Morgunblaðið - 24.12.1959, Blaðsíða 6

30
MORCVHfíLAÐI Ð
Fimmtudagur 24. des. 1959
MARGIR vilja halda þvi fram,
að lífið sé allt tilviljunum háð.
Flestir diaga þó sennilega í efa
að gaeðavara sem whisky hafi
orðið til fyrÍT einhverja tilvilj-
un. En menn þykjast samt geta
rakið sögu hins skozka whiskys
til upphafs síns — og þar var það
tilviljunin, sem réð gangi mál-
anna. A. m. k. segir sagan svo,
að eitt sinn í fyrndinni hafi búið
á Skotlandi bóndi nokkur, sem
varð var við einhvern slappleika
hjá hrossum sínum. Tók bóndinn
að malla lyf handa þeim og gerði
margs konar tilraunir. Það kost-
aði ekkert.
Ein blandan hans hafði staðið
í kúti í nokkur ár. Hann hafði
næstum gleymt kútnum, þegar
hross tók skyndilega sótt. Svo
að bóndi lét það drekka af kútn-
um. Og viti menn: Hrossið hristi
af sér slenið og varð hið spræk-
asta.
Skotinn varð í senn undrandi
og glaður. Og honum datt í hug
að bragða sjálfur á skólpinu.
Sagan er ekki lengri, néma
hvað rétt er að taka það fram,
að hross Skotans drukku aldrei
whisky eftir þetta. Hann drakk
það sjálfur. Síðan hefur whisky
verið hálfgerður þjóðardrykk-
ur í Skotlandi, en reynt hefur
mann, sem þurfti eitt sinn að
skreppa í vikutíma að heiman.
Hann kvaddi konuna með kossi,
en hrópaði síðan í dyragættinni:
— Og Katrín, gleymdu ekki
að taka gleraugun af Donna litla,
þegar hann er ekki að horfa á
neitt sérstakt!
Þetta er bara venjuleg Skota-
saga, hélt hr. Gilbert áfram. En
Skotar eru nízkir, það er orð að
sönnu. Black and White framleiða
daglega um 120.000 flöskur af
whisky. Af þessu er 85% flutt
til útlanda. En við gætum fram-
leitt meira fyrir heimamarkað,
ef Skotar tímdu að kaupa meira
whisky. Þess vegna eru þeir líka
að verða smávaxnari með hverju
ári, þeir drekka ekki nógu mikið
af whisky. Og svo tyllti hr. Gil-
bert sér á tær,
— En I sumar var mikill þurrk-
ur á Bretlandseyjum. Þá varð
allsherjarvatnsskortur. — Vatnið
var víða skammtað og þá jókst
whiskysalan dálítið. En ekki nógu
mikið! Og hann brýndi röddins.
— Mönnum var skammtað vatn
til að þvo sér um hendur og fæt-
ur. En fæstir þvoðu sér. Þeir
helltu vatninu út í whiskyið sem
fyrr, til þess að drýgja það. —
Hreinlátír menn drukku það samt
óblandað.
fyrir að reglurnar séu brotnar á
þennan hátt höfum við eftirlits-
mann með eftirlitsmanninum og
annan eftirlitsmann með þeim
eftirlitsmanni til þess að hann
taki ekki við að drekka af stútii-
um, þegar sá fyrsti hefur fengið
(ty i&íú^huíijkimci pai
verið að finna upp ýms önnur
lyf til að taka slén úr hrossum.
A.m.k. var okkur sagt svo, er
við komum til Glasgow ekki alls
fyrir löngu og röbbuðum við einn
af starfsmönnum Flugfélags Is-
lands þar í borginni, að nafni
Tasker.
— En hefurðu veitt því athygii
hve Glasgowbúar eru lágvaxnir?
spurði Tasker. það er dálítið ein-
kennilegt, því Skotar eru yfir-
lejtt hávaxnir menn og hér í
Glasgow er líka mikið írskt blóð.
Ekki eru frar sagðir neinir
dvergar.
— Ég skal segja þér, hélt hann
áfram. Ég held að Glasgowbúar
séu of sparsamir. Menn segja að
þeir séu svo stuttir af því, að
þeir drekki og mikið whisky, en
ég held að þeir drekki of lítið*.
Ef þeir drykkju meira næðu þeir
vafalaust eðlilegum vexti.
• o
Og það var ekki að ástæðu-
lausu, að farið var áð ræða um
whisky. Við vorum einmitt á leið
til eins stærsta whiskyfyrirtækís
á Skotlandi, Black and White.
Tasker, sem er risi að vexti, og
þekkir þar af leiðandi whisky-
bragðið, var þegar farinn að
hugsa um hverju hann ætti
að bera við, þegar hann kæmi
heim um kvöldið. Menn heim-
sækja ekki Black and White á
hverjum degi. Og með kenningu
Taskers í huga um að allt of lítið
væri drukkið af whisky í Glas-
gow örkuðum við inn til BlacK
and White, upplitsdjarfir og glað-
ir í bragði.
—o--
Okkur til mikillar furðu hitt-
um við þar fyrir samvalið lið smá
vaxinna manna, önnum kafinna
við störf sín í ilmandi whiskylykt
inni, sem yfirgnæfði allt annað.
Herra Gilbert tók á móti okk-
ur. Hann spurði ekki einu sinni
hvort við værum þyrstir, en byrj-
aði strax á fræðslufyrirlestri um
fyrirtækið.
— Herrar mínir. Ég þekki
Og það er einmitt það, sem við
viljum. Við leggjum aðaláherzl-
una á að fá gott bragð af whisky-
inu. Þá er það skemmdarverk að
blanda það með vatni. Ef þörf
er talin á að blanda whisky, þá
á að blanda það með whisky, en
tveimur tegundum af whisky á
aldrei að blanda saman.
★
Ræðunni var lokið og hr. Gil-
bert fékk okkur skreflangan
fylgdarmann til þess að sýna okk
ur fyrirtækið. Við fórum niður í
kjallara þar sem tunnurnar eru
fluttar inn eftir að whiskyið hef-
ur staðið í þeim í 3—5 ár. Sáum
hvernig tappað var af tunnunum
í stóra geyma og hvernig lykt-
in smaug í allra nasir, lika toll-
varðanna, sem gættu þess að ekki
læki dropi út fyrir.
Við sáum hvernig vökvinn rann
í víðum leiðslum upp í áfylling-
arvélina, fylgdumst með flöskun-
um í gegn um límmiðavélina —
og allt þar til þess er þeim var
raðað í kassa og lokið neglt á.
—o—
— Sjáið þið manninn, sem sit-
ur við áfyllingarvélina. Hann
gegnir ábyrgðarmesta starfinu í
fyrirtækinu. Hann er eftirlitsmað
ur, lítur eftir því að borðið sé
jafnhátt í öllum flöskunum, í
miðjum stút. Margir hafa verið
óhlutvandir í þessu starfi. Þegar
komið hefur flaska, sem meira
hefur farið í en aðrar, hafa þeir
drukkið af henni til að lækka
borðið. Og hafi þeir drukkið of
mikið — hafa þeir líka drukkið
af næstu flöskum til þess að
ekki yrði meira í þeim. En auð-
vitað á ekki að drekka úr flösk-
unum. Það á að hella úr þeim í
pott.
— Og til þess að koma í veg
nóg. Mjög fullkomið kerfi, finnst
ykkur það ekki?
En hvað er þá gert við menn,
sem verða ölvaðir í vinnunni?
spyrjum við.
— Þeir eru auðvitað reknir. En
það gerir ekkert til. Þeir halda
áfram að drekka.
Og svo sagði hann okkur frá
því, að Black and White væri
selt á 240 mismunandi flöskum,
stórum og smáum. Til nokkurra
landa eru aðeins seldar flöskur,
sem eru þannig útbúnar, að ekki
er hægt að hella í þær aftur eftir
að þær hafa verið tæmdar. Brögð
eru víða að því, að litað vatn sé
sett á flöskurnar eftir að þær
hafa verið tæmdar — og svo seld-
ar í annað sinn.
— Og þá segja rnenn að Black
and White sé svindlfyrirtæki, að
Skotar séu nízkir og hvað eina.
Finnst ykkur lyktin ekki annars
góð?
—- Nú er hr. Gilbert farinn að
drekka, eigum við ekki að koma
til hans, sagði fylgdarmaðurinn.
Það lifnaði heldur betur yfir
Tasker vini okkar. Jú, við færum
ekki án þess að kveðja hr. Gil-
bert.
Hann sat við skrifborðið sitt
í skrifstofunni og fyrir framan
hann á borðinu var bolli.
— Má ekki bjóða herrunum te-
sopa? spurði hr. Gilbert og brosti
út undir eyru.
Okkur vafðist tunga um tönn,
en hr. Gilbert spurði, hvort við
vildum ekki út í það.
— Jú! Við héldum nú það.
Og hr. Gilbert hellti mjólk í
teið.
— Við drekkum aldrei nema te
hér á vinnustað, sagði hr. Gilbert
afsakandi. Menn eiga aldrei að
byrja á whisky fyrr en kl. 6—7
á kvöldin. Þá fara'þeir í rúmið
áður en þeir sofna. Ef menn byrja
fyrr sofna þeir áður en þeir hátta.
En byrji menn snemma dags
vakna þeir til að hátta.
— Ég, persónulega, vil alltaf
vera kominn í rúmið, þegar ég
sofna. Annars gleymi ég kannske
að fara í náttfötin og setja vatn í
hitapokann. Svo gæti maður líka
gleymt að slökkva ljósið. Raf-
magnið kostar lika peninga, sagði
hr. Gilbert og brosti góðlátlega
og sötraði úr bollanum.
— Finnst ykkur whisky-lyktin
góð piltar? spurði hann.
Við sátum um stund í lyktinni
hjá hr. Gilbert og okkur var hugs
að til sögunnar um MacCracken,
sem hafði að atvinnu að bera kol
í hús. Kaldan vetrardag kom
hann með kolapoka til hefðarfrúr
einnar, sem aumkaðist yfir vesa-
lings MacCracker, hann var svo
veðurbarinn. Hún fór með
whiskyglas fram í kolageymsluna
og rétti honum.
MacCracken drakk í einum
teyg, en sagði svo:
— Ojæja, kæra frú, aldrei var
það nú svona í gamla daga!
— Hvað? sagði frúin undrandi.
Höfðuð þið ekki whisky?
— Jú, jú, biddu fyrir þér. Nóg
af whisky, en aldrei svona lítil
glös!
★
En' hr. Gilbert var ekki allur
þar sem hann var séður.
— Herrar mínir, sagði hann.
Á næstu hæð er rannsóknarstof-
an. Þar er „smakkarinn“, sá, sem
bragðar allt wþiskyið okkar og
leggur blessun sína yfir fram-
leiðsluna. Eigum við ekki að heim
sækja hann?
Og við spruttum auðvitað á fæt
ur. Hr. Gilbert hafði lög að mæla.
Það var sjálfsagt að heimsækja
„smakkarann", þann heiðurs-
mann. Hann er sennilega sá eini
hjá fyrirtækinu, sem vaknar á
kvöldin til þess að hátta, hugs-
uðum við.
— Sá hlýtur að vera risavax-
inn, sagði Tasker.
f rannsóknarstofunni sat hr.
Smart við „vinnu sína“. Hann er
einn af þessum Skotum, sem ekki
standa út úr hnefa. Á borðinu
fyrir framan hann voru ósköp
af glösum og flöskum með
whiskydreggjum. — Þetta var
samt eini staðurinn í bygging-
unni þar sem við fundum enga
whiskylykt. Hér réði pípan hans
hr. Smart lyktinni. Hann stóð
upp og gekk á móti okkur — ó-
studdur. Handtak hans var þétt-
ingsfast og málrómurinn skýr.
Hr. Smart var ekki með stúku-
merki í barminum, en hann hefði
getað verið það.
— Hér er mitt riki, sagði hr.
Smart — og hér eru varðveitt
leyndarmálin um það hvernig
Black and White er blandað. Á
Skotlandi eru 97 whiskyfram-
leiðendur og við kaupum frá
þeim öllum. Það gera líka flest
stærri whiskysölufyrirtækin. Við
blöndum svo þetta whisky frá
ýmsum landshlutum á okkar vísu.
Stundum blöndum við whisky
frá 40—50 framleiðendum sam-
an á viðeigandi hátt. White Horse