Morgunblaðið - 04.03.1962, Blaðsíða 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 4. marz 1962
mtitfafrtfr
CTtgeíandi: H.f Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: A.ðalstræti 6.
Augiýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askríftargjald kr. 55.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
EF RUSSAR SEMJA
EKKI -
17’ ennedy Bandaríkjaforseti
hefur nú lýst því yfir,
að Bandaríkin telji sig til-
knúin að hefja tilraunir með
kjarnorkusprengingar í gufu'
hvolfinu seinni hluta apríl
mánaðar, ef Rússar hefðu
ekki fyrir þann tíma fengizt
til samninga um algjörtbann
við kjarnorkutilraunum.
Aðdragandi þessarar yfir-
lýsingar Bandaríkjaforseta
er öllum heimi í fersku
minni. Fyrir rúmum tveim
ur árum tókst samkomulag
um það milli stórveldanna að
fresta tilraunum með kjarn-
orkuvopn og reyna að ná
samkomulagi um algert bann
við slíkum tilraunum. I því
skyni var síðan kvödd sam-
an ráðstefna, sem sat á fund-
um í marga mánuði í Genf.
Þar gerðu fulltrúar lýðræðis-
þjóðanna ítrekaðar tilraunir
tíl þess að fá samkomulag
við Rússa um bann við kjarn
©rkutilraunum, og eftirlit
með því að slíku banni yrði
framfylgt. Niðurstaðan af
ðllum þessum samningavið-
ræðum varð sú, að Rússar
gengu út af ráðstefnunni á
sl. sumri og neituðu öllu sam
komulagi um bann við kjarn
orkutilraunum. Sl. haust hóf-
ust Sovétríkin svo handa um
stórfelldari kjarnorkuspreng-
ingar en nolckru sinni fyrr.
Þau spregndu hverja stór-
sprengjuna á fætur annari
yfir Norður-íshafi og létu
mótmæli og áskoranir Sam-
einuðu þjóðanna um að
hætta þessum sprengingum,
tóns og vind um eyrun þjóta.
★
Allur heimurinn stóð agn-
dofa gagnvart þessu fram-
ferði Rússa. Fyrst eyðilögðu
Sovétríkin Genfarráðstefn-
una, sem hafði það markmið
að ná samkomulagi um var-
anlegt bann við kjamorkutil-
raunum. Síðan hófust þau
handa um hrikalegar spreng-
ingar í gufuhvolfinu og
skelltu skollaeyrunum við
öllum aðvörunum vísinda-
manna, sem bentu á, hversu
geigvænleg áhrif þessar
sprengingar gætu haft á
framtíð mannkynsins.
Bandaríkjamenn hafa frá
upphafi verið fremstir á
sviði kjarnorkuvísinda. En
þeir hafa verið reiðubúnir til
þess að hætta tilraunummeð
kjarnorkuvopn, ef alþjóðlegt
samkomulag gæti tekizt um
það. Hins vegar hafa þeir
lýst því yfir, að þeir gætu
ekki til lengdar komizt hjá
kjarnorkusprengingum, ef
Rússar héldu uppteknum
hætti og efldu hernaðarað-
stöðu sína stórkostlega með
stöðugum tilraunum.
Kennedy forseti hefur nú
orðið að stíga það örlagaríka
skref, að lýsa því yfir að
Bandaríkin muni hefja kjarn
orkutilraunir að nýju í gufu-
hvolfinu, en þó því að-
eins að Rússar séu ófáanleg
ir til samkomulags um algert
bann við slíkum tilraunum.
Það er því á valdi Sovét-
ríkjanna einna, hvort nýtt
kapphlaup verður hafið um
kjarnorkusprengingar eða
samkomulag tekst um algert
bann við þeim. Bandaríkin
eru reiðubúin til þess að
semja um slíkt bann, ef Rúss
ar vilja eiga aðild að því.
Þung og geigvænleg á-
byrgð hvílir nú á leiðtogum
Sovétríkjanna. Það væri
mikil ógæfa ef nú hæfist
hrikalegt kjamorkukapp-
hlaup. Geislavirkni í and-
rúmsloftinu hlyti að aukast
að miklum mun óg öll við-
leitni til samkomulags um
alþjóðlega afvopnun að tor-
veldast.
ÓDÝRARI
INNHEIMTA
Oíkisstjórnin hefur lagt
fram á Alþingi frumvarp,
þar sem fjármálaráðherra er
heimilað fyrir hönd ríkis-
sjóðs, ásamt forráðamönnum
sveitarfélaga og opinberra
stofnana að semja sín ámilli
um að innheimt skuli í einu
lagi ýmiss opinber gjöld, er
greiða ber þessum aðilum.
Ennfremur að fela megi inn-
heimtuna ýmist innheimtu-
mönnum ríkissjóðs, sveitar-
s.jóða eða sérstakii ixm-
heimtustofnun.
Gunnar Thoroddsen, fjár-
málaráðherra, gat þess m.a.
við 1. umræðu um málþetta,
að áætlað væri að með því
að sameina innheimtu á þing
gjöldum, sköttum og fast-
eignagjöldum til Reykjavík-
urbæjar og gjöldum til
Sjúkrasamlags Reykjavíkur,
myndu sparast um 6 millj.
kr. á ári.
Með frumvarpi þessu er
víssulega stefnt í rétta átt.
Á undanförnum árum hefur
ríkisbáknið og stofnanir þess
stöðugt verið að þenjast út.
Þjóðin hefur krafizt meiri
og betri þjónustu og það hef-
ur haft í för með sér aukinn
rekstrarkostnað og meiri út-
gjöld sem almenningur hefur
UTAN UR HEIMI
Rdstusamt tímabil
eftir William Millinship
París, 14. febrúar
FRAKKLAND á í vændum
róstusamt tímabil, sem mun
gera árið 1962 eitt af miíkil-
vægustu árunum í sögu þess.
Landið nálgast nú tind langr-
ar baráttu við að binda endi
á nýlenduveldi sitt, og allt er
í óvissu um afleiðingarnar,
bæði í lengd og í bráð. Þeir
kraftar, sem ákvarða gang mál
anna næstu mánuði og ár, eru
þegar að störfum, hverjir inn-
an um aðra. Hinir þrír kafl-
ar: Vopnahlé Frakka og Alsír-
búa, sem mun binda endi á 16
ára nýlendustyrjöld, hröð og
sennilega ofsafengin viðbrögð
í Alsír, og langvarandi póli-
tískt bergmál í Frakklandi,
eru elcki nærri því eins Ijósir
nú eins og þeir munu sýnast
síðar í sögubókunum.
Þrátt fyrir bjartsýni í Frakk
landi og jafnvel ennþá meiri
bjartsýni meðal alsírsku þjóð-
ernissinnanna í Túnis, er enn
ekki fullvíst að skrifað verði
undir friðarsamning. Næstum
öll alsírska útlagastjórnin er
í Svisslandi Og á þar viðræð-
ur við þrjá franska ráðherra,
í síðasta þætti leyniviðræðna
til að binda endi á 7 ára stríð.
En þessar viðræður háttsettra
manna eiga ekki að enda í
formlegum undirskrifuðum
samniugi, heldur ganga frá
ýmsum alvarlegum og áber-
andi deilumálum. Hin mikil-
vægustu þeirra snerta hið við
kvæma millibilsástand frá
vopnahlésyfirlýsingu, unz lýst
verður yfir sjálfstæði Alsír.
Enginn býst við, að ofbeldis-
mannaherinn OAS standi hjá
aðgerðarlaus, meðan hinir
tveir yfirlýstu övinir hans,
franska stjórnin Og útlaga-
stjórnin, leggja grundvöll að
að nota sér andkommúnisma
hanr.
Jafnvel þótt háttsettir,
franskir embættismenn játi,
að engin hætta stafi af franska
kommúnistaflokknum í bráð
í Frakklandi, hefur stjórnin
beitt hii'.um hörðustu aðgerð-
um gegn vinstri sinnuðum hóp
göngum til að sanna hernum
andkommúnisma sinn, og
halda meirihluta frönsku þjóð
Við dyr Frakklands . .
að sjálfsögðu orðið að borga.
En það er vissulega kom-
inn tími til þess að þessi
litla þjóð geri sér þess glögga
greín, að hún getur ekki
endalaust haldið áfram að
hækka yfirbyggingu síns ör-
smáa þjóðfélags. Við verðum
að drepa við fótum ogfreista
sess að reka þjóðfélag okkar
og stofnanir þess með eins
hagkvæmum og ódýrum
hætti og frekast er kostur.
________________' r
ÞRJATIU FOÐ-
URLAUS BÖRN
k tæpum mánuði hafa nær
30 íslenzk börn orðið föð-
urlaus. Þau misstu feður sína
sjóinn. íslenzk fiskiskip
hafa farizt og önnur orðið
fyrir áföllum í stormum og
stórsjóum.
Mikill og sár harmur er
kveðinn að ástvinum hinna
horfnu sjómanna. Missir
seirra er mikill og óbætan-
legur. En það er hægt að
hjálpa þessu harmi lostna
fólki. Þess vegna hefur verið
hafizt handa um fjársöfnun
vegna sjóslysanna.
íslendingar hafa oft sýnt
að þeir eru örlátir og hjálp-
samir, þegar ógæfu ber að
höndum nágranna þeirra.
Svo mun enn reynast. Þess
vegna mun fjársöfnuninni
vegna sjóslysanna verða vel
til liðs. Ýmsar stofnanir og
dagblöðin í Reykjavík taka á
móti framlögum til hennar.
sjálfstæðu Alsír, þar sem
evrópsku landnemarnir yrðu
að sleppa forréttindum sínum
og verða þjóðernisminnihluti
eða flýja til Frakklands. OAS
mun án efa halda áfram að
herða á ofbeldisherferð sinni,
jafnvel þó hún geri ekki ó-
dulda tilraun til að taika völd-
in.
Markmið hennar er að vinna
stuðning franska hersins, sem
er sem stendur á báðum áttum
um, hvort hann á að gera upp-
reisn vegna tilhugsunarinnar
um að halda frá Alsír, eftir að
hafa „unnið“ 7 ára styrjöld,
og hræðslunnar við að tortím-
ast í borgarastyrjöld. Ein al-
varlegasta hættan er að OAS
menn reyni að nota sér fögn-
uð Serkja Og örvæntingu land
nemanna við tilkynningu til
að koma af stað kynþáttaóeirð
um. Jafnvel hinir óbreyttu
frönsku hermenn, sem margir
frjálslyndir Frakkar byggja
von sína á, væru ekki líkleg-
ir til að gera uppreisn gegn
uppreisnarherforingjum, sem
stjórnuðu þeim í vörn Evrópu-
manna, sem væru í hættu
vegna serkneskra óeirða-
seggja. Ef franskar hersveitir
skytu enn einu sinni á serk-
neskar hópgöngur, meðan á
vopnahléstímabilinu stæði,
yrði nánast ógerningur fyrir
foringja þjóðernissinna að
halda vopnahléssamning.
Að mt-ira en fimmtíu plast
sprengjur skyldu vera sprengd
ar í sei-knesku hverfunum í
Oran á einum morgni í þessari
viku, var válegt tákn þess,
að OAS muni einskis svífast.
Það er vert að hafa í huga,
að vegna kynþáttaaðskilnaðar
ins í Oran hefði þessi sprengju
árás verið ómöguleg án vitorðs
þeirra, sem eiga að halda uppi
lögum og reglum.
OAS notar sér þjóðernistil-
finningar franska hersins og
trú hans á franskt Alsír, en
í Frakklandi sjálfu reynir hún
arinnar hlutlausum hvað það
snertir. Bæði áætlun hennar
og aðgerðir hafa brugðizt.
Margir særðust, þegar lög-
reglan réðst að nauðsynja-
lausu á friðsama hópgöngu
gegn OAS hér í desember. Ef
til vill verður aldrei upplýst,
hverjir beri ábyrgð á ofbeld-
inu við hópgöngurnar 8. febr.,
sem var jafnvel enn meira,
þegar átta létu lífið. Engu að
síður er Ijóst, að viturlegri
notkun öryggissveitanna hefði
forðað þessum dauðsföllum,
sem vöktu almenna skelfingu.
Jafnvel franski sósíalista-
flokkurinn, sem sennilega er
andkommúnistískasta afl
landsins, vísaði á bug endur-
teknum tilraunum innanríkis-
ráðherrans M. Roger Fry til
að koma aliri sökinni á komm-
únista. Ráðherrann gæti ann-
að hvort hafa leyft að halda
hópgönguna hindrunarlaust,
eða komizt að samningum við
stjórnendur hennar til að
minnka áhættuna á götubar-
dögum. í stað þess neitaði lög-
reglustjórinn M. Maurice Pap-
on að ræða um málamiðlun
við foringja verkalýðssam-
bandsins, sem um var að ræða,
og sendi lögreglusveitir sínar
til orrustu, vopnaðar löngum
kylfum, tilbúnum til notkun-
ar.
Það var athyglisvert, að
Samband óeirða-lögreglunnar
(CRS>, sem venjulega er
kennt um svona lagað ofbeldi,
skyldi gefa út yfirlýsingu og
neita að meðlimir þess hefðu
átt þátt í atburðunum og af-
neitað „hinni þungu ábyrgð“,
sem ekki væri þeirra.
Þegar stjórnin bannaði hóp-
göngurnar, fylgdi hún fyrir-
mælum Charles de Gaulle,
forseta, sem í síðustu útvarps-
ræðu sinni notaði óheppilega
samlíkingu, og sfcoraði á
„farþega“ frönsku þjóðarskút-
unnar að halda sig í klefum
Framhald á bls. 23