Morgunblaðið - 07.01.1962, Qupperneq 23

Sunnudagur 7. jan. 1962
MORCIJTSBLAÐIÐ
23

„Óbreytanleg staöreynd“
segir Nehru um „frelsun" Goa
Pulna, Indlandi, 6. jan.
NEHRÚ, forsætisráðherra Ind
lands, ávarpaði öðru sinni
landsfund Kongressflokksins
í Putna í dag — og sagði m.
a., að nú mætti kynnast raun-
veruiegri afstöðu vesturveld-
anna til nýlendustefnunnar af
því, hvernig þau tækju í til-
raunir Salazars, einræðisherra
Portúgals, til að stofna útlaga-
stjórn fyrir Goa. Kallaði
Nehrú þær áætlanir furðuleg-
ar og fjarstæðar. „Frelsun“
Goa væri „staðreynd, sem
ekki verður breytt.“
Sömuleiðis sagði Nehrú, að
það væri stórfurðulegt að
nokkur skyldi láta sér koma
til hugar að saka Indverja um
yfirgang og ofbeldi, er þeir
„frelsuðu“ Goa úr höndum
Portúgala. — En almennings-
álitið í heiminum er á okkar
bandi, sagði Nehrú, — það seg
ir: „Niður með allt nýlendu-
vald.“ — Kvað hann sum ný-
lenduveldi, svo sem Bretland
og Frakkland, hafa skilið þetta
og hagað sér í samræmi við
það — en önnur, og þá fyrst og
fremst hin minni, eins og
Portúgal, hefðu ekki fylgzt
með þróuninni og stæðu nú
uppi eins og nátttröll aftan úr
grárri forneskju.
Magnús Pálsson smíðaði líkanið af „Haffrú“ Bjarna Ólafssonar. Hann er hér að útskýra hvern
hvern hluta á bátnum. (Ljósm.: Heimir Stígss.)
Fast þeir sóttu sjdinn
. **
Attæringur með öllum
búnaði gefinn Keflavík
ÞEIR vissu það fyrir lifandi löngu
gömlu sjóforkarnir og bræðurnir
Ólafur og Albert Bjarnasynir að
faðir þeirra, Bjarni Ólafsson, yrði
100 ára á nýársdag 1962. Það er
þvi nokkuð síðan að þeir lögðu
undir við hinn marghaga Magnús
Pálsson á Hvalsnesi að smíða eft-
irmynd af áttæringnum, sem
Bjarni Ólafsson sótti sjóinn á,
og þar sem svo margir miðaldra
Keflvíkingar hlutu sinn sjó-
tnannaskóla á þóftum og í rúmi.
k Magnús KOm með bátinn til
! Iþeirra á jólaföstu, með rá Og
reiða og seglásíu allri, með dreka
©g árum, austurstrogi, seilanál og
©llu, sem íylgdi og fylgja ber.
Alhert og ólafur höfðu bátinn
heima hjá sér í nokkra daga og
©ft var gestkvæmt í kringum
hann Og margar minningar vökn-
uðu — sögur um sjóhrakninga Og
volk — sögur um manndóm, snar-
ræði og festu, og það hvernig var
barizt við sjóinn án þess að hafa
radar, dýptarmæli eða talstöð —
heldur stjarnskyn og þekkingu á
miðum og sjó.
Báturinn afhentur
r' Á gamlársdag réru svo bræð-
urnir bát sínum niður á bæjar-
skrifstofu, þar vOru fyrir bæjar-
6tjóri, bæjarfulltrúar, byggða-
6afnsmenn og nokkrir forvitnir
6em vissu um þessa lendingu. Þeir
Albert og Ólafur höfðu ákveðið
eð gefa Keflavíkurbæ, til handa
Byggðasafninu, þessa afmælis-
gjöf Bjarna Ólafssonar föður
þeirra, til þess að bera komandi
ikynslóð vitni um tæki lífsbarátt-
unnar, þegar hann var í broddi
etarfsins, og þeir drengir tengi-
liður á milli fortíðar og framtíð-
ar Og skapa skilning á fortíð-
inni, því vissulega getur aldrei
verið um hamingjusama fram-
tíð að ræða nema hún standi jöfn
um fótum í fortíð og nútíð. Það
er svo oft sem skilning brestur á
þvL
( Tómas Tómasson, forseti bæjar
stjórnar, veitti gjöf þeirra bræðra
viðtöku Og þakkaði hana fyrir
hönd bæjarins og Byggðasafnsins.
Hann ræddi um hve holl hug-
vekja þessi áttæringur væri og
hve vel væri tilfundið hjá gef-
endum að láta geyma bátinn í
Gagnfræðaskólanum, þar til
byggðasafnið fengi sitt eigið hús,
sem allir hefðu aðgang að. Alfreð
Gíslason bæjarstjóri, •þakkaði
þeim bræðrum fyrir hlýhug ti1
fæðingarbæjar þeirra og þetta
fyrsta markandi spor til þess að
efla og gera hugsjónina um
byggðasafn að veruleika. Þar
hefðu áður árum saman unmð
áhugamenn og orðið nokkuð á-
gengt, þrátt fyrir margháttaða
örðugleika, svo sem algjöran fjár
skort og skort á geymslurúmi fyr
ir safngripi, hvað þá heldur sýn-
ingarhæfu húsnæði fyrir byggða-
safnið. En nú mundu verða
straumhvörf á, bæði bæjarstjórn
og einstaklingar mundu nú leggja
hugmyndinni lið og bera hana
fram til sigurs, svo að Byggða-
safn Keflavíkur mætti verða sá
liður í þróunarsögunni, sem sómi
væri að.
Þúsund þjala smiður
Magnús Pálsson á Hvalsnesi er
þúsund þjala smiður — hann er
bóndi á harðbalajörð, organleik-
ari í Hallgrímskirkju á Hvalsnesi,
sögu Og ættfróður með afbrigðum
og þekkir betur en flestir aðrir
búnað og gerð árabátanna, sem
nú eru að verða safngripir.
Hvernig Magnús getur leikið
á orgel með sínum sveru fingr-
um, án þess að snerta í senn
tvær nótur og hvernig hann getur
fingrað smágerða hluti eins Og
við smíði eirsaumsins í bátinn,
iverSux lítt skiljanlegt þó að
staðreyndin biasi við.
Magnús skilgreindi hverja
þóftu og hvent rúm með sínu
rétta nafni, hvern hlut í kjöl og
súð til keipstokka, svo og segla-
búnað allan. í stórsegl á átt-
æring fóru 90 álnir af álnar-
breiðum dúk, í framsegl fóru 4
dúkar og 5% að neðan. Mesta
hæð á framsegli var 7 álnir og
3 kvartel, aftursegl var lægra
og einum dúk mjórra.
Það var fróðlegt fyrir þá sem
nutu að heyra lýsingu Magnúsar
á þessum forfeðrum vélskip-
anna, þar komu fyrir orð og
heiti, sem eru að falla úr málinu
en munu geymast með bátnum
á byggðasafninu til eftirkom-
enda.
SmíSaði 180 áraskip
Áttæringurinn „Haffrú“ var
upphaflega smíðaður af Guðjóni
Jónssyni skipasmið á Framnesi
í Keflávík, en hann smíðaði um
sína daga ekki færri en 180 ára-
skip. Var „Haffrú“ Bjarna Ólafs-
sonar einn með þeim síðari, sem
hann smíðaði, og ein með þeim
síðustu sem haldið var út frá
Keflavík og reyndist alla tíð
mesta happaskip, enda var
Bjarni Ólafsson mikill aflamaður
og sjósóknari og þótti betra en
ekki að vera í skipshöfn hans.
Bjarni ól syni sína upp á sjónum
Og urðu þeir forustumenn á véla-
öld útgerðarinnar. Var Bjarni
einnig framsýnn á því sviði, því
hann var einn af eigendum fyrsta
vélbátsins sem til Keflavíkur
kom.
Nú eru áraskipin að hverfa
eins og svo margt annað, sem læt
ur undan vaxandi tækni, en saga
þeirra hefur markað spor sín í
þróunarsögu þjóðarinnar Og er
ómótmælanlega eitt af því sem
lyft hefur þjóðinni frá örbirgð
til velmegunar.
Það var því vel gert af þeim
bræðrum Albert og Ólafi Bjarna-
sönum að gefa Byggðasafni Kefla
víkur þetta veglega líkan af Haf-
frúnni“ sem faðir þeirra stýrði
til minningar um hann og liðna
tíð — því vissulega eiga tengilið-
ir fortíðar Og framtíðar að geym-
ast í safni sögunnar um Kefla-
vík, sem þróaðist frá kúguðum
einokunarstað til eins fremsta at-
hafnabæjar á landinu — þakkað
veri mönnum eins og þeim feðg-
um, sem ekki gáfust upp heldur
trúðu á nýja tíma, frelsi og fram
farir. Byggðasafn Keflavíkur
kemur og verður minnisvarði um
þróunarsögu byggðarlagsins Og
fólksins — en því aðeins að marg
ir leggi þar hönd að verki. Með
þessari gjöf til safnsins er mynd-
arlega af stað farið og gjöfin
þökkuð af ráðamönnum bæjar-
ins og unnendum hugmyndarinn-
ar um Byggðasafn Keflavíkur.
Helgi S.
— Leikrit
Framhald af bls. 2.
eina bandarísku persónuna
segja. Og segir að á dögum
Stalíns, hafi ekkert verið eins
auðvelt og koma á tortryggni.
Á árunum fyrir 1950, þegar
herferðin gegn Bandaríkjunum
stóð sem hæst í Sovétríkjunum,
voru margar kvikmyndir og
leikrit fjandsamleg Bandaríkja-
mönnum sýnd í Moskvu.
Rússar ítreka kröfu
um framsal Heusingers
New York, 5. jan. (AP)
Aðalfulltrúi Sovétríkjanna, hjá
Sameinuðu þjóðunum, Valerian
Zorin, afhenti U Thant, fram-
kvæmdastjóra SÞ, bréf frá stjórn
sinni í dag, þar sem Bandaríkin
eru sökuð um brot á stofnskrá
SÞ, með því að neita að fram-
selja þýzka hershöfðingjann
Adolf Heusinger, sem sovétstjórn
in hefir sakað um stríðsglæþi.
í bréfi, sem Zorin afhenti i
dag er þess farið á leit, að U
Thant sjái svo um, að allar sendi
nefndir hjá SÞ fái afrit af
sovézku orðsendingunni frá 12.
des. sl., þar sem sovétstjórnin bar
fram kröfu sina um framsal
Heusingers, sem er formaður
fastanefndar Atlantshafsbanda-
lagsins í Washington. — Banda-
ríska stjórnin vísaði kröfunni
þegar á bug sem grófum og fjar
stæðum áróðri.
— • —
f sambandi við þetta mál hefir
verið bent á, að í Moskvu var
nýlega birt Ijósmynd, sem sögð
var sýna þýzka hermenn brenna
rússneskt þorp, að skipan Heus-
ingers. — Nú hefir verið á það
bent, að sovétstjórnin hafi áður
birt þessa sörnu mynd — og hafi
hún þá átt að sýna japanska her-
menn brenna kínverskt þorp. —
Hefir sovézka upplýsingamála-
%%%%%%%%%%%$
Bridge
%%%%%%%%%%%%
SPILIÐ, sem hér fer á eftir, er
gott dæmi um hve nauðsynlegt
það er fyrir sagnhafa að gera
sér strax í upphafi spils grein
fyrir hvernig hann ætlar að
spila spilið. Sagnir gengu þann-
ig:
Suður Vestur Norður Austur
1 tigull pass 2 tiglar 2 spaðar
2 tiglar dobL Allir pass
• 93
V 10 6 5 2
• K G 4
• G 9 5 2
• 10 6 N • D G 8 7
> K 8 7 4 „ « 52
• 10 9 7 6 V * Á G 9 3
• Á K D S • —
* 10 7 4
• A K 4
V D
• Á D 8 5 3 2
• 8 6 3
Augljóst er að lokasögnin er
ekki góð fyrir A—V, því 4 spað
■ ar vinnast auðveldlega, en hvað
jum það, Suður er sagnhafi í 3
ráðuneytið nú heitið því að láta
fara fram rannsókn á þessu máii.
EIMREIÐIN
EIMREIÐIN síðasta hefti þessa
árgangs er komið út, og er þar
með lokið 67. árgangi þessa
merka rits. í þessu hefti er m.a.
grein eftir hinn kunna vestur
íslenzka lækni dr. P. H. T. Thor-
lakson, er nefnist Kanadisk við
horf, þáttur úr kanadiskri og
íslenzkri sogu, og fylgja grein
inni margar myndir. Þá er grein
um Sigurð Þórðarson tónskáld,
eftir Baldur Andrésson, grein
um Bjarna M. Gíslason rithöf-
und, eftir ritstjórann, Ingólf
Kristjánsson, greinin: hvers
virði er íslenzka krónan, eftir
Stefán Jónsson námsstjóra oig
hugleiðing eftir Jóhann M. Krist
jánsson, er nefnist Almættið og
hið illa. Kvæði eru í ritinu eftir
Bjarna M. Gíslason, Braga Sigur
jónsson, Margréti Jónsdóttur Og
S. G. Benediktsson og smásögur
eftir Elinborgu Lárusdóttur,
Dimitr Ivanov, J. Anker Larsen,
Vasco Pratolini og frásaga frá
Ástralíu eftir Edith Guðmunds
son. Sgurður Grímsson ritar lun
leiklist og loks eru ritdómar um
m-argar nýútkomnar bækur.
tiglum sem Vestur tvöfaldaði.
Vestur lætur nú út laufa ás og
fær þann slag. Nú lætur Vest-
ur út tigul 10, sem drepinn er
í borði með gosa. Sagnhafi tek-
ur nú ás og kóng í spaða og
trompar þriðja spaðann í borði,
én Vestur, sem aðeins á tvo
spaða, kastar hjarta í. Nú er tig-
ulkóngur tekinn og Norður er
inni. Lágu hjarta er nú spilað
úr borði og Austur drepur með
ás. Nú lætur Austur út spaða-
drottningu. Ekki þýðir fyrir
Suður að trompa með lágu
trompi, því þá trompar Vestur
seinna á tromptíuna. Suður tek-
ur því þann kostinn að kasta
laufi, sem er gjafaslagur hvort
sem er, og Vestur kastar hjarta.
Nú lætur Austur út spaðagosa
og enn kastar Suður laufi og
Vestur sínu síðasta hjarta. Aust-
ur lætur nú út hjartagosa og
Suður kemst ekki hjá því að
gefa Vestur slag á tromp. Spilið
tapaðist því A—V fengu 2 slagi
á spaða, einn á hjarta, einn á
tigul og einn á lauf.
Suður getur auðveldlega unn-
ið spilið, ef hann strax í byrj-
un (þ.e. þegar hann hefur feng-
ið slaginn á tigulgosann) gerir
sér grein fyrir því að hann
kemst ekki inn heima þegar
hann hefur trompað spaða í
borði. í stað þess að byrja strax
á því að trompa spaða, þá á
hann í þriðja slag að láta út
hjarta úr borði, þannig vinnst
spilið alltaf sama er hvað A—V
gera.