Morgunblaðið - 23.03.1958, Blaðsíða 3

Sunnudagur 23. marz 19L
MORGVNBLAÐIÐ
Ú r verinu
-- Eftir Einar Sigurðsson -
Togararnir
Síðastliðna viku var gott íiski-
veður hjá togurunum, hæg aust-
læg átt, blíða og vor í lofti:
Skipin eru dreifð á stóru svæði
allt frá Selvogsbanka og norður
að Horni. Skip, sem komin voru
suður fyrir land, hafa vegna fisk-
leysis leitað norður á bóginn aft-
ur, og er það óvanalegt um þetta
leyti árs, þar sem aldrei b'rást
afli hér syðra, úr því þessi tími
var kominn,- Nokkur skip fengu
smáreyting fyrir 'austan Djúp, en
smátt var það, nær eingöngu
þyrsklingur.
Það er allt útlit fyrir, að ver-
tíð ætli ekki að verða betri hjá
togurunum en í fyrra, en þá var
einmuna aflaleysi. Er hé” mikil
alvara á ferðum.
Fisklandanir s. 1. viku:
Ing. Ai-nars
Úranus . .*,
Gyllir ......
Karlsefni ..,
Askur ......
149 t. 11 daga
213 - 12 —
56 - 5 —
. 76 - 7 —
204 - 11 —
Þorst. Ingólfss. .. 186 - 14 —
162 - 12 —
17-16 —
113 - 16 —
Neptúnus
Skúli Magnúss.
'áltfiskur .
nefnda netahnúta. Hefur mikill
hluti af vikunni farið í að greiða
veiðarfærin og endurnýja. Veið-
arfæratjón var gífurlega mikið,
varlega áætlað 20—30 þúsundir
á bát að meðaltali. Auk þess var
skiijanlega mikið aflatjón, því
að aflinn var lítill hjá flestum í
vikunni.
Bezta róðurinn í vikunni fékk
Gullborg, 51 lest.
Hjá handfærabátum hefur afl-
inn ekkert glæðzt, og fengu þeir
algengast í vikunni 1—3 lestir
í róðri.
Aflahæstu bátarnir frá ára-
mótum til 21. marz:
Gullborg VE ....
Víðir SU.........
Bergur VE........
Stígandi VE ....
Hannes lóðs VE. .
Sig. Pétur VE ....
Bergur NK........
Erlingur III. VE
Kristbjörg VE ..
Snæfugl SU ....
Kap VE ..........
Gullfaxi NK ....
Freyja VE .......
625 t. ósl.
433 - —
406 - —
395 - —
392 - —
364 - —
362 - —
350 - —
344 - —
326 - —
329 - —
325 - —
323 - —
Reykjavík
Góð sjóveður voru hjá bátun-
um alla vikuna, suðaustan og
austan átt.
Hjá netjabátunum, en nú er
ekki um annað að ræða, var afli
lélegur, algengast 4—6 lestir, þótt
einn og einn bátur hafi skarað
frám úr dag og dag, eins og
þegar Ásgeir fékk einn daginn
36 lestir.
Útilegubátarnir hafa verið að
koma inn með lítinn afla eftir
eina og tvær umvitjanir, 5—15
lestir.
Einn bátur, Happasæll, fór út
með færi til reynslu og reyndi
til og frá um innbugtina suður
að Skaga, en varð hvergi var.
Hefur hann þó orð á sér fyrir
að vera drjúgur á handfærum.
Keflavík
Landlega var hjá línubátum á
mánudag og þriðjudag vegna
austanroks.
Á miðvikudag var almennt
róið, og var það aumasti róður,
sem farinn hefur verið í marz-
mánuði í manna minnum. T. d.
var afli það lítill hjá 3 bátum,
að þeir lönduðu engum fiski.
Þeir, sem lönduðu, voru með 300
kg. og það upp í 5 lestir, og var
þáts langsamlega mest.
Fimmtudaginn voru línubátar
yfirleitt með 4—6 lestir.
Á föstudag var lélegur afli, þó
voru þar einstaka neistar, þannig
fékk t. d. Bjarmi 11 lestir miðað
við slægt, og 3—4 bátar aðrir
fengu 10—12 lestir miðað við
óslægt.
Á laugardag var ágætissjóveð-
ur.
Netabátar hafa verið með
reytingsafla, töluvert mikið magn
fyrstu daga vikunnar eftir rokið
um helgina, 15—20 lestir og
komizt upp í 30 lestir. Síðan hef-
ur gefið daglega eins og hjá línu-
bátunum og verið reytingsafli,
fjöldinn með 6—10 lestir í róðri
og komizt upp í 20 lestir hæstu
bátarnir.
24 bátar róa nú með Hnu og
22 með net.
Akranes
Aflabrögðin gengu upp og ofan
í vikunm. Stærsti róðurinn var
hjá Höfrungi, 25 lestir, og næsti
hjá Sæfaxa, 23 lestir, en algeng-
asti afli ■ eftir nóttina var 7—10
lestir.
Allir bátar eru nú komnir með
net.
Vestmannaeyjar
Um siðustu helgi gerði stór-
viðri af austri, og fór þá mikið
af veiðarfærum bátanna í svo-
Fiskvinnslustöðvarnar hafa tek
ið á móti fiski sem hér segir
til og með 20. marz:
Vinnslustöðin ....... 4625 t. ósl.
Hraðfr.st. Vestm. .. 4612 - —
Fiskiðjan ........... 4000 - —
ísfélag Vestm........ 3437 - —
Reykjavík og útgerðin
Allir bæir kalla á ný atvinnu-
tæki og þá fyrst og fremst skip
og vinnslustöðvar til hagnýtingar
sjávarafurða. Allir kvíða atvinnu
leysinu, jafnframt því sem ætl-
unin er að auka almenna vel-
megun. Enginn bær á íslandi er
jafntáknrænn í þessum efnum og
Vestmannaeyjar. Atvinnutækin
þar eru í engu samræmi við
íbúatöluna, enda streyma þangað
þúsundir manna á vertið hverri í
atvinnuleit. Velmegun er hvergi
almennari en þar og útsvör
lægri á almenningi. Það er elcki
ónýtt fyrir eitt byggðarlag að
eiga mikið af góðum atvinnu-
tækjum. Hjálpast hér að, hvað
Eyjarnar eru vel í „sveit“ settar
með auðugustu fiskimiðin austur
og vestur með allri suðurströnd
landsins. Þar býr líka harðgert
fólk, og þar snýst allt fyrst og
fremst um útgerðina og hagnýt-.
ingu aflans.
En hvernig er ástandið í þess-
um efnum í Reykjavík? Hér er
útgerðin langt frá því að vera
snarasti þátturinn í atvinnulíf-
inu.- Það mun vera verzlun og
iðnaður. Hér er þó mesta togara-
útgerð á landinu, þar sem héð-
an eru gerðir út 16 togarar, sem
innan skamms verða 18. Borið
30 og 40 milljónir króna sem lán
eða styrk úr bæjarsjóði. Það
hafa verið byggðar verbúðir fyr-
ir bátana. Fyrir utan þetta verð-
ur bent á fátt, sem gert hefur
verið af hálfu bæjarins til efl-
ingar útgerð hér. Eitthvað var
þó um ábyrgðir af hálfu bæjar-
sjóðs á nýsköpunarárunum í sam-
bandi við bátakaup. Svo hefur
höfnin auðvitað verið stækkuð
hér, en það er almenns eðlis og
ekkert sérstakt fyrir Reykjavík.
En það eru ýmsir bæir, sem
hafa gert hitt og þetta til að efla
útgerð og fiskveiðar. Má t. d.
nefna, að Neskaupstaður greiðir
nú 10 aura pr. kg. af fiski, sem
lagður er á land í kaupstaðn-
um yfir vetrarvertíðina. Vest-
mannaeyjar gáfu í haust, þegar
minna var um atvinnu, togur-
um þeim, sem landa vildu fiski
þar, eftir hafnargjöld, leyfðu frí
afnot af löndunarkrönum,
greiddu ísinn að meira eða minna
leyti og felldu niður veltuútsvar
hjá frystihúsunum af togarafiski.
Þá lofaði Vestmannaeyjabær. til
að ýta undir útgerð á haustver-
tíðinni, að greiða lágmarkstrygg
ingu á bátunum, það sem vant-
aði á, að hluturinn hrykki til;
ennfremur nokkurn hluta af beit-
unni á móti frystihúsunum, svo
að útgerðin fékk hana fyrir
minna en hálfvirði.
Nú er það út af fyrir sig ekki
æskilegt að vera að styrkja at-
vinnuvegina og grípa þannig fram
fyrir hendurnar á eðlilegri þró-
un. En hér er allt á kafi í styrkj-
um á öllum sviðum, styrkjum,
sem eru á góðum vegi með að
kaffæra ríkissjóð og mörg bæj-
arfélög.
En það er líka mikill munur á
að leggja misjafnlega vel rekinni
bæjarútgerð til einfalt, tvöfalt,
þrefalt og þaðan af meira upp-
runalegt kaupverð togaranna eða
leggja stein í götu útgerðar ein-
staklinganna. Nýbúið er að
hækka hér verbúðaleigu um
100%. Þá hefur vatnsskattur á
fiskiðnaðinn nýlega verið fimm
til tífaldaður og er nú orðinn
álíka og útsvarið eða hærra. Þá
linnir ekki látum að reyna að
flæma úr bænum fiskimjölsverk-
smiðjuna, þótt hvergi í heimin-
um hafi enn tekizt að ráða nið-
urlögum lyktar frá fiskimjöls-
verksmiðjum og þær séu í hverj-
um einasta bæ og kauptúni á
íslandi og i mörgum stórborgum
erlendis, t. d. Esbjerg og það
margar, Cuxhaven, Bremen o. s.
frv. Er fóllcið í þessum bæjum
af eitthvað annarri gráðu en
Reykvíkingar. Eða er Reykjavík
að verða of fín til þess að vera
útgerðarbær. Þeir tímar geta
komið, að einhver sæi eftir að
hafa flæmt útgerðina frá Reykja-
vík.
Vandamál línu- og netjaveið'anna
Þorskanet hafa alltaf verið að
ryðja sér meira og meira til
rúms. Allar verstöðvarnar fyrir
sunnan land hafa lengi skipt ver-
Það þarf stóra hönd til að
spila verk eftir Brahins
segir Guðrún Krislinsdótlir, sem leikur einleik
með sinfóníuhljómsveit í fyrsta sinn ó þriðjud.
ÞETTA verður eldskírn. Eg hefi
aldrei áður leikið einleik með
sinfóníuhljómsveit segir unga
stúlkan, sem situr gegnt mér.
Ertu kvíðin?
Ég er kvíðin og forvitin í senn.
Þetta er alveg ný reynsla fyrir
Guðrún Kristinsdóttir:
„Ég er kvíð'in og forvitin í senn“
mig. Mér finnst ég kunna þetta
allt ágætlega, þegar ég sit við
píanóið heima. En það gegnir
nokkuð öðru máli, þegar hljóm-
sveitin kemur til skjalanna líka,
segir Guðrún Kristinsdóttir og
hlær fjörlega, en er þó greinilega
ofurlítið taugaóstyrk við tilhugs-
unina um þá eldraun, sem fram-
undan er. Það er um að gera
að vera vel undirbúin. Ég á ekki
aðeins við að æfa viðfangsefnið
vel heldur sofa vel og borða
styrkjandi og góða fæðu. Matar-
lystin fer reyndar óneitanlega
. j tíðinni hreinlega í tvennt, línu
saman við íbúatölu eru margir 0g netavertíð. Dettur engum í hug
aðrir bæir miklu fremri. Reykja-
vík er samt bær, sem stendur
á gömlum merg, hvað togaraút-
gerð snertir. Það er eins og það
þurfi langan tíma til að skapa
öll skilyrði til togaraútgerðar.
Reykjavík, Hafnarfjörður og
Patreksfjörður hafa einna mesta
reynslu í togaraútgerð.
Hvað bátaútgerð snertir, er að-
staðan verri, einkum í sambandi
við fólkið. Hér er svo margt, sem
glepur. Þó eru sjálfsagt’gerðir út
héðan milli 30 og 40 smærri og
stærri vélbátar.
Það segir sig sjálft, að í bæ,
þar sem jafnmikil útgerð er og
í Reykjavík, er einnig mikill fisk-
iðnaður. Hér eru 6 stór frysti-
hús, stórar saltfiskstöðvar og
kynstur af hjöllum til skreiðar-
verkunar. Hér er líka stór fiski-
mjölsverksmiðja, þar sem unn-
inn er urn % hlutar af fiski þeim,
er á land berst, úrgangurinn.
En hvað gerir Reykjavík til
þess að efla hér útgerð? Jú, bær-
inn hefur fest kaup á 8 togurum
og lagt þeirri útgerð til á milli
að vera þar með hvoru tveggja
samtímis.
í Faxaflóaverstöðvum og Snæ-
fellsness hefur þetta verið meira
á reiki. Línan hefur verið hið
ráðandi veiðarfæri, en seinni árin
hafa fleiri og fleiri verið að fara
þar yfir í netin á sama hátt og
verstöðvarnar fyrir sunnan land.
Aldrei hafa verið meiri brögð
að því en í vetur, að menn í
þessum verstöðvum skiptu yfir á
net, þegar loðnan kom og hinn
svokallaði netafiskur með henm.
Nú er netanotkun í yfirgnæfandi
meirihluta. Einar tvær verstöðv-
ar á þessu svæði halda enn tryggð
við línuna að einhverju leyti,
Keflavik og Sandgerði. Ef til vill
eitthvað í Snæfellsnesverstöðv-
um einnig. Akranes, Reykjavík
og Hafnarfjörður eru farin svo
til eingöngu yfir í netin.
Þeir bátar, sem enn eru með
línu í Keflavík og Sandgerði,
hefðu sjálfsagt flestir tekið
þorskanet nú, ef þeir hefðu verið
að ræða eins og annars staðar
er orðið. Sú er þróunin.
Það samræmist illa að vera
með línu og net á sömu slóðum.
Línan fer þá jafnan halloka. Það
gerir það enginn nema einu sinni
að leggja línu, þar sem net eru
fyrir. Því er það, að þeir, sem
eru með línu í Keflavík og Sand-
gerði, hafa farið þess á leit, að
netunum verði afmarkað svæði
innan 13 mílna frá landi, línu
hugsaðri dreginni frá Skaga og
suður með landi á móts við
Stafnes, sem beygði þá upp að
Reykjanesi.
Nú er þeim, sem veiða með
línu, nokkur vorkunn að geta
hvergi verið öruggir með veiðar-
færi sin. En það er líka varhuga-
vert að fara að marka þeim veið-
arfærum bás, sem eru ef til vill
að ryðja línunni úr vegi vegna
yfirburða sinna. Ef til vill er
þetta síðasta árið, sem þessi veið-
arfæri eru notuð samtímis. Það
er líka athyglisvert, að netabát-
ar úr verstöðvum á Snæfellsnesi
fóru í fyrra með netin á miklu
meira dýpi en áður hefur þekkzt,
eða 130—150 faðma dýpi, og gaf
góða raun. Það virðast engin tak-
mörk fyrir því, hvað hægt er að
leggja net á miklu dýpi. Slík
takmörkun á veiðisvæði netanna
myndi hindra slíkt. Það er líka
hætt við, að slík bönn myndu lít-
ið stoða, fyrir því er gömul
reynsla í sambandi við netaveið-
ar hér í Flóanum. Urðu úr því
mikil málaferli og sátu „sökudólg
arnir“ af sér sektirnar. Var við-
brugðið, hvað skipstjórarnir
undir það búnir. Næsta ár er trú- ] hefðu látið sér þetta í léttu rúmi
legt, að um hreina skiptingu verði liggja.
minnkandi eftir því sem úrslita-
stundin færist nær.
En það er líka mjög mikils
virði, að hljómsveitarstjórinn er
frábær og mjög gott að vinna
með honum, bætir Guðrún við.
★ ★ ★
Og úrslitastundin er n.k.
þriðjudagskvöld. Þá á þessi unga
listakona að leika Fimmta píanó-
konsert Beethovens með Sinfóníu
hljómsveit íslands undir stjórn
dr. Václavs Smetácek. Guðrún
er tónlistarunnendum hérlendis
áður kunn. Hún hefir haldið tón-
leika tvisvar í Reykjavík á veg-
um Tónlistarfélagsins, veturinn
1955 og í nóvembermánuði sl.
Hefir hún og þrisvar haldið tón-
leika á Akureyri og tvisvar í
Kaupmannahöfn. Jafnan hefir
Guðrún hlotið mjög góða dóma,
og túlkun hennar þótt bera vott
um næman skilning og mikla
hæfileika.
Guðrún er Akureyringur, 27
ára að aldri, dóttir þeirra
hjóna Kristins Þorsteinssonar,
deildarstjóra í KEA, og
Lovísu Pálsdóttur. Guðrún á til
tónlistarfólks að telja í báðar
ættir. Á heimili Guðrúnar hefur
jafnan verið lögð mikil rækt við
tónlist og söng.
Spila'ði fyrsí opinherlega 9 ára
að aldri
Hvenær spilaðir þú fyrst opin-
berlega?
Ég mun hafa verið 9 ára. Það
var á barnaskólaskemmtun á Ak
ureyri. Þá var ég nú ekki rnikið
kvíðin, ég hafði ekki lært það
þá. Ég held, að kvíðinn fari vax-
andi með aukinni kunnáttu.
Óneitanlega getur hæfilegur
kvíði orðið til þess, að árang-
urinn verður betri en ella. Ann-
ars er gott að spila fyrir Reyk-
víkinga, þeir eru mjög vinsam-
legir áheyrendur. Einnig er ágætt
að spila fyrir Akureyringa, og
ekki síðra að æfa sig þar. Þar er
næðissamt og ekki margt, sem
glepur.
Er ekki nauðsynlegt fyrir píanó
leikara að halda tónleika opin-
berlega alltaf annað veifið?
Jú, það er illt að stirðna í því
að koma fram og túlka list sína.
Æskilegast er að halda tónleika
a. m. k. á árs fresti.
★
Mikið er um það talað, að lítil
tækifæri séu til þess hér heima
Já, það er erfitt að vera píanó-
leikari á íslandi. Áhugamál
þeirra hlýtur að vera að halda
tónleika, og áheyrendurnir verða
aldrei ýkjamargir með svo fá-
mennri þjóð, ef stofnað er til
tónleika hvað eftir annað. Annai'S
heyrist mér ungir píanóleiksrar
erlendis einnig kvarta undan
svipuðum erfiðleikum, sem sé of
fáum áheyrendum. Þetta er allt
háð hæfileikum og að nokkru
fjárhagslegri getu. Það er dýrt
að stofna til sjálfstæðra tónleika
— líka í Kaupmannahöfri. Hér
lendis eru söngskemmtanir yfir-
leitt betur sóttar en tónleikar.
íslendingar eru óneitanlega
söngelsk þjóð. Og á söngskemmt
unum gefst mönnum færi á að
hlusta á það, sem þeir helzt vilja
heyra — lög, sem þeir kannast
vel við.
★
Hvað æfirðu þig lengi á dag?
Það er nokkuð misjafnt. Að
jafnaði sjö klukkustundir. Ég
held, að iítið sé unnið með því
að vinna eins og vél, sem sett
er í gang á morgnana og heldur
áfram til ákveðins tíma að
kvöldi. Aðalatriðið er ekki að
mínu áiiti að æfa sig sem flestar
klukkustundir, heldur æfá sig
Framh. á bls. 22