mínu til stuðnings
ekki ómerkara vitni en hæstvirt-
an núverandi fjármálaráðherra,
en hann komst svo að orði í síð-
ustu eldhúsdagsumræðum:
„Ég benti á það þá, að með
þessum ráðstöfunum (j..c
kauphækkunum), væri bre*5*
blað í efnab '; : 'r-a ; ,n-
ar. Fram að þeim tíma hafi
framleiðslan farið vaxandi,
verðlag haldist stöðugt í 2!4
ár, sparnaður aukizt mikið,
greiðsluafgangur verið á ríkis-
búskapnum, hægt að Iækka
skatta og tollaáiögur árlega
nokkuð“.
En aðeins nokkrum mánuðum
eftir að hæstv. fjármálaráðherra
hefir gefið þessa lýsingu á ó-
happaverknaði kommúnista, þá
er hann kominn í einlægt sam-
félag við þá í ríkisstjórn lands-
ins, og hæstv. forsætisráðherra
gengur berserksgang til þess að
tryggja kommúnistum öll völd í
verkalýðshreyfingunni, þannig að
öruggt verði, að þeir geti mis-
notað hana, eftir vild. Þetta er
svo þjóðinni sagt að sé eina úr-
ræðið, til þess að koma atvinnu-
lífi hennar og efnahagsmálum á
heilbrigðan grundvöll, enda þótt
hæstv. núverandi fjármálaráð-
herra hafi flestum mönnum
fremur réttilega á það bent, að
kommúnistar stefndu ætíð með
aðgerðum sínum að því að skapa
upplausn og vandræði í þjóðfé-
laginu. Ég skal að vísu játa, að
kommúnistar hafa sjálfir viður-
kennt afglöp sín í verkföllum á
siðastliðnu ári, er þeir láta það
verða eitt sitt fyrsta verk, eftir
að þeir koma í ríkisstjórn, að
banna vísitöluhækkun á launum;
mun það mál nánar rætt á öðrum
vettvangi; en hræddur er ég um,
að þessar játningar kommúnista
á eigin afglöpum kosti þjóðina
fórnir á cðrum sviðum.
STJÓRNARFLOKKARNIR
RÁÐÞROTA
Svo sem fjárlagafrumvarpið
ber með sér standa stjórnarflokk-
arnir gersamlega ráðþrota gagn
vart vandamálunum. Reyna þeir
að afsaka úrræðaleysið með því
að staðhæfa, að arfurinn frá
fyrri árum sé svo slæmur, að
ekki sé við öðru að búast en að
það taki nokkuð langan tíma að
brjóta blaðið í stjórnmálasög-
unni. Ég hefi áður bent á þá stað-
reynd, að sá arfahlutinn, sem
erfiðastur mun reynast eftirkom-
endunum, er til orðinn fyrir
verknað kommúnista, einmitt
eins stjórnarflokksins. Að öðru
leyti er arfurinn meiri velmegun
almennings en nokkru sinni hefir
áður þekkzt hér á landi, meiri og
betri framleiðslutæki og miklum
mun meiri framleiðsluverðmæti
en nokkur önnur ríkisstjórn hefir
fengið til ráðstöfunar. Það er
framleiðslan sem á hverjum tíma
er undirstaðan að afkomu þjóð-
arinnar. Og eins og hæstv. við-
skiptamálaráðherra benti á á
fundi Verzlunarráðs íslands ný-
lega, þá hefir framjeiðslan auk-
izt mjög ár frá ári, og því engin
ástæða til svartsýni, ef skynsam-
lega er á málum haldið.
Við Sjálfstæðismenn höfum
ætíð lagt á það megináherzlu, að
aukning framleiðsluverðmæt-
anna er eina leiðin til bættra lífs-
kjara. Arfur sá, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn skilur eftir sig, er
slíkur, að það er vissulega illa
stjórnað, ef nú þarf að rýra lífs-
kjör þjóðarinngr. Sjálfstæðis-
menn hafa sannarlega ekki
ástæðu til þess að bera sig upp
undan því, þegar stjórnarflokk-
arnir halda því fram, að þeir hafi
ráðið mestu, eða jafnvel öllu um
stjórnarstefnuna undanfarin ár.
Um áhrif þeirrar stefnu hefir
sjálft stjórnarblaðið, Tíminn,
sagt, að árin eftir 1950 séu mesta
framfaratímabil í sögu þjóðar-
innar. Það er sannarlega ekki sú
stjórnarstefna, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn markaði, sem hefir
skapað það fjármálaöngþveiti,
sem við er að fást í dag, heldur
eru það verk þeirrar fylkingar,
sem nú stendur að baki hæstv.
fjármálaráðherra. Þegar hæstv.
fjármálaráðherra segir nú, að við
óskapnað í fjármálakerfinu sé að
fást, er hann leggur þessi lang-
hæstu fjárlög í sögu þjóðarinnar
fyrir Alþingi, þá er það óskapn-
ður sem á upptök sín í herbúð-
im núverandi stjórnarliðs.
NÚ TALIÖ GOTT, SEM ÁBUR
VAR FORDÆMT
Sjálfstæðisflokkurinn hefir æ
ofan í æ varað við afleiðingum
verðbólguflóðsins fyrir afkomu
ríkissjóðs og þjóðarinnar í heild.
Hvað eftir annað hefir Sjálfstæð-
isflokkurinn staðið að ráðstöfun-
um til þess að stöðva dýrtiðar-
hjólið, en óheillaöflin hafa jafnan
komið því í gang aftur.
Nú síðast í lok síðasta þings
gerðu Sjálfstæðismenn tilraunir
til þess að fá sámkomulag við
Framsóknarflokkinn um nauð-
synlegar ráðstafanir til þess að
koma í veg fyrir vísitöluhækkun
á þessu ári, með það í huga, að
væntanlegri ríkisstjórn gæfist
tóm til að íhuga leiðir til frekari
aðgerða. Framsókriarflokkurinn
og hæstv. fjármálaráðherra
höfðu þá engan áhuga á að stöðva
verðbólguþróunina. Og tillögur
Sjálfstæðismanna voru fordæmd-
ar sem óhæfilegar álögur á ríkis-
sjóð og kjaraskerðing fyrir al-
þýðu manna. En hvað gerðist svo?
Eitt fyrsta verk núverandi ríkis-
stjórnar var að gefa út bráða-
birgðalög, þar sem í senn var
ákveðið að auka stórum upp-
bótargreiðslur úr ríkissjóði og
jafnframt svipta launþega um-
saminni vísitöluhækkun á kaup.
Þá var ekki lengur erfitt að taka
kvaðir á ríkissjóðinn og nú áttu
ekki aðeins niðurgreiðslurnar,
heldur bein kauplækkun að vera
til mikilla hagsbóta fyrir launa-
stéttirnar. ’Sjálfstæðismenn fagna
vitanlega sérhverri skynsamlegri
•áðstöfun til þess að stemma
^tigu við verðbólgunni, en ég
held, að enginn geti með réttu
kallað það goðgá af Sjálfstæðis-
mönnum, þótt þeir bendi á hinn
dæmalausa hringsnúning og
skollaleik stjórnarliðsin''
Herra forseti.
Ég hefi gert hér grein fyrir
nokkrum meginatriðum, sem
nauðsynlegt er að hafa í huga,
er menn athuga efnahags- og
fjármálaþróunina síðustu árin og
hvaða öfl hafa einkum verkað á
þá þróu^
’rlagafrum-