Morgunblaðið - 22.10.1957, Blaðsíða 6

6
MORCVISBI AÐIÐ
Þriðjudagur 22. október 1957
ÚLFAÞYTURINN í GARÐ TYRKJA
UNDANFARNA daga hefur
úlfaþyturinn út af ákær-
um Rús.sa á hendur
Tyrkjum vakið hina mestu at-
hygli. Þetta mál á sér nokkurn
aðdraganda. Fyrst komu á loft
alls konar „fregnir" urri að Tyrk
ir hefðu liðssamdrátt á landamær
um Sýrlands og hefðu í hyggju
að ráðast inn í landið. Þessar
fregnir komu frá sýrlenzku
stjórninni, sem er undir áhrifa-
valdi Rússa. Tyrkir neituðu þeg-
ar eindregið öllum þessum fregn-
um og sögðu þær ósannar frá
rótum. Það fylgdi með sögunni,
að Bandaríkjastjórn stæði á bak
við árásarfyrirætlanir Tyrkja.
1 fyrstu lögðu ýmsir nokkurn
trúnað á fréttir þessar, þó að ó-
trúlegar væru. Það er kunnugt úr
sögunni að Tyrkir telja Rússa
vera erfðafjendur sína. Síðustu
200 ár hafa Rússar þrásinnis sótt
á Tyrki og valdið þeim þungum
búsifjum í manndrápum og land-
auðn. Hefðu aðrar Evrópuþjóðir,
eins og kom fram á Berlínar-
fundinum 1878, ekki haldið aftur
af Rússum, er ekkert líklegra en
þeir hefðu fyrir löngu náð hinu
langþráða marki, sem er yfirráð
yfir sundunum, sem liggja frá
Svartahafi til Miðjarðarhafs, en
Tyrkir hafa þar lyklavöldin. —
Rússar hafa á allra síðustu tím-
um gert kröfur til þess að Tyrkir
létu þeim eftir svæði á landa-
mærum Tyrklands og Kákasus og
þó að Rússar hafi fyrir fáum ár-
um lýst því yfir að landakröfur
þessar væru úr sögunni, er ekki
lagður á það trúnaður. Tyrkir
hafa því enn þungar áhyggjur
út af Rússum. Siðan bar svo við
nýlega, eins og alkunnugt er, að
Rússar hafa náð pólitísku og
hernaðarlegu tangarhaldi á Sýr ■
landi, sem er næsta ríki fyrir
sunnan Tyrkland. Tyrkir líta nú-
verandi stjórn Sýrlands óhýru
auga og telja sig að vissu leyti
vera afkróaða milli Rússa og
Sýrlendinga. Tyrkir óttast einnig
að Rússar geti hvenær sem er
notað sér Sýrlendinga til að
koma á stað óeirðum við landa-
mærin, sem geti valdið styrjöld
og orðið Rússum að yfirvarpi til
að ráðast á Tyrkland að norðan.
Tyrkland er helzti þröskuldur-
inn í vegi fyrir hinni aldagömlu
sókn Rússa til Miðjarðarhafsins
og þá staðreynd hafa Tyrkir sí-
fellt í huga.
Fljótt á litið gat því litið svo
út, sem það væri freisting fyrir
Tyrki að ráðast að Sýrlending-
um, sem þeir hefðu í öllum hönd
um við, þar sem Tyrkir hafa
allra Vestur-Evrópuþjóða sterk-
astan landher. Fregnirnar um
yfirvofandi árás Tyrkja á Sýv-
land var því á yfirborðinu ekki
svo ótrúleg að hún gæti ekki haft
áróðursgildi meðal Arabaþjóð-
anna og raunar víðar. Hernaðar-
aðgerðir Breta og Frakka á hend-
ur Egyptum eru Arabaþjóðunum
líka í fersku minni. Orðrómurinn
um árásarfyrirætlanir Tyrkja
var daglega útbreiddur af út-
varpsstöðum Rússa og Egypta og
nú fékk Nasser gott tækifæri til
að sýna rögg af sér, enda sendi
hann liðsflokka til Sýrlands. Að
vísu var lið þetta svo fámennt að
það hefði enga þýðingu haft gagn
vart árás frá Tyrkjum, en Nasser
vildi láta á sér bera í augum
hinna Arabaþjóðanna.
Hámarki náði allur þessi úlfa-
þytur, þegar Gromyko, utanríkis-
ráðherra Rússa, sendi Sameinuðu
pjóðunum
ikæruskjal á
hendur Tyrkj-
um og krafðist
rannsóknar á
liðssöfnuði
þeim, sem
hann taldi að
Tyrkir hefðu
við landamæri
Sýrlands. Svo
rak hvað ann-
a.ð. — Rússar
a* þeir ntyndu
Groaajrk*
lýrtu J»ýí yftr,
þegar grípa til vopna ef úr tyrk-
neskri árás yrði og jafnframt var
því lofað að Tyrkland skyldi ekki
geta sýnt Rússum mótspyrnu
„nema einn dag“. Og þar með
væri það land úr sögunni. —
Bandaríkjamenn svöruðu óðara
með því að lýsa yfir, að ef Tyrk-
ir yrðu fyrir árás af hálfu Rússa
eða annarra, myndu þeir óðara
koma til liðs við þessa banda-
menn sína. Sendu þeir óðara
flotadeild til Tyrklands, þessu
til áherzlu. Svo risu Arabaríkin
hvert á fætur öðru upp og lýstu
því hátíðlega yfir að þau mundu
standa með Sýrlendingum, ef í
odda skærist. Þannig skorti ekki
stór orð og heitstrengingar. —
Stjórnmálamenn í austri og
vestri virtust standa á öndinni og
af hálfu Rússa var á hverjum
degi hrópað um þá geigvænlegu
ófriðarhættu, sem væri yfirvof-
andi. Loks sendu svo Rússar
áróðursbréf til jafnaðarmanna-
flokka á Vesturlöndum, þar sem
þeir skoruðu á þessa flokka að
standa sem fastast með Rússum
um „varðveizlu friðarins".
Til voru þeir menn á Vestur-
löndum, sem trúðu því að um
raunverulega ófriðarhættu væri
að ræða, en þá af hálfu Rússa.
Nú væri ætlun þeirra, með hina
nýju eldflaug og Sputnik að bak-
hjarli, að koma af stað nýrri
„Kóreustyrjöld“ eða öðru, sem
væri enn verra. Áróður Rússa
virtist líka geta bent í þá átt að
hér væri meira en lítið á ferðum
af þeirra hálfu.
En bráðlega fóru öll þessi mál
að skýrast. Stjórnmálamenn á
Vesturlöndum urðu þess full-
vissir, að Tyrkir hefðu aldrei
látið sér til hugar koma að ráð-
ast á Sýrland. Og á fimmtudaginn
var gaf brezka utanríkisráðuneyt
ið út opinbera tilkynningu, þar
sem þeirri skoðun var lýst, að
allur þessi úlfaþytur væri áróð-
ursbragð Rússa og ekkert annað
Var talið að Macmillan sjálfur
stæði að baki þeirri yfirlýsingu,
enda var utanríkisráðherra þá
fjarverandi.
Tilgangurinn með áróðri Rússa
er augljós. Þeir hafa áður komið
fram fyrir Arabaþjóðirnar, sem
bjargvættur þeirra í sambandi
við Súezdeiluna, þegar Rússar
þóttust hafa stöðvað Breta og
Frakka. Nú vildu þeir leika sama
leikinn, blása fyrst upp, að Tyrk-
ir hefðu ætlað sér að ráðast á
eitt af Arabaríkjunum en koma
síðan á eftir og halda því fram
að úr styrjöld hefði ekki orðið
vegna verndar Sovétríkjanna. —
Áróðurinn um árásina hefur líka
haft mikla þýðingu í Sýrlandi
sjálfu, því hann miðar til þess
að festa í sessi þá vini Rússa,
sem nú hafa þar stjórnartauma.
?á gaf áróður-
inn Nasser líka
rýtt tækifæri
til að taka á
sig gervi vernd
arans, eins og
lom á daginn.
Ásökunin í
garð Banda-
ríkjanna um,
að þau stæðu
Nasser að baki árásar-
innar, átti að verða til þess að
grafa undan áhrifum Bandaríkj-
anna í Arabalöndunum. Það er
fullkunnugt, að Arabar eru tor-
tryggnir í garð Bandaríkjamanna
og óttast að bak við Eisenhower-
áætlunina um fjárhagslega upp-
byggingu Arabalandanna búi
pólitísk ásælni. Arabaríkin, sem
öll eru ný af nálinni í þeirri
mynd, sem þau eru nú, hugsa
mest um að varðveita sjálfstæði
sitt og vilja öllu fyrir það fórna.
Þau eru þess vegna líka full tdr-
tryggni í garð annarra og telja
sig hafa til þess gildar ástæður:
Áróður Rússa um, að Bandaríkja-
menn steeðu að baki árásaráform-
um Týrkja vnr þvi til þaað faíl-
in að ala á tortryggni, sem er
ofarlega í hugum Araba.
★ ★
Tyrkir hafa látið í ljós áhyggj-
ur út af framferði Rússa. Þeir
óttast að Rússar hafi í huga að
nota Sýrlendinga gegn þeim síð-
ar, þegar aðstæður séu taldar
„hentugar“. Það vaki fyrir Rúss-
um að halda uppi sem mestri
spennu og taugastríði meðal
Arabaþjóða, í von um að fá bæki-
stöðvar í löndum þeirra og einn-
ig til að geta komið rússneskum
hernaðarsérfræðingum að í herj-
um Arabalandanna.
★ ★
Saud konungur hefur ekki
verið aðgerðarlaus í þessu máli.
Hann lýsti þvi
að vísu yfir að
her sinn mundí
standa við hlið
Sýrlendinga í
styrjöld en
jafnframt bauð
nann yfirhers-
höfðingja Sýr-
lands til sín og
er talið að til-
gangurinn hafi
verið að vara Sýrlendinga við
rússneskum áhrifum og ásælni.
Saud lítur Nasser og yfirlæti
hans óhýru auga, enda vill hann
ekki hlíta egypzkri forustu i
málum Arabaþjóðanna. Saud
hafði einnig náið samband við
stjórnir allra Arabaþjóða nema
Egypta og einnig -fóru orð milli
hans og Bayar, forseta Tyrkja,
en Bayar bað Saud þess lengstra
orða að trúa því, að Tyrkir hefðu
aldrei látið sér til hugar koma
að ráðast á Sýrlendinga.
Þing Sameinuðu þjóðanna mun
nú taka þetta mál til umræðu og
er nú búizt við að mesti úlfa-
þyturinn út af áróðri Rússa, sé
um garð genginn. En vafalaust
hafa Rússum að einhverju leyti,
tekizt áform sín. Hér var um
einn þátt „kalda stríðsins“ að
ræða. Rússar fundu þarna nýja
leið til að vekja tortryggni og
halda uppi þeim óróa í alþjóða-
málum, sem þeir telja mest vatn
á sinni myllu.
Saud
Ný skáldsaga eftir
Guðrúnu frá Lundi
FIMM nýjar bækur hafa komið
út á forlagi Leifturs h.f. Er ein
þeirra eftir hina góðkunnu skáld-
konu Guðrúnu frá Lundi, en hún
er eins og kunnugt er, einn mest
lesni höfundur okkar. Þessi nýja
bók Guðrúnar heitir Ölduföll. —
Þess má geta, að væntanlega
koma milli 20 og 30 bækur út hjá
Leiftri fyrir jólin.
Ölduföll Guðrúnar frá Lundi
er ný sjálfstæð saga, sem segir
frá ástum og harðri lífsbaráttu í
sjávarþorpi. Bókin er 304 blaðsíð-
ur að stærð. Þá gefur Leiftur út
sögu eftir Marryat. Það er Jafet
I föðurleit. Margar skáldsögur
Marryats hafa verið þýddar á ís-
lenzku og njóta mikila vinsælda,
s.s. Percival Keene og Jakob ær-
legur. Jafet í föðurleit þýddi Jón
Ólafsson ritstjóri og birtist hún
sem framhaldssaga í Heims-
kringlu 1893. — Þá gefur Leiftur
út bók eftir Mark Twain, Tumi á
ferð og flugi og aðra drengjasögu
eftir ungan íslenzkan höfund, sem
kallar sig Örn Klóa. Sú bók lieitir
Jói og sjóræningjastrákarnir. Öin
Klói hefur áður skrifað bókina
Dóttir Hróa hattar. Loks kemur
út á vegum forlagsins verðlauna-
bókin Lóretta eftir Kari Örbech
í þýðingu Arnheiðar Sigurðar-
dóttur. Hún er 109 blaðsíður að
stærð.
Þakkir
ÉG BIÐ GUÐ að blessa alla þá
sem hugsuðu hlýtt til Óháða safa
aðarins á Kirkjudegi hans 13.
þ.m., komu í kirkju og Kirkju-
bæ, störfuðu á Kirkjudaginn og
að undirbúningi hans og gáfu
stórgjafir í Kirkjubyggingar-
sjóðinn.
Þess skal getið, sem gert er.
Þennan umrædda dag söfnuðust
alls um 47 þúsund krónur og
rennur sú upphæð öll í Kirkju-
byggingarsjóð safnaðarins að frá-
drengum kostnaði, sem varð ó-
trúlega lítill. Fyrrnefnd upphæð
sundarliðast þannig: Gjafir frá
einstaklingum, sem undirritaður
veitti nær öllum viðtöku, námu
15.350 krónum, tekjur af kaffi-
sölu 14.285 krónum, og eru þar
meðtaldar nqkkrar gjafir, sem
framreiðslukonur veittu viðtöku,
við kirkjudyr söfnuðust samtals
6.600 krónur, hreinar tekjur af
skyndihappdrætti námu 5.755 kr.
og Bræðrafélag safnaðarins gaf
5.000 krónur í tilefni dagsins.
Ég hygg að sjaldan hafi safn-
azt jafnmiklir fjármunir á kirkju
degi hér á landi þótt lítið væri
um skemmtiatriði og söfnuður-
inn sé með þeim fámennari, mið-
að við Reykjavík. Og þannig hef-
ir þetta verið síðan söfnuðurinn
var stofnaður fyrir 7 árum, mik-
ill fjöldi fólks í honum hefir oft
á hverju ári unnið svo mikið og
gefið svo mikið að það er næst-
um ótrúlegt. Aðallega er það
sama fólkið, að visu mjög álit-
legur hópur, sem ber hitann og
þungann af starfinu ár eftir ár.
Þetta fólk undirbjó Kirkjudag-
inn að þessu sinni dögum sam-
an, karlmennirnir utanhúss og
konurnar heima og í Kirk.iubæ.
Þær bökuðu kökur og brauð með
kaffinu og gáfu, og gáfu síðan
alla vinnu sína eins og venjulega
á kirkjudaginn. Fórnfýsi þessa
fólks verður aldrei fullþökkuð.
Emii Björnsson.
sbrifar úr
daglega lífínu
Eyru úr sa«nbandi
KUNNINGI Velvakanda vinn-
ur hjá stóru fyrirtæki hér í
bæ. Það kemur alloft fyrir, að
hann þarf að gefa stjórnendum
og samstarfsmönnum í fyrirtæk-
inu skýrslur um mál, sem hann
hefur fjallað um. Fer það tíðast
þannig fram, að hann skrifar nið-
ur helztu atriði og les svo þessar
minnisgreinar fyrir þá, sem þurfa
að kunna á þeim skil. Oft fylgja
svo með fyllri útskýringar, ef
þurfa þykir.
Kunninginn sagði Velvakanda
fyrir nokkrum dögum frá einni
slíkri skýrslugjöf. Hann hafði tal-
ið fram allmörg atriði um ákveð-
ið mál, og þeir, sem hlustuðu, virt
ust fylgjast með. M. a. minntist
hann á, hvernig einhverju væri
hagað í Danmörku. Á eftir kink-
uðu allir nærstaddir kolli og virt-
ust telja sig nægilega upplýsta
í málinu, — þar til einn þeirra
spurði: „En hvernig er þetta í
Danmörku?"
Kunningi Velvakanda er góð-
viljaður maður og skilningsríkur
á mannlegar takmarkanir, svo að
hann skýrði vafningalaust frá því,
sem tíðkast í Danmörku, og lét
svo sem það hefði gleymzt.
Hreyfði enginn athugasemdum í
því sambandi!
Hugur fer á flakk
ÞESSI saga varð tilefni þess,
að Velvakandi las með nokk-
urri athygli grein, sem birtist ný-
lega í tímariti í Bandaríkjunum.
Greinin heitir: „Ert þú að
hlusta?“
Hlustunarhæfni fólkg hefur —
að gögn gretuaihöfundar — ver-
ið mæld á þann hátt, að það er
látið hlusta á stutta ræðu en
síðan athugað, hvað það man úr
henni. Niðurstaðan er sú, að fólk
taki aðeins eftir um 50% af því,
sem sagt hefur verið, og hafa
þessar rannsóknir þó venð geið-
ar á námsmönnum, verzlunar-
mönnum og öðrum, sem mikið
þurfa að hlusta í atvinnuskyni.
Orsakirnar til þessa eru marg-
víslegar, og kemur þá einkum
til greina:
Við hugsum mun hraðar en við
tölum. í Ameríku segjast þeir
koma út úr sér um 125 orðum á
minútu en geta hugsað 4 sinnum
hraðar. Hafa þeir þá tíma til að
láta 400 orð af hugsunum frá
eigin brjósti koma fram í hugan-
um, meðan þeir hlusta!
Slæmir hlustendur hafa ekki
hemil á þessum hugsunum. Fyrst
fara þeir að velta einhverju fyr-
ir sér andartak, andartakið leng-
ist og þegar aftúr á að fara að
einbeita gér að því, s«m «r verið
að aegja, er þráðurinn tapaður, —
sá sem talar og sá sem hlustar
eru ekki lengur „í sambandi". Það
er haldið áfram að tala en ekki
er lengur hlustað, hugur „hlust-
andans" dvelst við annað.
Einbeiting og áhugi
CÓÐUR hlustandi einbeitir
hugsunum sínum að því, sem
við hann er sagt. Og hann veitir
orðunum fyrir sér með áhuga.
Hann lætur sér ekki leiðast og er
ekki fyrirfram sannfærður um
fánýti þess, sem við hann er sagt.
Komi sá, er talar, að einhverju
atriði, sem hinn góði hlustandi
hefur ákveðna skoðun á, lætur
hann álit sitt ekki leiða til þess,
að hann gleymi öllu vegna
gremju út af því, að hér sé ekki
skynsamlega á málum haldið.
Fólk, sem hefur þjálfað sig í að
hlusta, einbeitir sér að því að
finna -kjarna hvers máls. Það
reynir ekki að leggja hvert smá-
atriði á minnið. Þau eru sett
fram til að styðja ákveðna skoð-
un, ákveðið aðalatriði, og finna
þarf, hvert það aðalatriði er. Tak-
ist það, koma aukaatriðin af
sjálfu sér.
Fróðari vinsælli —
og mælskari sjálfur!
CÓÐUR hlustandi snýst til vara
ar gegn hvers konar trufl-
unum. Hann lokar dyrum, skrúf-
ar fyrir útvarpið, flytur sig nær
þeim, sem talar og grípur ekki
fram í að nauðsynjalausu.
Greinarhöfundur bendir að lok
um á, að menn eigi ekki að
temja sér að hlusta v,el af kurt-
eisi einni samaa. Maður verður
ftóðari, vinstelli — og mælskari
sjálfur l