Morgunblaðið - 12.07.1958, Page 6

6
MORCUWBT AÐTÐ
L.augardagur 12. júlí 1958
Vegirnir og slysin
f>AÐ má kannske til sanns vegar
færa, að það sé að bæta einni silki
húfunni á aðrar, að fara að skrifa
um vegamál. En bæði er það, að
sjálfsagt er að hver segi það,
se mhonum býr í brjósti, og eins
hitt, að nauðsyn ber til að við
skattborgarar, eða háttvirtir kjós
endur, eins og almenningur er nú
oft nefndur, látum í ljós skoðanir
okkar á því, sem fyrir okkur er
gert, og hvort okkur líkar betur
eða ver. Og nú langar mig að
spyrja: Hvernig stendur á því,
að svo virðist, sem hlutfallslega
miklu meira fé sé varið til ný-
byggingar vega ,en til viðhalds
þeirra, sem fyrir eru nú þegar?
Hvaða bót er umferðinni að bein-
um og breiðum vegum, ef þeir
eru algjörlega óakandi sökum
slarka og þvottabretta? Nei, má
ég þá heldur biðja um fáeinar
beygjur og holt, og jafnvel mjó
ræsi og óbrúaðar sprænur þar
sem vegurinn er þó sléttur og
jafn. Styttið lagningu beina veg-
arins breiða um hálfan km. á ári
í hverju verkstjóraumdæmi, og
veitið fénu í aukna heflun veg-
arins. Leggið meiri áherzlu á rétt
val ofaníburðarins, og fyrir alla
muni reynið að fá „tippurunum“
góðar hrífur, og komið þeim í
skilning um að þær séu ætlaðar
til að reka með þeim stærstu stein
ana úr ofaníburðinum, en ekki
til að styðja sig við eða riðlast
á þeim klofvega í mat og úr!
Spyrjið svo hina gömlu og góðu
vegavinnumenn, hvort peir séu
búnir að gleyma þeim aðferð-
um, er þeir notuðu hér áður fyrr,
þegar vegirnir voru eins og hefl-
uð fjöl þegar búið var að „tippa“
þá, og héldust þannig þó umferð
væri talsverð. Ef þeir gætu grugg
að hana upp og kennt hinum, sem
yngri eru, þá væri mikið unnið.
Sannið til, að með réttum hend-
tökum við lagningu hinna beinu
breiðu vega, ásamt nægri heflun,
geta þeir orðið jafn sléttir og
góðir hinum gömlu, reyndar þó
betri, þar sem margaukin tækni
er nú nýtt út í æsar. Vera má að
einhverjir varði til að benda
til þess atriðið, að meirj slysa-
hætta sé á beygjum en hólótt-
um vegi. Því fer fjarri að svo
sé, ef aðgæsla bifreiðarstjóra er
óskert. En þá er ég líka kominn
að aðalkjarna málsins. Að margra
áliti má rekja orsök flestra ó-
happa við akstur úti á landi til
hinna slæmu vega. Kemur þar
margt til greina, og skal hér
nokkuð talið. Ég vil taka þeð
fram, að ég tel það ekki gera
neinn mismun, hvort bifreið er
góð eða slæm, gömul eða ný,
stór eða lítil. Breyting sú, er
verður við að aka af góðum vegi
á slæman, er hlutfallslega sú
sama, og hefur sömu áhrif á bif-
reiðastjórann. í fyrsta lagi er þá
það, að bifreiðastjóri, sem kem-
ur af góðum vegi á þvottabretti,
verður að gera annað tveggja;
að hægja ferðina, og þá í flestum
tilfellum mjög mikið, og vernda
þannig vagninn fyrir höggunum,
eða þá að öðrum kosti að auka
hraðann að mun, eða ailt upp í
80—90 km. hraða og „aka af sér
holurnar“, eins og það er kallað.
Sú aðferð er skiljanlega ekki tíl
þess fallin að auka endingu vagns
ins, En hvað gera svo þessir bif—
reiðastjórar þegar þeir koma á
betri kafla? Sá fyrrnefndi eykur
vitanlega hraðann að mun, en það
sem verra er, hefur nú skeð. í
flestum tilfellum mun nú gremj-
an út í veginn vera búin að gripa
hug hans, svo hann er líklegur til
að nota hröðu aðferðina við
næsta brettti eða þá þarnæsta. En
athugum nú hinn, þann sem jók
hraðann strax. Er nú liklegt að
hann dragi úr hraðanum þegar
yfir þennan kafla er komið og
sléttara er undir hjólum? Nei;
ekki aldeilis. Úr þvi að hægt var
að aka yfir þvottabrettið á þess-
um hraða, er alveg eins hægt að
halda honum á sléttum vegi, jafn
vel hægt að auka hraðann' Og
í hreinskilni sagt get ég ekki
áfellst neinn, sem búinn er að
aka 2—5 km. eftir þvottabretti,
þó hann „slái í“, þegar sæmilega
greiðfær vegur er framundan.
Við skulum svo gera ráð fyrir
að þessi tvö fórnardýr þvotta-
brettanna væru á leið hvor á móti
öðrum, og annað hvort rækjust
á eða ækju út af er þeir mættust.
Þá yrði sagt sem svo: Árekstur
— útafkeyrsla, — vegna of rrikiis
aksturshraða eða óaðgæzlu bif-
reiðarstjórans, annars eða beggja.
En þess yrði sennilega ekki getið
hve langan veg þessir menn væru
búnir að aka, sem sökum þvotta-
bretta og slarka væri í rauninni
alls ekki fær bifreiðum, og í
þannig ástandi að gremja væri
komin í bifreiðarstjórann. •—
Gremja út í slæman veg kemur
oftast nær fram í óhóflegri
notkun hemla, of snöggum inn-
gjöfum eldsneytisins og óskyn-
samlegri notkun tengsla og skipt-
inga. Samkvæmt skýrslum frá
Bandaríkjunum, sem ég hef þó
ekki með höndum og man ekki
tölur úr svo óyggjandi sé, hefur
slæmur vegur einnig þau áhrif,
að aðgæzla bifreiðarstjórans
gagnvart öðxum vegfarendum og
ökjutækjum minnkar að mun.
En nú munu margir verða til
að segja sem svo: Hvers vegna
eru þá slys og útafkeyrslur jafn
algengar og raun ber vitni á
beygjum og hólóttum eða hæð-
óttum vegi? Skýringin er einföld
og hefur verið svarað hér að
framan. Aðgæzla biíreiðarstjór-
ans minnkar við aksturinn á
slæma veginum, hraðinn er auk-
inn á þeim góða og óhöppin íyigja
í kjölfar hans. En er þá ekki
hægt að minnka hraðann? Jú,
mikið rétt, það er hægt? En hæg-
asta leiðin til þess mun vera sú,
að hafa vegina sem bezta, þ. e. a.
s., sem léttasta. Beygjur gera ekki
svo mikið til ef þær eru rétt lagð-
ar, „halla inn í sig“. Maður, sem
Þrjár fegurðardrottningar
Myndin hér fyrir ofan er tekin á kappreiðum í övrevoll í Noregi. Forráðamenn kappreiðanna
höfðu tekið upp á því að skíra hlaupin Svíþjóöarhlaup, Noregshlaup og Danmerkurhlaup og fá
fegurðardrottningarnar frá þessum löndum til að aflienda verðlaunin. Það varð þó hlutskipti
þeirrar dönsku að liggja veik heima í Kaupmannahöfn en íslenzka stúlkan Anna Guðmunds-
dóttir, sem varð nr. 2 í fegurðarsamkeppninni hér í fyrra og er nýbúin að vera á keppni í Istam-
búl, hljóp í skarðið. Og hér sjáum við fegurðardrottningarnar þrjár á skeiðvellinum. Það eru
þær Anna Guðmundsdóttir frá Islandi, Britt Gárdman frá Svíþjóð og Greta Andersen frá Noregi.
Um kvöldið var veizla í Stallkroen og voru þær þar heiðursgestir.
ekur að jafnaði góðan veg sér til
skemmtunar ,ekur ekki hratt. Að
vísu eru til menn, sem alltaf aka
eins og vitlausir, en við þá er ekk
ert hægt að gera nema svipta þá
ökuréttindum.Enallir vita, aðjafn
vel menn, sem venjulegast eru
prúðir og dagfarsgóðir, réttnefnd
ar fyrirmyndir umferðarinnar,
geta tekið upp á því, að aka eins
og stórkostlegustu glannar, þeg-
ar þeir aka um tíma á slæmum
vegi, og sýna þá enga vægð eða
lipurð í umferðinni.
Nei; svona vegir eru ekki bjóð-
andi nokkrum ökumanni eða öku
tækjum. Vegir þurfa að vera
þannig úr garði gerðir að hægt sé
með góðu móti og glöðu geði að
aka um þá með 60-80 km hraða.
Þá mun slysum og öðrum óhöpp-
um umferðarinnar fara fækk-
andi.
Hættumerki vantar á suma
staði, en er ofaukið á öðrum. En
eins og er, munu jafnvel frændur
vorir Færeyingar, brosa er þeir
sjá hættumerkin hér. Þau eru öll
eins. Hvort sem um er að ræða
brú, blint horn, S beygju, vinkil
beygju eða blinda hæð, alls staðar
blasir hin gamalkunna Z við aug-
um manns. Þessu þarf að breyta.
Hættumerkið á að gefa til kynna
hvers eðlis hætta sú er, sem
mætir manni, annars er óvissan
sú sama, því fæstir eru svo skyni
skroppnir, að þeir sjái ^.kki hvar
og hvenær draga skuli úr hrað-
anum. Svo að lokum þetta til um-
hugsunar fyrir forráðamenn vega
gerðar og reyndar fyrir ökumenn
líka: Hver er það, sem ber kostn-
aðinn við viðgerðir á fjöður, sem
brotnar upp í Hvalfirði? Hver
borgar mótorfestingu, sem
Ijj sbpi-far úr )
ÍJ daglega iifinu J
Endurreisn Skálholts.
UM það er margt talað nú og
nokkuð ritað, og ekki ætla
ég að bæta þar nokkru við. En
á einu íurðar mig í því sambandi.
Ég hef séð þess getið í blöðum
að setja eigi skrautgler í giugga
hinnar nýju ’Skálholtskirkju með
abstraktmyndum á, og þessu eigi
að ráða einhverjir listdómarar
hér, en alls ekki gefendurnir, sem
vera munu danskir kirkjuvinir.
Það er vitanlega algert af-
skræmi ef slíkt nær fram að
ganga. Nóg mundi af myndum
úr sögu staðarins og íslenzkrar
kirkju, sem meir væri sæmandi
að settar væru í glugga hinnar
endurreistu kirkju. Það er ótrú-
legt að nokkrum kirkjuvini og
menningarmanni detti í hug að
setja annað í gluggana,
Ég minnist þess úr blaði í vet-
ur eða vor, að listfræðingurinn,
sern talinn er bera ábyrgð á þessu
vali, var krafinn svars og skýr?
ingar, en hann hefur kosið þögn-
ina. Nú er sú krafa Annig sett
hér fram. Þessi dómnefnd hefur
ráðstafað stórfé úr almannasjóði
til þess að verðlauna abstrakt-
myndir, sem sjáanlega er verið
að lauma inn í Skálholtskirkju
með því móti, og eftir því, sem
sagt er, án alls samráðs við gef-
endur.
Hver er skýringin?
Jón Pétursson.
Óánægður með skyldusparn-
aðinn.
UNGUR maður um tvítugt átti
tal við Velvakanda nú á dög-
unum og lét í ljós óánægju sína
yfir hinum nýju lögum um skyldu
sparnað. „Þannig er t. d. ástatt
með mig“ — sagði hann, að ég
er í þann veginn að leggja af stað
til útlanda til þriggja ára náms.
Ég hefi verið skyldaður til að
leggja fyrir af kaupi mínu um
1800 kr. síðan á áramótum í vet-
ur og nú þarf ég svo sannarlega
á öllum mínum aurum að halda,
en lögin mæla svo fyrir, að ekki
megi endurgreiða þetta skyldu-
sparifé til námskostnaðar fyrr en
sex mánuðum eftir að nám er
hafið. Það kemur sér veruiega
illa fyrir mig. Almenn óánægja
ríkir meðal ungs fólks út af þess-
um þvingunarlögum og þannig
er um hnútana búið, að fá verður
sérstakt leyfi frá vinnu til að geta
lagt inn sparimerkin í orlofsdeild
pósthússins, sem við vitum, að
er opin aðeins á venjulegum skrif
stofutíma. Það er hreint ekki víst
að allir vinnuveitendur séxx jafn
viljugir til að veita það leyfi".
— Þetta sagði ungi maðurinn
’og það eru víst margir sem toka
í sama strenginn.
Hjátrú — eða -aunhvggja.
VIÐ íslendingar erum sagöir
nokkuð hjátrúarfullir eða
það vorum við að minnsta kosti
hér fyrir eina tíð, þegar þjóðin
lifði í heimi þjóðsagna og ævin-
týra og trúði á allskyns tröil og
töfra. En það hefur farið hér eins
og annars staðar, að með nútíma
menningunni, aukinni almennings
menntun og tilkomu aukiiina lífs
þæginda — ekki sízt rafljósanna,
hefur hin svokallaða hjátrú orð-
ið að þoka æ meir fyrir raun-
hyggju og röksemdum. Sumir
segja, að um leið sé skapandi
hugmyndaflug þjóðarinnar að
fjara út hröðum skrefum. Hvað
sem því líður — og hvað sem hver
segir, þá eimir talsvert eftir af
hinni gömiu trú á leyndardóma
tilverunnar, — sem betur fer,
liggur mér við að segja, því að
síður en svo virðist það þroska-
merki að þykjast allt vita og allt
skilja. Mannskepnan var aldrei
sköpuð alfullkomin og það ætti
hún að muna í öllum þeim mennt
unar- og vizkuhroka, sem margur
nútímaðurinn er haldinn af.
Allir sneiddu hjá nr. 13.
OG maðurinn er í frumeðli sínu
sá sami hvar og hvernig sem
hann er settur á jarðkúlunni og
fátt mun djúpstæðara í eðli hans
heldur en einmitt hjátrúin, hvaða

nafni, sem við annars köllum
hana, þótt hún bxrtist í ólíkum
myndum eftir umhverfi því og
aðstæðum seln um er að -æða.
Þannig fannst mér skemmtilega
skrítið þegar hinn mikli fjöldi
amerískra ferðamanna var hér í
heimsókn á þremur- skemmtiferða
skipum, hverju öðru glæsilegra
nú sl. viku — að þá var það
segin saga, að engin sála fór inn
í bíl nr. 13, en fólkið var yfirleitt
flutt um Reykjavík og nágrenni
í leigubifreiðum, sem hver haíði
sitt númer til hægðarauka við
skipulagningu ferðarinnar. Þetta
var gegnumgangandi regla! eng-
inn vildi hætta á að velja sinn
farkost með óhappanúmerinu 13
og Ferðaskrifstofan sá sér að lok-
um hollast að sleppa þessari
tölu úr bílanúmerunum til að af-
stýra frekari hrellingum
brotnar austur í Flóa? Eru það
þeir, sem leggja vegina, sem liða
sálarkvalir þegar fólk slasast eða
deyr af völdum umferðarslysa,
sem orsakast af hinum slæmu
vegum? Nei. Það eru bifreiða-
stjórar og bifreiðaeigendurnir,
sem tjónið bera. Mennirnir, sem
stærstan skerf leggja til bygg-
ingarkostnaðar veganna. Það eru
svik við þá að spara heílana,
til þess að geta lagt lengri kafla
af ófærum vegi. Kjörorð hvers
vegaverkstjóra ætti þvi að vera:
Burt með þvottabretún, burt með
slörkin úr vegunum!
H. Snæland.
Leifað leynilegra
bækistöðva EOKA
NIKÓSÍU, 10. júlí. — NTB —
Reuter — Brezkar hersveitir hófu
miklar aðgerðir á Kýpur í dag
vegna sífelldra óeii’ða þar undan-
farið. Mun einkum verða lögð
áherzla á að leita leynilegra bæki
stöðva EOKA. Um 100 herbif-
reiðir fullskipaðar hermönnum
óku í dag til þorpsins Kaio á
norðausturhluta eyjarinnar og
þorpsins Vitsadha. Einnig mun
verða leitað þeirra tveggja Kýp-
urbúa, er felldu tvo brezka her-
menn í Famagusta fyrir nokkrum
dögum síðan. Margir Grikkir á
eynni kváðu hafa verið handtekn
ir í dag. Útgöngubann var sett
að nýju í Níkósíu í morgur., eftir
að komið hafði til sprengjukasts
og skotárása. í Lúnassal kom einn
ig til óeirða.
Talsmaður brezku stjórnarinn-
ar sagði í dag, að Macmillan for-
sætisráðherra hefði ekki áformað
að hitta gxíska forsætisráðherr-
I ann Karamanlis í Genf. Karam-
I anlis fór til Genfar í morgun,
og í fregnum grískra blaða í morg
un er skýrt frá því, að hann kunni
að hitta Macmillan þar að máli
til að ræða um Kýpurdeiíuna'
Um sl. helgi lagði tyrkneska
stjórnin til, að Bretar og Tyrkir
ræddu Kýpurmálið, og Gríkkir
| fengju jafnvel að taka þátt í
' þeim viðræðum. Brezka stjórnin
hefir ekki svarað þessari uppá-
stungu. í bréfi sínu til tyrknesku
og grísku stjórnanna um Kýpur-
| áætlun Breta kvaðst Macmillan
| fús til að ræða við forsætisráð-
herra ríkjanna um Kýpurmálið
og stakk upp á, að slíkur við-
ræðufundur yrði haldinn í Róm
eða Genf.
AKRANESI, 10. júlí. — Rekneta-
báturinn Fram fékk aðeins 24
tunnur síldar. Fór hann austur
fyrir Reykjanes og hreppti suð-
austanstorm og leiðindaveður.
Gat hann ekki látið netin liggja
nema þrjár klst. Sifurfari fór
núna út á reknet ásaxnt Fram,
— O.