Morgunblaðið - 14.10.1958, Blaðsíða 6

r
MORGVNBLAÐ1Ð
Þriðjudagur 14. okt. 1958
Kvennaskóli Húnvetn-
inga á Blönduósi
KVENNASKÓLI Húnvetninga á
Blönduósi var settur með hátíð-
legri athöfn miðvikudaginn 8.
þ. m. að viðstöddum allmörgum
gestum, auk kennara, nemenda
og skólaráðs.
Hófst athöfnin með guðsþjón-
ustu í skólanum, er prófastur
Húnvetninga, Þorsteinn B. Gisla-
son Steinnesi framkvæmdi. For-
stöðukonan frú Hulda Á. Stefáns-
dóttir stjórnaði söngnum.
Prófastur flutti merkilega og
snjalla ræðu, aðallega um stefnu-
festu og hugsjónatryggð. Vitnaði
hann í ævisögur allmargra af
mikilmennum liðinna tíma, og
sýndi fram á að hvarvetna hefði
það komið fram að einbeitt og
ókvikul bgrátta að settu marki
væri bezt til þess fallið að gera
mennina að miklum og gæfusöm
um mönnum. Þetta ætti við á
menntabrautinni og á öllum
sviðum hins mannlega lífs.
Að lokinni messugerð flutti
forstöðukonan langa og afburða-
snjalla ræðu. Má vera að útdrátt-
ur úr henni birtist hér í blaðinu
innan skamms. Hún rakti fyrst
aðstöðu skólans, umbætur og vel-
gegni annars vegar og örðugleika
að hinu leyti. Sérstaklega minnt-
ist hún Þorsteins Jónssonar söng-
kennara er lést í sumar á bezta
aldri. Hefir hann kennt söng í
skólanum alllengi og af alkunnri
prýði. Allir viðstaddir risu úr
sætum í virðingarskyni við hinn
látna sæmdarmann.
Síðan ræddi forstöðukonan um
ábyrgðartilfinningu og manndóm
einstaklinganna og þýðingu
þeirra höfuðkosta í öllu starfi og
félagslífi. Kom hún víða við og
sagði meðal annars frá starfs-
háttum í húsmæðraskólum Dana.
Heimsótti hún nokkra af þeim
skólum í sumar og kynnti sér
starfsemi þeirra.
I lok ræðu sinnar lýsti for-
stöðukonan skólann settan og
bauð kennara og nemendur vel-
komna til starfa á hinu nýja
skólaári.
Að þessari athöfn lokinni nutu
allir viðstaddir myndarlegra veit-
inga í boði skólans.
Kvennaskóli Húnvetninga mun
vera elzti kvennaskóli á íslandi,
að undanteknum Kvennaskóla
Keykjavíkur. Hann byrjaði starf-
semi sína í Undirfelli í Vatnsdal
haustið 1879 og er því orðinn
79 ára. Fyrstu starfsárin var hann
á myndarlegum sveitaheimilum.
Síðan um alllangt skeið á Ytri-
Ey á Skagaströnd er keypt var
sem skólasetur. En lengst hefir
skólinn verið starfræktur á
Blönduósi.
Húnavatnssýsla bar kostnað af
skólanum á meðan hún var ein
heild, með nokkrum styrk frá
ríkinu. Eftir skiptingu sýslunnar
höfðu báðar sýslur samvinnu um
skólann þar til árið 1953, en þá
sleit Vestur-Húnavatnssýsla sam-
vinnunni um skólastarfsemina.
Síðan hefir Austur-Húnavatns-
sýsla ein staðið að skólanum, að
svo miklu leyti sem hann er ekki
kostaður af ríkissjóði samkvæmt
gildandi skólalöggjöf.
Það var komið í ljós á árun-
um fyrir og um 1950, að hið
gamla skólahús var vegna hrörn-
unar og vöntunar á nýtízku þæg-
indum orðið mjög ófullnægjandi
til að fullnægja þörfum skólans.
Höfðu þeir annmarkar í för með
sér mikla örðugleika fyrir starf
semi skólans og áttu þátt í rén-
andi aðsókn.
Því var það, að hafizt var
handa um gagngerðar endurbæt-
ur á skólanum á árinu 1952. Var
um þetta tékin föst ákvörðun á
fundi 18. júlí 1952, þar sem
mættir voru með skólastjórninni
þeir Helgi Elíasson fræðslumála-
stjóri, Björn Rögnvaldsson bygg-
ingarmeistari, Guðbrandur Isberg
sýslumaður og Jón Pálmason al-
þingism. Var þar sameiginlegt
álit, að eigi væri annars kostur,
ef skólinn ætti að geta starfað
áfram með eðlilegum hætti, en að
gera gagngerðar endurbætur á
skólahúsinu. Var hafizt handa
um þær framkvæmdir á því ári
og þótti eigi annað fært, en láta
þeirra vegna falla niður kennslu
í skólanum veturinn 1952—’53.
Haustið 1953 var endurbótum
það langt komið, að fært þótti
að hefja starfsemi skólans á ný,
enda þó margt væri ófullgert.
Skólinn varð þetta ár fyrir
þeirri gæfu, að fá til skólastjórn-
ar alkunna ágætiskonu, frú
Huldu Á. Stefánsdóttur á Þing-
eyrum og hefir hún stjórnað skól
anum síðan með mikilli prýði.
Var það formaður skólastjórnar-
innar, Runólfur Björnsson bóndi
á Kornsá, sem átti mestan þátt
í því, með aðstoð fleiri manna,
að fá frú Huldu til að taka að
sér hið þýðingarmikla starf.
Segja má að endurbætur á
skólahúsinu og aðstöðu allri, hafi
staðið yfir alltaf síðan, enda hafa
þær kostað mikið fé. En um þær
hefir staðið einhugur allra hlut-
aðeigenda. Skólastjórnin, sýslu-
nefnd Austur-Húnavatnssýslu og
forráðamenn skólamálanna hafa
þar verið í góðri samvinnu. Hefir
líka Alþingi litið á þörf skólans
með miklum velvilja. Þeir Aðal-
steinn Eiríksson námsstjóri,
Björn Rögnvaldsson bygginga-
meistari og Helgi Elíasson
fræðslumálastjóri hafa átt í því
mikinn þátt og góðan, að gera
þetta verk framkvæmanlegt. —
Halldóra Eggertsdóttir, náms-
stjóri húsmæðraskólanna hefir
líka verið áhugasöm um að vel
tækist.
Þær ríkisstjórnir, sem störfuðu
þegar þessar framkvæmdir fóru
aðallega fram hafa líka sýnt
þeim og skólanum fullan velvilja.
Kom þar mest til kasta þeirra
Steingríms Steinþórssonar, sem
skólinn heyrði beint undir og
Bjarna Benediktssonar, er stjórn
aði menntamálum utan þeirra
sérskóla, sem falla undir land-
búnaðarráðuneytið.
Öllum þessum aðilum er eg,
sem umboðsmaður Austur-Hún-
vetninga, innilega þakklátur fyr-
ir góða samvinnu og glöggan
skilning á þörfum og velferð
okkar vinsæla kvennaskóla. Enn
er nokkuð ógert af því sem ljúka
þarf á þessu sviði, því margt
kemur til greina til að full-
komna alla aðstöðu. En reynsl-
an hefir sýnt, að skólinn hefir
öruggt traust, því flest árin eða
öll síðan 1953 hafa sótt um skóla-
vist fleiri námsmeyjar en hægt
hefir verið að taka við. Sl. vetur
voru þær 43 og á síðasta vori
höfðu fleiri sótt en unnt þótti
að taka á móti. Einhver vanhöld
eru enn á þeim, sem lofað hafði
verið skólavist, en ekki er víst
enn hve mikil þau verða. Við
skólasetningu voru mættar 32
námsmeyjar.
Það hefir oft komið í ljós á
æviskeiði þessa kvennaskóla, að
Húnvetningar hafa á honum
mikla elsku og treysta því óbif-
anlega, að mikil gæfa fylgi starf-
semi hans, bæði fyrir héraðið
sjálft og aðra landshluta. Mörg
hundruð konur hafa á þessum
skóla notið góðrar menntunar og
áreiðanlega orðið nýtari og á-
hrifameiri í sínu þýðingarmikla
lífsstarfi vegna verunnar þar,
heldur en ella mundi. Þetta hefir
orðið okkar kæra héraði Húna-
vatnssýslu að miklu gagni. En
ekki einasta henni heldur og
landinu öllu, því úr öllum héruð-
um landsins og eg held líka öll-
um kaupstöðum hafa komið stúlk
ur til náms á Kvennaskóla Hún-
vetninga.
Unnendur skólans innanhér-
aðs og utan óska honum, stjórn-
endum hans og kennurum allrar
gæfu á komandi tímum, því sí-
gild eru hin spaklegu orði skálds-
ins þessi: „í sálardjúpi svanna
býr sigur kynslóðanna".
Jón Pálmason.
i I i
SKAK
i 1 i
MÚNCHEN, 10. okt.
KEPPNI í undanrásum á Ol-
ympíuskákmótinu er nú lokið og
þær þjóðir, sem komust í A-riðil
eru USSR, Austurríki, Búlgaría,
USA, Spánn, V-Þýzkaland, Arg-
entína, England, A-Þýzkaland,
Júgóslavía, Tékkóslóvakía og
Sviss. Þau óvæntu úrslit urðu í
3. riðli að Ungverjar urðu að
láta í minni pokann fyrir Eng-
landi! og er þó lið Ungverja-
lands skipað L. Szabo, Barcha,
Portisch, Bilek, Hofnin og For-
intos. í B-riðil koma ísland, Isra-
el, Finnland, Ungverjaland, Sví-
þjóð, Belgia, Danmörk, Pólland,
Kanada, Frakkland, Holland og
Kolumbía. Hinar 12 lenda í C-
riðli.
Eg spái USSR sigri í A-riðli
og Ungverjum í B-riðli, en sjálf-
ir ættum við að lenda í 8.—10.
sæti.
Eftirfarandi skák var tefld í
keppninni USSR—Danmörk.
Hvítt: W. Smyslof
Svart: B. Larsen.
Sikileyjarvörn. (Lokaða af-
brigðið).
1. e4, c5, 2. Rc3. (Þennan leik
hefur Smyslof tileinkað sér, og
teflir hann þetta afbrigði af mik-
illi tilfinningu). 2. — — Rc6,
3. g3, g6, 4. Bg2, Bg7 5. d3, d6.
(Hér eru fleiri möguleikar fyrir
svartan, til þess að koma mönn-
um sínum í gagn, t. d. 5...e6
eða e5), 6. f4, f5. (Tvísýnir leikir
eru mjög að skapi Larsens. —
Margur hefði leikið hér 6.....
Rf6). 7. Rf3, Rf6 (7.Rh6 virð
ist mér meira í anda uppbygg-
ingarinnar, sem Larsen velur).
8. 0—0, 0—0, 9. Khl. (Kóngur-
inn þarf nauðsynlega að flytjast
af skálínunni a7, gl, áður en
hafizt er handa um sókn á kóngs-
vænginn), 9...Bd7, 10. Be3,
Hb8, 11. De2, b5. (Síðustu leik-
irnir eru auðskildir. Hvítur flyt-
ur menn sína yfir á kóngsvæng-
inn, en svartur reynir mótsókn
á drottningarvæng). 12. Bgl.
(Ætlar Rc3 reit á e3). 12.
b4, 13. Rdl, Re8, 14. c3, Rc7.
(Mjög kom til greina að leika
14....bxc3, 15. bxc3, Da5 og
síðan a3), 15. Hcl, Re6(?) (Betra
var 15....bxc3 og síðan e6).
16. Re3, Da5, 17. exf5! gxf5, 18.
Rh4, 18...Red8, 19. g4!, fxg4,
20. f5, Re5, 21. Rxg4, Rxg4, 22.
Dxg4, Rf7. (Ekki dugar 22.
bxc3, vegna 23. Dd5f, Rf7, 24.
Be3! hóta Bh6, Kh8 þá Rg6f).
23. Bd5, Da6, 24. Hc2, Kh8, 25.
Hg2, Bh6, 26. Dh 3, Bc6, 27. c4,
Bxd5, 28. cxd5, Rg5, 29. Rg6f
ABODEFCH

ABCDEFGH
29...KG7, 30. Rf4! (Fljótvirk-
ara en 30. Rxf8), 30.Hf6,
31. Re6f, Kh8, 32. Rxg5, Bxg5,
33. Hxg5, Dxa2, 34. Dg2, Hf7
(Hvítur hótaði Hg7). 35. Bd4ft
(Skemmtilegur lokadans). 35.
.... cxd4, 36. Ilgl, Hf8, 37. Hg7
(og gefið vegna hótunarinnar 38.
Hxh7f). t. R. Jóh.
Fé vœnt á Hólsfjöllum
GRUNDARHÓLI, 9. okt. — Sum-
arið var fremur óhagstætt til hey
skapar hér á Hólsfjöllum. Vorið
skrifar úr#
daqlegq lifinu
]
UNDANFARIÐ hafa verið
haldnar hér í Reykjavík
merkar sýningar, sem gaman
hefur verið að skoða, enda hafa
þær allar verið vel sóttar. Á ég
hér við Frímerkjasýninguna,
Amerísku bókasýninguna og Hí-
býla- og tómstundasýninguna —
„Með eigin höndurn".
Til allra þessara sýninga hefur
verið vel vandað og i sambandi
við þær farið fram fræðsla í ein-
hverri mynd, haldmr fyrirlestrar
um viðkomandi málefni, sýndar
kvikmyndir og fleira.
Frímerkjasýningin.
FRÍMERKJASÝNINGUNNI
lauk á sunnudagskvöld, og
var hún fyrsta frímerkjasýningin
hér á landi. Við, sem ekki
söfnum frímerkjum, lítum á
þessa miða sem nauðsynlegt tæki
til að koma bréfi á áfangastað og
annað ekki. Samt sem áður hljóta
þessi litlu merki að hafa eitthvert
aðdráttarafl, því í öllum löndum
eiga þau ákafa aðdáendur, marga
sem varla hafa áhuga á neinu
öðru í lífinu og ekki verður það
eingöngu skýrt með því, að þau
geta verið eins konar sparibauk-
ar. En jafnvel þó maður hafi
ekki sérstakan áhuga á frímerkj-
um sem slíkum, er gaman að því
að ganga um frímerkjasýninguna
og skoða þessar litlu myndir úr
öllum kimum heims. handbragð-
ið á þeim og uppsetninguna á
þeim og skiptingu í flokka.
hún ekki framlengd. Það dróst
nokkuð lengi fyrir mér að fara
og skoða þessa merku sýningu,
aðallega vegna þess að á hverju
kvöldi og stundum á daginn líka,
hefur verið eitthvert dagskrár-
efni, sem hefur haft þvílíkt að-
dráttarafl fyrir ungt fólk að lítil
von var til að geta komizt að
því að skoða vel það, sem er til
sýnis.
Dagskrárliðir þessir hafa verið
H
Híbýla- og tómstunda-
sýningin.
ÍBÝLA- og tómstundasýning-
unni lýkur í kvöld, verði
í höndum færustu manna á sínu
sviði og hafa þeir lagt sig fram
um að kynna og vekja áhuga hjá
ungu fólki á tómstundastörfum,
sem eru einhvers virði. Er mér
sagt að þetta hafi tekizt vel. Þarf
ekki að orðlengja það, hversu
mikils virði er slík viðleitni til
að hjálpa unglingunum að finna
holl verkefni við sitt hæfi og
beina athafnaþrá þeirra inn á
hollar brautir. En það verður
aldrei gert með prédikunum eða
skipunum, heldur eins og hér er
gert, með kynningu á hugsanlegri
tómstundaiðju, og síðan verður
hver unglingur að velja eitthvað,
sem vakið hefur áhuga hans.
Það, sem mér féll einkum í geð
á sjálfri sýningunni, var að ekki
skuli vera stillt upp einhverjum
fínum og „smart“ húsgögnum í
herbergi, sem hver manneskja
mundi dást að, en skóla-
krakkar og unglingar verða að
láta sér nægja að dreyma um, að
eignast. Öll herbergin 8, sem
þarna eru, eru miðuð við aðstæð-
ur á venjulegum heimilum, og
eru sýnishorn af því, hvernig
leysa má ýmiss konar vandamál
í sambandi við verustað ungl-
ingsins á heimilinu. Þar er fjall-
að um það hvernig piltur getur
komið sér fyrir og fundið afdrep
í borðstofunni, ef þar er sama-
staður hans og hvernig stúlka
getur haganlegast komið sér fyr-
ir í dagstofu heimilisfólksins. Síð-
an eru sýnishorn af tvimennings-
og einmenningsherbergjum ung-
linga með ýmis áhugamál og
kjdllaraherbergi pilts, sem vill
sjálfur koma sér ódýrt fyrir og
búa dvalarstað sinn ódýrum hús-
gögnum, smíðuðum úr kössum.
Þetta eru dæmi u mþað á hvað er
lögð áherzla á þessari sýningu.
Ekki 'er rúm til að ræða meira
um tómstundasýninguna, en þeir
sem að henni standa eiga visru-
lega þakkir skilið fyrir að hafa
sýnt þannig í verki áhuga sinn
á velferð æskulýðsins í Rvík og
hugðarefnum hans.
Þetta er nú orðið svo langt mál
hjá mér. að Ameríska bókasýn
ingin verður að bíða til morguns.
var kalt og þurrt og greri seint.
Bændur urðu því að beita á tún-
in á sauðburði, en það er mjög
slæmt hér, vegna þess hve þurr
þau eru yfirleitt. Túnaspretta var
því rétt um það að vera í meðal-
lagi, þegar tíðin spilltist um 23.
júlí. Nokkrir bændur voru þó
búnir að ná ofurlitlu af heyi fyrir
þann tíma og áttu nokkuð á
slægju. Óþurrkarnir héldust nær
óslitið til höfuðdags, þó að
þremur dögum undanskildum.
Þá náðist það hey sem flatt var,
þegar gekk í ótíðina, þó illa þuri t.
í september voru nær óslitnir
þurrkar og hafa hey náðst jafn-
óðum og yfirleitt vel verkuð. Um
óþurrkakaflann var tíð mjög
köld, hiti 3 til 7 stig og spratt
því mjög lítið þann tín»a. Óslegin
tún spruttu ekki úr sér til skaða,
en há varð sama og engin. Sums
staðar voru nokkur brögð að því
að arfi eyðilegði tún, einkum þar
sem vatn rann yfir þau undan
fönnum í vor. Ekki vannst tími
til að slá engjar fyrr en gras var
farið að sölna svo að úthey er
mjög lélegt og yfirleitt lítift að
vöxtum. Grös sölnuðu þó með
seinasta móti í sumar og veldur
það að fé er yfirleitt vænt. Þó
eru tvílembingar með rýrara
móti.
Göngum var frestað hér um
viku og hófust 26. fyrra rnán.
Sláturfé var hér með flesta
móti í haust og er það einkum
vegna þess að fé heíur fjölgað
undanfarin ár.
í fyrra vetur var mikið um
rjúpu hér á Hólsfjöllum, en í ár
lætur hún lítið á sér bæra, að
minnsta kosti enn sem komið er.
Rétt einstaka sinnum hefur mað-
ur séð rjúpu flögra nú í haust.
Að öllu samanlögðu má segja.
að sumarið hafi ekki að öllu leyti
verið óhagstætt og hey eru ekki
langt undir meðallagi að vöxtum,
þó þau séu misjöfn að gæðum.
— Víkingur.