Morgunblaðið - 10.04.1959, Blaðsíða 10

10
MORCZINBLAÐIÐ
Föstudagur 10. apríl 195!
nstMáfriift
Utg.: H.f. Arvakur Reykjavik.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsscn.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigui
Einar Asmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: A'ðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargald kr 35,00 á mánuði innamands.
1 lausasölu kr. 2.00 eintakið.
STÆRRI SKIP - FULLKOMNARI
HAFNIR
UTAN UR HEIMI
Mendés-France kunni vel við sig í „pontunni“ — og nemendurnir höfðu víst ekkert út á „kennar-
ann“ að setja . . .
Frönskukennarinn okkar heit-
ir Pierre Mendés-France....
Nokkrir danskir menntaskólanemar
fengu oð eyðo frönskutimanum sinum
sl. mánudag i oð spyrja hinn franska
stjórnmálaskörung spjörunum úr
MIKLAR umbætur hafa á síð
ustu áratugum verið gerð
ar í hafnarmálum íslend-
inga. í öllum landshlutum hefur
verið hafizt handa um byggingu
hafna í þeim tilgangi að skapa
þar aðstöðu til aukinnar útgerðar
stærri og fullkomnari skipa.
Ljóst er að þessar framkvæmd-
ir hafa verið einar hinar nauðsyn
legustu, sem unnar hafa verið.
Stórkosjleg breyting hefur orctti
á stærð fiskiskipaflota þjóðar-
innar. Af því hefur síðan leitt
nauðsyn fullkomnari hafna.
En þrátt fyrir miklar umbætur
á þessu sviði fer því þó víðs fjarri
að nægilega góð aðstaða hafi
skapazt fyrir útgerðina í þessum
efnum. Hafnarskilyrðin hafa eng
an veginn batnað í samræmi við
stækkun skipanna. Þess vegna
ríkij óviðunandi ástand í hafnar-
málum fjölmargra þróttmikilla
verstöðva í öllum landsfjórðung-
um. Hin stóru og fullkomnu fiski-
skip eru oft í yfirvofandi hættu
vegna þess að þau njóta ekki
nægilegs öryggis i heimahöfnum
sínum. Sjómenn á þessum stöð-
um eru þess vegna á stöðugum
flótta með skip sín, og óhætt er
að fullyrða að af þessu verði oft
mikið framleiðslutjón.
Það er viðurkennd staðreynd að
góðar og fullkomnar hafnir eru
frumskilyrði útgerðar og sjósókn
ar. Þess vegna verður að leggja
hið mesta kapp á það að bæta
hafnarskilyrði og tryggja þar með
öryggi sjómanna og skipa. Jafn-
hliða skapast aðstaða til þess að
auka framleiðsluna og þar með
gjaldeyristekjur þjóðarinnar, sem
fyrst og fremst byggjast enn sem
komið er á arðinum af sjávarút-
veginum.
Framlögin til
hafnarmálanna
f sambandi við tillögu, sem
Sjálfstæðismenn hafa nýlega flutt
á Alþingi um hafnarbætur, hafa
verið gefnar upplýsingar um það,
hve miklu fjármagni þjóðin hef-
ur á undanförnum áratugum var-
ið til hafnarframkvæmda. Sam-
tals hefur verið varið beint úr
ríkissjóði á árunum 1894—1958
að báðum árunum meðtöldum
88,5 millj. kr. Til viðbótar þeirri
upphæð hefur verið varið 25,5
millj. kr. úr svokölluðum Hafnar
bótasjóði, sem stofnaður var með
lögum, er Sjálfstæðismenn beittu
sér fyrir árið 1944. Ennfremur hef
ur verið varið úr ríkissjóði 9,3
millj. kr. til svokallaðra lands-
hafna og tæpum 3 millj. kr. til
ferjuhafna, sem fyrst og fremst
hafa verið byggðar í þágu sam-
gangna í einstökum landshlut-
um. Samtals hefur ríkið þannig
lagt fram til hafnarframkvæmda
g. 1. 65 ár 126,3 millj kr.
Þegar talin eru með framlög
bæjar- og sveitarfélaga til hafnar
framkvæmda, hefur verið varið í
þessu skyni á fyrrgreindu tíma-
bili 303,5 millj. kr.
Samkvæmt upplýsingum Vita-
málaskrifstofunnar hefur þessu
fé verið varið til hafnar- og lend
ingarbóta á rúmlega eitt hundrað
stöðum víðsvegar um land.
Tillaga Sjálfstæðis-
manna
Fjórir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins hafa nú lagt fram á Al-
þingi tillögu um að tekið verði
allt að 60 millj. króna erlent lán
til meiriháttar hafnarfram-
kvæmda á þeim stöðum í hverj-
um landsfjórðungi, þar semmesta
nauðsyn ber til að bæta aðstöðu
sjávarútvegsins, auka útflutnings
framleiðsluna og gjaldeyristekjur
þjóðarinnar af henni.
Hér er um hið mesta þjóðnytja
mál að ræða. Margar þær hafnir,
sem hafizt hefur verið handa um
standa hálfgerðar og því fer víðs
fjarri að fullt gagn sé að þeim.
Eins og nú er komið fjárhag ríkis
sjóðs hefur hann ekki bolmagn
til þess að veita nægilegu fjár-
magni á ári hverju til þessara
nauðsynlegu framkvæmda. Á ár-
inu 1958 námu framlög ríkisins
til hafnarframkvæmda t. d. að-
eins 12,7 millj. króna. Hrökk sú
fjárveiting örskammt til þess að
hægt væri að fullgera margar
hafnir í þýðingarmiklum ver-
stöðvum, þar sem haldið er uppi
öflugri framleiðslustarfsemi með
stöðugt stækkandi fiskiskipaflota.
Fyrir Sjálfstæðismönnum vak-
ir það með tillögu þeirra að kröft
unum verði einbeitt til þess að
fullgera nokkrar meiriháttar
hafnir í hverjum landsfjórðungi.
Þeir benda á, að engar fram-
kvæmdir geta átt jafn ríkan þátt
í aukningu framleiðslunnar og
hafnarframkvæmdir, sem bæta að
stöðuna til sjósóknar á þeim stöð-
um, sem vel liggja við fiskimiðum.
Þess má geta að enda þótt vinstri
stjórnin beitti sér fyrir stórfelld-
ari erlendum lántökum en nokk-
ur önnur ríkisstjórn, var svo að
segja engu af því fjármagni var-
ið til hafnarframkvæmda.
Lánsmöguleikar
fyrir hendi
Ýmsum kann að finnast, að það
sé að bera í bakkafullan lækinn
að flytja nú tillögu um erlenda
lántöku, eins og fjárhag ríkisins
er komið eftir óstjórn vinstri
stjórnarinnar. En þjóðin verður
að gera sér það ljóst, að öll af-
koma hennar og lífskjör byggjast
á arðinum af framleiðslu hennar.
Þess vegna er því fé vel varið,
sem notað er til þess að treysta
grundvöll hennar, auka útflutn-
ingsframleiðsluna og þar með
gjaldeyristekjur þjóðarinnar. Á
því er megin munur að taka er-
lend lán til almennrar eyðslu og
að taka slík lán til uppbyggingar
atvinnuvegum landsmanna. Það
verður að vera meginmarkmið
allra íslenzkra ríkisstjórna að
gera þjóðinni kleift að lifa af
arði eigin framleiðslu. Á þann
hátt einan er hægt að tryggja al-
menna velmegun í landinu og af
komuöryggi öllum til handa.
Það er þess vegna von Sjálf-
stæðismanna að þeir lánsmögu-
leikar, sem vitað er að nú eru
fyrir hendi, verði m. a. hagnýttir
til þess að afla fjármagns til
nauðsynlegra átaka í hafnarmál-
um þjóðarinnar.
EFLAUST hefðu margir
menntaskólanemar v i 1 j a ð
vera í sporum nemendanna í
3. bekk G í Öregaard-mennta-
skólanum í Hellerup í Dan-
mörku sl. mánudag. — Þá
fengu þeir nýjan frönsku-
kennara — og sá var enginn
annar en Pierre Mendés-
France, fyrrum forsætisráð-
herra Frakklands. — Það var
kl. 12:15 á mánudaginn, að
Mendés-France kom akandi í
gljáfægðum bíl frá franska
sendiráðinu í Kaupmanna-
höfn að dyrum skólans til
þess að taka við hinni nýju
„stöðu“ sinni sem frönsku-
kennari í 3. bekk G. — í för
með honum var franski sendi-
herrann í Danmörku, Christi-
an Fouchet.
★
Nú er kannski rétt að taka
það fram þegar, að frönskukenn-
ari bekksins, Ove Bendsen að
nafni, mun ekki þurfa að leita
sér að öðru starfi, enda er hann
mjög dugandi kennari. Mendes-
France gegndi kennarastöðunni
sem sagt aðeins þennan eina dag
— eða, réttar sagt, einungis þrjá
stundarfjórðui^ga. — Meðan hann
sat í kennarasætinu, fræddi nem-
endurna og svaraði spurningum
þeirra, leit franski sendiherrann
hvað eftir annað á úrið sitt.
„Kennarinn" þurfti að ná til
Kastrupflugvallar fyrir vissan
tíma. Flugvélar biða nefnilega
ekki eftir frönskukennara frem-
ur en öðrum — jafnvel þótt hann
heiti Pierre Mendes-France.
Aðdragandl heimsóknarinnnar
En nú er víst réttast að byrja á
byrjuninni og segja frá því,
hvernig á þessari óvenjulegu
heimsókn stóð. — Svo er mál með
vexti, að frönskukennarinn, sem
fyrr er minnzt á, Ove Bendsen,
hefir látið nemendur í umrædd-
um bekk lesa bók Mendés-France
„Letters á la jeunesse", sem er
eins konar ,.stofurabb“ hans við
franska æsku. Einnig hefir Bend
sen gengizt fyrir því, að nokkrar
ræður hins frariska stjórnmála-
manns hafa verið lesnar inn á
hljómplötur, og þar með er nokk
uð af efni fyrrgreindrar bókar.
Hefir Bendsen gefizt vel að nota
þessar plötur við kennsluna.
Þegar Mendés-France kom til
Hafnar í fyrri viku, var honum
sagt frá þessari framtakssemi
Bendsens. Ákvað hann þá að
heimsækja Öregaard-skólann.
Móttökuathöfn
Rektor skólans, P. Rubinstein,
kallaði nemendur og kennara
saman í hátíðasalnum til þess að
taka á móti hinum fræga gesti.
— Og þegar Mendés-France gekk
í salinn, risu allir úr sætum, og
lófatakið dundi. — Síðan bauð
Rubinstein rektor hinn góða gest
velkominn með nokkrum orðum
á hinni legurstu frönsku, og bað
hann siðan að segja nokkur orð
til nemendanna. — Mendés-
France hélt síðan stutta ræðu —
sagði m.a., að það væri sér gleði
og hvíld að ganga á vit glaðrar
æsku, eftir alla hina hátíðlegu
og alvarlegu fundi, sem hann
hefði setið.
— Frakkland liggur fjarri Dan
mörku, sagði hann, en þó eru
þjóðir þessara landa nátengdar
í andlegum skilningi. Við berj-
umst fyrir hinu sama: mannúð,
fegurð og framförum. — Þróun
og mótun hverrar þjóðar frá degi
til dags lýsir sér í æsku hennar.
Þess vegna er það, að mínu viti,
öllu öðru mikilvægara, að við,
sem eldri erum, höfum stöðugt
lifandi samband við æskuna, ef
svo mætti segja — og því gleðst
ég mjög yfir því að hafa átt þess
kost að heimsækja ykkur þessa
stuttu stund, en gjarnan vildi ég
hafa haft betri tíma til umráða.
Þegar Mendés-France hafði lok
Framh. á bls. 18.