Morgunblaðið - 18.01.1957, Page 8

8
MORCV1SBLÁÐ1Ð
Föstudagur 18. jan. 1956

Útg.: H.f. Arvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Ámi Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Askriftargjald kr. 25.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Verðhækkanirnar miklu
¥»EGAR um er að ræða þær
* verðhækkanir í landinu sem
stofnað er til með hinum nýju
gjöldum, sem ríkisstjórnin hefur
lagt á neyzluvörur og aðrar vör-
ur,'sem landsmenn nota þá er
sízt af öllu ástæða til að hafa það
mál að skopi, eins og Alþýðu-
blaðið gerir í gær. Það er auð-
vitað mikið alvörumál að lands-
menn eiga nú í vændum að ný
alda dýrtíðar og verðbólgu skelli
yfir. Alþýðublaðið gerir gys að
þeirri stefnu, sem ráðið hefur
hingað til, að tryggja sem mest
vöruframboð á frjálsum marltaði
þar sem keppt sé um verð og
gæði vara. Blaðið spyr: „Hvað
segir fólkið, sem staðið hefur ut-
an við búðaborðin síðustu árin
og annr.st innkaupin?1' Þessi
spurning blaðsins ininnir á aðra,
sem liggur miklu nær og er meira
brennandi: Hvaö mun fólkið
segja, sem stendur utan við búða-
borðin og annast innkaupin eftir
að álögur vinstri-stjórnarinnar
fara að koma fram í verðlaginn?
A’.þýðublaðið kernst aldrei fram
hjá þeirri staðreynd í sambandi
við dýrtíðina, sem nú blasir við,
að þetta er ekki það sem lofað
var. Það var iofað lækningu
„helsjúks efnahagsiífs“, lofað
„varanlegum ráðstöfunum til að
ieysa efnahagsvandræðin". Það
var loíað „alhiiða viðreisn tfna-
hagslífsins". En hvað birtist svo:
Álögur á þjóðina, sem eru hærri
en nokkum tíma hafa þekkzt
og þessar tillögur eru lagðar á án
þess, að þjóðinni væri sýnd
nokkur greinargerð fyrir þeim.
Álit innlendra og útlendra sér-
fræðinga, sem tilkvaddir voru
hafa aldrei verið birt. Það hefur
aldrei verið lagður skattur á
þjóðina, þar sem henni var jafn-
óljóst og nú af hverju talin var
nauðsyn á svo háum sköttum og
hver afleiðingin verður fyrir
þjóðarbúskapinn af hinum stór-
fclidu álögum. Frumvarpið um
útflutningssjóð var svo óljóst og
flausturs'ega frá því gengið er
það var lagt fyrir Alþingi, að
ógerningur mátti heita að Étta
sig á því í megmatriðum, en síð-
an var fljótræðið svo mikið að
lögin voru pres.-uð í gegnum Al-
þingi á 2—3 dögum.
Mánuði eftir setningu
laganna er enn verið að
reikna út!
Afleiðingin af þessari máls-
meðferð kom auðvitað fljótt i
Ijós þegar Innfiutningsyfirvöldin
og aðrir, sem eiga að framkvæma
lögin tóku þau til athugunar. Þó
nú sé liðið fast að mánuði síðan
lögin voru sett er ekki ennþá bú-
ið að ganga frá því hvernig eigi
að framkvæma þau í mikilsverð-
UTAN UR HEIMI
um atriðum. Yfir því er nú setið
að reikna út hvaða áhrif ákvæði
laganna hafi á tilteknar vöruteg-
tindir og verðlagið í landinu yfir-
leitt, en það hefði vitaskuld betur
verið gert áður en tögin voru sett.
Þó gífurlegar verðhækkanir séu
fyrirsjáanlegar, vantar enn að
gengið sé frá því í einstökum at-
riðum varðandi tiltekna vöru-
flokka í hvaða gjaldaflokk þær
falla og er því ekki enn séð ná-
kvæmlega hver verður hækkun
á sumum vörum og það liggur
fyrst fyrir þegar ríkisstjórnin tel-
ur sig hafa áttað sig á því, að
meira eða minna leyti. hvað hún
var að gera, þegar hún lét sam-
þykkja lögin.
Ríkisstjórnin hefur úrslitavald
í öllum þessum málum og það
er hennar að taka ákvarð-
anir enda gerir hún það. Það
verðlag, sem verður er því verð-
lag, sem ríkisstjórnin hefur skap-
að, en ekki markaðsverðlag. Al-
menningur veit því hver veldur
og þýðir ekki fyrir ríkisstjórnina
að reyna að koma sökinni á verð-
laginu, eins og það verður, yfir
á aðra.
Hækkanir á kostnaðar-
verði einstakra vara
Menn hafa reynt að gera sér
grein fyrir hver verði hækkun á
kostnaðarverði einstakra vara en
erfitt er að íá fullkomnar niður-
stöður, vegna þess að heimild er
í lögunum til að lækka innflutn-
ingsgjald á tilteknum vöruteg-
undum. En eins og nú horfir við,
er unnt að nefna ýmis dæmi og
er þá gengið út frá fullu inn-
ílutningsgjaldi . hæstu flokkun-
um. Hækkun á kostnaðarverði
nokkurra vörutegunda verður þá
þessi: Niðursoðnir ávextir 41%,
epli 25%, kvensokkar úr gervi-
þráðum 51%, þvottavélar 26%,
varahlutir í þvottavélar 84%,
laukur 69%, skóáburður 14%,
verzlunar- og stilabækur 60%,
aluminiumpottar 14%, ullar
garn 13%, úr 31%, lyftiduft 59%,
þvottaduft 15% og gólfteppi 54%.
Þetta eru aðeins fá dæmi um
verðhækkanimar, eins og þær
geta orðið, skv. hinum nýju lög-
um.
Annars verðir reynslan að
skera úr hvernig þetta kemur
endanlega til að líta út, þegar öll
kurl eru komin til grafar. En
eitt er víst og það er að verð
hækkanir verða stórfelldar og að
almenningur á eftir að verða á
þreifanlega var við þær á næstu
tímum svo að nm ekkert verður
að villast fyrir hann.
T. v. Tapirape-indíáni með „fuglabúr". T. h. Awalti-börn að leik.
r-jCalasla jólh lieimi
nýlega við fréttamann frá kunnu
bókmenntatímariti. Þar segir
hann:
^JciuÍL I
I ner um ó
L’á (cl
..E
sunnudaginn var
frumsýnd í Kaupmannahöfn
merkileg kvikmynd, gerð af hin-
um fræga danska ævintýramanni
Jörgen Bitsch. Myndina gerði
hann á s. 1. sumri og kallar hana
„Amazonas“. Það kostaði Bitsch
og föruneyti hans mikið erfiði að
hrinda verkinu í framkvæmd. í
fjóra langa mánuði ferðaðist hann
um Amazon-frumskóginn, alls um
25.000 kílómetra, og myndaði þá
merkilegu hluti, sem fyrir augun
bar.
E.
nda þótt leiðangurinn
kæmist í tæri við hinar hræði-
legu Anadonda-nöðrur, yrði að
ganga upp á eldfjöll, grafa upp
múmíur og gera ýmsa aðra spenn-
andi eða uggvænlega hluti, þá
finnst samt Bitsch sjálfum sem
heimsókn til hinna fjandsamlegu
Awatti-indíána í Matto Grosso
hafi verið minnisstæðasta og
óhugnanlegasta reynsla leiðang-
ursmanna.
watti-indíánarnir eru
vægast sagt ekki hrifnir af ókunn
ugum, og þeir eru fljótir til, sé
þeim gefið minnsta tilefni til
J apirape-indíánarnir
eru friðsamlegri og vingjarn-
legri. Þeir eru ólíkir öðrum kyn-
þáttum í Suður-Ameríku að því
leyti, að þeir virðast hafa sér-
stakt dálæti á dýrum. Að minnsta
kosti líkjast híbýli þeirra engu
fremur en dýrasöfnum, þar sem
fuglar af öllum litum og teg-
undum flögra um og una sér hið
bezta. Þessir indíánar nota oft
eldhúsáhöldin, potta, ker og
katla, sem „búr“ fyrir fuglana.
Á myndinni hér að ofan sjáum
við eina af indíána-stúlkunum
með slíkt ílát, sem notað er jöfn-
um höndum til matseldar og
fuglageymslu. Þessi vinátta við
fuglana er þó ekki öldungis lkus
við eigingjarnar hvatir, því
fjaðrirnar af fuglunum eru not-
aðar til höfuðskrauts, en það er
ein helzta prýði Tapirape-indíána
jafnt karla sem kvenna. Hins
vegar bera þeir ekki önnur klæði
á líkamanum, hvorki mittisskýl-
ur né annað.
g trúi ekki á innblást-
ur. Ég skrifa alltaf um mína eig-
in reynslu um atburði, sem ég hef
orðið vitni að, eða um sögur, sem
ég hef heyrt frá öðrum. Ég held,
að menn lesi meira út úr verk-
um mínum en ég hef nokkurn
tíma sett í þau. Ég hef gaman
af að segja sögur, að skapa per-
sónur og atburði. En það er líka
allt og sumt. Ég efast um, að
höfundar viti, hvað þeir setja í
sögur sínar. Þeir eru bara að
reyna að segja það, sem þeir vita
um umhverfi sitt og fólkið í
J
örgen Bitsch heldur
því fram, að Tapirape-indíánarn-
ir séu lötustu mannverur á jörð-
inni. Þeir búa á sandeyrum í fljót
unum og nenna hvorki að byggja
sér hús né önnur skjól gegn veðr-
gremju eða móðgunar. T. d. er um eða villidýrum. Sumir þeirra
það ekki ólíklegt, að brosi hvít
ur maður til einhverrar af kon-
um þeirra, þá verði það hans
síðasta bros. Brjóti hvítur maður
eitthvert af helgibönnum (tabu)
þeirra, enda þótt hann hafi sjaldn
ast nokkra hugmynd um þau, er
honum vís bráður bani. Hins
vegar er yngri kynslóðin ekki
alveg jafnströng eða ógestrisin
og sú eldri, eins og sjá má af
meðfylgjandi mynd, sem Bitsch
tók af börnum að leik. Hann var
guðsfeginn, þegar vikudvöl hans
hjá þessum óvinveitta kynflokki
var lokið.
eiga sér þó sól- eða regnhlíf.
Þannig hefur Bitsch náð mynd-
um af ógestrisnustu og lötustu
manneskjum
ævintýralegu
„Amazonas".
í heimi í þessari
kvikmynd sinni,
E
n svo við snúum okk-
ur frá kvikmyndum að bók-
menntum, þá er hér lítill og at-
hyglisverður kafli úr viðtali, sem
bandaríska Nóbelsverðlauna-
skáldið William Faulkner átti
Menntaskólaleikurinn
verður eftir Oliver Goldsmith
William Faulkner
kringum sig, á eins áhrifamlk-
inn hátt og þeim er unnt. Þeir
skrifa eins og smiðir, sem beita
verkfærum sínum af leikni......
Tökum t. d. ofbeldisverk. Ég nota
þau eins og verkefni til að segja
eitthvað á þann hátt, sem mér er
bezt lagið að segja það.
E,
í SÍÐASTA skólablaði
Menntaskólans í Reykja-
segir frá því, að æfingar
séu hafnar á menntaskóla-
leiknum. Fyrir valinu varð
She stoops to conquer eftir
Oliver Goldsmith. Blaðið seg-
ir: „Bjarni Guðmundsson
þýddi leikinn. Leikstjóri verð-
ur Benedikt Árnason. Leik-
endur eru um tuttugu tals-
ins. Þess má geta, að leikur
þessi var fyrst sýndur í Cov-
ent Garden í London árið
1772. I.eikurinn er tileinkaður
dr. Samúel Johnson, frægasta
bókmenntafræðingi Breta
fyrr og nú, og eru það ekki
lítil meðmæli með leiknum.
Æfingum miðar vel áfram, og
ef allt fer að vonum, verður
leikurinn frumsýndur í febrú-
ar.“ Þetta segir skólablaðið og
við skulum vona að allt fari
að óskum.
f ég gæti, mundi ég
skrifa allar bækur mínar aftur,
og ég held, að ég gæti gert þær
betri. En ég býst ekki við, að ég
yrði ánægður með þær. Ég held,
að enginn höfundur geti verið
ánægður með verk sín. Ef hann
væri það, ætti hann ekki annað
ógert en skera sig á háls. Starf
rithöfundarins er versta köllun í
heimi. Hann er haldinn illum
anda, alltaf undir þvingun, sí-
fellt rekinn áfram. Það er ein-
manalegt og vonlaust starf, því
það er aldrei eins vel unnið og
maður vill. Maður reynir og
reynir, en nær aldrei tilætluðum
árangri. Verkið verður aldrei
nógu gott. Hvað höfundurinn fær
að launum fyrir allt þetta erfiði,
veit ég ekki.
Ho
öfundur skáldsagna
er ljóðskáld, sem hefur brugðizt;
hann segir sannsögulega frá for-
tíðinni. Rithöfundurinn trúir á
manninn og lífið og reynir að
segja frá sigrum mannshjartans
eins vel og heiðarlega og honum
er unnt.