Morgunblaðið - 05.11.1960, Blaðsíða 3

Laugardagur 5. nóv. 1960
MORCTJNrtL AÐIÐ
3
Ásgrímssafn

LAUST fyrir 1930 leit út fyr-
ir að í holtunum suður af
bænum mundi rísa upp lista-
mannahverfi. Þá reistu sér
þar hús þau hjónin Kristin
Jónsdóttir, listmálari og Val-
týr Stefánsson, einnig Júlíana
Sveinsdóttir, sem seinna seldi
sitt hús og fluttist til Hafn-
ar, og loks reis þar upp hús
með háu risi, þar sem sjá
mátti stóra vinnustofuglugga.
Annan endann átti Jón Steí-
ánsson, listmálari, hinn As-
grímur Jónsson. Þarna bjó
Ásgrímur og málaði þar tii
hann lézt árið 1958, 82 ára
að aldri.
í þessu húsi verður í dag
opnað Ásgrímssafn, en lista-
maðurinn mælti svo fynr i
gjafabréfi til íslenzka ríkis-
ins að myndir hans skyldu
verða varðveittar og til syn-
is í þessu húsi á Bergstaða-
stíg 74, þar til nýtt listasaín
yrði byggt og myndum hans
ætlað það mikið rúm að gott
yfirlit fengist, yfir verk hans.
í gær sýndu þrír ættingj-
ar Ásgríms, sem hann hafði
falið að hafa umsjón með
gjöfinni, fréttamönnum hús-
ið. Það eru þau Jón bróðir
listamannsins, frú Bjarnveig
Bjarnadóttir og Guðlaug Jóns
dóttir hjúkrunarkona. Hafa
þau unnið að öllum undirbún
ingi í sambandi við opnun
safnsins og skrásetningu lista
verkanna.
Aðeins um 30—40 myndir
af um 400, sem til eru inn-
rammaðar, komast fyrir til
sýnis í einu. í fyrrverandi
vinnustofu listamannsins
hanga málverk, sem aldrei
hafa korwið fyrir almennings
sjónir, utan ein eða tvær smi
myndir. í íbúðinni hafa ver-
ið hengdar upp vatnslita-
myndir, en öðrum verið kom
ið fyrir í mjög hentugri
geymslu í húsinu, sem Guð-
mundur Guðjónsson arkitekt
hefur teiknað. Er ætlunin að
skipta öðru hvoru um mynd-
imar sem hanga uppi, svo að
fólki gefist kostur á að sjá
sem flestar. En safnið verð-
ur opið alla daga nema mið-
vikudaga frá kl. 1.30—6 e. h.
fram til 5. desember, en ann-
an hvern dag eftir það. A
morgun, sunnudag, verður
safnið opið kl. 10—12 og 2
—10 e. h. Mun frú Bjarnveig
hafa safnvörzluna á hendi.
Ekkert glens og gnn
í hinni litlu vistlegu íbúð
Ásgríms er allt eins og ii--1a-
maðurinn skildi við það. I’ar
má sjá ýmsa muni, sem mað-g
ur þekkir af myndunum %'
hans, svo sem koparfötu, gul-W
an stóran vasa, ferðakofforl-
in, sem eru á hestunum á
málverki frá Kaldadal á eíri
hæðinni, handsnúna grammó-
fóninn, sem hann hafði alltalj
með sér á ferðalögum, ásamt
hljómplötum með tónlist eftir
gömlu meistarana, gamla
píanóið, sem hann lék svo
oft á, stóla með málninga-
slettum úr vinnustofunni, út-
sletta ferðatöskuna, sem
hann notaði fyrir vinnuborð
með hvítu málningarslettunni,
sem hann kreisti úr túbu
sinni, en gat aldrei komið á
léreftið.
Og sem við fréttamennirn-
ir sátum þarna og drukkum
úr kaffibollum listamannsins
við stofuborðið hans, hóf ég
samtal við sessunaut minn,
Jón Jónsson, bróður As-
gríms.
— Þið Ásgrímur eruð ald-
ir upp í Flóanum, er það
ekki?
— Jú, á Rútstaðasuðurkoti.
En hann var hálfu fimmtánda
ári eldri en eg og farinn að
heiman áður en ég man eftir
mér. Það var ekki fyrr en
við fluttumst til Reykjavík-
ur árið 1906 að ég kynntist
honum. Þá hafði hann verið
í útlöndum, en kom alltaf
heim á sumrin til að mála.
Veturinn 1906—1907 var hann
hér.
— Þú hefur auðvitað
upp til stóra bróður?
litið
Jón, bróðir Ásgríms, skoðar sjálfsmynd af listamanninum,
sem mun vera máluð 1935—40. Hún fannst í kjallaranum og
hefur ekki fyrr komið fyrir augu almennings.
í húsi listamannsins
— Maður var feiminn við
hann. Hann var svo alvar-
legur, ekkert glens og grín.
Honum hafði ekki líkað ef
maður hefði verið of frakk-
ur við hann. En hann var
ákaflega góður við okkur,
bar virðingu fyrir foreldrum
sínum og þau fyrir honum.
Hann var mjög hjálplegur við
mig, þegar ég fór að máia
undir hans leiðsögn árið 1911
—1912, en mjög strangur. Ef
honum líkaði ekki, hnsti
hann bara höfuðið, en var
ekkert að útskýra málið. Eg
— Um músik og myndlist. \
Þegar Ásgrímur setti plötu á
fóninn, þá sat hann venju-
lega á rúminu þarna og ég
í stólnum og þá þýddi nú
ekki að fara að tala meðan
við áttum að hlusta. Ásgrím-
ur hafði aldrei áhuga fyrir
neinum smámunum. 1 blöð-
unum las hann aðeins-helztu
erlendar fréttir og um listir
eða tónlist, dægurþrasið lét
hann allt fram hjá sér fara.
En smakkaði hann aldrei
Þessa mynd tók Ijósmyndari blaðsins, Ól. K. Magnússon,
af listamanninum, er hann árið 1952 gaf ríkinu hús sitt og
myndir eftir sinn dag.
varð svo sjálfur að komast
að því hvað var svona slæmt.
Þannig var það líka í skól-
anum í Höfn. Kennararnir
voru allfruntalegir í leiðbein-
ingum sínum, en af þvx lærði
maður.
. — En seinna S æfinni, um
hvað töluðuð þið bræðurnir
helzt, þegar þið voruð hér
samaní
Bannað að reykja
Nú, dregur Ólafur ljósmynd
ari pípuna upp úr vasa sín-
um, en Bjarnveig stöðvar
hann. 1 þessu húsi á ekki að
reykja.
— Reykti Ásgrímur aldrei?
spyr ég.
— Jú, jú, á sínum yngri
árum, segir Jón og hlær við.
En þegar hann hætti fékk
enginn að reykja í húsinu.
vín?
— Eg held að það hafi einu
sinni verið veitt vín í þessu
húsi, segir Bjamveig. Það var
þegar hann gaf ríkinu húsið
og málverkasafnið. Hann bað
mig þá fara og kaupa eina
flösku.
— Þær voru nú tvær, gríp-
ur Jón fram í. En þær hurfu
tf%%J%%%%%%%<
Þar fund-
ust 400
myndir
eftir hann
fíjótt af borðinu. Tvisvar var
hellt í glösin og svo voru
þær horfnar.
Vildi enga mynd selja
Talið barst nú aftur að
myndum Ásgríms og safninu.
Jón sagði að snemma hefði
Ásgrímur farið að halda eftir
myndum, sem hann vildi ekki
selja og seinni árin sem hann
lifði seldi hann helzt enga
mynd. Jón kvaðst oft hafa
verið að reyna að leggja
mönnum lið, sem langaði til
að eignast mynd eftir bróð-
ur hans, en Ásgrímur var
tregur, vildi geyma þær á
fyrirhugað safn. Eftir lát hans
fundust svo um 400 fullgerð-
ar myndir í húsinu. Sumar
þurfti að hreinsa og gera
smávegis við og var það gert
í Ríkislistasafninu 1 Kaup-
mannahöfn.
Og í dag kl. S opnar
menntamálaráðherra Asgríms
safn og kl. 4—10 verður það
opið almeningi.
STiKSÍtírö
Afbrot unglinganna
Eftirfarandi birtist í Þjóðvilj-
anum í gær:
„Morgunblaðið skýrir frá því
í gær að 20 unglingar hafi reynzt
uppvísir að 51 innbroti í ná-
grenni Keflavíkurflugvaillar oig
hafi þýfi þeirra numið að verð-
mæti 200—300 þúsundum króna,
en „margir þeirra pilta sem eiga
hlut að máli og tekið hafa þátt
í innbrotsþjófnuðunum eru und-
ir lögaldri sakamanna". Auðvit-
að er það engin tilviljun að þessi
afbrot eru framin í nágrenni
herstöðvarinnar á Suðurnesjum;
hér birtist vernd og öryggi her-
setunnar á einkar Ijósan hátt,
samkvæmt alkunnum fordæmum
í Bandaríkjunum".
Mikil eru áhrif Bandaríkja-
manna, ef öll afbrot og afbrota-
hneigð í landinu á að skrifa á
þeirra reikning.
Áhrif af „hersetunni“
í Timanum í gær birtist eftir-
farandi frá Adolf Petersen:
„I tilefni af yfirlýsingu fram-
kv.nefndar miðstjórnar Menning
artengsla íslands og Ráðstjórnar
ríkjanna í Þjóðviljanum þann 2.
þ.m., skal fram tekið, að mið-
stjórn landssambands MÍR, kom
með reikninga fyrir sambandið
á fund þess, árið 1954 eða 55,
þeir reikningar voru illa upp-
settir og óendurskoðaðir og voru
EKKI teknir gildir, síðan það
var hafa engir reikningar fyrir
landssamband MÍR verið iagðir
fram á ráðstefnum (landsfund-
um) þess.
Þeir reikningar sem fram-
kvæmdanefndin virðist vera að
gefa yfirlýsingu sína um í Þjóð-
viljanum, eru líklega reikningar
Reykjavíkurdeildar MÍR, en þeir
reikningar voru uppgerðir og
endurskoðaðir og samþykktir at-
hugasemdalaust á aðalfundi fé-
lagsins í febrúarmánuði sl. en
þeir reikningar eru óskyldir
reikningum landssambands
Menningartengsla íslands og
Ráðstjórnarríkjanna.
Það virðist því ástæða til að
áminna þá um sannsögli þessa
heiðursmenn sem undirrita yfir-
lýsinguna í Þjóðviljanum, og í
trausti þess að þeir taki áminn-
ingu til greina er útrætt um
þetta mál af minni hálfu“.
Ertu það líka áhrif frá „herset-
unni“, að forsprakkar kommún-
ista hafa enga reikninga lagt
fram á landsfundum MÍR um
árabil?
Áætlunarráð ríkisins
I fyrradag var frumvarþ Ein*
ars Olgeirssonar til umræðu á
Alþingi, og segir Þjóðviljinn
m. a. svo frá framsöguræðu
hans:
„Þá vék Einar að frumvarp-
inu sjálfu og sagði, að á þvi
hefði aldrei verið brýnni þöyf en
nú að taka upp heildarskipulagn
ingu á þjóðarbúskapnum eins og
þar. væri Iagt til. Með þvi að
skipuleggja framkvæmdir og
fjárfestingu þjóðarinnar ' væri
hægt að tryggja bætt lífskjör
almennings, framkvæma kaup-
hækkun án verðbólgu."
Er þetta nú ekki að fara öf-
ugt að hlutunum? Allir vita við
hvers konar skipulag Einar Ol-
geirsson á. — Það er staðreynd,
að í nágrannalöndum okkar hafa
lífskjörin batnað verulega síð-
ustu árin. En það er fyrst og
fremst vegna þess, að þau hafa
fylgt efnahagsmálastefnu, sem
nú hefur verið tekin upp hér á
landi. Með því að fylgja hennl
munu hér einnig verða stórstíg-
ar framfarir á næstu árum.