Morgunblaðið - 12.07.1958, Qupperneq 3

Laugardagur 12. júlí 1958
Monr.rxnr 4MÐ
3
Grasspretta í
yóðu meðallagi
STSTYKKISHÓLMI, 11. júlí. —
Grassprettu hefur mjög farið
fram hér undanfarið, enda hafa
skiptz hér á skin og skúrir. Menn
eru almennt byrjaðir slátt og
sumir fyrir nokkru síðan. Gras-
spretta og allur gróður mun vera
1 góðu meðallagi, þó stundum
hafi verið fremur kalt í veðri. í
dag er sól, logn og blíða.
Byggingafélag verkamanna í
Stykkishólmi er tekið til starfa
og er nú byrjað að grafa fyrir
verkamannabústöðum hér. —
Byggð verða tvö hús til að byrja
með og standa þau í útjaðri baej-
arins. Er senn lokið að grafa fyr-
ir þeim. Húsnæðisleysi hefur ver
ið hér talsvert að undanförnu
eins og víða annars staðar.
— Fréttaritari.
Fulltrúar á 20. Iðnþingi tslendinga á ísafirði.
STAKSTEIMAR
Viðbrigði
íslenzkur verkfræðingur, sem
nýkominn er tii landsins eftir um
það bil ársdvöl erlendis lét svo
um mælt við kunningja sinn á
dögunum, að það væru mikil við-
brigði að koma heim, það væri
því líkast að „heimsækja geð-
veikrahæli.“ Átti hann vitaskuld
þar við hið opinbera líf hér og
efnahagsástandið.
Maður þessi sem tekið hefur
þátt í íslenzkum stjórnmálum og
sízt af öllu verið kenndiur við
nokkurra hægri villu, fannst svip
urinn vera þessi á ástandinu hér
eftir að hann hafði dvalið í landi,
þar sem stjórnmálalíf og efna-
hagsmál eru í skynsamlegum
skorðum.
Dr, Pierre Naert birtir
merkilegar niðurstöður i
málvísindum rök, sem margir telja óhrekj-
, andi, þess efnis, að hér sé tví-
__ _T . . _ 1 mælalaust um indóevrópsk tungu
DR. PIERRE NAERT, dosent við - * , ,,,
, , , ,, , T mal að ræðai sem fyllilega se
hoehn cmn , I nnrl, hntin, rfnn rfin
háskólann í Lundi, hefur gengið
frá fyrsta hlutanum af merki-
legu riti um málvísindi, sem hann ,
hefur haft í smíðum undanfarin '
ár. Fjallar ritið um ainu-málið,
sem talað er í nyrzta hluta Jap-
ans (Hokkaido) og áður fyrr
einnig að nokkru á Sjakalín-
skaga og syðstu eyjum Kúril-
eyjaklasans. Ber heildarverkið
nafnið „La Situation Linguistique
de l’Ainu“ en fyrsti hlutinn heit-
ir „Ainou et Indoeuropéen" og
fjallar um skyldleika ainu-máls-
ins við indóevrópskar tungur. í
öðrum hluta verksins mun dr.
Naert ræða skyldleika málsins
við altaísk og úrölsk mál og í
þriðja hluta um samband þess
við nágrannalöndin, þ. á. m. jap-
önsku.
Ainu-tungan hefur lengi verið
málvísindamönnum ráðgáta, með
því að ekki hefur tekizt að finna
skyldleika með henni og öðrum
þekktum tungum. Hefur -lengi
verið litið svo á, að hún væri leif-
ar af dauðri tungu (eða málætt),
sem töluð hafi verið af hvítum
mönnum í austasta hluta Asíu.
Nokkrar tilraunir hafa verið
gerðar til þess að sanna að hún
sé af indóev,rópskum stofni, en
þær hafa ekki talizt byggðar á
visindalegum grundvelli. Án þess
að taka tillit til þessara tilrauna,
hefur Pierre Naert nú lokið rann-
sóknum sínum og leggur fram
i sambærilegt við aðrar greinar
þeirrar miklu málættar.
Dr. Pierre Naert lauk ungur
meistaraprófi í málvísindum við
Sorbonne-háskóla og lagði þar
m.a. mikla stund á íslenzku. Kom
hann fyrst hingað til lands sum-
arið 1936 og vakti þá þegar at-
hygli fyrir mikla íslenzkukunn-
áttu. Það sumar sneri hann flest-
um kvæðum Tómasar Guðmunds
sonar úr „Fögru veröld“ á frakk-
nesku og var sú bók prentuð und-
Fær hún Oscars verðlaun
Elízabeth
Taylor er sögð
leika mjög vel
aðalhlutverkið
í kvikmynd-
inni „Köttur á
heitu tinþaki".
sem gerð er
eftir sam-
nefndu leikriti
Tennessee
Williams. —
Leiða menn
getur að því,
að henni muni
áskotnazt Osc-
arverðlaunin
fyrir leik sinn.
Myndin sýnir
þau Elízabeth Taylor og Mike Todd jr. á fundi með blaðamönnum,
þar sem þau tilkynntu, að stofnað hefði verið The Michael Todd
Production Company. er þau myndu veita forstöðu í sameiningu.
Mike Todd yngri er sonur Mike Todds eldra af fyrra hjónabandi,
en sá síðarnefndi fórst, eins og menn munu minnast, fyrir nokkrum
-nánuðum í flugslysi í Bandaríkjunum. Kona hans, Elízabeth Taylor,
fékk taugaáfall, er henni barst fregnin af flugslysinu, en mætti
þó til vinnu sinnar í kvikmyndaverinu nokkrum vikum síðar. Þau
Elízabeth Taylor og Mike Todd yngri eru sögð vera mjög góð-
ir vinir. —
ir nafninu „Poemes islandais".
Árið eftir var hann sendikennari
við Háskóla íslands.
Hingað til lands kom hann ekki
aftur fyrr en 1949 og hafði þá ný-
lega varið doktorsritgerð við há-
skólann í Lundi, þar sem hann
hefur starfað síðan. Hann hefur
síðan birt fjölda ritgerða um mál'-
vísindaleg efni, jöfnum höndum
á frönsku, sænsku og íslenzku.
Auk þess að vera framúrskar-
andi málvísindamaður, er hann
einnig afburða málamaður, talar
og skrifar t.d. öll Norðurlanda-
málin, þ. á. m. finnsku og fær-
eysku. Margir munu hafa lesið
65 ára í dag
ritgerð hans í síðasta hefti ís-
lenzkra fræða: „Með þessu mínu
optnu bréfi . . .“
Dr. Naert hefur nokkrum sinn-
um síðan dvalið hér á landi
nokkra mánuði í senn við mál-
fræðirannsóknir. Hefir hann þá
ósjaldan tekið sér orf og ljá í
hönd og gengið að slætti. Af þess-
um sökum á hann marga vini og
kunningja hér á landi, sem munu
með athygli fylgjast með störf-
um hans og rannsóknum. Hann
er sá Frakka, sem tíðförlast hef-
ur gert sér til íslands og í einna
nánustum tengslum stendur við
íslenzkt þjóðlíf, mál og sögu.
Jón Eiríksson skipsfjóri
í DAG, hinn 12. júli, er Jón Eiríks
son skipstjóri, Austurgötu 33 í
Hafnarfirði, 65 ára gamall. Hann
er fæddur að Halldórsstöðum á
Vatnsleysuströnd, sonur hjcn-
anna Eiríks Jónssonar og Sól-
veigar Benjamínsdóttur, sem síð-
ar bjuggu að Sjónarhóli í Hafn-
arfirði. Jón er einn af Sjónar-
hólssystkinum, sem flestir
Hafnfirðingar kannast við.
Jón er vel gefinn maður og
duglegur, enda voru foreldrar
hans dugnaðar og myndarfólk.
Jón byrjaði snemma að stunda
sjóinn og er ekki hættur því enn.
Ævisaga hans er sjómanns saga.
Hún hófst fyrir meira en hálfri
öld, sjósókn á opnum bátum, skút
um og erlendum og innlendum
togurum, við hörð kjör.
Foreldrar Jóns voru fátæk og
höfðu mikla ómegð. En eftir að
þau fluttu til Hafnarfjarðar
1907, fór hagur þeirra að batna
og sótti Jón ásamt bræðrurn sin-
um Flensborgarskólann og seinna
Sjómannaskólann í Reykjavik.
Þegar Hellyersbræður fóru að
gera út frá Hafnarfirði varð Jón
skipstjóri hjá þeim. fyrst á Kings
Grey og síðar á James Long. —
Eftir að þeir' hættu útgerðmni
keypti hann togarann Sindra i
félagi við nokkra menn og var
með hann í nokkur ár. Seinustu
árin hefur hann strítt við erfiða
heilsu. Þrældómur æskuáranna.
langar vökur á togurum og erfið
vinna, er farið að segja til sín
fyrir löngu. Bræður Jóns þrír,
sjómenn eins og hann, hafa
drukknað- ásamt föður þeirra.
Jón var greindur og tilfinn-
inganæmur gleðskaparmaður að
upplagi, enda félagslyndur og
vinmargur. Hann hefur verið afla
sæll og heppinn skipstjóri og
einkar vinsæll af skipverjum
sínum og öllum, sem honum haía
kynnst.
Jón, föðurafi Jóns, sem hann
hét eftir, var sonur Teits Tetts-
sonar frá Stakkakoti í Reykja-
vík, og er sú ætt fjölmenn. Vil-
borg föðuramma Jóns var Eiríks-
dóttir, frá Húsatóftum á Skeið-
um, af hinni kunnu Reykjaætt.
Móðir Jóns var Sólveig Benja-
mínsdóttur frá Hróbjargarstööum
í Kolbeinsstaðahreppi á Mýrum.
Faðir hennar var Benjamín Jóns-
son bónda þar. er, hann var sjö-
undi maðui í beinan karllegg
frá Halldóri syni Marteins Ein-
arssonar biskups. Móðir Sólveigar
var Katrín dóttir Markúsar Guð-
mundssonar, Jónssonar prests að
Reynivöllum í Kjós. En móðir
Markúsar var Valgerður Einars-
dóttir, prests að Reynivöllum,
Torfasonar prests þar, Halldórs-
sonar, einnig prests að Reyni-
völlum, Halldórssonar prests í
Reykholti, Jónssonar prests þar,
Böðvarssonar einnig prests að
Reykholti.
Móðir Benjamíns var Sólveig
Sigurðardóttir frá Rauðkoiisstöð
um, Sturlusonar frá Þrúðuaal á
Ströndum, Þórðarsonar, sem tal-
inn var af ætt Sturlunga.
Jón Eiríksson er kvæntur Dag-
björtu Vilhjálmsdóttur, systur
Egils og þeirra systkina. Hún er
manni sínum mjög samhent og
hafa þau eignast sex mannvæn-
leg börn. Þau eru, Hafsteinn, verk
stjóri í Reykjavik, Eiríkur, sjó-
maður og Svanur, skipasmiður,
báðir í Hafnarfirði, Vilhjálmur,
sem andaðist tvítugur og Magn-
ea og Svala, húsmæður í Reykja-
vík. Jón er þannig skapi farinn
að hann hefur mntia ánægju af
hinum stóra og vaxandi hóp
barnabarna og jafnvel barna-
barnabarna sinna. því að þessi
barnagæla er orðinn margsinms
langafi.
Þetta er uppruni og saga Jóns
Eiríkssonar í fáurn orðum. En
miklu yrði hún skemmtilegri og
lærdómsríkari, ef hann fengizt
til að segja hana sjálfur. Hann
hefur í ríkum mæli tekið þátt í
hinni daglegu lífsbaráttu þjóðar-
innar á þeim miklu breytinga-
tímum, sem orðið hala á ævi hans
og hann hefir oft staðið í ágjöf-
inni.Á þessum afmælisdegi sínum
verðskuldar hann þakklæti okk-
ar allra og þann hlýhug, sem
hann sjálfur á svo mikið af.
Hjartanlegar hamingjuóskir,
kæri vinur!
Frændi og vinur.
Erfitt að „útskýra
eysteinskuna“
t Morgunblaðinu í gær birtist
grein eftir íslenzkan námsmann,
sem dvalið hefur í Þýzkalandi
og skrifar hann um ýmislegt varð
andi efnahagsmál Þýzkalands í
tilefni af 10 ára afmæli þýzka
marksins. íslendingurinn skýrir
frá samtali við þýzkan athafna-
mann og segir svo í greininni:
„Talið berst að íslandi og nú
er það ég sem þarf að svara
spurningum. Ég verð að viður-
kenna að ég átti í bölvuðum
vandræðum með að útskýra Ey-
steinskuna og að lokum gafst ég
hreinlega upp, því að hinn nám-
fúsi nemandi greip í sífellu fram
í: „Þetta getur ekki verið, getur
ekki verið.“ Að lokum sættumst
við á, að á íslandi byggðu menn
einkum úr þeim steinum, sem
yfirvöldin legðu í götu þeirra“.
AUir íslendingar, sem komast
í það að þurfa að útskýra fyrir
útlendingum ýmislegt varðandi
íslenzk stjórnmál og sérstaklega
efnahagsmálin kannast við, að
þeir komast í „bölvuð vandræði".
Eysteinskuna skilia fáir eða eng-
ir útlendingar.
slmðanir
Greinar-höfundur skýrir frá
því, sem fyrir augu hans hefur
borið í sambandi við hina miklu
uppbyggingu i Vestur-Þýzka-
landi, þar sem landið hefur verið
reist úr hinum geigvænlegu rúst-
um styrjaldarinnar með frjálsu
framtaki, dugnaði og sparsemi.
Þar hefur skynsamleg efnahags-
málastefna veitt landsmönnum
hin beztu skilyrði til að njóta
krafta sinna, í stað þess að hér
á landi og raunar víða annars
staðar gerir ríkisvaldið mest af
því að leggja steina í götiu þeirra,
er néyta vilja orku sinnar. Grein-
arhöfundur segist í samtali sínu
við hinn þýzka athafnamann,
hafa lýst þeirri skoðun sinni, „að
Iandinn hefði sennilega gleypt
fullmikið af hráum sósíalisk-
um skoðunum". Þetta eru vaía-
Iaust orð að sönnu. Við höfum
gleypt ýmsar kennisetningar
I sósíalismans hráar eins og það
I er orðað og höfum haft af því
ómælda bölvun.
Emq stór búiörð
ísland er eins og stór og erfið
I bújörð þar sem of fáar hendur
eru til að vinna, en þar sem hver
einasti maðiur þarf að geta neytt
krafta sinna, eftir því sem fram-
ast er unnt. Á þessari stóru jörð
eru mörg hlunnindi og sum af
þeim liggja ónotuð vegna þess að
til þess að nýta þau vantar vinnu-
afl. og fjármagn. Við búskap á
þessari stóru jörð á það sízt af
öllu við að hefta framtak manna
og draga úr þeim kjark með
ónauðsynlegum höftum og hindr-
unum. Við búskap á slíkri jörð
geta „hráar sósíaliskar skoðanir“
ekkert gert annað en illt eitt.