Morgunblaðið - 23.03.1958, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 23.03.1958, Blaðsíða 16
16 MORGUWBLAÐtv Sunnudagur 23. marz 1958 Sextugur á morgun: Séra Þorsteinn Johannesson fyrrv. prófastur í Vatnsfirði ÍRSKA stórskáldið Oliver Gold- smith segir um eina söguhetju sína, sem var prestur, að hann hafi sameinað þrennt hið stærsta á jörð: hlutverk sálusorgara, eiginmanns og heimilisföður. Þessum presti lýsir skáldið svo, að hann hafi ailtaf verið jafn viðbúinn til kenningar og hlýðni, hógvær í allsnægtum, æðrulaus í mótlæti. Um annan prest segir Goldsmith — en hefur sjálfsagt sömu fyrirmynd í huga —, að hann hafi verið prýði kirkju sinnar, söfnuðinum leiðtogi í Ijóssins átt líkt og íuglinn laðar unga sína til flugs, glaðzt með glöðum, en samhryggzt syrgj- endum, skrifað syndarans skuld í sandinn, en rétt við brákaðan reyr. öllum stóð hús hans opið. I>ar áttu þjáðir vísa líkn og þreyttir hvíld. Við engan prest, sem ég þekki, virðist mér þessi lýsing skáldsins eiga betur að flestu leyti eða öilu en Þorstein Jóhannesson, sem verður sextugur 24. þ. m. Án efa minnast guðfræðingar lands- ins séra Þorsteins á verðugan hátt við þetta tækifæri. En mér' þykir einnig hlýða, að honum sé borið nokkurt vitni af leikmanni, sem kynnzt hefur störfum hans, eigi aðeins kirkjulegri þjónustu, heldur og mannkostum og þegn- skap á veraldlegu sviði. Vona ég, að mér fyrirgefist, þó að inn í þetta greinarkorn sé fléttað persónulegri reynslu. Það er nauðsynlegt til skýringar. Fyrst kulu þó sögð nokkur deili á 5tt og uppruna séra Þorsteins, yví að sú vitneskja er jafnan lykill að skilningi á mönnum og viðhorfi þeirra til lífsins. Séra Þorsteinn Jóhannesson fæddist í Ytri-Tungu á Tjörnesi 24. marz 1898. Var faðir hans Jóhannes Jóhannesson, lengst bóndi að Ytra-Lóni á Langanesi, Guðmundssonar, bónda að Síla- læk, Stefánssonar. Voru þau al- systkin Jóhannes afi séra Þor- steins, Sigurbjörg móðir Sands- bræðra, Sigurjóns og Guðmund- ar, og Þorkell á Fjalli, faðir Indriða og Jóhannesar, föður Þorkels háskólareksors. Amma séra Þorsteins, Jóhanna Jó- hannesdóttir, kona Jóhannesar Guðmundssonar, var systir Sig- urjóns á Laxamýri, þess mikla búhölds og áhugamanns. Um Sig- urjón kvað Matthías á þessa leið, er hann kom að Laxamýri: Eina góða ósk ég hef, ef þér viljið tiúa, að ég kynni að yrkja stef eins og þér að búa. ' Voru þeir því að öðrum og þriðja Jóhann og séra Þorsteinn. Móðir séra Þorsteins er Þuríður Þorsteinsdóttir, prests á Þórodds- stað, Jónssonar. Var bróðir henn- ar Jón bóndi á Arnarvatni, þjóð- kunnur fyrir kveðskap sinn. Mætti nefna mörg fleiri skáid og nafnfræga fræðimenn í þeim ætt um, sem að séra Þorsteini standa, og ekki síður ágæta bændur og þjóðhagsmiði. Séra Þorsteinn tók guðfræði- próf 1924 og vígðist sama ár að Stað í Steingrimsfirði, en fékk Vatnsfjörð 1929, varð prófasíur í Norður-ísafjarðarsýslu 1939 og gegndi því embætti til ársins 1955, að hann gerðist fulltrúi í dóms- og kirkjumálaráðuneytinu. Hann kvæntist 23. júní 1923, Laufeyju Tryggvadóttur, kaup- manns á Seyðisfirði, Guðmunds- sonar. Eiga þau fimm efnileg börn. Þegar ég minnist nú þessara merku tímamóta á ævi Þorsteins frænda míns, verður mér hugsað til atviks, sem gerðist vestur í prestakalli hans fagran haust- morgun 1944 og ég gleymi seint: Stafalogn er á ísafjarðardjúpi. Lítill bátur klýfur spegilsléttan sjávarflötinn, unz hann iegst við bryggju í Reykjanesi. Þar er fáni dreginn að hún, og ferðafólkið stígur á land. Fráfarandi forstöðu maður Reykjanesskóla, Aðal- steinn Eiríksson, kemur á móti því og býður það velkomið. Inn- an skamms eru skólanefndar- menn, að undanskildum séra Þor- steini í Vatnsfirði, mættir að Reykjanesi til að afhenda undir- rituðum skólasetrið. Þeir safnast saman í skrifstofu skólastjórans og bíða séra Þorsteins. Fljótlega sést til báts hans á leið yfir Reykjarfjörð, og prófastur bætist í hópinn. „Vertu velkominn, frændi minn“, sagði séra Þorsteinn, um leið og við heilsuðumst. Þó að mér, óverðugum, hefði þegar ver- ið sýnt mikið traust og vinsemd af skólanefndinni með því að fela mér forstöðu skólans, tók þessi hlýlega ósk prófastsins öllu öðru fram. Hún minnti á vindana þýðu, er sumrið andar og Jónas lýsir. Eg veit .þá hvergi slíka sem á austanverðu Norðurlandi. Kveðja prófastsins fannst mér álíka geðþekk og hún var óvænt í þessari vestlægu, grýttu byggð, þar sem sunnlenzka súldin og íshafskuldinn frá Græniandi mætast, þó að einnig við Djúp ætti ég eftir að lifa mörg fögur kvöld og morgna. Þetta voru fyrstu kynnin, sem ég hafði af séra Þorsteini. Fjögur ár áttum við eftir að starfa sam- an. Og allt var það samstarf með þeim ágætum, að aldrei bar skugga á. Drengskapur, traust, heilindi og tryggð séra Þorsteins og konu hans brugðust hvorki mér né minu heimili nokkurn tíma, eigi heldur frábær gestrisni prófastshjónanna og höfðings- lund, að ógleymdri þeirri nota- legu glaðværð, sem jafnan rikti í Vatnsfirði, þegar ég kom þar, því að séra Þorsteinn er hrókur alls fagnaðar og hjónin bæði glæsileg og aðlaðandi í senn. En hvað þá um kennimanninn og fræðarann séra Þorstein? mætti spyrja. Þar get ég trútt um talað, svo oft var ég viðstadd- ur tíðagerð hjá prófastinum. Hann var prófdómari við skólann öll þau ár, sem ég veitti honum forstöðu, og endurskoðaði reikn- inga hans, sem kom í minn hluta að færa. Er það skemmst af að segja, að alla þessa þjónustu rækti séra Þorsteinn af mestu prýði. Hann er ræðu- og radd- maður svo sem bezt gerist meðal presta, að mínum dómi. Allar prédikanir hans, þær sem ég heyrði, voru vandaðar að gerð og báru gáfum hans og smekk- vísi fagurt vitni. Þessu til stuðn- ings leyfi ég mér ennfremur að benda á sunnudagshugvekju, sem ég las í vetur í Morgunblaðinu — 24. nóvember held ég, að það hafi verið —. Hef ég enga hugvekju lesið, er mér finnst taka þessari fram. Jafnvígur var séra Þorsteinn á allar námsgreinar, sem dæma skyldi til prófs, og hef ég engan mann annan hitt slíkan. Svo glöggur var hann á tölut, að aldrei skeikaði. Bærist talið að búsýslu, kom heldur enginn að tómum kofunum hjá séra Þor- steini, enda sátu prófastshjónin staðinn með sæmd. Þau áttu fallegt búfé og fóru vel með það. Snyrtimennska og árvekni duld- ist hvorki utan húss né innan. Eins og nærri má geta, hlóðust á séra Þorstein ýmis trúnaðar- störf, þó að hér verði ekki talin fleiri en þegar hefur verið gert, því að til hans báru allir traust vegna fjölhæfni og áreiðanleika. Er hvort tveggja einkenni ætta hans. Þess má samt geta, að þær eru ekki með öllu lausar við ókosti fremur en aðrar ættir, þó að ég kynntist engum þeirra í fari séra Þorsteins. Svo ríkur er hann af mörgu því, sem þeira má til sæmdar telja: gáfum og góðvild, búmennsku, fróðleiks- fýsn og hagleik, umhyggjusemi, heimilistfyggð, ábyrgðartilfinn- ingu og . einstaka fyrirhyggju. Séra Þorsteinn bar gæfu til að vera prestur góðs traustleika- Framh. á bls. 22 * LESBÓK BARNAN ’A TESBÓK BARNANNA 9 — fár er fagur, ef grætur-------------- ður sins. Verður honum gið þangað, er Dofri t. Haraldur mælti þá: „Litt ertu nú staddur, ia viltu þiggja líf af ;r?“ „Eigi veit ég það“, seg- • Dofri, „sakir ummæla our þíns, hvort ég vil oma þér í svo mikla ettu“. „Hvað muntu þurfa að já fyrir því?“, sagði laraldur. Hann brá þá axi því hinu góða, er ann átti, og sníður fjöt- .rinn og blýböndin af lofra. Er hann var laus irðinn þakkaði hann laraldi lífgjöfina og hafði ;ig síðan af stað. Batt lann ekki lengi skó sína ig lagði halann á bak sér >g setti í burtu, svo að ivorki sá af honum veð- r né reyk. Eigi miklu síðar sökn- ■ðu menn Dofra. Spurði ænungur, hver þessa verks mundi sannur, en Haraldur sagðist Dofra leyst hafa. Við þetta varð konungur ákaflega reið- ur, svo að hann rak Harald, son sinn, í burtu, en kvaðst eigi nenna að láta drepa hann. Gekk Haraldur í brott á merkur og skóga. Lá hann þá úti svo náttum skipti. Er liðnar voru fimm nætur gerðist hann mjög þrekaður af hungri og þorsta. Hann var þá staddur í rjóðri einu og sér, hvar að honum geng- ur greppur mikill. Þykist hann þar kenna Dofra tröll. Dofri mælti: „Eigi ertu nú vel staddur, konungs- son. Má kalla, að þú hljót- ir þetta mest af mér, eða viltu fara með mér til heimkynna minna?“ Haraldur játaði þvi. Tók Dofri þá Harald í fang sér og gekk með hann heldur snúðugt, allt þar til hann kom að heiii einum stórum. Hann bar þá piltinn á handlegg sér, en er hann gengur inn í hellinn, lýt- ur hann minna en hann ætlaði og keyrir sveininn upp undir hellisbergið svo hart, að hann var þegar 1 í óviti. Dofra þótti þá mikið orðið slys sitt, ef hann hefði drepið piltinn. Varð honum svo mikið um, að hann grét yfir honum, en er hann gerir skelpurnar og beygir skaflinn, þá raknar Haraldur við og lítur upp móti Dofra karli. og sýnist hann þá heldur stórskorinn. Þá mælti Haraldur: „Það er þó satt að segja, fóstri minn, að fár er fag- i ur, ef grætur, því að mér sýnist þú heldur bragðill- ur og yfirlita mikill, og vertu kátur, því að mig sakar ekki“. Gladdist Dofri þá og lét Hai-ald niður í helli sín- um. Þar var Haraldur fimm velur og skorti ekki það, er hafa þurfti. Dofri unni honum svo mikið, að hann máttí ekki í mót honum láta. Margt kenndi Dofri honum í fræðum. Einnig vandi Dofri hann við íþróttir. Mikið gekkst Haraldur við um vöxt og afl. Dag nokkurn mælti Dofri við Harald: „Nú þykist ég hafa launað þér lífgjöíina. Skaltu nú fara heim og taka við ríki þínu, því að faðir þinn er dauður. Legg ég það til með þér, að þú skalt hvorki láta skera hár þitt né neglur fyrr en þú verð ur einvaldskonungur yfir öllum Noregi. Skal ég veita þér liðsinni og vera með þér í bardögum. Mun þér það að gagni verða, því að ég mun skeinuhætt ur sakir þess, að ég mun ekki auðsær vera. Far þú nú vel, og gangi þér allt til tírs og tíma, heiðurs og hamingju". Fann þá mjög á Ðofra, er þeir skildu. En er Haraldur kom heim, var hann til konungs tekinn yfir öll þau fylki, er fað- ir hans hafði ráðið. Sagði hann mönnum sínum, hvar hann hefði verið þessa fimm vetur. Var hann þá kallaður Haraldur Dofrafóstri. (Heimild: Hálfdánar þáttur svarta, Flat- eyjarbók). — ★ — Kæra Lesbók. Mig hefur lengi langað til að senda þér smásögu, en hún er svona: Reglurnar liennar Siggu Tólf ára telpá, Sigriðr ur að nafni, skrifaði nokkrar reglur á pappírs blað og festi þær fyrir oían rúmið sitr. Hún á- setti sér að reyna að fara e'tir þeim. Þessar reglui ættu sem flestir að hugjeiða. Þær eru svona: Vendu þig ekki á þvað ur eða söguburð. Forðastu vondan félags skap. Haltu loforð þín. Vertu kurteis og vin- gjarnlegur við alla. Þú getur ekki komizt í gegn um þetta völundar- hús, nema þú sért góður í reikningi. Byrjaðu efst við 10 og legðu svo af stað niður eftir. Tölurnar, sem þú mætir á leiðinni, verður þú ýmist að leggja við, draga frá eða margfalda með, og það er um að gera að komast að útganginum á sem lægstri tölu. Lægsta talan, sem þú getur fengið er 20. — Lærðu námsgreinarnar þínar vel. Taktu vel eftir, þegar einhver talar við þig. Vertu glaðlyndur, — várastu þrætur og ólund. Láttu hvern hlut á sinn stað. Talaðu ekki illa um fé- laga þína. Hafi þér orðið á, þá neitaðu því ekki. Gerðu aðra svo glaða og gæfusama sem þú get- ur. Mér finnst, að þessar reglur hennar Siggu séu góðar, og að sem flest börn ættu að lesa þær. Vertu blessuð og sæl. Guðrtður Friðriksdóttir, 10 ára, Reykjavík. Skrítlusamkeppnii.. 90. Lítill drengur var að teikna mynd. Mamma hans kom inn og spurði, hvað hafln væri að teikna.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.