Morgunblaðið - 14.01.1959, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 14. jan. 1959
MORGUISBLAÐIÐ
3
Fyrir skömmu átti Adenauer, forsætisráffherra Vestur Þýzkalands, 83 ára afmæli. — Fjöldi vina
hans og samherja heimsóttu hann til að óska honum til hamingju. Enn þykir Adenauer unglegur
og sprækur. Myndin var tekin í afmælisveizlunni. Þar sjást Ludwig Erhard, efnahagsmálaráðherra,
afmælisbarnið og Ernst Lemmer, sameiningarmálaráðherra Þýzkalands.
Hugtakið réttarríki skil-
greint af lögfrœðingum
Nœr ekki siður yfir félagslega og etna-
hagslega aðstöðu en pólitísk rétiindi
Nýju Delhi, 10. jan. (Reuter)
ÞING alþjóðasambands lög-
fræðinga, sem lauk hér í dag,
lýsti því yfir í lokaályktun að
hugtakið „réttarríki“ yrði að
taka til félagslegra og efna-
hagslegra umbóta.
Á þinginu voru 185 fulltrú-
ar frá 53 ríkjum. Stóð það í
fimm daga og samþykkti að
lokum yfirlýsingu, sem er
nefnd „Nýju Delhi-yfirlýsing-
in“. í henni eru settar fram
reglur um hvað felist í lýð-
ræðishugsjóninni.
Merkilegasti viðburðurinn
Tekið er fram í yfirlýsingunni,
að réttarríki skuli eigi aðeins
vernda og viðhalda einkarétti og
pólitískum réttindum hvers ein-
staklings, heldur skuli einnig
veita félagslega, efnahagslega og
menntunarlega afstöðu, sem
löngun og virðingu mannsandans
hæfir.
Það þykir án efa merkasti við-
burður þingsins, að hugtakið
réttarríki hefur þannig orðið víð-
tækara en óður, þegar það var
víða túlkað sem þröngt, pólitískt
hugtak.
Talið er að helzta ástæðan fyr-
ir því að þetta sjónarmið sigraði
sé að þingið var haldið í Asíu,
þar sem lífskjörin eru lakari en
tíðkast á Vesturlöndum. Lög-
fræðingar frá Asíu og Afríku
lögðu mikla áherzlu á þennan
skilning.
Denning lávarður, áfrýjunar-
dómari í Bretlandi, viðurkenndi
í ræðu, er hann flutti á þinginu,
að skoðun sín á réttarríki hefði
breytzt á þessum fundi. Hugtakið
væri nú jákvæðara en áður og
yrði hlutverk lögfræðinga og
löggjafa mikilvægara en fyrr
hefði verið.
Ræða V-lslendingsins Thorsons
Kanadíski lögfræðingurinn Jos-
eph T. Thorson, sem verið hefur
forseti alþjóðanefndar lögfræð-
inga, en baðst nú undan endur-
kosningu, flutti ræðu og var
þeirrar skoðunar, að mikilvægur
árangur hefði náðst með form-
legri skilgreiningu á hugtakinu
réttarríki.
Thorson sagði að það væri ekki
nóg að benda þeim mönnum á
einstaklingsfrelsið, sem aldrei
hefðu kynnzt frelsinu, en byggju
við skort og ótta. Frelsið eitt
sagði Thorson að væri ekki nógu
víðtækt hugtak til að grundvalla
þjóðskipulag. Það er nauðsynlegt
að skapa fyrst félagslega, efna-
hagslega, menntunarlega og
menningarlega undirstöðu, sem
gerir fólki kleift að njóta ein
staklingsfrelsis án ótta eða fá-
tæktar.
1 yfirlýsingunni er einnig lögð
megináherzla á það að dómstólar
séu sjálfstæðir og óháðir fram-
kvæmdavaldi ríkisins.
Fulltrúar á lögfræðingaþinginu
segja að skilgreining hugtaksins
„réttarríki" muni nú gera sam-
tökunum auðveldara að hefja
baráttu fyrir því að reglurnar
verði viðurkenndar I raun um
gervallan heim.
Alþjóðanefnd lögfræðinga hef-
ur í þessu sambandi unnið að
rannsókn á réttarfari í Ungverja-
landi, Suður-Afríku, Portúgal,
Spáni, Júgóslavíu og Kína.
I yfirlýsingunni er skýrt tekið
fram, að það sé andstætt reglum
réttarríkisins, að kynþáttum sé
mismunað. Löggjöf og dómar
sem mismuna mönnum eftir litar-
hætti eru algert brot á reglum
réttarríkisins.
SmSTEIWAR
Frú Irma Weile-Jónsson
kynnir Island erlendis
SKOMMU fyrir jólin gat út-
varpið þess, að frú Irma Weile-
Jónsson, kona Ásmundar Jóns-
sonar frá Skúfsstöðum, væri ný-
komin frá Þýzkalandi — og þar
hefði hún flutt fyrirlestra í út-
varp um landhelgismálið og
kynnt málstað íslands á marg-
víslegan hátt bæði í blöðum og
útvarpi þarlendis.
Blaðinu hafa borizt nokkrar
úrklippur úr erlendum blöðum
þar sem og er greint frá þessari
lofsverðu landkynningarstarf-
semi frú Irmu — og segir „Hann-
oversche Rundschau“ m. a., að
vart eigi ísland betri og skelegg-
ari talsmann en þar sem frúin sé.
★
Frú Irma hefur maigsinnis
ferðast um meginlandið og kynnt
H appdrœtti 5IBS
SKRÁ um vinninga í Vöruhapp- 14010 14617 14658 14715 14991
drætti SÍBS í 1. flokki 1959. 15277 15360 16230 16659 16816
16918 17248 17269 17408 17889
Kr. 500.000,00 18286 19462 19789 20089 20134
24353 20375 21123 21149 21736 21788
22894 23069 23195 23553 24170
Kr. 50.000,00 24206 24627 24767 24950 25149
61505 25852 26533 27151 29135 29164
30153 30254 30462 30503 30718
Kr. 10.000,00 31282 31498 31683 33630 33916
1126 29435 52912 53281 54794 34045 34383 34915 34955 35047
35393 35414 35437 35711 35779
Kr. 5.000,00 36065 36536 36630 36692 37144
4984 13134 17789 17878 29845 37279 37326 37801 38474 39253
44595 56220 64758 39300 39309 39767 40044 40727
40877 41433 43241 43656 43919
Kr. 1.000,00 43926 44235 44729 44822 44880
2150 3027 4923 19941 21207 46609 46654 46753 46758 46820
26501 32781 34785 39387 39396 46839 46893 47506 47833 48258
39991 43704 54196 57125 59257 49171 49269 49455 49629 49962
50216 50318 50621 50913 50935
Kr. 500,00 50973 51641 52404 52824 54021
22 126 381 912 1011 54427 55825 56349 56523 57128
1044 1178 1519 1776 1956 58170 58171 58374 58920 58928
2409 2858 3407 3495 3792 60004 60217 60346 60822 60936
4228 5690 5712 5877 6825
8447 8734 8802 10064 10309 61369 62307 62325 62500 62726
10729 10829 10833 11032 11409 63467 63821 64287 64299 64854
11583 12162 12339 13046 13804 (Birt án ábyrgðar)
ísland bæði í blöðum og í út-
varpi. Morgunblaðið hefur áður
greint frá þessum ferðum frúar-
innar og er óþarfi að kynna hana
frekar fyrir lesendum.
í vetur flutti hún fjóra fyrir-
lestra í Nord Deutsche Rundfunk,
stærstu útvarpsstöðina í V-Þýzka
landi. Fjölluðu þeir um íslenzkt
menningarlíf og sögu — og síðast
en ekki sizt um landheigismálið
og hagsmuni íslendinga.
Þá ritaði hún greinar í fjölda
blaða um landhelgismálið og önn-
ur íslenzk málefni — og m. a.
stóð borgarstjórnin í Braunsch-
weig fyrir blaðamannafundi með
henni til umræðu um íslenzk mál-
efni.
Þegar Mbl. hafði tal af frúnni á
dögunum vildi hún láta þess get-
ið, að í Braunschweig, sem er
mikil lista-borg, hefði hún séð
á listasafni tvær undurfagrar
olíumyndir, sem íslendingur hefði
málað þar ytra á 18. öld, er hann
stundaði nám í Braunschweig.
Kvað hún hér hafa verið Þorstein
Illugason Hjaltalín — og hefði
hann málað umræddar myndir
í kring um 1780. Sagði hún mynd-
irnar hinar mestu gersemar og
vera á einum virðulegasta stað
safnsins.
Margt fleira hafði frúin að
segja úr Þýzkalandsför smni, en
henni féll mjög þungt hve Þjóð-
verjar vissu almennt lítið um
ísland og hefðu lítinn áhuga á
málefnum þeim, sem nú eru efst
á baugi.
En sakir fornrar frægðar sinnar
sem konsertsöngkonu var henni
hvarvetna tekið vel — og veitt
hin bezta fyrirgreiðsla. Má það
merkilegt teljast, að frú Irma,
sem á árunum fyrir stríðið ferð-
aðist um meginlandið og hélt
hljómleika m. a. í Þýzkalandi,
Frakklandi, Belgíu, Tékkósló-
vakíu, Póllandi, ftaliu, Ungverja-
landi og Danmörku — skuli nú
ganga milli erlendis til kynningar
Frú Irma Weile-Jónsson
málefnum íslendinga. Sjálf er
frúin af dönskum og þýzkum
merkisættum, en hefur verið DÚ-
sett hér um áraskeið.
Akureyrartogar-
arnir öfluðu vel
„Satt og logið“
í Þjóðviljanum heitir forystu*
greinin í gær framangreindu
nafni og fjallar um vinnubrögð
Framsóknar. Upphafið hljóðar
svo:
„Kunnasti leiðtogi og áróðurs-
maður Framsóknarflokksins lét
einu sinni svo ummælt, þegar
honum var hent á að hann hefði
farið rangt með staðreyndir í
grein sem hann skrifaði: Þetta
er kannski ekki satt, en það hefði
getað verið satt. Þetta viðhorf •
hins forna leiðtoga hefur löngum
einkennt allan málflutning Fram-
sóknarmanna og ekki sízt Tím-
ans. Hafi einhverjar staðreyndir
verið óþægilegar fyrir blaðið og
flokkinn hefur þeim einfaldlega
verið stjakað til hliðar og búnar
til aðrar þægilegri „staðreyndir",
sem hefðu getað verið sannar. Síð
an klifar blaðið endalaust á hin-
um heimatilbúna málflutningi
sínum, ekki aðeins dögum og vik-
um saman, heldur einatt mánuð-
um og árum saman. Og svo fer
að lokum að flokksmenn og fylgj-
endur ruglast algerlega i því sem
raunverulega gerðist og fara að
trúa á hitt, sem hefði getað
gerzt.“ Þessi lýsing Þjóðviljans
er hverju orði sannari, þó að
hann fylgi oftast sjálfur hinni
sömu reglu og hann hér vítir
Tímann fyrir.
„Enginn svikið
jafnmctrg fyrirheit“
fslendingur kemst hinn 9. jan_
úar sl.-svo að orði:
„Hin látna stjórn Hermanns
Jónassonar bar tvö aðaleinkenni.
Engin ríkisstjórn, sem við höfum
átt við að búa, hefir svikið jafn-
mörg fyrirheit, og engin stjórn
verið jafn sundurleit og ósam-
stæð.
Loforðasvik þeirrar stjórnar
hafa svo oft verið rakin, að óþarft
er að endurtaka þau öll hér. En á
þrjú helztu atriðin má gjarna
minna:
1) Hún lofaði brottför varnar-
liðsins og að vinnuaflinu, sem
safnazt hafði á Keflavíkurflug-
völl, yrði beint að framleiðslunni.
Efndir: Varnarliðið situr sem
fastast, og samkvæmt upplýsing-
um í áramótagrein núverandi for-
sætisráðherra hafa gjaldeyris-
tekjur af „vinnu fyrir varnar-
liðið“ vaxið á sl. ári.
2) Hún lofaði „úttekt" á þjóð-
arbúinu fyrir opnum tjöldum.
Efndir: Einhvers konar „út-
tekt“ var látin fara fram, en
henni var haldið leyndri fyrir
þjóðinni. Jafnvel forustumenn
stjórnarandstöðunnar á Alþingi
fengu ekki að sjá hana fyrri en
ríkisstjórnin hafði sagt af sér og
stjórnarandstöðunni falið að
reyna myndun nýrrar stjórnar.
3) Hún lofaði stöðvun verðbólg
unnar.
AKUREYRI, 12. jan. — Akur
eyrartogararnir öfluðu allvel é
síðastliðnu ári. Var afli togara
Útgerðarfélags Akureyringa h.f.
samtals 19.505.387 kg. á árinu
1958 og skiptist hann þannig nið
ur á togarana: Kaldbakur veiddi
4.790.611 kg. í 18 veiðiferðum
Svalbakur 4.746.068 kg. í 24 veiði
ferðum, Harðbakur 5.030.156 kg.
í 21 veiðiferð og Sléttbakur
4.938.552 kg. í 22 veiðiferðum.
Megnið af afla þessum hefur
farið í vinnslu í frystihúsinu.
nokkuð verið verkað sem salt-
fiskur, en tiltölulega lítið verk
að sem skreið. Þrjár söluferðir
voru farnar á árinu með 461.236
kg., og innanlands voru seld ut-
an Akureyrar 1.373.175 kg.
Bátarnir eru allir farnir út, og
veiða fyrir imnlendan markað
nema Harðbakur, sem fiskar fyr-
ir Þýzkalandsmarkað.
'— Mag.
Efndir: Á síðustu mánuð-
um valdaferils hennar óx verð-
bólgan hraðar en nokkru sinni í
sögunni.
Eftir að rikisstjórn Hermanns
Jónassonar hafði gefizt upp af
þeirri meginástæðu, að hún sá
enga leið út úr því öngþveiti, sem
efnahagsmálin voru í komin, sló
Timinn þeim „brandara" fram
í forustugrein, að um langt skeið
hefði „aldrei verið eins áuðvelt
að leysa úr vanda efnahagsmál-
anna og nú“. Rökstuðnings var
að sjálfsögðu ekkj freistað. En
æ fleiri hallast nú að þeirri eðli-
legu skoðun á efnahagsmáiunum,
að þau verði jafnan torleyst, með
an meirihluta þjóðarinnar er ekki
sú staðreynd ljós, að við getum
ekki til langframa skipt á milli
okkar meira fé og verðmætum en
þjóðartekjunum nemur á hverj-
um tíma.“