Morgunblaðið - 30.10.1960, Blaðsíða 10

10
MOK Cjnvnr 4 fífÐ
Sunnudagur 30. okt. 1960
Viðurkenna
4»
Rússar útlaga-
stjörn Alsírs?
Edward Chrankshaw ræðir afstöðu
Rússa og nýlendumálin
KÚSSAR fóru sér mjög hægt í
Afríku í byrjun þessa árs. Rúss-
neska framliðið laumaðist, eins
og í tilraunaskyni og í skjóli
myrkursins, í nýjar stöður, fyr-
irfram undirbúnar. >ess sáust
engin merki, að þeir væru raun
verulega að undirbúa spreng-
ingu: Þeir vildu einfaldlega vera
á staðnum, þegar hún yrði.
Fyrsta sprengingin varð í
Kongó, í júlímánuði. — Rússa^
voru þar, en tveimur mánuðum
síðar var þeim vísað úr landi.
Á Vesturlöndum var almennt
litið á þetta sem ákveðna frá-
visun og vissulega var það svo,
en Rússar tóku það ekki mjög
alvarlega.
Rússum stendur allra þjóða
mest á sama um það, þótt þeir
tapi einni smáorustu. Þeir leika
eins og skákmaður og eru reiðu
búnir að fórna peði ef nauðsyn
krefur: Þeir eru þess albúnir að
fórna heilli herdeild af peðum
— og riddurum og biskupum —
þar á ofan, ef þeir sjá sér fært
að vinna. Og þeir hlusta á fagn-
aðarlæti og hæðnishróp öræstra
andstæðinga, með svipbrigðalaus
andlit og guð má vita hvaða
hugsanir leynast bak við þessi
óræðu augu.
Fyrir Rússum var ósigurinn í
Kongó aðeins minniháttar mót-
blástur í tilraunahlaupi, eins og
allir gátu heyrt, sem hlustuðu
á Krúsjeff, þegar hann talaði í
New York strax á eftir. En við
skeggræddum glaðhlakkalega
um það, að Rússar væru að
missa fótfestu í Afriku. Það
sama sögðum við líka þegar
Krúsjeff sjálfum mistókst að fá
Afríkubúa til að fylgja sér í
atkvæðagreiðslu um Hamman
skjöld og málefni Sameinuðu
þjóðanna.
Það er ánægjulegt að hin
nýja Afríka skuli ekki hafa fall-
ið flöt á ásjónu sína við fyrsta
hljóminn í básúnum Krúsjeffs.
En það hefði furðulegt mátt
teljast, svo ekki sé meira sagt,
ef slíkt hefði átt sér stað. Þjóð-
ir varpa sér ekki í faðm Sovét-
ríkjanna, nema því aðeins að
engra kosta virðist völ. Það er
á engan hátt undir Sovétríkj-
unum komið hvaða kostur verð-
ur veittur Afríkubúum, heldur
okkur. Ef við erum allir gripn-
ir af þeirri eyðileggingarósk,
sem birtist svo undarlega í am-
eríska hafnbanninu á Kúba, þá
verður alls ekki um neinn kost
að ræða. Krúsjeff býst vissulega
við því að við reynum að halda
Afríku utan við sovézku her-
búðirnar, ef við missum tökin
á henni.
Hann mun reyna allt hvað
hann getur, til að gera slíkt ó-
framkvæmanlegt, með því að
flækja okkur í andstöðu við
afrískar skoðanir. Og til þessa
hefur honum orðið talsvert á-
gengt, jafnvel í Kongó. Hann er
líklegur til að ná enn meiri
árangri innan skamms í Alsír,
með því að notfæra sér mót-
sagnirnar í vestrænni framkomu
og afstöðu. Þegar Debré lýsti
því yfir, að í Alsír „væri Frakk
land að heyja styrjöldina vegna
Vesturlandanna", þá sagði hann
nákvæmlega það, sem Krúsjeff
hefði helzt viljað að hann segði.
Og ef Vesturlönd í heild lýsa
sig samþykk Debré, þá mun
Krúsjeff enn einu sinni. geta
sagt við alla Afríku: „Þetta
sagði ég ykkur.‘:
And-nýlendu baráttan hefur
þessa síðustu mánuði orðið mik-
ilvægasta mál allra mála í
Moskvu og mun halda áfram að
verða það. Um annað getur ekki
verið að ræða, nú þegar Kína
er að reyna að yfirbjóða Sovét-
ríkin. Kína hefur nú þegar við-
urkennt stjórn alsírsku upp-
reisnarmannanna, sem hina lög-
legu stjórn landsins og er nú
vel á veg komið með að stela
hjarta hr. Sekou Tourés frá
Rússum. Síðasta dæmið um það,
var 25 millj. dollara lán er Pek-
ingstjórnin veitti, algerlega
rentulaust og skyldi endurgreið-
ast á tímabilinu 1970—-1980. Þeg-
ar Rússland lánaði Guineu 35
millj. dollara síðastliðið sumar,
voru skilmálarnir eins og venju
lega: 2'/2% rentur og greiðslu-
tími höfuðstólsins 12 ár.
Ólíklegt virðist, að Rússar
muni geta frestað viðurkenn-
ingu á alsírsku uppreisnarstjórn
inni mikið lengur. Krúsjeff átti
tvær langar viðræður við full-
trúa hennar í New York og
sagði, að þeim loknum, við
blaðamenn, að þeir gætu rétti-
lega litið á þetta sem „de facto“
viðurkenningu. Hann bætti því
við, að margar aðrar þjóðir
hefðu einnig veitt uppreisnar-
Takið eftir
Höfum 4ra hraða plötuspilara,
ýmsar gerðir
Radíóverkstæðið
VÉLAR & VIÐTÆKI
Bolnolti 6 — Sími 35124

Frakklandi
ÞEGAR de Gaulle komst
til valda, þá var það
fyrst og fremst viðfangs
efni hans að skapa
einingu í Frakklandi og
koma á friði í Algier.
Enn ríkir þó mikil óein-
ing þar í landi og lausn
Algiersdeilunnar virðist
langt frá því að vera á
næstu grösum.
Margir haldi því fram
að Frakkar eigi aðeins
um að velja de Gaulle
eða ringulreið í Iandinu.
En er ekki til þriðji kost
urinn?
ÁSTANDH)
Málið liggur í stuttu
máli þannig fyrir hjá
de Gaulle:
• Hann er búinn að fá
tillögu sína um að Frakk
ar hafi sjálfir atómvopn
um á að skipa sam-
þykkta, og verður hún
seinna staðfest í öldunga
leildinni. En atkvæða-
greiðslan um málið var
»reinilega aðvörun til
rans.
• Hann fær atómvopn
sem „ekki hindra fjend-
ur okkar í að ráðast á
okkur en vini okkar í að
koma okkur til hjálpar“,
eins og Maurice Faure,
fyrrverandi utanríkisrað
herra orðaði það.
• Hann hefur nú mætt
andstöðu í þinvinu, en
búið var að draga úr
því vígtennurnar fyrir-
fram.
• Og bak við þessa af-
stöðu í þingsölunum
stendur gamla vofan:
Algier.
• Af einhverjum ókunn
im ástæðum hefur de
Gaulle valið þennan
tíma til að draga það
fram að Frakkland sé
itórveldi og benda á að
>að ráði eitt gerðum
únum. Um leið hefur
lann skipað því að
íokkru leyi í sérflokk.
Hann hefur rekið oin-
bogann í sín nánustu
samstarfslönd.
• De Gaulle hefur nú
aukið andstöðuna gegn
sér í Frakklandi. Bæði
þeir sem lengst eru tii
hægri og lengst til
vinstri berjast gegn hon
um. Menntamennirnir
eru komnir í borgara-
stríð gegn honum. Og
Jacques Soustelle, sem
einu sinni var hans
hægri hönd, bíður eftir
tækifæri til að steypa
honum af stóli.
• Unga fólkið lengst til
hægri er að reyna að
safna öllum óánægðum
í einn flokk, og upp-
reisnarmenn beina aug-
um sínum austur á bóg-
inn.
HVERT STEFNIR?
Hvert stefnir Frakk-
land nú? Það veit eng-
inn. Jafnaðarmaðurinn
Guy Moilet, sem var
einn af þeim sem komu
de Gaulle til valda,
sagði nýlega:
— Ég neita því að
ekki sé um annað að
velja en annað hvort að
líta á de Gaulle eins og
nokkurs konar óskeik-
ulan páfa eða eins og
einhvern Machiavelli.
sem svíkur land sitt. Það
er til þriðja leiðin, leið
skynsemi og lýðræðis.
De Gaulle hershöfð-
ingi verður sjötugur í
næsta mánuði. Náttúran
setur sín akmörk, líka
þegar hann á í hlut.
Sjón hans er farin að
daprast. En hann sér
enn framtíðina fyrir sér
í sama ljósi og áður. Á
nýlegu ferðalagi sínu
úti á landi, sagði hann
m. a. í ræðu:
— Það sem ég á eftir
ólifað — og það verður
kannski ekki svo langur
tímj — vil ég biðja alla
Frakka um að aðstoða
mig og vera mér til
hjálpar, til að splundra
ekki þeirri einingu, sem
okkur dreymir all.a um.
— En margir Frakk-
ar eru hættir að láta sig
dreyma með honum.
Megnið af Frökkum
styður de Gaulle — en
stór og hættulegur hóp-
ur er á móti honum nú,
og sá hópur skiptist í
smærri flokka, sem
deila ákaft. Það undir-
strikar það sem margir
vilja halda fram, að
valið sé um de Gaulle
og ringulreið í landinu.
í landinu sogja margir
kosturinn til?
mönnum „de facto“ viðurkenn-
ingu, þar á meðal Frakkland,
þegar de Gaulle hershöfðingi tók
á móti sendimönnum þeirra.
En næsta skref er í undirbún-
ingi. Síðastliðinn sunnudag birti
Pravda stóra heildarmynd af
Afríku í áróðursskyni. Þessi
uppdráttur líktist mjög landa-
kortinu sem The Observer gaf
út fyrir nokkrum árum, til þess
að skýra „ismana" í Afríku. En
í tilganginn 'vantaði góðvild og
allir þeir hlutar Afríku, sem
enn lutu nýlendustjórn voru
sýndir í umgerð úr hrollvekj-
andi hlekkjum. Auk þess fylgdi
svo minni uppdráttur af Afríku,
árið 1950, til að sýna þær fram-
farir sem náðzt höfðu í barátt-
unni gegn nýlendustefnunni. Það
mikilvægasta við þennan upp-
drátt var, að Alsír var sýnt
hvorki sem nýlenda né sjálf-
stætt ríki: Það var merkt með
logandi kyndli, sennilega kyndli
frelsisins. Við munum bráðlega
fá að heyra meira um þann
kyndil.
Eg hefi verið að líta í bók,
sem nýlega var gefin út í Sovét
ríkjunum og heitir: Racial Dis-
crimination in the Afriean
countries (Kynþátta-aðgreining í
Afríkulöndunum). Hún virðist
aðallega vera ætluð til heima-
notkunar og kannske í Asíu. Þar
eru tvær mjög augljósar lygar,
til þess að gera hana áhrifa-
mikla í Afríku sjálfri. En það
vakti mér furðu, að útgefend-
urnir skyldu hafa leyft sér lyg-
ar: Sannleikurinn er nógu slæm
um óskreyttur. Það er ekki nauð
synlegt að halda því fram, að
öllum Afríkubúum hafi t. d. ver
ið algerlega neitað um mennt-
un. Kaflinn um Kenya hefði ver.
ið fullkomnari ef í honum hefði
verið minnzt á Mau Mau. íbók-
inni eru bæði saklaus mistök og
vísvitandi ósannindi.
En ef Rússar hafa nú til þéssa,
að nokkru leyti sökum fáfræði
á hinu raunverulega ástandi,
ekki verið sérstaklega hyggnir 1
Afríku, þá munu þeir bæta úr
því: Þeir eru fljótir að lær*
af mistökum sínum. Getum vi4
staðið þeim á sporði í því?
Iðnaðorhúsnæði
Til leigu er gott iðnaðarhúsnæði, 200 til 400
ferm. á jarðhæð. — Tilboð merkt: „Iðnaðarhús —-
1770“, sendist afgr. Mbl. fyrir miðvikudag.