Morgunblaðið - 19.08.1958, Qupperneq 6

6
MORGIJNRLAÐIÐ
Þriðjudagur 19. ágúst 1958
Sænska afbrigðið'
heilabrot Friðriks
Ingvar Ásmundsson segir frá fyrstu
umferð skákmoLSÍns í Por..oroz
PORTOROZ, 8. ágúst — Fyrsta
umterð átti að hefjast klukkan 5
á þriðjudag, en blaðaljósmynd-
ararnir komu í veg fyrir það.
Þeir linntu ekki látum fyrr en
klukkan „hótaði“ að slá 6. Þa
höfðu þeir vaðið um í rúma klst,.
með tvö þúsund kerta per-
ur til að styrkja í mönnum aug-
un! Keppendur voru greinilega
„vankaðir" fyrst eftir myndaatið,
enda komu fyrstu leikirnir
óvenju dræmt. Sumir hertu á sér
í miðtaflinu, en á fimm borðum
varð tímahrakið svo' geigvænlegt,
að keppendur hættu að skrifa
leikina.
Friðrik hafði hvítt gegn Szabo
og lék enska leikinn, eins og oft
áður. Kom út Tarrasch vörn og
valdi Szabo sænska afbrigðið.
sem stefnir að því að ,kæfa‘ hvít-
an strax í byrjun. Hefur Szabo
sjálfsagt búizt við að Friðrik
þekkti afbrigðið illa og var sú
raunin. Vísarnir á klukku Frið-
riks fóru langar leiðir, en á með-
an högguðust vísar Ungverjans
varla. Friðrik hafði notað tímann
vel, þegar í ellefta leik kom
hann n*eð athyglisverða nýjung.
Er það álit meistaranna hér, að
um sé að ræða verulega endur-
bót á afbrigðinu, en fréttir af
leiknum hafa þegar verið sendar
til Svíþjóðar.
Þessi nýjung Friðriks kom sem
vænta mátti flatt upþ á Szabo
og Friðrik jók yfirburði sína
jafnt og þétt. Eftir tuttugu leiki,
er staða Ungverjans orðin von
lítil, nema hvað tími Friðriks er
mjög naumur. Friðrik getur unn
ið skiptamun en velur aðra leið,
sem er að vísu ágæt, en ekki
nægilega örugg í tímahraki. 1 28
leik tekur hann loksins skipta-
muninn, en fórnar honum aftui
skömmu seinna. Szabo er. nú
greinilega búinn að missa alla
trú á stöðu sinni og reynir allt
hvað hann getur til að trufla
Friðrik í tímahrakinu, en finnur
ekki beztu vörnina. Þegar skákin
fór í bið, er Szabo með tapað
tafl. Gafst hann upp tveim dög
um síðar án þess að tefla áfram.
Tal tefldi enska leikinn við
Kolumbíumanninn de Greiff og
vann auðveldlega í tæpum þrjá-
tíu leikum. Það einkennir Sovét
meistarann hve lítið hann virð
ist reyna á sig. Mig rekur ekki
minni til þess að hafa nokkru
sinni séð hann í tímahraki. Aftur
á móti komast andstæðingar hans
nær alltaf í tímaþröng.
Fischer tefldi með hvítu gegn
Neykirch. Mátti undrabarnið
þakka fyrir jafntefli eftir 16
leiki. Búlgarinn hafði dustað ryk
ið af ævagömlu afbrigði, sem
Bandaríkjamaðurinn hefur ekki
haft tíma til að læra á sinni
stuttu ævi.
á hverjum degi, sem unglingar
frá Asíu slysa jafntefli á rúss-
nesku stórmeistarana, eins og
Freysteinn komst að orði.
Skák þeirra Sanguinettis og
Matanovics var allsöguleg fram-
an af. Tefldu þeir afbrigði af
spönskum leik og virtist Matano-
vic kunna það mjög vel. Fékk
hann snémma gott tafl, en San
guinetti sneri á hann í miðtafl-
inu og vann peð. Þegar skákin
fór í bið hafði Sanguinetti litla
vinningsmöguleika og skákinni
lauk með jafntefli.
Eina athyglisverðustu skákina
í umferðinni tefldu Bronstein og
Gligoric, Saisch-afbrigði af kóngs
indverja. Ellefti leikur Bron-
steins var mjög athyglisverður
og sennilega nýjyng. Hugmynd-
ina hef ég séð áður hjá Braga
Þorbergssyni, en veit ekki til
þess að hún hafi verið notuð
áður í kappskák. Gligoric fékk
snemma erfiða stöðu og síðan
gjörtapað tafl, en timaþröngin
varð svo mikil að hvorugur vissi
leika sinna tal. Léku þeir tveim-
ur leikum meira en þeir þruftu.
Lék Bronstein af sér í bæði skipt
in og varð að sætta sig við jafn-
tefli.
Önnur umferð var ekki eins
skemmtileg og sú fyrsta, tíma-
hrakið minna og jafnteflin fleirí.
Friðrik tefldi Sikileyjarvörn
gegn Pachman. Valdi sá síðar-
nefndi óárennilegt afbrigði, sern
Guðmundur Ágústsson teflir allt-
af þegar hann getur. Eyddi Frið-
rik miklum tíma í að jafna taflið
og samdi jafntefli eftir að sama
staðan hafði komið upp tvisvar.
Petrosjan tefldi kóngsindverja
við de Greiff. Hafði Kólumbíu-
maðurinn lengi skárri stöðu, en
samdi jafntefli eftir 30 leiki.
Tal tefldi Sikileyjarvörn gegn
Szabo, sem var greinilega miður
sín eftir skákina við Friðrik.
Fékk Tal snemma betra tafl og
vann örugglega.
Matanovic og Panno tefldu
einnig Sikileyjarvörn. Panno
hafði fundið nýjan leik í þekktri
stöðu, tefldi hann miðtaflið mjög
stóðst ekki
vel og átti tveim peðum meira
þegar skákin fór í bið, en Mat-
anovic virðist vera snillingur í
slæmum stöðum. Hann lét peðin
sín standa í dauðanum og óð með
kóng, hrók og riddara upp borð-
ið og hótaði að máta Panno, en
hann bjargaði sér á þráskák.
Dr. Filip tefldi Rétibyrjun við
Sanguinetti. Átti sá síðarnefndi
unnið tafl, en lék því niður í
jafntefli í tímahraki.
Larsen hafði svart gegn Car-
doso og tefldi afbrigði af Sikil-
eyjarvörn, sem nær enginn þorir
að tefla nema hann. Reyndi hann
um of að flækja taflið og komst
í taphættu, en náði jafntefli.
Þeir Gligoric og Averbach,
Neykirch og Bronstein, sömdu
jafntefli eftir um það bil 20 leiki
án þess að til tíðinda drægi.
Benkö tefldi Sikileyjarvörn
gegn Rosetto. Hafði hann lengi
betri stöðu, en tefldi of ákaft til
vinnings og komst í taphættu en
bjargaði sér snilldarlega.
í þessari umferð var Bobby
Fischer mun heppnari en í þeirri
fyrstu. Var staða hans gjörtöpuð,
þegar Fiister tók að leika af sér
í tímahraki. Fyrst missti hann
vinningsmöguleikana í peðsráni
en skömmu síðar lék hann af sér
manninum sem rændi peðinu og
tapaði, en Bobby ljómaði og
áhorfendur klöppuðu.
Kirkjudagur ú Reykhólum
NÚ er verið að byggja nýja
kirkju á Reykhólum í Barða-
strandarsýslu. Gamla kirkjan er
orðin meira en aldargömul, og
þótt hún þætti einu sinni „eitt
hið glæsilegasta hús á Vestur-
landi“ eins og gömul skjöi orða
það, samsvarar hún ekki lengur
kröfum tímans.
Sófauöur og sóknarnefnd óska
að kenna hina nýju xirkju sina
við móður sálmaskáldsxns mikla
frá Skogum þarna í sveitinni og
nefna hana „Móðurkirkju Matt-
híasar Jochumssonar" til minn-
ingar um Þóru Einarsdóttur í
Skógum, sem mætti teljast tákn
þeirra íslenzku mæðra, sem bezt
hafa kennt börnum sínum lotn-
ingu og ást til Guðs vors lands,
samanber orð skáldsins:
„Mitt andans skrúð var skorið
af þér.“
Og einu sinni orti hann líka:
„Svo legg þá fagurt liljubiað
á ljóða minna valinn stað
og helga hennar minni.
í þessum tilgangi hafa svo átt-
hagafélögin hér í Reykjavík,
Breiðfirðingafélagið og Barð-
strendingafélagið ákveðið að
taka höndum saman og vinna að
framgangi þessarar hugsjónar
eftir því sem verða mætti. Heita
þau á Matthíasarfélagið á Akur-
eyri og Ættingjafélag Matthíasar
Jochumssonar í Reykjavík að
leggja þessari hugmynd lið með
sér eftir megni. Mætti gjarnan
hefja samstarf allra þessara fé-
laga til að heiðra þessi gáfuSu
mæðgin frá Skógum, ef sú minn-
ing yrði til þess að efla áhrif
þess lífsstarfs, sem þau unnu til
blessunar fyrir íslenzka menn-
ingu.
Hið fyrsta sem ætlað er að
gjöra nú þegar í sumar eru hátíða
höld eða kirkjudagur í Reykhóla-
sveitinni hinn 30. og 31. ágúst
næstkomandi.
Breiðfirðingafélagið og Barð
strendingafélagið gangast þá fyr-
ir hópferð vestur í Bjarkalund
og er þess vænzt að sem flestir
félagar í þessum félögum, niðjar
Matthíasar og Þóru og aðrir unn
endur þessa málefnis fjölmenni
í þessa ferð. Mun öllum ferða-
kostnaði sem mest í hóf stillt og
félögin gangast fyrir fjölbreyttri
skemmtiskrá í Bjarkalundi á
laugardagskvöld. En á sunnudag
verður guðsþjónusta á Reyk-
hólum. Allar móttökur annast
söfnuður kirkjunnar og
félag sveitarinnar.
Allur ágóði, sem verða kynni1 ekkert væri annað.
Gæti svo farið að kirkjan á Reyk-
hólum yrði tákn þeirrar trúar-
legu og kirkjulegu menningat og
ræktar, sem glæsilegust er í nú-
tímamenningu og andlegu lífi
þjóðarinnar.
Það þarf ekki stóra kirkju til
að vera fegursta kirkjan og bezt
búna, sem geyma mætti dýran
arf þakklætis og tilbeiðslu.
Breiðfirðingar hafa lítið gjört
enn til að efla minningu sinna
beztu sona og dætra. Hér er því
hafizt handa við merkilegt verk-
efni, og ekki vex sönn íslenzk
menning án ræktarsemi og
djúpra róta í jarðvegi sögu og
fortíðar.
Hallgrímur Pétursson hefur að
verðugu eignazt sína minningar-
kirkju að Saurbæ. Hún ku vera
sámboðin hinum mikla ánda
hans, og væntanlega finnur al-
þjóð metnað sinn í því, að reisa
nafni hans glæsilegan helgidóm
í Drottins nafni í höfuðborginni.
Þá væri yndislegt, að móðir
sálmaskáldsins frá Skógum hefði
hlotið þá viðurkenningu, sem
sonur hennar, þjóðskáldið mikla,
ætlaðist til á æskustöðvum hans.
Engum ætti að vera skyldara
en Breiðfirðingum og Barðstrend
ingum að sjá um, að svo yrði.
Er hér með heitið á alla, sem
geta veitt þessu málefni lið að
hefjast nú handa, hver eftir
því sem honum eða henni er
hentast. Fyrst og fremst mætti
fjölmenna í hópferðina á kirkju-
daginn 30 ágúst. Þar mun mál-
efnið skýrast svo fyrir þátttak-
endum og heimafólki að vart ætti
að gleymast né misskiljast úr því.
Vel má einnig mínna á það,
að Reykhólasveitin er ein feg-
kven- ursta sveit landsxns og indælt
að njóta þar einnar helgar, þótt
af þessari samkomu verður svo
gefinn til skreytingar kirkjunni,
Ennfremur hefur komið til orða
að stofna við kirkjuna Minninga-
sjóð breiðfirzkra mæðra helgaðan
Þóru móður Matthíasar. Mun nú
þegar vera til vísir að slíkum
sjóði, en honum yrði einnig varið
til skreytingar og fegrunar kirkj-
unni í framtíðinni.
Vel væri hægt að hugsa sér,
að þessi kirkja yrði braðlega ein
hin bezt búna kirkja landsms, ef
átthagafélögin tvö, sem áður eru
nefnd og aðdáendur og ættingjar
Matthíasar og þeirra mæðgxna í
'Skógum, sameinuðu krafta sína
með söfnuðinum að þessu marki.
shrífar úr
dagiega lifinu
R
Jafntefliskóngarnir Panno og
Pachman sömdu um viðeigandi
úrslit eftir 26 friðsæla leiki
katalónsku tafli.
Bent Larsen hafði hvítt gegn
dr. Filip. Fékk hann snemma
betra tafl, en varð ekki ágengt
í miðtaflinu og bauð jafntefli eft-
ir 32 leiki.
Ungversku flóttamennirnir,
Benkö og Fúster, tefldu Sikil
eyjartafl. Jafnaði Fuster snemma
taflið og hafði ágæta stöðu, þeg
ar hann lék af sér drottningunni
í tímaþröng og tapaði.
Averbach lék enska leikinn
gegn Cardoso frá Filipseyjum
Hofði hann lengst af betra tafl
og nxiklar vinningslíkur þega;
skákin fór í bið. í einföldu, auð-
unnu biskupaendatafli lék hann
hrapallega af sér og Cardoso
náði jafntefli. Vakti þetta geysi-
mikla furðu, þar eð Averbach
hefur skrifað þykkar bækur um
slík endatöfl. Það er heldur ekki
Reykjavík stækkar
ÖDD úr bænum:
Alltaf stækkar Reykjavík og
þeim fjölgar um leið, sem langa
vegu þurfa heim að sækja og
heiman — til og frá vinnu sinni.
Það hefir verið sagt að Reykjavík
sé með stærstu borgum heims ef
litið er á hlutfallið milli íbúa-
fjölda og flatarmáls borgarinnar.
Það gefur auga leið, að í slíkri
borg er þórf á greiðum samgöng-
um fyrir borgarana, enda hefir
strætisvögnum bæjarins fjölgað
1 stórlega nú síðustu árin — og
mættu samt vera fleiri En það
er eitt atriði í sambandi við
strætisvagnana, sem þörf er á að
taka til athugunar. Það er al-
kunnugt, að margir Reykvíkingar
þurfa að vera upp á tvo strætis-
vagna komnir, til að komast til
vinnu sinnar. Þeir stíga úr einum
vagninum yfir í annan — og
borga í bæði skiptin fullt gjald.
Þegar hver farmiði er kominn
hátt á aðra krónu dregur þetta
sig saman í ekki svo smá útgjöld
fyrir viðkomandi einstakling, sem
þarf að greiða fjórfalt gjald dag-
lega.
E
Sanngjarnt og eðlilegt
ÐA tökum til dæmis konuna,
sem býr inni í Vogum og á
dóttur búsetta úti á Seltjarnar-
nesi. Hún tekur Vogahraðferðina,
sem kemur á Torgið á heila tím-
anum og tekur vagninn xit á
Nesið örfáum mínúturn síðar.
Væri nú ekki sanngjarnt og eðli-
legt að hún gæti ferðazt á sama
miðanum á leiðarenda í staðinn-
fyrir að kaupa nýjan fullu verði,
er hún skiptir um? — I nágranna
löndum okkar er fólki gefinn kost
ur á að kaupa slíka skiptimiða —
eitthvað dýrari eru þeir en
venjulegir einfaldir miðar en
engu að síður miklu hagkvæmari
almenningi. Sannleikurinn er sá,
að strætisvagnagjöldin eru að
verða töluvert stór útgjaldalið.xr
fyrir fólk eins og þau eru orðin
nú.
Notaleg kennd
KAFFIVINUR skrifar:
Mér þykir alltaf skemtnti-
legt að sitja yfir kaffibolla á nota
legu kaffihúsi. Drykkurinn bragð
ast betur þegar andrúmsloftið er
mettað ilmi af mörgum rjúkandi
bollum og kliði af talandi rödcl-
um. Ég verð gripinn þægúegri
kennd hlýju og öryggis — og
finnst tilveran með allra þoian-
legasta móti sem hún getur verið.
Útikaffihús í Reykjavík
VIÐ höfum eignazt mörg snotur
kaffihús nú síðustu árin og
gamli Hressingarskálinn við Aust
urstræti hefir litið verulega upp
yið stækkun þá og lagfæringu,
sem á honum hefir verið gerð
nýlega. En ég hefi verið að velta
því fyrir mér, hvort búið sé fyrir
fullt og allt að útiloka gesti hans
frá litlu útiflötinni fyrir sunnan
húsið, þar sem gestir þáðu veit-
ingar á hlýjum góðviðrisdögutn.
Gert er ráð fyrir, að slík há-
tíðahöld, sem þarna er stofnað
til, verðj árlegur þáttur í siarfi
kirkjunnar á Reykhólum og safn
aðarins þar í framtíðinni, helzt
í samstarfi við átthagafélögin
syðx-a.
Og þannig mundu sameiginleg-
ar minningar um beztu börn
sveitarinnar tengja átthagabönd-
in í ást og trú, fögnuði og til-
beiðslu um ókomin ar og aldir.
Rvík, 14. ágúst 1958,
Árelíus Níelsson.
Þetta var áreiðanlega eini vis-
irinn að útikaúihúsi í Reykjavík
og enda þótt það væri á heldur
frumstæðu stigi var þessi litli
blettur vinsæll hjá mörgum. Nú
langar mig til að skjóta því að
Eimreiðin,
1. hefii 1958
BLAÐINU hefur borizt fyrsta
hefti þessa árgangs af Eimreið-
inni. Heftið hefst á orðsendingu
til lesenda frá útgáfustjórn tíma-
ritsins, og er þar m. a. skýrt frá
því, að lögð hafi verið niður rit-
nefnd sú er sá um útgáfurta, en
í stað hennar tekin upp ritstjórn
þriggja manna, þeirra Guðmund-
ar G. Hagalíns, Helga Sæmunds-
sonar og Indriða G. Þorsteinsson-
ar.
Efni heftisins er sem hér segir:
Fimm kvæði eftir Guðmund Inga.
„Auðmjúk fyrirspurn", sagði eft.
ir Gunnar Gunnarsson. Fjögur
kvæði eftir Gylfa Gröndal.
„Skáld frá Illinois" eftir Indriða^
G. Þorsteinsson. „Nú legg ég
augun aftur“, saga eftir Ernest
Hemingway í þýðingu Indriða G.
Þorsteinssonar. „Niður móður-
málsins", kvæði eftir Bjarna M.
Gíslason. „Höfum vér efni á að
bíða?“ eftir Guðmund G. Haga-
lín. „Húsið gegnt mínu húsi“,
kvæði eftir Pál H. Jónsson. „Ein
leið til embættis“, eftir Sigurð
Jónsson frá Brún. Ritdómar um
,Brekkukotsannál“ og „Sól á
forráðamönnum skálans, hvort ■ náttmálum“ eftir Indriða G. Þor-
þeir vildu nú ekki halda áfram steinsson. Heftið er 80 lesmáls-
á sömu braut og dubba upp gamla siður og kostar 25 krónur í
grasblettinn snoturlega og smekk iausasölu.
lega fyrir útiveitingar. Sá staður |
yrði áreiðanlega mjög svo vin-1
sæll — jafnvel meðal þeirra. sem LUNDÚNUM, 14. agúst — Reut-
njóta þess að samlagast ilroi af er — Anna prinsessa dóttir Elíza
rjúkandi kaffi og kliðandi rödd- betar Bretadrottningar og Filips
um- 1 hertoga af Edinborg, verður 8 ára
Kaffivinur". * á morgun.