Morgunblaðið - 03.01.1957, Blaðsíða 2

MORGTJNRLAD1Ð
Fimmtudagur 3. jan. 1957
Krisíján Eldjárn afhendlr Snorra Hjartarsyni ,,ávísun“ aS upphæð
8.500 krónur á Bithöíundasjóð Bíkisútvarpsirts.
Skáldin Cuðmundiir Frímann og
Snorri Hjartarson hljóta styrk
úr Rithöfimdasjóði Ríkisútvarpsins
Umfðngssnikii kynning öfvarpiins á mkm
ísienzkra höfunda
AGAMLÁRSKVÖLD var í fyrsta skipti úthlutað styrk úr svo-
nefndum Rithöfundasjóði Ríkisútvarpsins. Athöfnin fór fram í
Þjóðminjasafninu að viðstöddum menntamálaráðherra. Formaður
sjóðsstjórnar, Kristján EXdjárn, afhenti styrkinn með stuttri ræðu,
en síðan sagði útvarpsstjóri, Vilhjálmur Þ. Gíslason, nokkur orð.
— Styrknum var í þetta sinn skipt á milli tveggja ljóðskálda, þeirra
Snorra Hjartarsonar og GuSmundar Frímanns á Akureyri. Hlaut
hvor þeirra kr. 8.500.
Ungverjarnir starfa flest-
ir í Reykjavík en líka
tyrir n&tBars og austan
Húsnæði f engið en liúslbésiað skortir
IDAG hófu flcstir ungversku flóttamennimir starf sitt hér á
landi. Hefir gengið ágætlega að útvega þeim starf við sitt hæfi,
margir boðizt til þess að taka þá í vinnu og er það vel. Þá hafa
þeir og flestir fengið húsnæði víðs vegar um höfuðborgina, en nú
skortir þá húsbúnað og er fólk beðið að hlaupa þar undir bagga
og hafa samband við Rauða krossnm. Fióttamennirnir ílendast á
íiinm stöðum úti á landi, auk Reykjavíkur.
Vli).\ AÐ STARFI
Víða ganga Ungverjarnir tii
vinnu sinnar, bæði hér í bænum
og úti á landi. Þrjár járn- og vél-
smiðjur veita þeim starf, tveir
vinna í Rafha í Hafnarfirði, hjúkr
unarkonurnar fjórar eru að starfi
í Landsspítalanum, Elliheimilinu
Grund og Hjúkrunarkvennaskól-
anum, nokkrir vinna hjá SÍS,
tveir í fiskverkunarstöðinni Júpí-
ter á Kirkjusandi og loftskeytv-
maðurinn fær væntanlega at-
vinnu hjá Landssímanum.
FÓR f SVEITINA
Barnafjölskyldan fór austur að
Geldingaholti í Rangárvailasýslu
og verður þar við bústörf, bú-
fræðingurinn fór að Katanesi á
Hvalfjarðarströnd. Hann á konu
og börn enn utanlands og mun
gera ráðstafanir til þess að þau
geti fylgt honum hingað til lands.
Einn piltur fór á bæ noiður 1
Öxnadal, 5 manna fjölskylda til
í ræðu siniii skýrði þjóðminja-
vörður í stuttu máli frá stofnun
sjóðs þessa. Sagði hann, að Rík-
isútvarpið hefði lagt fram allt
stofnfé til sjóðsins og greiddi þar
að auki 5000 krónur á ári fram-
vegis. Nota má til styrkveitinga
árlega tekjur sjóðsins, sem eru
fyrst og fremst vextirnir af
stofnupphæðinni, auk þess hið
árlega tillag Ríkisútvarpsins og í
þriðja lagi gjald fyrir flutt efni,
sem útvarpinu ber að greiða, en
höfundar finnast ekki að.
Kristján Eldjám gat þess að
úthlutað yrði styrk á hverju ári
til eins eða fleiri rithöfunda og
væri einkum ætlazt til þess að
hann væri notaður til utanfarar.
Þá gat hann þess einnig að þess
væri vænzt að verðlaunahöfund-
amir létu útvarpinu í té nýtt
efni eftir sig.
GÓÐ SAMVINNA
Þegar Kristján Eldjám hafði
lokið máli sínu og afhent Snorra
Hjartarsyni skáldi, sem viðstadd-
ur var athöfnina, styrkinn, tók
útvarpsstjóri til máls. Benti hann
m. a. á, að útvarpið flytti lang-
umfangsmestu kynningu á verk-
um íslenzkra rithöfunda hérlend-
is. Kvað hann samvinnu þessara
aðila ávallt hafa verið hina beztu
og sagðist vona, að svo yrði
áfram.
Akraiiessjómemi
gera hærri kröfur
EINV3 og skýrt ev frá á öðrum stað
hér í Mbl. hafa samningar ekki
tekizt milli útgerðarmanna og
sjómanna á Akranesi um kaup og
kjör sjómannanna á komandi
vetrarvertíð.
Eftir þeim upplýsingum sem
blaðið hefur afiað sér um deilu
þessa, hafa samningaumleitan-
ir, sem hófust fyrir jól, farið út
um þúíur. Samningar hafa eink-
ura strandað á því, að Akranes-
sjómenn hafa gert kröfu um tölu
vert hærri kauptryggingu en
þekkist annars staðar á landinu,
en einnig hafa þeir borið fram
fleiri kröfur varðandi kaup og
kjör á komandi vertíð.
í dag eiga sáttafundir að hefj-
ast. Þeir fara fram hér í Reykja-
vík og mun sáttasemjari ríkisins
í vinnudeilum, Torfi Hjsrtarson,
hafa milligöngu þar urn
Silmatra að mestu d
valdi uppreisnar-
manna
Sf|émarkreppa. Foriiiffi t«pp-
reisnarmaniia handfekinn
Djakarta, 2. jan. Einkaskeyti til Mbl. frá Reuter-NTB.
WNDÓNESÍSKIR herforingjar, sem sagt hafa skilið við ríkisstjóm-
1 ina í Djakarta, hafa nú óskorað vald yfir meginhluta Súmötru.
Stjóm Sastromidjojo er nú í miklum pólitískum vanda, og á
fimmtudag verður væntanlega úr því skorið, hvort hún verður að
fara frá eða situr áfram og reynir að ráða bót á ástandinu. Full-
trúar stærstu flokkanna, sem eiga sæti í stjóminni, munu koma
saman til fundar í Djakarta til að ræða atburðina, sem átt hafa
sér stað á stærstu og auðugustu eyju Indónesíu. Margir af kunnustu
stjórnmálamönnum landsins eru þeirrar skoðunar, að hið tvísýna
pólitíska ástand í landinu geti haldið áfram mánuðum saman.
Hins vegar eru margir þeirra in ræður nú aðeins yfir litlu
svæði á norðanverðri eyjunni.
fúsir til að láta stjórnina sitja í
von um, að ástandið versni og
þvingi stjórnarflokkana til að
gangast inn á breytingar á stjórn-
inni. í þjóðernisflokki forsætis-
ráðherrans virðist það vera út-
breidd skoðun, að stjórnin verði
að sitja, jafnvel þótt Masjumi-
flokkurinn, sem á mestu fylgi að
fagna á Súmötru og á 5 menn í
stjórninni eins og þjóðernisflokk-
urinn slíti stjórnarsamstarfinn.
Þjóðernisflokkurinn telur sig
munu njóta stuðnings hins rétt-
trúaða flokks Múhammedstrúar-
manna áfram, en hann á líka 5
menn í stjórninni. Geti hann líka
tryggt sér stuðning kommúnisia,
er talið vist, að stjórnin geti setið
áfram. Þjóðernisflokkurinn á
mest fylgi á Java og hefur frem-
ur hinum flokkunum verið skot-
spónn uppreisnarmanna. Hann
hefur heitið á hina flokkana að
styðja stjórnina, a. m. k. þangað
til þingið kemur saman aftur 21.
jan. n.k.
Flokkur Múhammedstrúar-
manna hefur fyrir sitt leyti lagt
til, að stjórnin verði leyst upp
þegar í stað og ný utanþings-
stjórn mynduð undir forsæti fyrr-
verandi varaforseta, Mohammeds
Hattat. Á fimmtudag fara þrjár
sendinefndir þingsins í rannsókn
arför til Súmötru, þar sem stjórn- neitið skjótuna við“.
Á föstudag var frá því skýrt,
að foringi uppreisnarmanna,
Maludin Simbolon heíði verið
handtekinn af sveit brynvagna,
en Djamin Ginting hefði tekið
við af honum og svarið stjórn-
inni hollustu sína. Ef trúa má
útvarpssendingum uppreisnar-
manna, er varlegra að taka þenn-
an hollustueið ekki of alvarlega.
f fyrrir viku kvaðst Simbolon
ráða yfir mið- og norður-hluta
Súmötru og lýsti yfir sjálfstæði
þessa svæðis. Þegar Ginting tók
við af honum, kvaðst hann mundu
taka upp samband við stjómina
í Djakarta, en útvarp uppreisn-
armanoa segir hann vera alger-
lega á handi þeirra, enda var
hann undirmaður Simbolons.
ALVARLEGT ÁFALL
Uppreisnin á Súmötru er mjög
alvarleg fyrir stjórnina í Djak-
arta, þar sem 70% af erlendum
gjaldeyri ríkisins kemur frá út-
flutningi olíunnar á eyjunni.
Samkvæmt umsögn sjónarvotta
var Simbolon handtekinn með
þeim hætti, að sveit brynvagna
umkringdi hús hans í morgunsár-
inu. Foringi hennar hrópaði:
„Simbolon ofursti, það er bezt
fyrir yður að gefast upp. Ef þér
Vestmannaeyja og tveir fóru tii
Akraness þar sem þeir munu
vinna við sementsverksmiðju-
bygginguna.
TUNGUMÁLAERFIB-
LEIKARNIR
Allt er fólkið mjög vinnufúst
og ánægt yfir því að það skuli
nú fá gengið að störfum sínum
á nýjan leik, fjarri byltingum og
blóðsúthellingum.
Helzti Þrándur í götu á vegi
þess. eru íungumála-erfiðleikarn
ir. Að undirlagi Rauða krossins
mun væntanlega verða gengizt
fyrir námskeiði í íslenzku í Náms-
flokkum Reykjavíkur fyrir það.
Róðrar að hef jast
EINS og kunnugt er hefst vetrar-
vertíð við Suð-vesturland í byrj-
un janúarmánaðar. Gengið var
frá samningum við ríkisstjórnina
um starfsgrundvöll fyrir vélbáta-
og togaraflotann fyrir yfirstand-
andi ár rétt fyrir jólin og einnig
var lokið við að gera samninga
fyrir áramót um verð á fiski ti!
fiskvinnslustöðva í landi. Þá var
einnig lokið við að gera samninga
við sjómenn á bátaflotanum *yrir
áramót.
Samningar við sjómenn á báta-
ílotanum eru í tvennu lagi, ann-
ars vegar kjarasamningar og hins
vegar fiskverðssamningar. Kjara-
samningar munu yfirleitt hafa
verið framiengdir óbreyttir.
í Grindavík og á Akranesi er
samningum ekki lokið og hafa
samninganefndir sjómanna og út
gerðarmanna í þessum verstöðv-
um nú óskað eftir aðstoð sátta-
semjara rikisins við samningaum-
leitanir. Róðrar geta því ekki
hafizt í Grindavík og á Akranesi
fyrr en samningar hafa tekizt
með sjómönnum og útgerðar-
mönnum.
íslandsvinur lálinn
HINN mikli sænski íslandsvinur,
Ernst Steinberg, formaður Birka-
gaardens Islands Cirkil í Stokk-
hólmi, lézt á jóladag 59 ára að
aldri.
Hann hefir tvisvar komið hing-
að til lands með hóp sænskra ís-
landsvina og ráðgerði þriðju
ferðina á næsta sumri.
Steinberg verður jarðsettur
næstkomandi mánudag, 7. janúar.
Kennarar fólksins þar verða
Aridrés Alexandersson og kona
hans Nanna Snæland, en Andrés
er Ungverji svo sem kunnugt er.
Það af fólkinu, sem læknishjáip
ar þarfnaðist, er undir læknis-
hendi á sjúkrahúsum og er þar
m.a. pilturinn, sem missti hand-
legginn í bardögunum í Búdapest.
SKORTIR HELZT IIÚSBÚNAD
Eins og sakir standa skortir
fólkið helzt húsbúnað, sængur og
annað til húshalds og eru allir
hvattir til þess að leggja hér
fram lið sitt, sem geta og láta
Rauða krossinn vita. Ekki þarf
að taka það fram að gamalt er
jafnkærkomið sem nýtt í þessum
efnum. Þá vantar og 1 litla íbúð.
Næstu mánuðina mun flótta-
mannanefnd Rauða krossins hafa
viðtalstíma með ungverska flótta
fólkinu einu sinni í viku, og
greiða fyrir því á þann hátt og
aðstoða það eftir þörfum.
Enn sem komið er hefir Rauði
krossinn einn staðið straum a£
öllum kostnaðinum í sambandi
við komu fólksins en margar
rausnarlegar gjafir hafa borizt
sem kunnugt er.
Róðrar hófust
í nótt
f NÓTT er leið munu bátar í
þeim verstöðvum, þar sem vinnu-
friður er, hafa farið í róður, nema
þá í Vestmannaeyjum, en þar var
landlega vegna veðurs á rniðum
bátanna. Það var t. d. búizt við
að bátaflotinn i Keflavík og Sand
gerði myndi almennt róa.
Róleg áramót
um allt land
UM MIKINN hluta landsins var
hið fegursta veður á gamlárs-
kvöld. Úr öllum stærstu kaup-
stöðum landsins berast þær fregn-
ir að allt hafi farið fram með
ró og spekt, en eitt slys varð hér
í Reykjavík er Ágúst Jónsson,
Klifvegi 5, sem er stýrimaður á
Lagarfossi, slasaðist um borð í
skipinu er stór raketta sprakk
framan í hann.
Hér í Reykjavík var mikill
fjöldi af brennum um allan bæ-
inn, stórar og smáar. Var margt
fólk við brennurnar með börn
sín.
Laust fyrir miðnætti tóku skip-
in í höfninni, en þar var allmargt
skipa, að flauta og um miðnættiS
var svo hundruðum ef ekki þús-
undum flugelda skotið á loft. í
simkomuhúsunum var mikil gleði
og sltemmti fólk sér hið bezta á
áramótadansleikunum. Óspektir
voru engar á götunum og sem
fyrr segir hinn bezti bæjarbrag-
ur á.
Fréttaritari Mbl. á Siglufirði
sagði að svo hafi lognið verið
mikið að við mörg hús í bænum
logaði á kertum úti undir berum
himni. Fagurt var að horfa upp í
Hvanneyrarskál þar sem að
vanda var allt uppljómað með
fjölda blysa og þar undir mynd-
uðu blys ártalið 1957.
Það var margt um manninn á skemmtistöðum borgarinnar á gaml.
árskvöld. Mvad þessa tók ljósmyndari blaðsins í Sjálfstæðishúsinu.