Morgunblaðið - 18.07.1957, Blaðsíða 9

Fímmtudagur 18. júlí 1957
MORGUISBLAÐIÐ
9
SILD
Með tognranum Jörundi frú Strandagrunni
að Digranesflaki
„-----og hvern fjandann ert
þú nú eiginlega að flækjast?"
„Ráðinn á skútuna og fer út
með ykkur í nótt“, segi ég hinn
roggnasti.
„Því lýgurðu", segir vinur minn
Bjössi kokkur. Þeir sem þekkja
hann geta rétt ímyndað sér hve
sannfærandi rödd hans var um
leið og hann stakk undir sig
hausnum og velti vöngum.
„Ekki nema helmingnum. Það
er satt, ég fer út með ykkur í
nótt“.
Eftir að við höfðum rabbað
nokkuð saman um gamla daga í
Hrísey, formanninn minn gamla,
hann Nonna Villa, og fleiri góða
náunga, fer ég í „koju“ og sofna
með það sama.
segir hann mér það í fréttum að
nokkrir strákanna séu farnir í
land í Grímsey. Þar eigi að halda
ball í kvöld og þeir hafi ætlað
þangað. Ég spyr hann hvenær
hann sé búinn á vaktinni. Hann
segir það vera kl. 12. Eigum við
þá ekki að bregða okkur líka, ef
við fáum lánaða „julluna" hjá
Guðmundi, en auk nótabátanna
hangir lítill prammi á bakborðs-
hlið skipsins. Jú, jú. Hann er til
í það.
Við róum síðan í land og er
Einar 1. stýrimaður með okkur.
Ekki höfum við haft neitt fyrir
því að búa okkur upp á, enda
ekki ætlunin að fara að dansa,
Guðmundur og Einar 1. stýrimaður (báðir.nieð kíki) huga að sílð.
„Kokkurinn við kabyssuna stóð, faliira ..
ÞÓTT klukkan sé langt gengin
ellefu er kvöldsólin enn hátt á
lofti. Það glitrar á snæviþakta
tinda hins hrikalega fjallgarðs
miili Eyjafjarðar og Skagafjarð-
ar. Flugvélin tekur að ókyrrast.
Við erum að nálgast Eyjafjörð-
inn, sléttan eins og spegii. En úti
við sjóndeildarhringinn sé ég örla
á dökkum þokubakka. Mér
segir svo hugur um að hann viti
ekki á gott.
Ég er á leið norður á Akureyri.
Þaðan ætla ég að reyna að kom-
ast á síld. Þarna blasir við okkur
Hjalteyrarverksmiðjan og Dag-
verðareyrarverksmiðjan. — Við
beygjum inn yfir fjörðinn og nú
sé ég Krossanesverksmiðjuna. —
Hvergi stígur „peningareykur-
inn“ til lofts enn sem komið er,
þótt nokkur þúsund mál séu þeg-
ar komin í þrær verksmiðjanna.
En þær eiga víst að byrja að
bræða á morgun. Rétt í þann
mund er við fljúgum inn yfir
Akureyri sé ég að flaggskip ís-
lenzka síldveiðiflotans, Jörundur,
rennir upp að Krossanesbryggj-
unni.
FISKIFÆLUM ER HENT
FYRIR BORÐ
& Ég býð ekki boðanna. Þeg-
ar á flugvöllinn kemur næ
ég mér strax í bil og sendist út í
Krossanes. Ég hef í hyggju að
komast út með Jörundi ef hægt
er. Og á bryggjunni hitti ég síid-
arkónginn gamalkunna, Guð-
mund Jörundsson.
„Jú, blessaður vertu. Það er
sjálfsagt að lofa þér að vera með.
En ef við fáum enga sild, þá hend
um við þér fyrir borð“.
„Skítt með það. Eg hætti á
það“.
„Hérna er lykillinn að „be-
stikkinu". Það er opið inn til
mín. Stýrimaðurinn veit um lyk-
ilinn að brúnni. Búðuðu um þig
á bekknum hjá mér. Við förum
út um leið og lokið er við að
landa seinnipartinn í nótt“.
Ég þakka fyrir mig um leið og
ég tek við lyklinum, held heim
á leið til þess að búast til farar.
Klukkan tvö um nóttina „hífa“
ég pokann minn inn yfir „lunn-
inguna“ á Jörundi og klöngrast
upp í brú. Auk pokans er ég bæði
vopnaður ritvél og myndavél,
svo ekki skortir mig veiðitækin,
ef einhver síld kann að sjást. En
ég get ekki varizt þeirri hugsun
að helvíti væri það hart ef henda
þyrfti mér fyrir borð sem fiski-
fælu.
Þegar ég er búinn að koma mér
fyrir í hlýrri og notalegri íbúð
skipstjórans gríp ég myndavélina
mína og fer að ganga um skipið.
Ég hitti karla, sem eru að gera
við nótina aftur á bátadekki. Ég
þekki þá flesta frá gamalli tíð.
Þeir vinna á netaverkstæði á Ak-
ureyri.
HEILSAÐ UPP Á KOKKINN
^ Allt í einu sé ég lítir.n og
~~ snaggaralegan náunga. Þenn-
an fugl þekkti ég þegar ég var í
Hrísey um árið.
Ég stekk niður af bátadekkinu
og snarast á eftir honum inn í
eldhús. Um leið og hann sér mig
segir hann:
„Hver andskotinn. Ert þú kom-
inn hér? Komdu blessaður------”
Gömul og góð sjóarakveðja,
sem ég kann vel við;
BRÆLA
„Ræs í grautinn".
Klukkan er ekki nema sex
um morguninn, þegar Bjössi kall-
ar þetta til okkar úr dyrunum.
Við Guðmundur rísum upp við
dogg og bjóðum hvor öðrum góð-
an daginn. Ég hafði ekki orðið
var við að hann kom um borð og
að skipið sigldi út fjörðinn. Þeg-
ar ég lít út um kýraugað förum
við framhjá Kjálkanesinu. Eftir
að hafa hámað í mig skyr og
brauð, hendi ég mér í bælið á ný.
Ég er ákveðinn í að halda mér
þar fyrsta kastið, ef ekkert verð-
ur um að vera, til þess að tryggja
mig fyrir sjóveikinni. Það er nú
orðið svo langt síðan ég hef
komið á sjó að ég veit ekki
almennilega hve sjóhraustur ég
er. Þegar ég vakna í hádegismat-
inn lónum við út af Grímsey og
höfum gert alllengi. Það er suð-
austan bræla, ekkert síldveiði-
veður. Skipunum fjölgar óðum í
kringum okkur og þegar líður á
daginn leggjumst við í var upp
við eyjuna. Það er ástæðulaust að
vera að brenna olíunni til einskis.
Ég fæ ekki neitað því að held-
ur finnst mér útlitið dökkt. Allt
bendir til þess að mér verði hent
fyrir borð sem óveðurskráku
frekar en fiskifælu, ef svona
heldur áfram, því að auðvitað
dettur engum í hug að saka
blessuð börnin um þetta. Það
komu nefnilega tvö börn um
borð í Krossanesi, 12 ára strákl-
ingur, sonur skipstjórans, og 13
ára telpa, dóttir fyrsta vélstjóra.
Ævar litli, en svo heitir snáðinn,
dregur nú fisk gráðugt í soðið á
handfæri, þarna sem við liggjum
við eyjuna, en telpan spréllar um
og geri at í hásetunum, sem allir
eru ungir og glaðværir strákur.
Um kvöldið nokkuð seint geng
ég fram í brúna og rabba við einn
hásetann, Hrein Hreinsson. M.a.
Austur á Digranesflaki kom
hrefna í heimsókn að skipinu.
Hér sést hún koma upp úr og
blása.
né dufla við konur. Við höfum
líka fengið nákvæmar lýsingar á
því hvernig Grímseyingar gæti
kvenna sinna, svo það muni ekki
þýða hið minnsta fyrir okkur að
gera hosur okkar grænar fyrir
þeim. En okkur leikur samt for-
vitni á að vita hvernig dansleikur
fari fram í Grímsey, og þá eink-
um mér, sem ekki hef fyrr komið
í danshús þeirra Grímseyinga.
Á BALLI f GRÍMSEY
^ Skammt innan við kirkjuna
í Grímsey stendur gamall
hjallur. Þar úti fyrir eru nokkrir
menn á tali. Þangað göngum við.
Erum við þá komnir að sam-
komuhúsinu. Ég lít inn í danssal-
inn. Þar úti í einu horninu þenur
ungur maður dragspilið og nokk-
ur pör líða um gólfið eftir hljóð-
falli rólegs „tangos". Salurinn
sýnist fullur af fólki. Þó geta vart.
verið þarna meira en 20—30
Fyrri grein
manns, enda er þetta ekki stærr«
en stofa á meðalheimili.
Mér er sagt að kvenfélagið á
staðnum standi fyrir þessum dans
leik. Heitir félagið „Baugurinn”,
sjálfsagt kennt við heimskauts-
bauginn, enda mun ekki annað
kvenfólk norðar hér á landi. Það
hefur í hyggju að safna fé til
byggingar félagsheimilis á eyj-
unni og mun sannarlega ekki af
veita, ef þarna á að haldast byggð
er nokkurs á að njóta af þæg-
indum nútímans. Þegar síldveiði-
skipin liggja í vari við Grímsey
er oft kátt og fjörugt í og við
samkomuhússhjallinn þar, þótt
lélegur sé, og kvenfélagið græðir
á öllu saman. Það er dansað af
krafti til kl. hálftvö um nóttina,
þótt í miðri viku sé. Hvað ætli
i Grímseyinga varði líka um
einhverjar vitlausar reglur, sem
tíðkast í landi um lok dansleika.
Böllin eru ekki svo oft þar og
sldveiðiflotinn hefur ekki alltaf
tækifæri til þess að mæta á rétt-
um tíma á ballið. Á þessum tíma
eru heldur engin skil milli dags
og nætur norður við heimskauts-
baug.
FRÉTTIR FRÁ
NORÐMÖNNUM
Skipið er komið á fulla ferð
þegar ég vakna snemma
næsta morgun. Akkeri hefur ver-
ið létt og nú er haldið á svipaðar
slóðir og síldin fékkst um dag-
inn í fyrstu hrotunni. En allt I
einu berast fréttir á öldum ljós-
vakans, eins og menn segja þeg-
ar þeir vilja vera hátíðlegir. Það
er árvakur náungi, sem situr við
talstöðina á Raufarhöfn.
Þeir kalla hann Sigga svo að
sennilegt er að hann beri sama
nafn og loftskeytamaðurinn okk-
ar. Þeir eru slungnir við loft-
skeytatækin þessir Siggar. Sá hjá
okkur er kunnur að því að hafa
miðað fjölda síldveiðiskipa þeg-
ar þoka er og dimmviðri. Hefur
hann þannig orðið mörgum hinna
smærri báta að liði, bæði beint
þeim að veiðisvæðum og leiðbeint
þeim í hafvillum norður í íshafi.
Það er nefnilega orðið algengara
að stunda síldveiðarnar hundrað
mílur norður í íshafi heldur en
inni á fjörðum og uppi við land-
steina eins og tíðara var í gamla
daga. En þetta var nú útúrdúr.
Hann Siggi á Raufarhöfn hafði
heyrt í Norðmönnum, sem sáu
síld nyrst og austast á Digranes-
flaki. Og nú var snarlega snúið
þangað. Ég spurði hvert ætti að
halda. „Austur á Digranesflak“,
var svarið. „Já, einmitt svo það
er þá náttúrlega fyrir austan“. Ég
hafði einhvern tíma heyrt talað
Framh. á bls. 10
Skipshöfnin á Jörundi