Morgunblaðið - 05.01.1957, Blaðsíða 10

10
MORCVNRLAÐ1Ð
Laugardagur 5. jan. 1957.
Hættur vegna beygja
á gatnamótum
eftir Asgeir Þór Asgeirsson
umferðarverkfræðing
BEYGJUR A GATNAMÓTUM
EF BÍLUM væri ekið í beina
stefnu á mótum fjölfarinna gatna,
og engar beygjur væru teknar,
þá væri tiltölulega auðvelt að
annast umferðarstjórn á gatna-
mótum. En auðvitað er svo ekki,
talsverður hópur ökumanna
breytir stefnu, beygir til vinstri
eða hægri, þar sem einstefnur
banna það ekki. Það eru einkum
síðamefndu beygjurnar, svo-
nefndar hægri beygjur, sem tekn-
ar skulu í löngum boga, er valda
oft töfum eða jafnvel slysum í
þeim fáu löndum, þar sem vinstri
akstur gildir. Hins vegar eru
vinstri beygjur á sama hátt við-
sjárverðar í þeim löndum, þar
sem hægri akstur gildir.
Hægri beygjur hjá okkur valda
einkum erfiðleikum og oft slys-
,um vegna þess, að ökumenn
reyna oft að svindla á réttri
beygju, til að verða á undan bíl-
um úr gagnstæðri átt, sem eiga
auðvitað réttinn, þar sem þeir
eru á vinstri hönd þeim, sem
tekur hægri beygjuna. í>etta
ættu ökumenn að hugleiða ræki-
lega. Þá trufla hægri beygjur
mjög umferð íótgangenda á fjöl-
fötmum gatnamótum. Þessar
truflanir vegna hægri beygja bif-
reiða eiga jafnt við um gatnamót,
þar sem umferðarljós hafa verið
sett upp, og þau, sem eru án um-
ferðarljósa. Þó er hægt að hafa
sérstakan ljósfasa fyrir -hægri
beygjur eingöngu, en það lengir
auðvitað bið annarra vegfarenda.
Vinstri beygjur, sem aka skal
i kröppum boga, tefja auðvitað
líka umferðina, en eðlilega
minna. Svonefndar u-beygjur
geta augljóslega truflað umferð
í báðar áttur.
STEINAR í GATNAMÓTUM
Árin 1926—27 voru steyptir
hringlaga steinar í miðju nokk-
urra fjölfarinna gatnamóta í
Reykjavík. Þá stóð lögregluþjónn
uppi á steininum og stjórnaði
umferðinni. Bifreiðarstjóri, sem
beygja vildi þá til hægri, varð að
aka til vinstri við steininn. Eftir
einn áratug hafði umferðarþung-
inn aukizt svo að fjarlægja þurfti
þessa steina, en aðrir steinar voru
síðan settir í op gatnamótanna,
oft tveir í hverja götu, og var
þetta gert fyrst 1937—8. Nú er
umferðarþunginn orðinn tröll-
aukinn miðað við það sem áður
var, og farartæki hafa lengst og
breikkað. Nauðsyn hefur því bor-
ið til að fækka þessum steinum,
umferðarljós, eyjar, þar sem götu
mót eru rýmileg, endurskins-
merking og einstefnur á götur
leysa þá brátt af hólmi.
Nýlega hafa verið gerðar end-
urbætur á kerfi umferðarljós-
anna á þrem gatnamótum, svo að
þau komi að betra gagni fyrir
gangandi fólk en verið hefur.
Sérstökum ljóskerum hefur verið
komið fyrir, sem eingöngu eru
ætluð gangandi fólki að fara eft-
ir, og lýsa þau til þeirra staða,
sem ljóskerin fyrir bifreiðaum-
ferðina ná ekki til að lýsa. Ljósin
sýna rauðan lit og grænan. Mjög
áríðandi er, að gangandi fólk at-
hugi, að þó að gönguljósin sýni
grænt, þá ber því að vera vel á
verði gagnvart beygjum bíla, bif-
hjóla og reiðhjóla. Vissulega á
hinn gangandi maður réttinn skv.
lögreglusamþykktinni, en óvægni
sumra bifreiðastjóra er enn slík i
umferðinni, að sjaldnast er treyst
andi á þann rétt. Gangandi fólk
skyldi því ætíð ganga innan hinn-
ar merktu gangbrautar og á
— Barálta
Framh. af bls. 9
Vlð vitum, að jafnvel í Eystra-
saltslöndunum hefur Rússum
ekki tekizt að kæfa frelsis-
viljann með hinum fámennu
þjóðum. Eins og það er nú lýð-
um Ijóst, að allar tilraunir
Rússa til að vinna æskulýð
Ungverjalands á sitt band hafa
mistekizt, þá er það einnig
ljóst af fréttum, sem við höf-
um fengið frá Eystrasaltsríkj-
unum, að æskulýðurinn þar er
allur andvígur kommúnistum.
Flóttamennirnir frá Eystra-
saltslöndunum, sem nú eru í
Svíþjóð, hafa aldrei efazt um,
að lönd þeirra fái aftur frelsi
sitt og sjálfstæði. Og þeir hafa
litið á frelsisbaráttu sina sem
einn lið í frelsisbaráttu allra
þeirra þjóða, sem nú eru und-
ir kúgunarhæl Rússa. Fleiri og
fleiri hafa látið sannfærast
um, að hér er ekki um neina
hugaróra að ræða. Frelsisbar-
átta Ungverja er sterk hvöt
frelsisunnandi Böltum. Já,
kæru baltnesku vinir, frelsis-
dagur ykkar mun aftur ljóma!
KREFJUMST
REIKNINKSSKAFAR
En frelsisbarátta Ungverja hef-
ur einnig stórkostlega þýðingu
fyrir allar frjálsar þjóðir. Skyldi
hún ekki geta stöðvað undanláts-
semi okkar gagnvart Rússum.
í Hávamálum segir:
skal maður vinur vera,
Vini sínum
þeim og þess vin.
En óvini sinum
skyldi engi maður
vinar vinur vera.
Kommúnistar á Vesturlöndum
Hvarvetna um landið eru nú hr-ldnar jólaskemmtanir fyrir bömin,
en foreldrar þeirra fylgja þeim á þennan mannfagnað. Eru jóla-
sveinar tíðir gestir á slíkum samkomum. Þessa mynd tók Gunnar
Sverrisson á jólatrésskemmtun í samkomuhúsinu austur á Hellu á
Rangárvöllum.

0r
\°
r9)

Austur-Á
strœti
Haeqn beygjur bifr.
úr Laekjorg iAusturst
á klst■ %
Fó/ksbifr 36 69Z
Vórubifr 6 - 115
Strœhsv /o /93
Somta/s 52 /000
q|i$

\v\ \\l/y
V
f-§
^T\'X
íeo
\t
fBanka-
^strceti
Athugun á hcegri beggju bifre/áa úr
Lœkjargotu norban Austursfrœt/s.
Tó/ur eru meba/umferð á k/st fra
og 13-/607 þann 6jút! /956-
Sknfstofa boejarverkfrœciings
Rvk /6-7-'56
Js3kA.*l.
grænu ljósi, en vera vel á varð-
Dergi gagnvart bílum, sem beygja
vilja. Stefnuljós á hverjum bíl
myndu auðvelda gangandi fólki
llngver ja
eru óvinir okkar. Og við megum
aldrei gerast vinir vina þeirra.
Höfum við Sviar ekki þegar feng-
ið nóg af mannskemmandi af-
stöðu til Sovétrikjanna, heim-
sóknum ráðherra og ríkisþing-
manna þangað, meiningarlausum
ræðum þeirra þar? Getum við
ekki látið sitja við þau perlu-
hálsbönd og annað glingur, sem
ráðherrafrúnum hefur verið gef-
ið þar eystra? Eða látið okkur
nægja útsaumuð vesti og vin-
flöskur með áletruðu fæðingar-
ári, sem ríkisþingmennirnir hafa
fengið að gjöf? Við skulum segja
það svo skýrt, að bæði rikisstjórn
okkar og Rússar skilji það, að við
viljum alls ekki, að Krúsjeff og
Búlganin endurgjaldi þessar
heimsóknir, né heldur neinn ann-
ar, sem koma kynni i þeirra stað.
Nú er kominn tími til, að öll
Vesturlönd standi ósveigjanleg
gagnvart Rússum. Nú er kominn
tími til að krefja þá reiknings-
skapar.
NAUTHEIMSKIR
EINRÆÐISHERRAR
Það er æskulýður Ungverja-
lands, sem stendur fremst í frels-
isbaráttunni, ungir stúdentar og
verkamenn. f hinum lepprikjun-
um er það einkum æskulýðurinn,
sem lætur á sér bæra. Þetta er
bjartasti vonargeislinn fyrir all-
an heiminn. Þótt Rússum takizt
um sinn að kúga Ungverja, þá
tekst þeim aldrei til langframa
að halda uppi hinni viðbjóðslegu
heimsvaldastefnu sinni, þegar
þeir hafa gegn sér æskulýðinn í
öllum hinum undirokuðu lönd-
um. Og svo er annað. Það eru
ekki aðrir en nautheimskir ein-
ræðisherrar, sem geta látið sér
detta í hug, að þeir geti haldið í
þrældómsfjötrum 100 milljónum
manna, sem vestræn frelsis-
hyggja er í blóð borin. Rússnesku
einræðisherrarnir ættu að vita,
að þeim mun lengur sem þeir
halda leppríkjunum í blóðugum
ánauðarfjötrum því hræðilegri
verður dagur reikningsskilanna,
þegar hann rennur upp.
ÍSINN ER BROTINN
Það er sannfæring okkar, að sá
dagur muni renna upp, þegar all-
ar þær þjóðir, sem Rússar hafa
hneppt í ánauð, verða frjálsar.
Hin hugprúða ungverska þjóð
hefur brotið ísinn, og allur hinn
vestræni heimur stendur í eilífri
þakkarskuld við hana. Hinn
frjálsi heimur má ekki bregðast
Ungverjum eða öðrum kúguðum
þjóðum — það skal vera krafa
þessa fundar.“
umferð á öllum gatnamótum, því
að þá er augljóst, ef bifreiða-
stjórinn ætlar að breyta um
stefnu, og hinn gangandi maður
getur þá dokað við á gangstétt-
inni, ef honum sýnist svo. Bif-
reiðastjórar, sem aka bifreið, er
ekki hefur stefnuljós, svo og hjól-
reiðamenn ,skulu gefa merki með
handútréttingu til hægri eða
vinstri, eftir því til hvorrar hand-
ar þeir ætla að beygja, minnst
30 metrum áður en þeir taka
beygjuna. Þá ættu ökumenn að
draga úr ferðinni og beygja
með gát. En dauðasynd er að
breyta skyndilega um stefnu án
nokkurra viðvarana.
Ökumenn ættu að íhuga vand-
lega 29. gr. lögreglusamþykktar
Reykjavíkur, en þar segir: „Við
gangbrautir skulu bifreiðastjór-
ar, hjólreiðamenn og aðrir öku-
menn gæta sérstakrar varkárni
og nærgætni. Skulu þeir nema
staðar við gangbrautir, ef veg-
farandi er þar á ferð framundan
ökutækinu eða á leið í veg fyrir
það“. Ennfremur segir í sömu
grein: „Bannað er að stöðva öku-
tæki á gangbrautum eða þannig,
að nokkur hluti þess taki inn
yfir gangbraut, nema nauðsyn
beri til, svo sem til að forðast
árekstur eða annað slys“. Breið-
ar stanzlínur, hvítar að lit, eru
oft málaðar þvert á akbraut til
að auðvelda ökumönnum að
sinna stöðvanarskyldunni.
Gagnkvæm tillitsemi fótgang-
enda og ökumanna er báðum á-
vinningur til lengdar, allt bol í
umferðinni hefnir sín fyrr eða
síðar. Bæði fótgangendur og öku-
menn skyldu því fylgja settum
reglum og hjálpast að við að
skapa umferðarmenningu, sem
menningarþjóð er samboðin. Víst
er, að á fáum sviðum gægist innri
maður borgaranna eins fram og
í umferðinni.
BÖNN A VIHSJÁLUM
BEYGJUM
Þær alvarlegu truflanir, sem
beygjur farartækja valda á gatna
mótum hafa leitt til þess, að það
hefur farið í vöxt í bílaheiminum
að banna viðsjálar beygjur á
gatnamótum á annatímum um-
ferðarinnar eða jafnvel með öllu.
En auðvitað ber að stefna að því,
að umferðin gangi með sem
minnstum takmörkunum. Sér-
hver beygja, sem ökumaður tek-
ur, felur í sér viss þægindi og
færir hann oftast að áfangastað
á stytztum tíma að eigin mati.
Þess vegna á vandleg rannsókn
alltaf að fara fram, áður en
beygjur eru bannaðar.
í júlí í sumar var gerð athug-
un á beygjum bifreiða á gatna-
mótum Lækjargötu og Banka-
strætis og Austurstrætis. Á þess-
um gatnamótum mega bifreiða-
stjórar beygja til hægri úr Banka
stræti inn í Lækjargötu, og veld-
ur það bifreiðum sem á eftir
koma, engum teljandi töfum, en
krefst aðgæzlu fótgangenda.
Hinsvegar veldur beygjan til
hægri úr Lækjargötu inn í Aust-
urstræti oft töfum, þar sem bif-
reiðastjórar, sem vilja taka þá
beygju, verða að biða, meðan bif-
reiðar aka í gegn frá suðri til
norðurs, en við þessa bið tefjast
þeir bifreiðastjórar, sem vilja aka
frá norðri til suðurs. Meginástæð-
an fyrir þessu er auðvitað sú, að
gatnamótin eru ekki fullgerð
norðan Bankastrætis.
Fjöldi þeirra bifreiða, sem
beygja úr Lækjargötu til hægri
inn í Austurstræti, reyndist vera
52 bifreiðar að meðaltali á klst.
þær átta klukkustundir, sem tal-
ið var, en tveir menn töldu um-
ferðina á gatnamótunum í átta
stundir eða frá 9,07—12 og 13 til
18,07 föstudaginn 6. júlí 1956.
Þessi hægri beygju umferð nem-
ur um 6.2% af heildarumferð
gatnamótanna að meðaltali á klst.
Af þessum 52 bifreiðum voru 10
strætisvagnar og 6 vörubifreiðar.
Frá suðri komu 88 bifreiðar að
meðaltali á klst., sem beygðu til
vinstri inn í Austurstræti, en af
þeim voru 4 strætisvagnar og 3
vörubifreiðar. Samtals beygðu
því 140 bifreiðar úr Lækjargötu
inn í Austurstræti að meðaltali á
klst. eða um 16.6% af meðalheild-
arumferð gatnamótanna á klst.
Ef bæði vinstri og hægri beygj-
ur væru bannaðar úr Lækjargötu
inn í Austurstræti, ynnist þrennt.
í fyrsta lagi auðveldaðist umferð
in á gatnamótunum, einkum, ef
hægri beygjur væru bannaðar.
Umferð, sem ætlar suður Lækj-
argötu frá norðri tefðist þannig
ekki af þeim sökum. í öðru lagi
myndi umferð fótgangenda vest-
anvert gatnamótanna auðveldast
mjög. í þriðja lagi myndi hin svo-
nefnda „rúntkeyrsla" hverfa úr
sögunni og myndu fáir sakna.
Sé rpeðfylgjandi talningamynd
athuguð, sést að 115 bifreiðar
fara að meðaltali á klst. frá
norðri til suðurs í gegnum gatna-
mótin eða 55 færri en frá suðri til
norðurs. Þessi mismunur gefur
vísbendingu um, að umferð frá
götu tefjist nokkuð vegna hægri
beygjanna. Hinsvegar veldur
hagstæður götuhornradius því, að
vinstri beygjur eru auðveldar
fólksbifreiðum, og verða því ekki
neinar teljandi tafir vegna vinstri
beygjanna.
Það hefur orðið að ráði, að
bannaðar hafa verið til reynslu
hægri beygjur bifreiða úr Lækj-
argötu inn í Austurstræti, ann-
arra en strætisvagna. Þetta veld-
ur því að umferð mun þyngjast
nokkuð um Skólabrú, Tryggva-
götu og Pósthússtræti. Þá mun
eitthvað verða um óæskilegar u-
beygjur í Lækjargötu. Ónógt svig
rúm inn í Skólabrú og tvístefna
um þá þröngu götu gera þann
krók óæskilegri en ella. Reynslan
ein mun skera úr um kosti og
galla þessarar nýju ráðstöfunar,
eins og um svo margt annað í um-
ferðarmálunum.