Morgunblaðið - 26.02.1958, Qupperneq 8

8
MORnVNTtT. AÐIÐ
Miðvilíuclagur 26. febr. 1958
Ég trúi ekki, oð kommúnistum
takist oð gera heiminn oð einu
stóru fangelsi
Rætt v/ð Eðvald Hinriksson, eina
eistneska flóttamanninn á Islandi
— 40 ár frá stofnun lýðveldis
í Eistlandi
ÖLL þekkjum við harmsögu
Eystrasaltsríkjanna, smáríkjanna
þriggja, sem urðu kommúnisman
um að bráð í upphafi síðari
heimsstyrjaldarinnar. Sl. mánu-
dag var minnzt 40 ára lýðveldis-
afmælis eins þessara ríkja, Eist-
lands. Eistlendingar í útlegð um
gervalian heim héldu daginn há-
tíðlegan, en í heimalandinu var
fátt um dýrðir, því að þar varðar
nú við lög að fara með eistneska
þjóðsönginn og bera gamla fána
landsins. En flestir Eistleudingar,
sem muna fyrri tíð, hafa minnzt
dagsins innst í hjarta sínu —
hvort sem þeir eru á fornura
slóðum eða hafa verið fluttir
nauðugir til vinnubúða í Rúss-
landi eða Síberíu. Þeir minntust
ajdalangrar baráttu lítillar þjóð-
ais — þjóðar, sem aldrei hefur
gefizt upp — og aldrei mun gef-
ast upp.
★ ★ ★
Forfeður Eistlendinga hafa háð
lífsbaráttuna í þessum sömu her-
Rússum í tæp 200 ár, þegar tæki-
færið kom til þess að reka þá
úr landi — segir Eðvald. í um-
róti borgarastyrjaldarinnar í
Rússlandi gripum við til vopna.
Stofnun lýðveldisins Eistland var
lýst yfir 24. febrúar 1918, en það
var ekki fyrr en tveim árum
síðar, að Rússar fengust til þess
að semja vopnahlé. Allan þann
tíma var barizt —- og veittu Finn
ar og Englendingar okkur góðan
styrk í viðureigninni við Rússa,
sem börðust undir stjórn Voros-
hilovs.
Rússar sviku allt
Þá lofuðu Rússar öllu fögru —
og því, sem mikilvægast var; að
hafa aldrei nein afskipti af inn-
anríkismálum okkar. En komm-
únistar hafa aldrei haldið neina
samninga við Eistland lengur en
þeim þóknaðist. Þeir sendu hópa
njósnara og undirróðursmanna
inn í landið — og eistneskir
kommúnistaforingjar fóru jafnan
Það var ekki yrr en kommún-
istum tókst að kljúfa jafnaðar-
mannaflokkinn, að _ jitu varð
iyrst ág' it í verkalýoshreyfing
unni. Það var ógæfa Eistlands.
Vinstri-jafnaðarmenn studdu
kommúnista til ..ida í verkalýðs
félögunum, en jafnaðarmenn
bá-.. ekkert a._aí> úr iiiium en
„heiðux
ar . ví að Iiafa h ''
að ommúiiistuui í
StÓ-M.
-ðstu valda-
Laun jafnaðarmanna
Kommúnistar störfuðu undir
alls konar nöfnum í Eistlandi a
þesrum árum. „Verkamannasam
fylking" þeirra varð víðfræg svo
og flokkur „Vinstrisinnaðra
verkamanna og leiö_. ja“ Sam-
starf kommúnista og vinstri-
jafnaðarmanna var einnig dulið
með falsnafngiftum. En, þegar
kommúnistar höfðu brotizt til
valda með stuðningi Rauða hers-
ins voru það einmitt þessir menn,
vinstri-jafnaðarmenn, sem fyrst
voru handteknir — og skotnir
eða fluttir í þrælkun til Síberiu.
Hverja bera kommúnistar fyrir
brjósti?
Alkunna er, að Rússar og Naz-
istar gerðu með sér leymlega
samninga árið 1939 um framtíð
Eystrasaltsríkjanna. Þau áttu að
falla í hlut kommúnismans.
Ég veit ekki livort allir fs-
Iendingar þekkja þessa sögu eins
vel og þeir ættu að gera. í Eist-
landi bjó líka smáþjóð, eins og
Þannig skildu Rússar við, er þeir voru reknir úr Eistlandi skömmu áður en Þjóðverjar lögóu
landið undir sig.
uðum við Eystrasalt í meira en
3000 ár. Þar heíur kynslóð fram
af kynslóð átt í höggi við herskáa
nágranna og eistnesk mold geyrn
ir jarðneskar leifar tugþúsunda
sona sinna, sem fórnuðu sér fyrir
frelsið, en nutu þess aldrei sjálfir.
Frelsistímabilin í sögu Eistlands
hafa verið stutt og langt á milii
þeirra.
* ¥ ¥
í tileíni lýðveldisafmælisins
heimsótti tíðindamaður Mbl. eina
eistneska flóttamanninn, sem
dvelst hér á landi. Hann kom til
íslands fyrir allmörgum árum,
þjálfaði þá og nuddaði íþrótta-
menn — og hét þá Mikson. Nú
hefur hann öðlazt íslenzkan ríkis
borgararétt og tekið sér íslenzkt
nafn — og heitir Eðvald Hinriks-
son. Tugþúsundir landa hans hafa
á sama hátt yfirgefið heimáland-
ið, flúið ógnarstjórn kommúnism
ans, og hlotið hæli á Vesturlönd-
um. Þegar þeir yfirgáfu fóstur-
jörðina var heitasta ósk þeirra
allra sú að mega hverfa heim
einn góðan veðurdag'og setjast
aftur að í frjálsu föðurlandi. Enn
lifir vonin í brjósti hinna eist-
nesku flóttamanna, en margir
hafa þegar borið beinin fjarri
ættjörðinni án þess að draumarn
ir hafi rætzt.
Notuðu tækifærið og gripu
til vopna
— Eistlendingar höfðu lotið
til Rússlands til þess að nema
kommúnisma og muldvörpustarf-
semi. Síðan komu þeir aftur með
fullar hendur fjár — og ekkert
var sparað til þess að efla ítök
kommúnista í landinu.
í einu og öllu sviku kommún-
istar loforð sín. Sígilt dærni er
það, að í vopnahléssamningunum
1920 kvað svo á, að Rússar skyldu
láta 1 millj. hektara skóglendis
af hendi við Eistlendinga í skaða
bætur. Þegar Eistlendingar kröfð
ust efnda, sögðu Rússar: Skógur-
inn ykkar er austur í Síberiu —
ef þið viljið fá hann. þá getið
þið náð í hann þangað.
Kommúnistar klufu
jafnaðarmannaflokkinn
í desember 1924 gerðu komm-
únistar byltingartilraun í Eist-
landi, en hún fór út um þufur.
Mikill fjöldi Rússa var sendur
inn í landið til þess að taka þátt
í byltingunni, en eistnesku stjórn
inni tókst að kæfa hana. Upp frá
því hertu kommúnistar áróður
sinn um alian helming, en þeir
áttu litlu fylgi að fagna í landinu.
Við síðustu kosningarnar hlutu
þeir 5% atkvæða, en bændaflokk
urinn var öflugastur, enda voru
bændur fjölmennarta þjóðfélags-
stéttin. Verkamannastéttin var til
tölulega fámenn , bæjum og borg
um miðað við bændasamtökin —
en andkommúnistar réðu báðuin
þessum stéttafélögum.
hér — og þorri fólks sá ekki,
þrátt fyrir aðvaranir framsýnna
manna, hvert stefndi, ekki fyrr
en í óefni var komið. Vinstri
jafnaðarmenn virtust ekki skilja
hvað bjó að baki hinum kommún
iska áróðri.
'Sífellt fleiri hægri-jafnaðar-
menn gengu kommúnistum á
hönd, fyrst og fremst af ótta við
vaxandi styrk bændaflokksins,
sem við síðustu kosningarnar
hlaut um 40% atkvæða. Jafnaðar
menn létu einnig ginnast af sam-
einingaráróðri kommúnista, sam-
Hundruð þúsunda manna hafa verið flutt í stórgripavögnum
frá Eystrasaltsríkjunum til þrælabúða í Síberíu. Það var Serov,
núverandi yfirmaður leynilögreglunnar, sem undirbjó og skipu-
lagði þessa flutninga í byrjun — og allir þeir, er nú sitja í æðstu
valdastólum Rússlands, béra ábyrgðina. Myndin var tekin árið
1940, er ein flutningalestin hélt frá Eystrasalti austur á bóginn.
einingu vinstri aflanna til þess að
efla ítök verkalýðsstéttanna í
stjórn landsins — eins og þeir
orðuðu það. En kommúnistar
sýndu það síðar. að þeim var
ekki svo mjög umhugað um að
efla ítök verkamanna í stjórninm.
Þeir voru að hugsa um Rússa,
um eflingu alheimskommúnism-
_ns. Umhyggjan fyrir verka-
mönnum lýsir sér bezt í því, að
eitt fyrst verk kommúnista er
þeir höfðu náð völdum, var að
banna öll verkföll og gera verka-
lýðssamtökin áhrifalaus.
Lengi lifi Stalin!
Hinn 16. júní 1940 birtu Rússar
Eistlendingum úrslitakosti. Þeir
kröfðust þess, að landið yrði opn-
að Rauða hernum. Var Eistlend-
ingum gefinn kostur á að veita
slíka heimild gegn því að Rússar
hefðu engin afskipti af innan-
landsmálum Eistlands. En að
öðrum kosti .......
Síðan kom herinn og með hon-
um áróðurssérfræðingar, og bylt-
ingarskipulagsmenn. Eistneskir
kommúnistar voru strax iátnir
krefjast aimenns útifundar á að-
altorgi höfðuðborgarinnar til þess
að fagna komu Rauða hersins.
Rússneska herstjórnin þröngvaði
ríkisstjórninni til þess að heimila
fundinn, sem síðan var haldinn
21. júní. Rauði herinn hafði til
taks skriðdreka og fjölda vopn-
aðra hermanna á torginu til þess
að koma í veg fyrir að andkomm
únistar hefðu sig í frammi. Þegar
Stalin hafði verið hylltur í lok
fundarins, gekk hluti fundar-
manna í fylkingu til aðseturs for-
sætsráðherrans, Uluotes. Var
þess krafizt, að ráðherrann leysti
stjórnina upp og ný stjó’-n yrði
mynduð, stjórn, sem yrði „blynnt
ári verkalýðnum". Rússneska her
stjórnin neyddi Uluotes síðan
til þess að segja af sér, setti for-
setann í stofufangelsi og myndaði
nýja stjórn undir forsæti Vares,
kommúnisks rithöfundar. Vinstri
jafnaðarmenn áttu þrjá ráðherra,
en kommúnistar alla hina og réðu
lögum og lofum sem vænta mátti.
Hið kommúniska „lýðræði“
Talið er, að um 2.300 manns
hafi verið í kröfugöngunni, sem
fékk því framgegnt með sluðn-
ingi Rauða hersins, að stjórnin
sagði af sér. Þar á meðal voru
fjölmargir óeinkennisklæddir
rússneskir hermenn og njósnarar.
í því sambandi er sjálfsagt að
benda á, að íbúar Eistlands voru
þá á aðra milljón. Öllum er því
ljóst hvers konar„lýðræði“ hér
var um að ræða, er fámennur
hópur útlendinga og fcðurlands-
svikara neyddi hina löglegu
stjórn landsins til þess að láta
af störfum — með aðstoð erlends
hervalds. Þstta er hið kommún-
iska „lýðræði"
★ ★ ★
Fyrsta verk stjórnarinnar var
að brjóta stjórnarskrána. Sam-
þykkti stjórnin að efnt skyldi til
þingkosninga án þess að leggja
málið fyrir þingið. Samkv. stjói’n
arskránni mátti ekki efna til kosn
inga innan 35 daga frá þingroíi,
en kommúnistar höfðu undirbúið
allt sitt lið og ákváðu þess vegna
að kosið skyldi á 9. degi. Gáfu
þeir andkommúnistum fjögurra
daga frest til framboðs ug settu
þeim ýmis skilyrði, sem áttu að
koma í veg fyrir framboð þeirra.
Mótframbjóðendur kommúnista
handteknir
Flestir jafnaðarmenn höfðu þá
Rússar skipulögðu fjölda útifunda og kröfugangna í öllum Eystrasaltsríkjunum strax eftir valda-
tökuna — til þess að „fagna“ komu Rauða hersins. Verkamenn voru neyddir til þess að taka þátt
í þessum fjöldafundum — og rússneskir skriðdrekar, brynvarðir bílar og hermenn gættu þess, að
allt færi fram „á réttan hátt“. Myndin er af emni slíkri f jöldagöngu. — Rússneskur brynbíll ekur
með fylkingunnL