Morgunblaðið - 30.04.1958, Page 8

8
MORGLNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 30. apríl 1958
— Verðstöðvunar-
stefna
Framh. af bls. 3
á því, að skýra frá því að lokið
væri útreikningi á nýjum vísitölu
grundvelli, en stjórn félagsins
hefði ekki enn borizt hann í
hendur, en þegar svo yrði myndi
hann verða ra;ddur á fundi í fé-
laginu.
Eðvarð kvað nauðsynlegt fyr-
ir verkamenn að segja upp samn
ingum m. a. vegna ýmissa smá
lagfæringa og ekki sízt til þess
að ná sjálfstæðari samningum fyr
ir ýmsar starfsgreinar og starfs-
hópa á félagssvæðinu. Ekki
skýrði ritarinn að öðru leyti frá
því í hverju þessar lagfæringar
fælust. Taldi hann óvissu mikla
ríkja í efnahagsmálum þjóðar-
innar og von á nýjum álögum,
sem hafa myndu í för með sér
rýrnandi kjör verkamanna, þess
vegna væri ekki rétt að haía
samninga bundna.
Með þessari samningsuppsögn
Dagsbrúnar, er verðstöðvunar
stefnu ríkisstjörnarinnar lok-
ið, sagði Eðvarð. Og þar með
mun allt verðlag hækka og
það sama er að segja um vísi-
töluna. Hann vildi ekki að svo
stöddu leggja neinn dóm a það
hvort rétt væri að færa fram
nokkrar kaupkröfur, en það
væri staðreynd að kaup verka
manna væri of lágt. Lagði
hann að lokum fram tillögu
frá stjórn og trúnaðarráði um
að gildandi samningum verðij
sagt upp frá 1. júni að telja. I
Jón Vigfússon gagnrýndi harð'
lega vinnubrögð félagsstjórnar i
og það sleifarlag að ekki skyldi |
fyrir löngu hafa verið sagt, upp i
samningum.
Jóhann Sigurðsson hóf mál!
sitt á því, að fagna byggingu
verkamannahússins, og kvað það
vonandi að ekki yrðu neinar taf-
ir á þeim framkvæmdum. Hann
benti á, að gefnu tilefni í ræðu
Guðmundar J. að ekki væri nóg
að hella tillögum og samþykkt-
um yfir bæjarstjórn Keykjavík-
ur, ef um tafir yrði að ræða, þar
sem reynslan hefði sýnt í sam-
bandi við byggingu hliðstæðra
húsa, að tafir við byggingu þeirra
stöfuðu venjulegast af því, að
ekki fengjust tilskilin fjárfest-
ingarleyfi.
Hann rakti þróun efnahags-
málanna í tíð núverandi ríkis-
stjórnar og benti á hve mjóg
kjör launþega hefðu rýrnað á
þeim tíma. Benti hann á að E5-
varð Sigurðsson hefði í ræöu
sinni tileinkað sér í meginatrið-
Ei heppnin er með, getið þér
hreppt farseðla til útlanda
í happdrættisláni Flugfélagsins.
Happdrættisskuldabréiin
kosta aðeins 100 krénur
sem endurgreiðast eftir 6 ár
með vöxtum og vaxtavöxtum
auk þess sem þér
eigið vinningsvon
fljlqn tímrrnri
um sama rökstuðning fyrir upp-
sögn samninganna og hann Jó-
hann, hefði gert á Dagsbrúnar-
fundi 28. apríl fyrir ári siðan,
þegar rætt var um uppsögn samn
inganna.
Þá benti Jóhann einnig á það,
að reynslan hefði sýnt það svo
óumdeilanlegt væri, að þau sjón
armið sem hann hefði sett ftam
á þeim fundi hefðu reynzt rétt
í öllum meginatriðum. Og benti
á að álögur ríkisstjórnarinnar um
áramótin 1956 og 1957 hefðu stór
lega rýrt kjör launþeganna. Nú
væri á sveimi sterkur orðrómur
um að ríkistjórnin hyggðist að
sletta 5% grunnkaupshækkun í
launþegana, en þó væri þar sá
annmarki á, að líkur væru fyrir
að kaupið yrði lögbundið um óá-
kveðinn tíma. Eftir nær þriggja
ára setu ríkisstjórnarinnar hefði
hún nú ekki annað að rétta að
verkalýðnum, heldur en nauð-
nagaðar hnútur efnahagsiífsins
og mætti þá skilja þessi 5 % sem
eins konar brjóstsykursmola í
barnsmunn. Einnig rakti Jóhann
nokkuð loforð ríkistjórnarinnar
á sl. hausti sem þá voru af stjórn
Dagsbrúnað túlkuð sem alveruleg
kjarabót fyrir verkalýðinn, en
hefðu reynzt í framkvæmd blekk
ing ein og endurtekning loforða,
sem aldrei hefur verið staðið við.
Taldi Jóhann nauðsynlegt fyrir
fyrir Dagsbrúnarmenn að vera
vel á verði gegn væntanlegum
nýjum álögum frá ríkistjórninni
sem óhjákvæmilega hefðu í för
með sér nýja kjaraskerðingufyrir
launþega og varast að taka í bví
sambandi mark á blekkingum og
staðlausum fullyrðingum agenta
ríkistjórnarinnar innan verka-
lýðsamtakanna. í þessu sambandi
benti Jóhann á þá hættu sem
í því fælist, ef rétt reyndist, að
ríkistjórnin ætlaði sér að lög-
binda kaup eða einstök atriði
kjarasamninga verkalýðsins og
taka þannig hefðbundinn og laga
legan samningsrétt við atvinnu-
rekendur af verkalýðsfélögunum.
Bar hann fram eftirfarandi til-
lögu varðandi bstta a‘ iði:
>,V -- —....... ið Dagsbrún
mótmælir því harðiega að kaup-
gjald verði ákveðið með löggjöf
og telur að með því sé verið að
ganga á hefðbundinn og lagaleg-
an rétt stéttarfélaganna til þess
að ákveða kaup og kjör launþega
með frjálsum samningum".
Emil Helgason taldi framkomu
Eðvarðs allundariega, þar sem
hann hefði talið það hættulegt í
fyrra að setja engar kröfur fram
í sambandi við uppsögn samn-
inga, en nú væri það ekki að-
eins sjálfsagt, heldur það eina
rétta. Annars taldi hann san n-
ingsuppsögn nú sjálfsagða, þar
sem kaupmáttur launanna hefði
farið svo ört minnkandi sem raun
væri á.
Halldór Briem ræddi aðallega
um hina stórlega auknu fölsun
vísitölunnar í tíð núverandi rík-
isstjórnar og þann kostnað. sem
hún hefði í för með sér og þau
áhrif, sem hún hefði á kjör laun-
þega. Samningsuppsögn taldi
hann ekki aðeins sjálfsagða, held
ur og nauðsynlega.
Jón Hjálmarsson vítti stjói'n
Dagsbrúnar fyrir að ekki skyldi
hafa verið boðað fyrr til fund-
ar um uppsögn samninganna
jafnvel hefði ekki veitt af að
hafa tvo fundi um málið. Hann
ataldi harðlega þau vinnubrögð
að 19 manna nefndin hefði ekki
verið höfð með í ráðum við undir
búning og samningu efnahags-
tillagnanna.
Hann kvaðst vera samþykkur
uppsögn samninganna. Jón lýsti
yfir ánægju sinni yfir hinni
breyttu stefnu Dagsbrúnarstjórn
arinnar varðandi sérsamninga
fyrir hinar ýmsu óskildu starfs-
greinar verkamanna, þar sem
stjórnin hefði til þessa ekki til
slíks mátt vita hvað þá að hún
hefði verið því fyigiandi Og þá
værj það ekkj hvað sízt mikil-
vægt, þegar farið væri að ræða
samninga nú, að ákveðnir starfs-
hópar yrðu kallaðir á fundi til
ráðagerða um væntanlega sér-
samninga. Þá benti Jón á þau
vandræði sem Eðvarð virtist að
öðru leyti vera í við útskýr-
ingar á því hvaða atriði þyrfti
að fá lagfærð í samningunum
Ólafur Vigfússon kvaðst fagna
þeirri ákvörðun að samning.im
yrði sagt upp. Til þess væri nú
orðin ærin ástæða, þar sem ríkis-
stjórnin virtist hafa orðið mjög
vel ágengt í því höfuðviðfangs-
efni sínu, að rýra kaupmátt tíma-
kaupsins. Hann bar fram nokkrar
fyrirspurnir, m. a. um það hvort
vöruverðshækkanir undanfarandi
missera hefðu verið í fullu sam-
ræmi verðstöðvunarstefnu þeirr-
ar ríkisstjórnar, sem kommúnist-
ar hefðu látið verkalýðssamtök
landsins lýsa stuðningi sinum við.
Guðmundur Nikulásson taldi
það að vonum, að samningum
væri nú sagt upp. Kjör manna
hefði hríðversnað svo sl. ÍVz ár.
Hann sagði launþega ekki bera
mikið traust til núverandi ríkls-
stórnar enda ekki undarlegt, þar
sem hún hefði gengið lengra í
loforðum til handa hinum lægst
launuðu heldur en nokkur önnur
ríkisstjórn, jafnframt þvi sem
hún hefði enga svikið jafnhrapal-
Velur kveður
VALDASTÖÐUM, 27. apríl. —
Veturinn hefur nú kvatt að þessu
sinni. Varla er hægt að segja
að hann hafi verið harður hér
um slóðir. Að vísu gerði hér
nokkur snjóalög eftir áramótin,
sem ollu miklum erfiðleikum hjá
þeim sem fjærst búa aðalveg,
vegna daglegra mjólkurflutninga,
ejnkum þó norðan Laxár. Frá
miðjum desember var tiðarfar
all-umhleypingasamt og hefur
orðið að gefa fé samfleytt þar
til um miðjan apríl, eða i fjóra
mánuði. Þá batnaði vel og hefif
veðrátta mátt heita einmuna
góð síðan. Fáir munu þó hafa
sieppt fé enn sem komið er. Mun
fénaður yfirleitt ganga vel fram
að þessu sinni, enda hey góð frá
sl. sumri. Nokkuð hefur borið á
kvilla í kúm. Vart hefur orðið
við garnaveiki í einni kind hér
í sveitinni, að Kiðafelli. Heita
má ?ð hér sé alautt í byggð, og
farinn er að sjást grænn litur á
túnum. Lítur því vel út með gróð
ur, ef líkt viðrar áfram og
verið hefur undanfarið.
Blessaðir vorfuglarnir eru sem
óðast að láta til sín heyra. Litla
ióan, sem kvaddi í haust, er nu
komin aftur til þess að búa sér
hreiður og ala upp unga sma.
Skólaskemmtun.
Nemendur barna- og unglinga-
skólans hér héldu samkomu í Fé-
lagsgarði 26. þ. m. með aðstoð
kennara síns og skólastjóra, Njáls
Guðmundssonar. Ágóði af sam-
komunni rennur i ferðasjóð. —
Skemmtiatriði voru 2 leikþættir,
skrautsýning, söngur og upplest-
ur. Allt flutt af nemendum skól-
ans, sem leystu hlutverk sín mjög
vel af hendi, eftir því, sem við
var að búast. Sérstaklega vakíi
skrautsýningin athygli, og
ánægju áhorfenda. Að lokum var
stiginn dans. Þótti samkoma
þessi hin ánægjulegasta í alla
staði.
St. G.
Jeirðir á Mölfu
VALLETTA, 26. apríl — í nótt
var gerð tilraun til að eyðileggja
120 metra háa loftskeytastöng,
sem stendur við loftskeytastöð
brezka flotans á Möltu. Loft-
skeytastöng þessi er úr tré og
var reynt að kveikja í henni.
Slökkviliði tókst að kæfa eldinn
áður en verulegt tjón hlauzt af
honum. Skemmdarverk á eign-
um brezka flotans fara í vöxt á
Möltu. Verkalýðssamband Möltu
hélt fund í gær og var þar ákveð-
ið að efna til sólarhrings alls-
herjarverkfalls á mánudaginn.
lega og einmitt verkamenn. Guð-
mundur fór nokkrum orðum um
þá óskhyggju Hannibals, sem
kom fram í áramótagrein hans
í Þjóðviljanum, þar sem hann
talar um blómlegt atvinnulíf og
glæsilegar framtíðarhorfur í eína
hagsmálum þjóðarinnar. Hann
lauk máli sínu á því að segja, að
sennilega hefðu verkamenn aldr-
ei farið jafndaprir og vonlitlir
út í uppsögn samninga þrátt fyrir
svonefnda ríkisstjórn hinna vinn
andi stétta.
Bæði formaður og ritari fé-
lagsins reyndu með veikum til-
burðum að halda uppi vón.uir.
fyrir stjórnina og vinnubrögð
hennar og var aðalinntakið í
ræðum þeirra, að verðstöðvunar-
stefna ríkisstjórnarinnar hefði
mistekizt og þess vegna yrði kaup
skrúfan sett í gang á ný. Það
vakti athygli manna hve mikið
tómahljóð var í tali þeirra og
úrræðaleysið áberandi. Guðmund
ur J. Guðmundsson hafði sig líít
í frammi á fundinum og var
stjórn hans á hrópliði Æskulýðs-
fylkingarinnar venju fremur lé-
leg og svo að sjá, sem hann væri
ekki alls kostar ánægður með
uppsögn samninganna eða fráfall
verðstöðvunarstefnunnar.
Tillagan um uppsögn samning-
anna var samþykkt samhljoða,
en tillögu Jóhanns Sigurðssonar
vísað frá með tillögu frá Eðvaröi
’Sigurðssyni.
Að lokum var borin upp tillaga
frá stjórn félagsins um áskorun
á ríkisstjórnina að víkka land-
helgina út upp í 12 mílur Var
hún samþykkt með öllum greidd-
um atkvæðum en nær helmingur
fundarmanna sat hjá við þá at-
kvæðagreiðslu.
Frú Vigdís Ketils-
dóttir niræð
NÍRÆÐ er í dag frú Vigdís Ket-
ilsdóttir, Grettisgötú 26. Hún
fæddist að Kotvogi í Höfnum
þann 30. apríl 1868, dóttir hjón-
anna Ketils Ketilssonar, danne-
brogsmanns og Vilborgar Eiríks-
dóttur.
Ung að aídri var hún tekin í
íóstur af þeim Kirkjuvogshjón-
um Gunnari Halldórssyni og Hali
dóru Brynjólfsdóttur. Þar ólst
hún upp á hinu góða heimili
þeirra. Einnig gekk hún ung á
Kvennaskólann í Reykjavík eins
og þá var siður stúlkna af góð-
um heimilum.
Um tvítugsaldur giftist hún Ól-
afi Ásbjarnarsyni frá Innri Njarð
vík og reistu þau þar bú í fyrstu.
En nokkrum árum síðar fluttust
þau til Keflavíkur og setti Ólaf-
ur þar á stofn verzlunna Edin
borg, sem blómgaðist vel. Arið
1905 fluttu þau hjón til Reykja-
vikur, og iiefur Vigdís æ síóan
búið hér. Ólafur maður hennar
vann að verzlunarstörfum hér i
bæ, en andaðist 1943. Þau höfðu
þá verið gift í rúm 50 ár og eign-
uðust 6 mannvænleg börn, sem
öll eru á lifi, en þau eru Gunnar
bifreiðarstjóri og Ásbjörn heild-
sali í Reykjavík og fjórar dæt-
ur, Ingveldur, Halldóra, Unnur
og Vilborg, sem allar eru hús-
frúr í Reykjavík.
Frú Vigdís er gáfuð kona. Hún
hefur ætíð verið glaðlynd og
var heimili hennar á Grettisgötu
mikið rausnar- og myndarheim-
ili, þar sem íslenzk gestrisni var
í hávegum höfð.
Frú Vigdís er trúkona og hefur
mikið starfað í Kvenfélagi Hall-
grímskirkju. Er hún heiðursfé-
lagi í þvi, en óhætt er að segja
að hennar stærsti óskadraumur
er að hin fagra Hallgrímskirkja
rísi upp á Skólavörðuholti.
Þrátt fyrir raan aldur er frú
Vigdís sérstakiepa ern Hún fer
í heimsóknir í önnur hús, líkt og
hún væri e-in á æskuskeið og
er skrafhreifn og verður ekki
merkt á mæli hennar, að þar sé
kona komin á tíunda Sratugmn.
V'inir hennai senda nenni hlvj-
ar afmæliskveðjur á þessurn
tímamótum.