Morgunblaðið - 15.03.1957, Qupperneq 8

9
MORGUNBLAÐ19
Fðstudagur 15. marz 1957

Cftg.: H.f. Arvakur, Keykjavik
Fratnkvæmclastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Ami Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Aöglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 30.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakið.
Fórn, sem var fœrð
fyrir alla
f DAG er þjóðhátíðardagur Ung-
verja. Fyrir atburðanna rás er
hann orðinn minningardagur alls
hks frjálsa heims. Ungverska
þjóðin er orðin táknmynd frelsis-
íms og djörfungar hinna kúgúðu,
lem rísa í örvæntingu gegn of-
ureflinu og vinna andlegan sigur,
sem allir minnast, þó kúgarinn
megnaði að færa þá í fjötur að
nýju. Þannig lifir andinn þó
líkaminn sé deyddur.
Berlín, Poznan og Búdapest
eru tákn atburðanna, sem vald-
ið hafa þáttaskilum á okkar
tíma en af þeim var bylting
Ungverja, það sem mest munaði
um. Með henni beið kommúnism-
inn slíkan ósigur, að hann fær
aldrei risið aftur, samur og áður.
Byltingin í Ungverjalandi og
morð Rússa á hinni ungversku
þjóð svipti grímunni til fulls af
kommúnismanum, þannig að
hann stendur nú loks afhjúpað-
ur í sinni réttu mynd, frammi
fyrir alheimi. Fyrst var hulunni
svipt af Stalin og leitt í Ijós að
hann hefði verið brjálaður múg-
morðingi. En Stalin var aðeins
einstaklingur — voldugur ein-
ræðisherra hins sovétska ríkis.
En ungverska byltingin afhjúp-
aði til fulls kommúnismann
sjálfan sem er sá jarðvegur, sem
vitfirringar eins og Stalin og
eftirmenn hans á hinum rúss-
neska kúgunarstóli, eru sprottn-
ir úr. í Ungverjalandi biðu
kommúnistarnir ósigur, ekki með
vopnum stálsins heldur andleg-
an, siðferðilegan ósigur, sem er
um leið sigur alls hins frjálsa
heims.
Ungverjar eiga sér glæsilega
sögu en það urðu örlög þeirra,
eins og margra smærri þjóða að
lúta að lokum annars veldi. Það
var árið 1848, sem Ungverjar
gerðu uppreist gegn einveldi
Habsborgara, sem allur heimur-
inn horði á með aðdáun. Þetta
gerðist um líkt leyti og á sömu
tímum frelsishreyfinga í Evrópu,
sem Islendingar risu upp og
„mótmæltu allir“ frammi fyrir
byssustingjum ei-lends konungs.
íslendingar náðu fullu sjálf-
stæði en það frelsi, sem Ung-
verjar fengu eftir langa baráttu
varð aðeins mjög skammvinnt og
að lokum urðu þeir þjóðernis-
sósíalistum og síðan hálfbræðr-
um þeirra, kommúnistum,- £>ð
bráð.
Allir frjálshuga fslendingar
minnast Ungverja í dag og senda
þjóðinni hljóðar samúðarkveðj-
ur og óskir um frið og frelsi.
Þess er minnzt að þær hundruð
þúsundir Ungverja, sem létu líí,
land eða frelsi fyrir málstað sinn
hafa ekki fært fórn sína til einsk
is. Sú fórn er færð fyrir alla
og að lokum mun svo óskastund
Ungverja sjálfra renna upp, þeg
ar landamörk mannlegs frelsis
liggja ekki lengur um miðja
Evrópu.
„Tíminn” og húsabygging-
nrnnr í Reykjnvík
„TÍMINN“ og Framsóknarmenn
hafa nú hvað eftir annað borið
sér í munn að það, sem þeir kalla
„skefjalaus fjárfesting", sé und-
irrót allra efnahagsmeina hér á
landi. Upp á síðkastið hefur þó
þ«tta tal um fjárfestinguna, sem
Sjálfstæðismenn eigi sök á sér-
staklega beinzt að húsbygging-
um í Reykjavik. Það er alkunn-
ugt að Framsóknarmenn og Tím-
itui hafa á undangengnum árum
eignað sér forgöngu um alla fjár-
festingu í landinu ef frá er skil-
ír endurnýjun togaraflotans.
Framsóknarmenn hafa aldrei
beinlínis þorað að eigna sér það
mál. En allt annað hafa þeir
talið gert fyrir sína forustu, raf-
orkuframkvæmdirnar, vega- og
brúagerðir, ræktunarframkvæmd
ir og húsabyggingar til sjávar
og sveita svo dæmi séu nefnd.
Framsöknarmenn þökkuðu sér
alveg sérstaklega forgöngu um
lánadeild til bygginga smáíbúða
og kom það ljóst fram við síð-
ustu bæjarstjórnarkosningar í
Reykjavík. Þá sagði „Tíminn“,
að sinn flokkur væri einmitt
flokkur þeirra, sem vildu byggja
hús! Blaðið sagði m.a. 7. jan.
1954 um húsnæðismálin:
„Þess vegna munu þeir, sem
vilja auknar aðgerðir í bygg-
ingamálum, draga þá réttu álykt-
un af reynslunni að snúa baki
við Sjálfstæðisflokknum og
fylkja sér um Framsóknarflokk-
inn“.
f forystugrein hinn 8. jan. sama
ár sagði blaðið:
„Þess vegna eiga allir, sem
vilja að byggingamálin séu tek-
in föstum tökum og framkvæmd-
ir á því sviði stórlega auknar,
að skipa sér um Frammsóknar-
flokkinn í þessum kosningum og
gera honum þannig mögulegt,
að þetta verði gert“.
Blaðið átti ekki orð yfir þá ó-
svífni að ekki skyldu vera til
lóðir á stundinni handa öllum,
sem vildu byggja og sagði m.a.:
„Það er með öllu ófært, að
lóðaskortur sé því til hindrunar,
að menn geti byggt, ef þeir hafa
mnguleika til þess að öðru leyti“.
Hér þarf ekki frdkari vitna við
en nú snýr „Tíminn“ blaðinu
við. Nú eru Sjálfstæðismenn á-
sakaðir fyrir það, sem Tíminn
taldi alveg sérstakt áhugamál
Framsóknarmanna fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar. Þetta er
að vísu ekki annað en gamla
Framsóknaraðferðin og þarf
raunar engan að undra.
UTAN UR HEIMI
15. marz Þjóðhátíðardagur Ungverja
J. dag eru liðin 109 ár
síðan ungversku frelsishetjurnar
Petöfi og Kossuth stóðu í fylk-
ingarbrjósti ungversku þjóðar-
innar, er hún reis upp og hugð-
ist hrinda af sér oki Habsborg-
ara. Þennan dag, 15. marz, gerði
hin frjálsa ungverska þjóð síðar
að þjóðhátíðardegi sínum — og
minntist fallinna sona fóstur-
jarðarinnar.
í dag munu samt ungir og
gamlir, í borgum og bæjum Ung-
verjalands, ekki safnast saman
í þjóðbúningum — til hátíða-
halda. Ungverjar eru ekki leng-
ur frjálsir. Um árabil hafa þeir
ekki getað fagnað frelsi lands
síns 15. marz. Nýju kúgararnir
hafa gefið þjóðinni nýjan þjóð-
hátíðardag, hátíðisdag alheims-
kommúnismans.
Skammt er nu um liðið
síðan þeir atburðir áttu sér stað,
er snertu viðkvæmustu strengi
í brjóstum milljóna hins frjálsa
heims. Þessir atburðir, örvænt-
ingarfull barátta ungversku þjóð-
arinnar við kúgunarvald komm-
únismans, hafa fært okkur heim
sanninn um það, að 15. marz er
enn þjóðhátíðardagur Ungv. Við
höfum orðið vitni þess, að 10 ára
kúgun valdhafanna í Kreml hef-
ur ekki megnað að rjúfa tengsl
þjóðarinnar við fortíðina — og
við vitum nú, að í dag minnist
hún í hjörtum sínum allra þeirra
vösku sona, er látið hafa lífið
í frelsisbaráttunni.
U ngverska þjóðin hef-
ur aldrei sætt sig við erlenda
áþján og hún hefur fórnað miklu
fyrir frelsið.
f 170 ár réðu Tyrkir lögum og
lofum í landinu, en Ungverjum
tókst að hrekja þá af höndum
sér á 17. öld. En frelsið var
skammvinnt, því að Habsborg-
arar tóku við þar sem Tyrkir
höfðu frá horfið — og urðu
Ungverjar því enn að halda
baráttunni áfram.
Arið 1848, er öll Evrópa
hreifst af áhrifum febrúarbylt-
ingarinnar í Frakklandi, létu
Ungverjar til skarar skríða. —
Petöfi og Kossuth gengu fram á
vígvöllinn með alla þjóðina að
baki sér. Sá fyrrnefndi féll í
valinn, en Kossuth lifði það að
sjá þjóð sína frjálsa. En Habs-
borgara sveið undan hrakförun-
um og hugsuðu Ungverjum þegj-
andi þörfina. Var zarinn í Kreml
beðinn liðsinnis — og eftirleik-
urinn varð einn blóðugasti kafli
í sögu ungversku þjóðarinnar.
Grimmd og villimennska rúss-
nesku hermannanna er annáluð.
Þeir þyrmdu engu. Ungverskt
blóð rann í lækjum. Her Kossuths
var gersigraður. Þjóðin var í sár-
um og gat ekki lengur borið hönd
fyrir höfuð sér, er hinir rúss-
nesku ofbeldisseggir óðu yfir
landið með báli og brandi.
Á ný settust erlendir drottn-
arar að í landinu. Habsborgarar
komust til valda. Stjórn þeirra
mildaðist þó er á leið, og Ung-
verjar hlutu smám saman aukna
sjálfsstjórn og frelsi.
N æstu stórtíðindi í
sögu Ungverjalands voru þátt-
taka þess í fyrri heimsstyrjöld-
inni og börðust þeir með þeim
aðilanum, er lúta varð í lægra
haidi.
Faðir, móðir, dóttir — táknræn mynd af flóttamannastrauminum
, frá Ungverjalandi.
Þá dró til tíðinda, er Lenin
sendi kommúnistann Bela Kun
íil Ungverjalands til þess að
skara eld að köku kommúnista.
Náði Kun' og fylgisfiskar hans
á vald sitt nokkrum hluta lands-
ins og fóru ránshendi um eigur
fólksins.
Síðan kom til sögunnar Horthy
flotaforingi, sem brauzt til valda
í Ungverjalandi og rak Kun úr
landi, en Stalin lét síðar lífláta
hann. Var Horthy nær einvaldur
um margra ára skeið og gekk í
lið Hitlers í upphafi síðari heims-
styrjaldarinnar. Er Þjóðverjar
fóru að láta undan síga fyrir
Bandamönnum, vildi Horthy
semja frið. Lét Hitler handtaka
hann og tók sjálfur stjórn lands-
ins í sínar hendur.
E n Rússarnir voru
skammt undan öðru sinni. Ung-
verjar þekktu frá fyrri árum
hvers þeir máttu vænta, er rúss-
neski herinn óð yfir landið —
og rak flótta þýzku nazistanna.
Ekki var styrjöldinni lokið, er
kommúniskum leynilögreglu-
mönnum og útsendurum frá
Kreml skaut upp eins og gorkúl-
um hvarvetna í landinu. í fyrstu
kosningunum eftir styrjaldarlok-
in hlutu kommúnistar lítið fylgi
— og urðu þriðji stærsti flokk-
urinn.
Við stjórnarforystu tóku leið-
togar smábændaflokksins — þeir
Bela Kovacs og Ferenc Nagy,
E nda þótt zarinn ríkti
ekki lengur í Kreml, kom það
fljótlega í ljós, að hin nýja for-
ysta Rússa „leiðtogar alþýðunn-
ar“ eins og hún kallaði sig, hafði
ekki látið af ofbeldisstefnu rúss-
neska keisaraveldisins. Rússneski
herinn sat enn sem fastast í Ung-
verjalandi — og aðstoðaði hann
hinn gamla baráttufélaga Bela
Kun, Matyas Rakosi, við að
koma löglegri stjórn landsins fyr-
ir kattarnef — og ruddist hann til
valda með stuðning rússneskra
hermanna. Kovacs var sendur tii
Síberíu — sem „óvinur þjóðar-
innar".
Ferill Rakosis og rúss-
nesku heimsvaldasinnanna varð
blóðugur í Ungverjalandi sem
öðrum löndum. Að því lrom, að
höfuðpaurarnir í Kreml urðu að
láta Rakosi víkja vegna óttan*
við algera uppreisn ungversku
þjóðarinnar, sem var orðin þjök-
uð af margra ára ofbeldisstjórn.
Ný leppstjórn rússneskra komm-
únista var sett í valdastóla, en
öllum er kunnugt hver enda-
lok hennar urðu.
l_J ngverska þjóðin reis
upp sem einn maður gegn kúg-
urum sínum — og barðist enn
einu sinni fyrir frelsi sínu. En
„vinir alþýðunnar", „verndarar
smáþjóðanna", „einu og sönnu
andstæðingar nýlendustefnunn-
ar“, mennirnir, sem höfðu nefnt
Stalin „brjálaðan fjöldamorð-
ingja" brugðust nú við á sama
hátt og „brjálaði fjöldamorðing-
inn“ hafði gert. Þeir reyndust
engir eftirbátar rússneska zars-
ins, sem eitt sinn hafði sigað
hermönnum sínum á ungversku
þjóðina. Nú stóðu Ungverjar 1
sporum forfeðranna, í sporum
Kossuths og manna hans. En
ofurmáttur rússneskra vopna og
kommúniskrar villimennsku sigr-
aði.
Afleiðingarnar eru okkur
öllum ljósar. Þúsundir Ung-
verja lágu í valnum — og nær
tvö hundruð þúsund flúðu
föðurlandið, rússneska herina
og hina nýju kommúnisku
leppstjórn, sem er enginn eft-
irbátar Rakosis og manna
hans að grimmd.
Við, ibúar hins frjálsa helms,
minnumst í dag ungversku
þjóðarinnar og baráttu henn-
ar gegn ofbeldisöflunum. En á
meðal okkar er fólk, sem minn
ist íöðurlands, sem minnist
horfinna vina og ættingja,
baráttu eigin þjóðar, fjötraðr-
ar þjóðar. Þetta eru fórnar-
lömb villimennsku nútimans,
fórnarlömb hinna „einu og
sönnu verndara smáþjóð-
anna“.