Morgunblaðið - 24.12.1959, Blaðsíða 23

Fimmtudagur 24. des. 1959
MORCHNfíLAÐIÐ
47
gersemi, ef eitthvað skyldi vera
hæft í sögusögnum Lappanna.
Fer hann því einn sunnudag til
þess að heimsækja þann gamla,
og er í fullum embættisskrúða.
Hittir svo á, að karl er úti stadd-
ur, og situr sunnan undir vegg
í sólskininu. Stendur hreintarf-
urinn góði hjá honum og heyrir
sýslumaður, að karlinn talar við
tarfinn, en hann baular á móti.
Þykist hann nú ekki þurfa frekar
vitnanna við, en veður að karli
með óbóta-skömmum og sakar
hann um galdra og guðleysi. Seg-
ir hann að tarfurinn hljóti að
vera púki í hreindýrslíki, og skuli
þetta kukl verða honum dýrt áð-
ur en ljúki. Karl er hinn þverasti
og neitar öllu, en sýslumaður fer
sínu fram, engu að síður. Fer
hann inn í kofann og finnur kút-
inn, tekur hann og bindur hann
á bak hreintarfinum og teymir
hann á burt, en segir karli, að
hann megi þakka guði fyrir að
vera ekki tekinn líka og fluttur
í varðhald. Skilur svo með þeim
og segir Lappinn nokkur orð á
lappnesku við hreintarfinn, um
leið og hann er teymdur burt, en
það mál skildi sýslumaður ek -i.
En ekki v - - u peir fyrr komnir
í hvarf bak við næstu hæð, cn
tuddi fer að verða stirður og ó-
þjáll í taumi. Ágerist þetta eftir
því sem lengra er farið og ákveð
ur sýslumaður þá, að fara á bak
fyrir aftan kútinn, og vita hvort
ferðin gangi greiðara á þann veg.
Er þá hreinninn hinn þægasti og
kemst sýslumaður fljótlega í sól-
skinsskap yfir svona auðteknum
feng. Hugsar hann sér nú að fá
sér sopa úr kútnum, til hressing-
ar í hitanum. En varla hefur hann
fyrr borið hann að vörum sér, en
hendurnar verða blýfastar við
löggina, og má hann þær hvergi
hræra. Þykir honum nú taka að
vandast málið, því að nú beygir
hreinninn líka útaf götutroðn
ingunum og stefnir í áttina til
fjalls. Ætlar sýslumaður þá að
fleygja sér af baki, en er þá orð-
inn fastur á rassinum við reið-
skjótann og verður að sitja kyrr.
Og það er ekki að orðlengja það.
Hreinninn tekur á rás og hleypur
viðstöðulaust allan daginn, þvert
yfir heiðina með sýslumann á
bakinu, haldandi á kútnum í fang
inu og fastan niður á rassinum,
bölvandi og ragnandi annað slag-
ið, en grátandi og kveinandi á
xnilli. Stanzar hreinninn ekki
fyrr en um kvöldið á hlaðinu á
prestssetrinu í næstu sveit, og er
þá messan rétt búin og Lapparn-
ir að koma út úr kirkjunni. Verð
ur þeim starsýnt á sýslumann,
rennandi sveittan og ataðan
framan af moldryki, og illa til
reika, með brennivínskút í fang-
inu, sitjandi á hreintarfinum
hans Elísar gamla Inkilá. Hlaupa
nú nokkrir til og ætla að hjálpa
honum af baki, en það er ekki
nokkur leið. Og ekki gat hann
losnað við kútinn, fyrr en prestur
kom með vígt vatn og helti á
hendurnar á honum. Vígði nu
prestur í skyndingu meira vatn
og hellti niður með buxnahaldi
sýslumanns, en það. kom fyrir
ekki. Varð hann að lokum nauð
ugur viljugur að smeygja sér úr
buxunum og hlaupa á brókinni
inn til prests. En hreinninn tók
þegar á rás og beina leið heim til
karls í koti. En svo brá við, þegar
átti að fara að gá í kútinn, að
hann var tómur og hirti hann ein-
hver og færði karli síðar. En
sýslumaður reyndi ekki framar
að heimsækja Elías gamla Inkilá,
enda mun honum ekki hafa geðj-
azt að svipnum á Löppunum,
meðan þeir voru að tosa honum
úr buxunum á prestsseturshlað-
inu.
Þegar Jóhannes hafði lokið
þessari sögu, bætti hann við:
„Og víst er hún sönn, því að
Elías gamli Inkilá vai hvorki
meira né minna en afabróðir
minn. Pabbi minn var einn af
þeim, sem lentu í því að draga
sýslumann af baki.“
Af þessu sjáið þið, lesendur
góðir, að enn eru til galdramenn
á Finnmörku. Svo vendi ég mínu
kvæði í kross að sinni.
Davið Áskelsson.
Svart: S. Flohr.
SKAK
A TlMABILINU 1930—1950 gat
bandaríski skákmeistarinn R.
Fine, sér mikils orðstírs í skák-
heiminum bæði vegna góðs ár-
angurs við skákborðið og
skemmtilega ritaðra skákbóka.
Ein af bókum hans hlaut nafnið
„The World’s Great Chess Cam-
es“, en í henni fjallar hann um
alla beztu skákmeistara er sögur
fara af, og einn kaflann helgar
hann sjálfum sér! Kafla þennan
hef ég þýtt lauslega og stytt nokk
uð ell.r því plássi er b.aðið leyf-
ir, og gef Fine orðið.
Ég er fæddur í New York 1914,
og lærði mannganginn 8 ára að
aidri. Skákin náði ekki sérlega
sterkum tökum á mér tyrr en á
síðari hluta háskólanáms míns,
eða nánar tilgreint 1929 Eftir það
varði ég öllum frístundum mínum
til þess að tefla skák, og þó ég
forðist að viðurkenna það, vegna
þess að það gæti haft í för með
sér skerðingu á sölu bókanna
minna, þá las ég aldrei skákbók
fyrr en ég var nærri því orðinn
skákmeistari! 1933 var ég valinn
í Olympíuliðið, sem fór til Folkes-
ton, og um nokkurra ára skeið
átti skákinn allan tíma minn. Ég
hélt til Evrópu 1936 og tefldi þar
í um það bil 2 ár, en stærsti sig-
ur minn í þeim leiðangri var nr.
1—2. ásamt Keres í A. V. R. O.
í Hollandi. Þar hlutnaðist mér sú
ánægja að máta Alechin í tveim
skákum Eftir 1941 gafst minni
tími til skákiðkana, og á stríðs-
árunum var ég mjög önnum kaf-
inn í Washington, og síðar tók
é'g doktorsgráðu mína í sálfræði
og gerðist sálfræðingur.
Síðan gefur Fine sig á vald
endurminninganna .... Alekhin
var fyrsta skákhetja mín. Þegar
ég var að mótast'— 1930—31 —
vann hann sina stærstu skáksigra
í San-Remo ög Bled. Arið eftir
tefldi ég við hann í Pasadena;
hann hafði ennþá margar eitur-
örfar í mæli sínum, þó þær væru
farnar að sljófgast. Ég náði jafn-
tefli gegn honum í erfiðri skák
.....Það var ekki fyrr en mörg.
um árum siðar, að farið var að
segja sögur af viðutanshætti hans
.... Hann var sagður hafa skrif-
að bréf til kommúnista þar sem
hann lofar stjórnarfar þeirra, og
annað til nazista og þar hefur
hann til skýjanna ágæti þeirra, en
síðan setti hann bréfin í röng um-
slög! .... Mikill skáksnillingur,
en sjúkur maður .... Emanueí
Lasker, rólyndasti skákmeistari
er ég hef kynnzst. Ég heyrði hann
aldrei mæla styggðaryrði af vör-
um. Þegar ég sigraði hann í Nott-
ingham 1936, sagði hann án alls
yfirlætis, „Ungi maíður, þér eruð
vel að sigrinum kominn . . . .
Litlu áður en styrjöldinni lauk
var haldið skákmót í Hollywood
og fjöldinn allur af filmstjörnum
komu til þess að horfa á okkur
tefla. Marlene Dietrich kom þar
með förunaut sínu og spurði
hvernig við gætum verið að tefla,
þegar fólk væri að deyja“. Linda
Darnell, fegursta kona er ég hef
nokkru sinni séð, dvaldist síðustu
dagana við mótið og aðstoðaði
Gregory Ratoff við að úthluta
verðlaunum. Maður hennar tefldi
við mig nokkrar skákir og hafði
hann sínar eigin reglur . . . Þegar
ég vann hann samkvæmt venju-
legum skákreglum, var hann
vanur að segja: „Ef við tefldum
eftir mínum reglum yrði mér
ekki skotaskuld úr að máta þig“.
Kvikmyndastjörnurnar eru svo
frægar og svo hverfular ....
Capa háði baráttuna til loka
við Alekhine, þrátt fyrir hin bitru
úrslit. A árinu 1937 sýndi hann
mér bréf frá samningaumleitun-
um við Alekhine um annað ein-
vígi, og bað mig að styðja kröfur
sínar".......Éð minnist skák-
móts höldnu í Semering, sem er
frægur ferðamannabær nálægt
Vín. Það var eftir að ferðamanna
straumurinn var sem mestur,
enda voru fleiri þátttakendur en
áhorfendur .... Keres, sem var
okkar saklausastur, fór með okk.
ur á næturklúbb. Hann fór þó
snemma heim á þeirri forsendu
að hann ætlaði í dýragarðinn
daginn eftir".....Af gömlum
sögum minnist ég hvers vegna
Tchigorin þáði boð um að tefla
í Cambridge Spring 1904, ein-
ungis vegna þess að kvenfólk var
auðfengið í bænum .... Flohr
sagði mér að einu sinni hefði
rannsóknastöð í Hamborg boðið
sér 300 mörk fyrir heila sinn
eftir dauðann.
Hér kemur svo ein af beztu
skákum R. Fine, sem hann teflir
í A. V. R. O. 1938 við ofangreind-
an Flohr.
Hvítt: R. Fine
Svart: S. Flohr
Frönsk-vöm.
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Rc3 Bb4
4. e5 c5 5. Bd2
Fine beitti þessum leik með
góðum árangri á þessu móti,
en í dag leika menn heldur
a3, þar sem hinn gerði leikur
er álitinn gefa svörtum jafna
stöðu með nákvæmri vöm.
5 ....Re7! 6. Rf3
Troðin slóð er hér 6. Rb5,
Bxd2f 7. Dxd2 0-0 8. c3 Rbc6
9. f4 cxd4 10. cxd4 Rf5 og svart
ur hefur ágæta möguleika.
6 ....Rf5?
Sjálfsagt var Rc6.
7. dxc5! Bxc5 8. Bd3 Rh4
Orsök 6. leiks svarts. Hann
verður að glata meiri tímá
vegna hættunnar sem samfára
er O-O.
9. 0-0 Rc6 10. Hel h6
Nauðsynlegt, vegna 10. ..
0-0 11. Bxh7| ásamt Rg5f og
vinnur sjálfkrafa.
11. Ra4! BÍ8
Á alþjóðlegu móti
í New York 1048
vann Reuben
F i n e glæsilegan
sigur. — Sigurínn
tryggði hann I síð-
ustu umferð er
hann vann Horo-
vitz (459) Myndin
er frá þeirri úr-
slitaskák. — Fine
er til hægri.
Flohr á ekki um annað að
velja, ef 11. .... Be7 12. Rxh4
Bxh4 13. Dg4 eða 11. .. Rxf3t
12. Dxf3 Be7 13. Dg4 með yfir-
burðarstöðu.
12. Hcl!
Þróttmikill leikur, sem er
ætlað það hlutverk að styðja
c2—c4, sem opnar Hcl línu og
þá eru allir hvítu mennirnir
komnir í sókn.
12 ...Bd7 13. Rxh4
Annars Rxf3 og Rxe5 og Bxa4.
13 ...Dxh4 14. c4 dxc4 15.
Hxc4 Dd8
16. Dh5!
Kemur í veg fyrir b5 vegna
Hf4 með máti á f7.
16. .... Re7

ABCDEFGH
Hvítt: R. Fine.
Staðan eftir 15.-Dd8.
Auðvitað ekki 16.... g6
vegna Bxg6 og vinnur strax.
17. Hd4 g6 18. Df3 Dc7 19. Rc3
Það er auðvitað nauðsynlegt
að beina riddaranum inn á
miðborðið áður en lokasóknin.
hefst.
19....Rf5 20. Rb5! Db6 21.
Hxd7!
Fine velur einnkar sterka leið
til vinnings, þar sem svartur
hefur engan möguleika til
varnar.
21....Kxd7 22. g4 Rh4
Ef 22. .... Re7 23. Dxf7t og
staðan er vonlaus. Bezti mögu
leikinn fyrir svartan var 22.
.... Dc6, en hvítur ætti að
vinna eftir 23. He4.
23. Dxf7t Be7 24. Bb4 Hae8
Hótar Hhf8.
25. Bxe7 He7 26. Df6 a6.
Hvítur getur nú unnið skipta-
muninn aftur, en Fine hefur
komið auga á mun skjótari
vinningsleið.
27. Hdl! axb5 28. Be4t
og Flohr gafst upp.
Ingi R. Jóhannsson.
Svorseðlor við fréttogitroun
MARGIR geta samtímis tekið þátt í fréttagetrauninni. Hér fylgja
þrír svarseðlar en fólk getur búið til fleiri ef fleiri viija taka þátt
í henni. Sem svar þarf fólk aðeins að rita númerið á þeim lið, sem
það telur rétt svar, en hins vegar nafn mannsins við hinum 15
myndaspurningum.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
.... 21 41 61 .... 1 . . . . 21 .. .. 41 61 ....
.... 22 . . 42 62 .... 2 .... 22 .. .. 42 62 ....
.... 23 43 63 .... 3 . . . . 23 .. .. 43 63 ....
.... 24 44 64 .... 4 . . . . 24 .. .. 44 64 ....
.... 25 45 65 .... 5 . . . . 25 .. .. 45 65 ....
.... 26 . . . 46 66 .... 6 .... 26 .. .. 46 66 .....
27 47 67 .... 7 27 .. .. 47 67 ....
.... 28 48 68 .... 8 .... 28 .. .. 48 68 ....
.... 29 49 69 .... 9 .... 29 .. .. 49 69 ....
.... 30 50 70 .... 10 .... 30 .. .. 50 70 ....
.... 31 . . . 51 71 .... 11 .... 31 .. .. 51 71
.... 32 . . . 52 72 .... 12 .... 32 .. .. 52 72 ....
.... 33 . . . 53 73 .... 13 .... 33 .. .. 53 73 ....
.... 34 . . 54 74 .... 14 .... 34 .. .. 54 74 ....
.... 35 . . . 55 75 .... 15 .... 35 .. ..55 75 ....
.... 36 . . 56 76 .... 16 .... 36 .. .. 56 76 ....
37 57 77 .... 17 37 .. .. 57 77 ....
.... 38 . . • 58 78 .... 18' ... * 38 .. .. 58 78 ....
.... 39 59 79 .... 19 . . . . 39 .. .. 59 79 ....
40 60 80 .... 20 40 .. .. 60 80 ....
i
2

3
4
5
6 :
7
8
9
10
11
12
13
14
15