Morgunblaðið - 30.10.1960, Qupperneq 7

Sunnudagur 30. okt. 1960
MORnillSttT AÐTÐ
„Þegið þið
9
Agnar Þórðarson skáld
dvelzt nú vestur í Bandaríkj.
unum og leggur stund á leik-
listarnám við „School of
Drama“ í New Haven. Hann
mun einnig ferðast um Banda
ríkin á næstu mánuðum, m. a.
heimsækja íslendingabyggðir,
og fiytja fyrirlestur um Grett
issögu.
Agnar Þórðarson mun skrifa
nokkrar greinar fyrir Morgun
blaðið, meðan hann dvelst
vestra, og birtum við fvrstu
greinina í dag.
ýmsir rithöfundar, þar á með
al Sartre, sér fyrir því, að
honum væri slcppt úr fang-
elsi. Luku þeir upp einum
munni um að Genet væri
einn fremsti ritsnillingur.
sem nú væri uppi þar í landi.
Síðan hefur hann skrifað
mikið, bæði i bundnu og ó-
bundnu máli, og verk hans
vakið óskipta athygli. En nú
slokkna ljósin í salnum, ýms-
ir munir eru bornir hvatlega
inn í myrkrinu — og sviðið
lýsist upp. Það er í pútnahúsi,
þar sem forstöðukonan — eða
mamman hefur til reiðu al's
konar búninga og tilfæringar
svo að viðskiptavimrnir geta
valið sér hlutverk eftir því
sem óskir þeiira standa íil,|
en lifið hefur meinað þeirn
að hljóta.
Þannig sjáum við í fyrsta
atriði biskup í fullum skruða
með mítur á höfði, en stúlku
kind engist við fætur honum.
Biskup heimtar byrstur, að
hún gangist við syndum sín
um — raunverulegum, en
Höfundurinn Brendan Behan
þetta er alvarlegt leikrit
46
ekki ímynduðum, því að öðr-
um kosti getur hann ekki sann
fært sjállan sig um að hann
sé raunverulegur biskup.
Fleiri myndum er brugðið
upp. Við sjáum dómara með
hárkollu, sem grátbiður sína
stúlku að gangast við þjófn-
aði, en pyndingamaður læt-
ur svipur dynja yfir höfði
hennar, og svo er borðalagð-
ur spígsporandi hershöfðingi,
en hross hans er fáklædd
eftir Agnar Þórðarson
Við erum stödd í Iitlu Ieik-
húsi í Greenwich Village. —
Sviðið er hringlaga og því
engin tjöld, en ýmsir munir
hanga ofan úr loftinu. Leik-
ritið, sem á að sýna heitir
The Balcony eða Le Balcon
á frummálinu, og er eftir
Frakkann JEAN GENET, sern
var rummungsþjófur og vand
ræðamaður fram undir fevt-
ugt.
Fyrsta leikrit sitt skrifaði
hann í fangelsi 1943, þar sem
hann sat inni fyrir innbrot.
En þegar hann var dæmdur
í lífstíðarfangelsi 1948 beitta
stúlka í svörtum sokkum með
geysimikið og fagurt tagl.
Að tjaldabaki heyrast vél-
byssur gelta af og til af því
að bylting er í fullum gangi.
Hver úrslit byltingarinnar
verða, er þó mjög óljóst en
hámark leiksins er þegar gervi
mennirnir sein liafa flúið i
sinu hversdagsgervi inn í
pútnahúsið lata tilleiðast að
koma fram fyrir fjöldann í
óskahlutverkum sínum til að
láta hylla sig.
Það er uggur í þeim og mað
urinn sem hafði valið sér
biskupshlutverkið hljóðar:
— En ég er bara gasmaður.
— Hvaða vitleysa, svarar
forstöðukonan það sér enginn
að þú sért gasmaður þegar
þú ert kominn í skrúðann.
Síðan eru þeir dubbaðir
upp og ekið í opnum vagni
gegnum mannþvöguna til að
vera hylltir á svölunum. —
Þeir skjálfa af hræðslu
um að fólk muni þekkja
þá, og biskupinn segir
frá því á eftir að hann hafi
komið auga á grænmetissala
sinn í þvögunni, sem hafi þrif
ið í hönd honum og hann hafi
haldið að manngarmurinn
myndi ætla að bíta hann í
fingurnar, en það var þó að
eins til að kyssa lotningar-
fullur á hring hans. Og þeir
eru mjög kátir yfir því, að
enginn skuli hafa þekkt þá.
Leikurinn er á enda. Ljós-
in dofna í salnum. Forstöðu-
konan gengur út af sviðinu og
segir um leið hásri röddu við
leikliúsgesti:
— Þið verðið að fara heún
til ykkar núna — þar sem
allt saman, ykkur er ohætt
að trúa því, er jafnvel enn
falskara en hérna.
Hún slekkur öll Ijósin. en
sumir gestanna höfðu læðst út
meðan á sýningunni stóð.
Þessi bitra ádeila Genet er
Aftur á móti lét Behan
móðann mása við blaðamenn,
pantaði viðstöðulaust viski og
fetti sig og bretti framan í
ljósmyndara, en hann er sil-
spikaður og kærulrus um út-
lit sitt.
Öllum var skemmt að þess.
um írska villimanni, sem ket.
ur hvaðeina f júka sem honum
dettur í hug, hvort sem það
er ætlað fyrir svið eða bjór-
stofu.
Þannig er lika leikritið. Það
er varla hægt að tala um
neina byggingu i því, en það
fjallar um enskan hermann,
sem er fangi íra í þessu vafa
sama húsi.
Alls konar vandræðafólk er
þar saman komið, sem klæm.
ist, segir skritlur og sögur eða
tekur að syngja í miðjum klíj
um.
Tekstinn er stundum fárán
Iegur, eins og t. d. pessi Það
er enginn staður á iörðu eins
og heimurinn Og ef áheyr-
endur fara að hlæja of mik-
ið, er kallað fram I saliun:
Þegið þið, þetta er alvaríegt
leikrit.
náttúrlega öfgafull, en hún
er skörp, nöturleg og eftir-
minnileg.
Annars er það ekkert eins-
dæmi, að leikritaskáld nú á
tímum sjái heiminn í líkingu
pútnahúss.
Um þessar mundir er
hvorki meira né minna en
þrjú leikrit á Broadway sem
gerast í sliku umhverfi.
Þó bólar þar hvergi á neinni
siðferðilegri vandlætingu —
hún heyrir gamla tímanum til,
en það mætti segja að boð-
skapurinn væri að lífið eigi
alltaf sinar björtu hliðar J'iatt
fyrir allt, ef vel sé að gáð.
Af þessum leikritum hefur
írinn Brendon Behan vakið
mesta athygli með leikritinu
„The Hostage" sem gerist í
gleðihúsi í Dyflinni.
Behan brá sér vestur yfir
hafið til að vera viðstaddur
frumsýninguna á Broadway.
Ýmsir höfðu búizt við að hann
myndi gera einhvern uppsteit
eins og þegar leikritið var
frumsýnt í London, en þá stóð
hann upp á miðri sýningunni
og sagði að þetta gengi ekki,
leikararnir skildu sýnilega
ekkert í hlutverkum sinum.
En svo fór nú ekki í þetír,
sinn.

B/óm/aukar
Haustfrágangur

Iráðrastöðin við Miklatorg
Símar: 22-8 22 — 19-7-75.
DUNLOP
GUMIVIIHAINIZKAR
Fóðraðir að iiinan Öllum ber saman um að betri
hanzkar hafi ekki fengizt.
Reynið og þér munið sannfærast. — Fást víða.
Heildsölubirgðir:
Friðrik Bertelsen & Co. h.f.
Sími 16620 — Laugavcgi 178.
JOAN LITTELWOOD setti
leikritið áá svið, en hún er
orðin einn þekkasti leikstjóri
Bretlands á siðustu ávum. Fer
ill hennar hólsl með því að
hún stofnaði í Manchester
1945 THEATRE WOBKSHOP
ARTISTS ásamt nokkrum óðr
um leikurum Þó varð það
ekki fyrr en tíu árum seinna
á Ieiklistarhatíðinni í Paris,
sem hún fór að vekja veru-
lega athygli á sér.
Síðan þá hefur hún hlotið
einróma lof fyrir leikrit eins
og THE QUARE FELLOW,
sömuleiðis eftir Behan og A
TASTE OF HONEY, sem nú
er nýfarið að sýna á Broad-
way, og Þjóðleikhúsið ætlar
að taka til sýningar í vetur
í þýðingu Ásgeirs Hjartarson.
ar.
Stíll hennar er að gefa leik
urum lausan tauminn, Iáta há
„impróvísera" og kæra sig
minna um þó að meining höf
undar skolist eitthvað til. —
Hún vill umfram allt forðast
að sýningar hennar-séu dauf.
ar, einskorðaðar og ósveigj.
anlegar, og þar hcfur „THE
heppilegt verkefni handa
HOSTAGE" áreiðanlega verið
henni.