Morgunblaðið - 24.09.1960, Síða 11

MORGUNliLAÐIÐ
II
Laugardagur 24. sept 1960
,Svartur’ dagur
New York, 20. sept.
SAMEINUÐU þjóðirnar, víðtæk-
ustu alþjóðasamtök, sem sagan
greinir, eru að hefja 15. alls-
herjarþing sitt. Loftið er þrungið
eftirvæntingu og óvissu. Til
þessa þings er komið meira stór-
menni og fleiri áhrifamenn en til
nokkurrar annarrar samkomu
samtakanna. Allar götur, sem
liggja að aðalstöðvum þeirra, eru
fullar af fólki. Þúsundir lögreglu
þjóna standa á verði til þess að
gæta öryggis fulltrúanna og
koma í veg fyrir upphlaup og
óeirðir. Slíkur viðbúnaður hefur
ekki sézt hér fyrr. Hvað veldur?
Það er fyrst og fremst koma
þriggja manna til þingsins,
þeirra Nikita Krúsjeffs, Fidels
Castro og Janosar Kadars. Fjöldi
fólks frá löndum þessara leið-
toga, sem nú á hér heima, á þeim
grátt að gjalda. Bandaríska lög-
reglan óttast árásir á þá, og læt-
ur einskis ófreistað til þess að
vernda þá.
Fyrir framan hin glæsilegu
húsakynni Sameinuðu þjóðanna
blakta 82 fánar meðlimaríkja
þeirra við hún. En í dag er
áformað að veita 15 nýjum ríkj-
um inngöngu í samtökin.
salnum. Til vinstri við okkur
sitja fulltrúar Indverja undir
forystu Krisna Menons. Hægra
megin eru Ungverjar undir for-
ystu Kadars. Milli hans og Thor
Thors, formanns íslenzku sendi-
nefndarinnar, er mjór gangur.
Kadar er meðalmaður á hæð,
grannleitur, með vörtu á hægri
kinn, skuggalegur yfirlitum.
Hann fitlar við blað og blýant,
eins og hann hafi aldrei haldið
á beittara vopni. En upp í huga
þeirra, sem á hann horfa, kemur
minningin um verkamennina og
stúdentana, sem hann lét skjóta
í Búdapest, um rússnesku skrið-
drekana, sem hann kæfði með
uppreisn og frelsishreyfingu ung
versku þjóðarinnar.
Fyrir framan okkur sitja full-
trúar Ghana og Frakka, Ghana-
mennirnir í litríkjum skikkjum,
á þingi
Sameinuðu þjúðanna
15. þings Sameinuðu þjóðanna í New
andi í eina mínútu.
York. — Fulltrúar gera bæn sína stand-
(Ljósm. SÞ)
Frá setnincgu allsherjarþingsins í New York
Eftir Sigurð Bjarnason
Hið mikla þjóðahaf
Þegar komið er inn í hin
fögru salarkynni verður þess
einnig vart að óvenjulegar ör-
yggisráðstafanir hafa verið gerð-
ar. Við hvern stiga og hverjar
dyr eru öryggisverðir. Allsstað-
ar verður að sýna skýrteini og
persónuleg skilríki. Hvergi er
hætt á neitt.
Hér ólgar hið mikla þjóðahaf.
Hér mætast hvítir menn, svartir
og gulir.
Við íslendingarnir erum komn
ir til sæta okkar í þann mund,
sem setning þingsins á að hefj-
ast. Við erum vinstra megin í
í FREGN Mbl. á dögunum
um áformaða byggingu hey-
mjölsverksmiðju hér á landi
var m. a. minnzt á það, að
Rannsóknarráð ríkisins hefði
undanfarin 2 ár haft með
höndum rannsóknir, er
stefndu að byggingu slíkrar
verksmiðju.
í rannsóknaráðinu hefur hiti og
þungi þessara rannsókna hvílt á
formanninum, Ásgeiri Þorsteins-
syni, verkfræðingi, — og sneri
Mbl. sér því til hans í gær með
það fyrir augum að afla sér frek
ari upplýsinga af þessu merka
undirbúningsstarfi, grasarann-
sóknnum og fleiru, sem haft get-
ur stórkostlega þýðingu fyrir ís-
lenzkan landbúnað.
Hagnýting grass til fóðurs
— Hvað er helzt að segja al-
ipennt um rannsóknirnar á þessu
ári?
— Við höfum í ár starfað í
miklu stærri stíl en í fyrra —
jafnvel í verksmiðjustíl — að
þeim athugunum, sem byrjað var
á fyrir tveim árum og voru í frum
athugun 1959. Þær voru, eins og
kunnugt er, við það miðaðar, að
reyna að komast að raun um,
bvernig bezt megi hagnýta gras
til fóðurs og á hvern hátt megi
koma fram endurbótum á þeim
aðferðum, sem nú eru almennt
notaðar hér á landi og annars-
staðar. Þá var verkefnum á þessu
sviði fjölgað nokuð frá í fyrra og
ni. a. ransakað, hvernig hagnýta
gulum, grænum og rauðum.
Afríkumennirnir elska skæra
liti. 1 sendinefnd Ghana eru
tvær konur, önnur ljómandi lag-
leg, hin stórkorin og mikilúðleg.
Ég held ég .hafi aldrei séð svart-
ara hörund á ævinni. En þetta
er geðþekkt og myndarlegt fólk.
Faðmlög tveggja vina
Klukkan er nú orðin 20 mín-
megi grasið í ýmsum fóðurblönd-
um — og eru sumar af blöndum
þessum algert nýmæli.
Nýjar aðferðir við votheysgerð
— í fyrrahaust stóðu málin
þannig, sagði Ásgeir síðan, —
að við höfðum gert ýmsar nýjar
athuganir í sambandi við verk-
un grass í vothey og reynt nýjar
tegundir votheysgeymslna, mun
einfaldari en áður hafa tíðkazt.
Voru það geymslur úr vír og
pappír, en við fergjun notuðum
við vatnsfyllta plastpoka. Þessar
athuganir fóru aðallega fram í til
raunastöðiní á Keldum.
Samskonar tilraunir voru svo
endurteknar í sumar og bornar
saman við eldri aðferðir: við vot-
heysgerð, þ. e. a. s. steinsteyptar
gryfjur, þar sem notað var grjót-
farg. Kom í ljós, að hin nýja að-
ferð — sú, að fergja með vatni
í plastdúkspoka — hafði augljósa
yfirburði yfir hina eldri. Var hún
bæði mun handhægari og fljót-
virkari hvað það snertir, að halda
niðri gerjunarhita í votheyinu,
en það er eitt aðalviðfangsefnið í
votheysgerð.
Kostir knosunar og pressunar
grass
— Hvers fleira er svo að geta
frá rannsóknunum sl. sumar?
— Þá var einnig haldið áfram
tilraunum með að knosa og pressa
gras — og nú notaður við það
stórvirkari útbúnaður en fyrr.
Leiddu tilraunirnar ótvírætt x
ljós, að þessi meðierð a grasinu
útur yfir 3. Allir fulltrúar virð-
ast nú komnir í sæti sín og hljóð-
skrafið í salnum er að dvína. En
allt í einu hefst geysilegur ys og
þys. Hvað skyldi nú vera að
gerast? Það skyldi þó ekki hafa
komizt einhvern óboðinn gestur
inn á hið ginnhelga þjóðaþing
með hníf í ermi eða skammbyssu
í vasa, þrátt fyrir allar öryggis-
ráðstafanirnar?
getur haft geysimikla þýðingu,
ekki aoeins til þess að létta undir
við þurrkun á því og framleiðslu
grasmjöls, heldur skapast líka
með þessu mun betri möguleikar
til að geta geymt grasið í óþurrk
uðu ástandi. Hefur sýnt sig, að
pressun grasssins gefur miklar
vonir um bætta votheysverkun.
Vélar koma til sögunnar
— Hvernig fer þessi knosun og
pressun grassins fram?
— Þessi nýjung á sviði fóður-
framleiðslu úr grasi — að pressa
grasið — er algert nýmæli, og
ekki voru í fyrra á boðstólum
vélar, er nota mætti við þessa
meðferð á grasinu. Nú í sumar
tókst mér hins vegar að hafá upp
á líkum vélum, sem notaðar eru
á búgarði einum í Bandaríkjun-
um. Er þar látið hið bezta af
þessari meðferð grassins. Það hef
ur því ráðizt, að ég fari vestur
þangað í næsta mánuði, til að
kynnast af eigin sjón þessum
„félaga-1 graspressumálunum.
ítarleg skýrsla innan skamms
— Undirbúningsrannsóknirnar
fyrir heymjölsverksmiðjuna eru
annars komnar á lokastig nú?
— Lokaskýrsla um grasrann-
sóknirnar verður tilbúin til af-
hendingar í hendur landbúnaðar-
ráðherra mjög fljótlega eftir að
ég kem heim aftur úr vesturför-
inni, en sá fróðleikur, sem sú
ferð kann að leiða af sér, getur
haft mikilsverð áhrif á niður-
stöður og árangur rannsóknanna.
Að öðru leyti mun skýrsian inni-
haida upplýsingar um grasmjöls-
Nei, sem betur fer hefur ekk-
ert slíkt gerzt. Hinsvegar hefur
Nikita Krúsjeff, sem seztur var
aftarlega í salnum vinstra megin,
hlaupið úr sæti sínu og stefnir
með heilan herskara af ljósmynd
urum á eftir sér, þvert yfir ræðu-
pallinn fyrir framan okkur, í
áttina til Fidel Castro, sem situr
yzt hægra megin framarlega. —
Hvítklæddur Kúbumaður heldur
um herðar Krúsjeffs og leiðir
hann rakleitt til Castros. Þessir
tveir höfðingjar fallast í faðma
með miklum fagnaðarlátum, Ijós-
framleiðslu í öðrum löndum,
Noregi, Hollandi, Bretlandi, Sviss
og Bandaríkjunum. Ennfremur
samanburð á hinum ýmsu tegund
um véla, sem notaðar eru í þessu
skyni, en það eru nú einkum
svonefndar háhitavélar, er nota
aðallega olíu sem eldsneyti, en
einnig láglhitavélar, er styðjast
við annan hitagjafa, svo sem raf-
orku, og gætu þar af leiðandi
vel komið til greina hér á landi.
Þar sem við höfum einnig yfir
jarðhitanum að ráða sem orku-
gjafa, verður viðhorfið til hans
einnig rætt í skýrslunni í þessu
sambandi.
Leitað viðunandi grundvallar
Til þess svo að gera tull skíl
þingsályktunartillögu þeirri um
heymjölsverksmiðju, sem Alþingi
samþykkti árið 1958, en á grund-
velli* hennar hefur mestmegnis
verið unnið, þurfa einnig að
liggja fyrir ítarlegar skýrslur um
ræktunarkostnað og annan stofn-
kostnað — svo og rekstursskýrsl-
ur, er sýna sem ítarlegast, hvaða
möguleikar eru fyrir hendi
hér á landi til þess að koma upp
grasmjölsgerð á viðunandi fjár-
hagslegum grundvelli.
— Hvað viljið þér á þessu stigi
málsins segja um þá möguleika?
— Það er von mín og okkar
ellra í Hannsóknarráði ríkisins,
að takast megi að finna slíkan
grundvöll. Þá tel ég ekkert vafa-
mál, aðLstjórnarvöldin og Alþingi
taki vel þessu máli, sem hefur
svo mikla þýðingu fyrir íslenzk-
an landbúnað. Skýrslan um rann-
sóknirnar verður annars að sjálf-
sögðu kynnt á blaðamannafundi
eins og endranær í slíkum tilfell-
um. — Ól. Eg.
myndavélarnar smella eins og
skothríð sé hafin í salnum — og
tilganginum er náð. Dálítill leik-
ur hefur verið settur á svið, at-
hygli allra hefur í nokkrar mín-
útur beinzt að þessum góðvinum,
hinum hnellna forsætisráðherra
Sovétríkjanna og hinum síp-
skeggjaða, einkennisklædda upp-
reisnarforingja frá Kúbu. Þeir
eru menn dagsins í þeim skiln-
ingi, að þeir hafa vakið langsam-
lega mesta athygli. Tító Júgó-
slavíuforseti situr hinsvegar í ró-
legheitum í sæti sínu og lætur
lítið á.sér bera.
Með lögum skal Iönd byggja
Þegar þeir Castro og Krúsjeff
hætta að faðmast er kominn
tími til þess að fara að setja alls-
herjarþingið. Dag Hammarskjöld,
framkvæmdastjóri SÞ og Perú-
maðurinn Belaunde, fráfarandi
forseti þingsins, eru komnir í
sæti sín. Belaunde slær þrjú
högg í borðið með hamrinum,
sem Islendingar gáfu SÞ árið
1952. Hamarinn er gerður af Ás-
mundi Sveinssyni myndhöggv-
ara, fögur smíð og eru á hann
letruð orðin: Með lögum skal
lönd byggja — á íslenzku og
latínu. Öllu slær í dúnalogn. For-
setinn segir allsherjarþingið sett,
býður fulltrúa velkomna og bið-
ur þá síðan að hefja þingið með
hljóðri bæn í eina mínútu. Þing-
heimur rís úr sætum, hver þjóð
biður með sínum hætti. Hér
stendur veikt og villuráfandi
mannkyn frammi fyrir guði sín-
um. En um hvað biður það?
Skyldi ekki allt þetta mikla þing
biðja af grunni hjarta síns um
frið handa öllum mönnum? Við
skulum vona að svo hafi verið.
En þessi hljóða bænarstund,
þessa eina mínútu, þetta örsmáa
brotabrot af mannkynsævinni er
mikilfengleg stund, einstæð og
ógleymanleg.
Forsetinn heldur setningar-
ræðu. Minnist starfs samtakanna
á liðnu starfsári, þakkar Hamm-
arskjöld mikið og gott starf,
drepur á Kongómálið og lætur í
Ijós einlæga von um heillaríkan
árangur af starfi þess þings, sem
nú er að hefjast.
F orsetakosningar
Síðan ber að kjósa nýjan for-
seta. Að þessu sinni hefur verið
rætt um þrjá menn, sem til
greina kæmu, þá Boland frá ír-
landi, Nosek frá Tékkóslóvakíu
og Thor Thors frá Islandi. At-
kvæðaseðlum er útbýtt og skrif-
leg kosning fer fram. Atkvæði
falla þannig að Boiand er kos-
Frairih. á bls. 19
llagnýting grass til fóðurs
Rætt við Ásgeir Þorsteinsson, formann Rannsóknarráðs ríkisins