Morgunblaðið - 07.08.1958, Page 8

8
MORCUNRLAÐIÐ
Fimmtudagur 7. ágúst 1958
.tittMðfrifr
Otg.: H.t Arvakur. Reykjavílc.
Framkvænidastióri: Sigíus Jónsson.
Aðaintstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Asmundsson.
Lesbók: Arni Ola. sími 33045
Auglýsmgar: Arni Garðar Knstinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og algreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480
AsKnftargjald kr 35.00 á mánuði innanlands.
t lausasölu kr. 2.00 eintakið.
HVAÐ GERIST í LANDHELGIS-
MÁLINU ?
Mc
r ORGUNBLAÐIÐ hefur að
undanförnu lagt á það
ríka áherzlu, að það væri
þjóðarnauðsyn að ríkisstjórnin
gerði öllum landslýð kunnugt,
hvað raunverulega væri að gerast
í landhelgismálinu. Það verður
með hverjum deginum ljósara,
hversu rík þessi nauðsyn er.
Stjórnarblöðin sjálf styðja einnig
þessa kröfu Mbl. óbeint með
skrifum sínum dag hvern. Á það
má benda, að í Þjóðviljanum í
gær eru stórar fyrirsagnir út af
landhelgismálinu, sem eru til
þess fallnar, að vekja ýmsar
spurningar i sambandi við sjálfa
meðferð málsins. Á fyrstu síðu
blaðsins er stór fyrirsögn, sem
hljóðar svo: „Nýtt samningamakk
um landhelgina að hefjast í París
að undirlagi NATO?“ Og síðan
segir í undirfyrirsögn: „Fullyrt
að íslenzkir sérfræðingar taki
þátt í því, en utanríkisráðuneytið
segist ekkert af því vita“. í grein-
inni er síðan vitnað í skeyti frá
fréttastofu Reuters, um það að
„sérstakur fundur hafi verið kall
aður saman í París í næstu viku
á vegum NATO, til að gefa þeim
ríkjum, sem hlut eiga að máli
tækifæri til að ræða atriði varð-
andi ákvörðun fslands að stækka
fiskveiðilögsögu sína í 12 mílur“.
Segir blaðið, að þarna sé um ó-
formlegan fund „sérfræðinga frá
íslandi og öðrum hlutaðeigandi
löndum“ að ræða. Á fulltrúi ís-
lands að hafa lagt fram sérstakar
tillögur til umræðu á þeim fundi.
Þjóðviljinn segist hafa spurzt fyr
ir um þetta mál í utanríkisráðr-
neytinu og hafi ráðuneytisstjór-
inn hvorki játað né neitað því,
sem um var spurt.
Hér er stærsta stuðningsblað
ríkisstjórnarinnar og blað sjálfs
sjávarútvegsmálaráðherrans að
koma þeirri sögu á loft, að nýtt
„samningamakk" um landhelgina
sé að hefjast en utanríkisráðu-
neytið vilji leyna því. Þetta hlýt-
ur enn að styðja þá kröfu, að
þjóðinni sé gerð grein fyrir mál-
inu, þannig að ljóst sé, hvaða með
ferð það fær hjá ríkisstjórninni.
Á það má einnig benda í þessu
sambandi, að Tíminn hefur dag
eftir dag fleiprað um það, að Mbl.
sýndi eitthvað, sem blaðið kallar
„hálfvelgju" í landhelgismálinu
og sé það til þess fallið að spilla
fyrir málinu. Það gæti virzt vand
séð, hvað slíkt fleipur á að þýða
dag eftir dag, en ef vandlega er
leitað er helzt að finna þann
tilgang, að Tíminn sé með þessu
að undirbúa einhvers konar und-
anhald sjálfrar ríkisstjórnarinnar
í landhelgismálinu, sem síðan eigi
að skella á bak annarra. Þegar
Tíminn segir, að „hálfvelgja"
Morgunblaðsins sé til þess faliin
að spilla fyrir landhelgismálinu
fer menn að renna grun í tilgang-
inn með þessu fleipri.
En hvað sem um þetta verður
sagt, þá er það svo ljóst, að ekki
þarf mörgum orðum að því að
! eyða, að til þess að nema burt þá
tortryggni, sem nú gerir vart við
sig í sambandi við landheigismál-
ið meðal almennings, dugar
ekkert minna en að ríkisstjórnin
geri þjóðinni grein fyrir meðferð
sinni á máiinu öllu og geri það
þegar í stað.
Elógvœri hershöfðinginn,
sem ekkert /ongoð/ til Jbess oð verðo forseti
CHAMOUN, fráfarandi forseti
Líbanons, á samkvæmt lögum
ekki að láta af embætti fyrr en
þann 25. september n. k. Meðal
uppreisnarmanna hafa hins veg-
ar heyrzt háværar kröfur um,
að Chamoun láti þegar af em-
bætti og hinn nýkjörni forseti,
Fuad Chehab, hershöfðingi, taki
við. Heyrzt hefur, að Bandaríkja-
stjórn hafi í hyggju að bjóða
Chamoun í opinbera heimsókn til
Bandaríkjanna og stilla þannig
j til, að Chehab verði falið að
1 gegna forsetaembætti „til bráða-
birgða" á meðan — og miðla mál-
um á þann veg.
Hvernig svo sem þessar deilur
verða annars jafnaðar, þá skiptir
mestu máli, að tekizt hefur sam-
komulag með stuðningsmönnum
stjórnarinnar og andstæðingum
SKOLLALEIKURINN MEÐ DAGSBRÚN
I-'| INS og kunnugt er hefur j
4 þróunin í kaupgjaldsmál j
■A unum orðið sú, að verka-
lýðsfélögin almennt hafa ekki
viljað sætta sig við þá kjaraskerð
ingu, sem þau telja, að hin svo-
köliuðu „bjargráð" hafi haft í för
með sér fyrir þau og hafa þau
þess vegna sagt upp samningum
hópum saman og nýir samningar
verið gerðir, þar sem samið hefur
verið um allmiklu meiri kaup-
hækkun en þau 5%, sem gert
var ráð fyrir í lögunum um bjarg
ráðin. Þetta er staðreynd, sem
ekki þýðir að horfa fram hjá,
þótt hins vegar hljóti það að
vera jafnljóst að ný kauphækk-
unaralda eykur dýrtíðina og
verðbólguna og er sízt af öllu
til þess fallin að bæta kjörin,
þegar lengra er litið.
Verkamannafélagið Dagsbrún í
Reykjavík sagði einnig upp samn
ingum, og var því þá lýst yfir af
hálfu stjórnar Dagsbrúnar, að
félagið vildi hafa samningana
„lausa“, eins og það var kallað.
Var þarna sýnilega um verkfalls-
hótun að ræða og duldist það eng
um. Kommúnistar höfðu ákveð-
inn tiágang með því að fara þann-
ig að. Það er alkunnugt, að Dags-
brún hefur verið notuð af konim-
únistum í pólitískum tilgangi
mörg undanfarin ár. Félagið hef-
ur verið látið ríða á vaðið um
veiKÍöll, eða haft sem eins konar
„stórt tromp“ í pólitískri baráttu
og er þá skemmst að minnast
verkfallana miklu árið 1955.
Kommúnistar vildu nú hafa Dags
brún til taks eins og þá. Þeim
þótti öryggi sitt lítið í landsmál-
unum, sífelldur ófriður á stjórnar
heimiíinu og allra veðra von.
Kommúnistar hugsuðu sér því að
hafa alla samninga lausa, en það
þýddi að verkfallssvipan yrði lát-
in hanga yfir höfði ríkisstjórnar-
innar og gætu kommúnistar hve-
nær sem væri beitt henni.
En þegar önnur félög viidu
ekki sitja við það eitt að segja
upp samningum, beldur gerðu
nýja samninga og fengu hækkan-
ir fór óánægjan mjög að gera
vart við sig innan Dagsbrúnar.
Sú óánægja hefur nú magnazt
dag frá degi.
Kommúnistar í Dagsbrún segja,
að þeir standi nú í samningum,
en hvað sem því líður hafa þeir
aldrei ætlað sér að ganga nú til
samninga, heldur hafa Dagsbrún
til taks í pólitískum tilgangi, eins
og áður er vikið að. En vel má
vera að óánægja verkamanna inn
an félagsins knýi þá til þess að
gera nú þegar samninga, í stað
þess að láta verkamenmna bíða,
eins og þeir ætluðu sér. Komm-
únistum er vitaskuld alveg sama
um það, þó verkamenn tapi, ein-
ungis ef flokkur þeirra getur
hagnazt.
Hann ætlar að reyna pípuhattinn,
þegar hann Iætur af hermennsku.
hennar um forsetavalið — og
Chehab nyiur óskipíra vinsælda
meðal allra Líbanonsmanna. —
Hann er hæglátur maður og hlé-
drægur, en þó þekkir hvert
mannsbarn í landinu „Hershöfð-
ingjann“, eins og hann er venju-
lega nefndur í heimaland-
inu — og þá er ekki um nema
einn að' ræða. Ekki er ólíklegt,
að vinsældir Chehabs eigi fyrst
og fremst rætur sínar að rekja
til þess hve hann er hlédrægur
og gjörsneyddur allri metorða-
girnd. Hann hefur hvað eftir ann-
að hafnað miklum virðingarstöð-
um og metorðum, hann er fyrst
og fremst hermaður — og her-
inn á allan hug hans.
----★------
Líbanonsher telur 10 þús.
manns og er lítill að vöxtum mið-
að við heri stærri ríkja. Samt
sem áður gegnir herinn tilætluðu
hlutverki, hann er nægilega
sterkur, vel þjálfaður — og inn-
an hans héfur ekki borið á neinni
stjórnmálalegri sundurþykkju.
Það er Chehab, sem tekur allar
ákvarðanir — og herinn hlýðir
skipunum hans sem einn maður.
Chehab hefur því í rauninni mjög
öfluga aðstöðu því að herinn er
sterkasta aflið í þessu litla þjóð-
félagi. Hann hefur samt á engan
hátt notfært sér þessa aðstöðu
til þess að sölsa undir sig aukin
völd, sem þó er ekki fátítt í lönd-
unum fyrir botni Miðjarðarhafs-
ins. Chehab hefur aldrei viljað
gegna róðherraembætti né for-
setaembætti. Stöku sinnum hefur
hann þó látið til leiðast, þegar
í óefni hefur verið komið, en
jafnan látið af störfum og helg-
að sig málefnum hersins jafn-
skjótt og um hægðist.
Eftir að el-Khoury, forseti,
sagði af sér forsetaembætti árið
1952 gegndi Chehab forsætisráð-
herraembættj um skeið, en neit-
aði algerlega að annast störf for-
setans. Strax og Chamoun hafði
verið kjörinn forseti lét Chehab
af ráðherraembættinu.
Þá gegndi Chehab varnarmála-
ráðherraembætti um skeið á síð-
asta ári, þegar illa horfði, en lét
strax af því embætti, er forset-
inn veitti honum leyfi til.
----★------
Chehab-ættin er ein sú virð-
ingarmesta í sögu Líbanons. Á
árunum 1697 til 1840 réði ættin
lögum og lofum í héruðunum um-
hverfis Líbanonfjallgarðinn —
og enn þann dag í dag bera af-
komendur ættarinnar prinsanafn-
bætur, enda þótt hershöfðinginn
hafi aldrei notfært sér það.
Chehab hershöfðingi fæddist
árið 1902, gekk í franskan ung-
lingaskóla í bænum Juneh, sem
hann býr nú í — og var sendur
í franskan herskóla í Damaskus,
þegar hann var 19 ára að aldri.
Síðar brautskráðist hann úr
fremsta herskóla Frakka og
gegndi herþjónustu í franska
hernum.
Hann var á herskóla í París,
þegar síðari heimsstyrjöldin
brauzt út og var þá sendur til
Líbanon, í líbanska herinn, sem
laut yfirstjórn Frakka. Óx veguf
hans stöðugt í hernum og hers-
höfðingi varð hann árið 1943, þeg
ar Líbanon hlaut sjálfstæði.
Æðsti foringi hersins var hann
skipaður 1945 — en æðstu völd
í málefnum hersins eru raun-
verulega í höndum forsetans.
Chehab er meðalmaður á hæð,
dökkur yfirlitum, gildvaxinn og
kringluleitur. Hann er ekki mikill
samkvæmismaður, en hefur þó
enga andúð á samkvæmislífinu.
Samt sem áður er hann yfirleitt
fámáll við slík tækifæri, nema
einhver viðstaddra hafi sérstak-
an áhuga á hermálum. Þá er
hershöfðinginn með á nótunum,
ræðinn og skemmtilegur. Hann
hefur mikinn áhuga á hestum, er
góður reiðmaður, en gefur sér
lítinn tíma til þass að stunda
útreiðar frekar en aðra tóm-
stundaiðju.
Heimili fjölskyldunnar í Juneh
skammt utan við Beirut, er fá-
brotið en smekklegt. Þegar
Chehab gefur sér tíma til þess
að setjast niður í ró og næði
dvelst hann löngum í bókaher-
bérgi sínu. Hann á þó tiltölulega
lítið safn bóka, mestmegnis fjalla
þær um hertækni og herstjórn —
en mikið safn hernaðarlegra
minjagripa á Chehab, vopna,
heiðursmerkja og Ijósmynda —
sem prýða bókaherbergið. Eina
erlenda tungumálið, sem hann
talar, er franska — en hana tal-
ar hann líka reiprennandi. Heima
við klæðist hann aldrei einkennis-
búningi, og yfirleitt aldrei, nema
þegar hann er við störf í þágu
hersins — og ekki er laust við að
hann hafi gaman af hreppa-
pólitíkinni heima fyrir, enda þótt
hann vilji á engan hátt blanda
sér í stjórnmálin á breiðari grund
velli.
■---★-------
Þetta er Fuad Chehab, sem nu
hefur nauðugur viljugur tekið að
sér að stilla til friðar í landi
sínu með því að taka við æðstu
völdum. Vafalaust verður hann
eftir sem áður sami hermaður-
inn. Eitt sinn lét hann þau orð
falla, að hann langaði til. þess að
vita hvernið það væri að ganga
með pipuhatt, þegar hann hefði
látið af herþjónustu. Enn er ekki
ljóst, hvort Chehab hefur í
hyggju að láta af herstjórn eftir
að hann hefur tekið við forseta-
embættinu — og setja upp pípu-
hatt í stað hershöfðingjahúfunn-
ar. En ólíklegt er þó, að Chehab
vilji segja skilið við herinn að
fullu og öllu, herstjórnin hefur
jafnan fallið honura bezt.
Óhagstætt veiðiveður
alla síðustu viku
Heildaraílinn 381.bo0 mdl og tunnur
ALLA síðastliðna viku var veður
kalt og mjög óhagstætt til síld-
veiða. í byrjun vikunnar varð
vart síldar út af Siglufirði, en þá
spilltist veður og lágu þau skip,
sem ekki fluttu sig á austursvæð-
ið, síðan alla vikuna aðgerðar-
laus.
Á austursvæðinu var veður
svipað, kuldi og bræla. Þó fengu
nokkur skip afla inni í Fásk-úðs-
firði og Reyðarfirði og má segja,
að vikuaflinn, sem nam 41620
málum og tunnum fengist að
mestu á þeim slóðum.
Síðastliðinn laugardag á mið-
nætti var síldaraflinn orðinn sem
hér segir: (Tölurnar í svigum eru
frá fyrra ári á sama tíma).
í salt 217.564 uppsaltaðar tunn-
ur (114.452).
í bræðslu 153.858 mál (368.058).
í frystingu 10.138 uppmældar
tunnur (10.773).
Samtals mál og tunnur 381.560
(493.283).
Víðir II, Garði er aflahæstur
með 6549 mál og tunnur, næstur
er Grundfirðingur, Grafarnesi
maíi 5375, þriðji Jökull, Ólafsvík
meS i.^96.
211 abip hafa aflað 500 mál og
tunnur eða meira. Var skrá um
| afla þeirra birt í blaðinu í gær.
BONN, 2. ágúst. — Reuter. — í
j dag mun ítaiski forsætisráðherr-
ann Fanfani ræða við dr. Aden-
auer um ástandið í Miðaustur-
löndum. Einnig munu þeir á við-
ræðufundi sínum fjalla um efna-
hagsmál Evrópu.
Fyrr í þessari viku ræddi Ad-
enauer við bandaríska utanríkis-
róðherrann, tyrkneska forsætis-
ráðherrann og franska utanríkis-
ráðherrann.