Alþýðublaðið - 30.06.1920, Side 1
Alþýðublaðið
Gcíið út af A.lþýðnflokkiiaiu.
1920
Mtðvikudaginn 30 júní
146 tölubl.
Launakröfur.
Fyrir heimsstyrjöldina munu
kunakjör íslenzkra verkamanna
•'hafa verið sem svarar eftirfarandi
greinargerð:
Alm. verkamenn 30—35 au. á
klst. Alm. verkakonur 20—25 au.
á klst. Sjómenn á togurum 70 kr.
á mánuði og ,fría“ iitur (þá 10
—12 kr. fatið) og kaup annara
„ófaglærðra" verkamanna f svip-
uðu hlutfalli.
Faglærðir menn, svo sem smið-
ir o. fl. munu hafa haft nokkru
hærra lcaup.
Þá var þetta kaup of iágt til
þess, að hægt væri að lifa af því
sæmilegu lífi.
Kauphækkun sú er sjómenn,
verkamena og verkakonur hafa
fengið, mun vera í samræmi við
þá hækkun, sem Hagstofa íslands
segir að hafi orðið á lífsnauðsynj-
'Utn, síðan fyrir strfð.
Kanpið er því ennþá of lágt
þótt hækkun kaupsins hafi orðið
nákvæmlega í sama hlutfalli og
dýrtíöin. En það hefir hækkunin
heldur ekki orðið sökum þess að
Hagstofan reiknar ekki dýrtíðar
prócentur sínar með tiiliti til allra
lífsnauðsynja. Húsaleigu t. d., sem
alment má eflaust telja 6—7 sinn-
um hærri en hun var fyrir stríðið,
reiknar Hagstofan ekki með.
Það liggur því í augum uppi,
að kaupið yerðnr að hækka,
ef verkafólk á að geta lifað jafn
vel og það Iífði fyrir stríðið, hvað
þá heldur ef miðað er við það,
sem fólkið þarf í raun og veru
til að lifa af. Hafi 40 au. kaup á
kl.stund fyrir karlmenn og segjum
28 au. á klst, fyrir kvenmenn ver-
ið það kaup sem vinnulýðurinn
■þurjti fyrir stríðið, þá ætti lág-
markskaup verkamanna, sé miðað
við 309°/o verðhækkun, að vera
nú 163,6 (nú /30 au.) au. á klst.
og lágmarkskaup verkakvenna 114
Æ/z (nú 85 au.) au. á klst,, án þess
þó að taka tillit til hækkunar á
húsnæði, og allra þeirra örðug-
Ieika sem húsnæðisvandræðunum
fylgja.
Hafi kaup sjómanna áður þurft
að vera 85 kr. á mánuði, auk lifr-
ar, þá ætti það nú að vera 345
kr. 65 au. á mánuði (nú 275 kr ).
„Faglærðir" verkamenn, sem
standa máske að sumu leyti bet-
ur að vfgi en „ófaglærðir" verka-
menn, hafa flestir aðeins fengið
kauphækkun eftir mælikvarða Hag-
stofunnar miðað við kaup þeirra
fyrir stríðið. Auk hinna almennu
verkamanna og verkakvenna og
sjómanna, er fjöldi fólks sem alt
af fær of lítið kaup. Til dæmis
vinnukotiur, stúlkur er sauma fyrir
verzlanir o. fl. o. fl.
En nú er eftirspurn eftir vinnu-
afli, og samt er kaupið svona lágt.
Hvað myndi þá verða ef eftir-
spurnin minkaði? Því er auðsvar-
að: Vinnuvetiendur myndu lækka
kaupið án tillits til allra dýrtíðar-
útreikninga.
Kauphækkun sína eiga verka-
menn félögum sfnum að þakka,
en ef féiögin væru nægilega sterk,
ef hver einn einasti verkamaður
og kona væri áhugasamur með-
iimur í félagsskapnum, þá þyrftu
þeir ekkert að óttast, því þá þyrðu
vinnuveitendur eigi annað en fara
að kröfum þeirra.
Það er því fyrstá skilyrðið tii
þess að verkamenn geti verið ó .
hultir um að komast sæmilega af,
að þeir standi saman allir sem
einn maðnr.
II.
Vinnuveitendur segja, og sumir
með réttu, að með hinu háa kaupi
(og það jafnvel þótt það sé eigi
hærra en sem svarar dýrtíðinni)
geti þeir eigi rekið starfsemi sína.
En þeir raega í raun og veru
sjálfum sér um keana. Þeir streit-
ast við að halda uppi þeírri skip-
un á framleiðslunni, að hún gefur
eigi það af sér, sem hún gæti
gefið. Þeir halda fast við það að
einstaklingar megi hafa Ieyfi til
að „spekúlera“ eins og þeim sýn-
ist með framleiðsluna, enda þótt
sorgleg reynsla hafi sýnt þeim
galfana á slíku fyrirkomulagi.
Hversu öflugri stoð hefir framferði
síidar-„spekúlantanna“ síðastl. ár
elcki kipt undan fsleazkri fram-
Ieiðslu. Og hver er korninn til að
telja alt það tjón tölum, sem ís-
lenzkir sjávarafurða framleiðendur
kunna í framtíðinni að bíða við
það að sala fslenzkra fiskiafurða
er að komast í hendurnar á hin-
um alræmda fiskhring. Það er ekki
von til að vinnuveitendur geti
goldið kaup, ef þeir eru neyddir
til (fyrir sjálfs síns verknað) að
selja framleiðsluna undir sannvirði.
Atvinnurekendur hafa tekið að sér
framleiðsluna, umsetningu hennar
og þar með ábyrgð, og afleiðing-
in af því er sú, að þeir eiga að
standa verkamönnunum skil á hinu
réttmæta kaupgjaldi þeirra.
Geti þeir það ejgi, getur þjóð-
félagið eigi staðið sig við að Iáta
þá fara með framleiðsluna og um-
setningu hennar (verzlunina) fyrir
þess hönd. Þjóðfélagið í heild sinni,
eða fyrir þess hönd framleiðend-
urhir sjálfir (verkamennirnir), verða
þá að taka að sér stjórn hennar.
(Frh.)
Lífsábyrgðir.
Vér vátryggjum hús vor og
eignir, búpening og jarðargróður,
skip og veiðarfæri. Og alt er
þetta gott og sjáltsagt. En oftast
gleymum vér því dýrmætasta af
öllu: lífll voru og starfsþrótti!
— Alt hitt getum vér eignast á
ný, þótt forgörðum fari. Lífið citt
eignumst vér aðeins einu sinni!
Þess vegna líftryggjum vér oss
til þess að sjá foreldrum og fjöl-
skyldu vorri borgið, ef vér skyld-
um falla frá án þess að hafa séð
þeim fyrir nægilegum lífeyri. Það
er skylda vor allral lnsérat.