Morgunblaðið - 19.04.1962, Blaðsíða 13

Fimm1tic[a£ur T9. april 1962
MORCrNfíl AÐIÐ
13
ífara
greiðslur sjóusfélaga skuli nið-
ur falla, þegar hann hafi greitt
iðgjöld til sjóðsins í 30 ár, en
áður var miðað við 35 ár.
F ramkvæmdaáætlun
til 5 ára
Undanfarna mánuði hafa hin
ir færustu erlendu og innlendu
sérfræðinga unnið að undirbún-
ingi framkvæmdaáætlunar fyr-
ir næstu 5 ár.
Efni áætlunarinnar má skipta
í þrennt:
A) Samið verður almennt
yfirlit um þjóðarfeúskapinn og
væntanlega þróun hans á
næstu 5 árum. — Á grundvelli
þessa yfirlits verður svo hægt að
ábveða, hve mikið megi í ráðast
án þess að bera getu þjóðarinn-
ar ofurliði.
B) Reynt verður að semja
rækilegar og heilsteyptar áætl-
anir um opinberar framkvæmd
ir á þessu tímabili ,svo að þær
megi verða sem mestar og hag-
kvæmastar. Má hér t.d. nefna
áætlanir um raforkuframkvæmd
ir, vegagerð, hafnarmannvirki,
skólabyggingar, heilsuhæli o.fl.
C) Áætlanir verða gerðar
alúminíumvinnslu. Leikur eng-
inn vafi á, að slík verksmiðja
mundi verulega draga úr því ör
yggisleysi, sem hér hefur lengst
um ríikt í atvinnumálum vegna
hins fábreytta atvinnulífs lands
ins. Hafa einkurn tvö fyrirtæki,
annað svissneskt, hitt franskt,
leitað eftir upplýsingum um að-
stöðu til vinnslu alúminíum hér
á landi. Hafa fulltrúar þeirra
komið hingað til lands og rætt
við iðnaðar og raforkumálaráð-
herra og nokkra sérfræðinga.
Enn verður ekki sagt með neinni
vissu, hver árangur verður af
biðræðunum við þessa tvo að-
ila, en bæði fyrirtækin og full-
trúar ríkisstjórnarinnar hafa
lýst hug sínum til þess að kanna
til hlítar, bvort samkomulags-
grundvöllur er fyrir hendi. Jafn
framt hefur ríkisstjórnin látið
vinna að söfnun gagna um ýmis
atriði, er máli skipta.
Ef svo færi, að samkomulag
tækist milli hinna erlendu aðila
og íslenzíkra stjórnarvalda er
ráðgert, að fyrirtækin reisi og
eigi a.m.k. að mestu umrædda
verksmiðju eða verksmiðjur, en
skuld'bindi sig til að kaupa af
íslenzka ríkinu ákveðið lágmark
málastjórnarinnar og Rannsókn-
arráðs ríkisins. Enda þótt veiga-
mikil atriði séu enn ekki full
rannsökuð, benda þær rannsókn
ir, sem þegar hafa farið fram,
þó ótvírætt til, að arðvænlegt
muni vera að vinna þarna kísil
í úrvalsflokki.
Almannavarnir
í flestum löndum heims hafa
á undanförnum árum verið gerð
ar sérstakar ráðstafanir til
björgunar mannslífa, ef svo
tækist til, að kjarnorkustyrjöld
brytist út. Ríkisstjórn íslands
flutti á þinginu frumvarp til
laga um almannavamir í þessu
skyni, en frumvarpið fékkst
ekki útrætt, þar sem þingmenn
bommúnista hófu mikið málþóf,
þegar málið kom fyrir þingið og
hótuðu að koma með því í veg
fyrir, að þingið lyki störfum á
eðlilegum tíma. Flutti dóms-
málaráðherra þá tillögu .um, að
málið yrði tekið af dagskré, en
jafnframt lýsti þingið yfir þeim
vilja sínum, að ríkisstjórnin
hæfi nú þegar undirbúning al-
mannavarna í samræmi við
meginreglur frumvarpsins og að
ríkisstjórnin gripi til setningar
bráðabirgðalaga um þetta efni,
ef brýna nauðsyn bæri til.
Verður frumvarp ríkisstjórn-
arinnar lagt fyrir næsta þing,
strax og það kemur saman.' En
samkvæmt frumvarpinu er það
hlutverk almannavarna að
4. Tap fyrirtækja má nú
færa milli 5 ára.
5. Gjafir til menningar-
mála, líknarstarfsemi og
kirkjufélaga eru frádráttar-
hæfar.
6. Námsskuldir verði frá-
dráttarhæfar við skattafram-
tal.
7. Húsgögn og persónuleg-
ir munir eru nú ekki lengur
taldir til skattskyldra eigna.
8. Þá eru gerðar viðtækar
breytingar á stjóm skatta-
málefna. Undirskattanefndir,
sem vom 219 á öllu landinu,
og yfirskattanefndir, sem
voru 24 að tölu, verða lagð-
ar niður en landinu nú skipt
í 8 skattumdæmi. Verður 1
skattstjóri í hverju umdæm-
anna, sem fer með skattálagn
ingu. Með þessu vinnst eink-
um tvennt: í fyrsta lagi
nokkur lækkun útgjalda og
meira samræmi um skatt-
álagningu og í öðm lagi
betra eftirlit með frartitölum.
>á verður skipaður sérstakur
ríkisskattstjóri, sem verður
formaður rikisskattanefndar.
Loks má nefna það nýmæli,
að þess er nú krafizt, að úr-
skurður ríkisskattanefndar
skuli vera rökstuddir.
Hin nýju skattalög beinast að
þvi að reyna að búa atvinnu-
rekstrinum í landinu þau skil-
yrði, að hann geti dafnað og
blómgazt.
Um það verður ekki deilt, að
Jstæðisflokkslns í þlnghússgarðinum. Talið frá vinstrl: Sigurður Ó. Ólafsson, Pétur Sigurðsson, Alfreð Gíslason, Ingólfur Jónsson, Auð-
son, Ragnhildur Helgadóttir, Kjartan J. Jóhannsson, Ólafur Thors, Bjarni Benedi ktsson, Magnús Jónsson, Gunnar Thoroddsen, Ólafur
m Ámason, Birgir Kjaran, Jóhann Hafstein, Gísli Jónsson, Matthías Á. Mathiesen, Guðjón Jósefsson, Jón Kjartansson, Bjartmar Guð-
Á myndina vantar Jónas Pétursson.
um þróun atvinnuveganna, en
þar sem einstaklingar og félög
ráða þar mestu um framkvæmd
ir, getur sú áætlun ekiki orðið
annað en almennur rammi, er
mundi hafa þá meginþýðingu
að skapa grundvöll fyrir stefnu
rikisstjórnarinnar og opinberra
aðila varðandi þróun atvinnu-
veganna.
f ræðu þeirri, sem Bjarni Bene
diktsson, formaður Sjálfstæðis-
flokksins, flutti á landsfundi
flokksins s.l. haust, komst hann
srvo að orði, að markmið fram-
kvæmdaáætlunarinnar væri síð
ur en svo að skipuleggja allt og
alla eða hneppa menn í fjötra
áætlunarbúskapar. Samkvæmt
frásögn hans er tilgangur áætl-
unarinnar einkum tvíþættur:
1) Að boma fastri skipan á
framkvæmdir ríkisins og ann-
arra opinberra aðila og marka
stefnu ríkisins í atvirmumálum.
2) Að sýna einstakiingum og
samtökum landsmanna hverju
þjóðin getur áorkað, ef hún
sameinar krafta sína til skipu-
legrar, en frjálsrar uppbygging
ar á efnahagskerfi landsins.
Verður reist hér
alúminíumverksniiðja?
Eins og kunnugt er af frétt-
um, hefur komið fram áhugi á
þvf af hálfu erlendra fyrirtækja
að reisa hér verksmiðju til
raforku um tiltekinn árafjölda
fyrir umsamið verð. Áætlaður
kostnaður við verksmiðju af
þeirri stærð, sem líklegast þyk-
ir, að hér yrði reist, er 1300
millj. kr., en virkjunarkostnaður
við Búrfell ásamt nauðsynleg-
um háspennulínum yrði um 1200
millj. kr.
Þeir staðir, sem athugaðir
hafa verið fyrir verksmiðjur
eru Húsavik, Eyjafjörður nálægt
Dagverðareyri, Geldinganes við
Reykjavik, svæðið sunnan Hafn-
arfjarðar og Þorlákshöfn. Virkj-
unarstaðir, sem sérstaklega hafa
verið til athugunar, eru tveir, í
Þjórsá við Búrfell og Dettifoss
í Jökulsá á Fjöllum.
Kísilgúrverksmiðja
við Mývatn
Margt bendir nú til þess, að
ráðizt verði í að reisa kísilgúr-
verksmiðju við Mývatn. Var á
þinginu samþykkt þingsályktun
artillaga, þar sem skorað var á
ríkisstjórnina að láta nú þegar
gera nauðsynlegar ráðstafanir
til þess að fá úr því skorið, hvort
e'kki sé arðvænlegt að koma upp
verksmiðju til vinnslu kísil-
gúrs úr Mývatni, og kanna þá
jafnframt, hverjar leiðir séu
heppilegastar til þess að tryggja
fjárhagsgrundvöll þeirrar verk-
smiðju. — Hefur um nokkurt
skeið verið unnið að þessum
rannsóknum á vegum raforku-
skipuleggja og framkvæma ráð-
stafanir, sem miða að því að
lcoma í veg fyrir, eftir því sem
uhnt er, að almenningur verði
fyrir líkams- eða eignatjóni af
völdum hernaðaraðgerða og
veita líkn og aðstoð vegna
tjóns, sem orðið hefur.
Ný skattalög stuðla að
uppbyggingu atvinnu-
veganna
Með hinum nýju lögum um
tekju- og eignaskatt voru at-
vinnuvegum landsmanna skapað
ir möguleikar til þess í framtíð-
inni að koma rekstri sínum á
heilbrigðan fjárhagslegan grund
völl. Skattalagabreytingarnar,
sem gerðar voru á þessu þingi,
voru í beinu framhaldi af þeim
umbótum, er gerðar voru á síð-
asta þingi, að því er varðaði
skatta á einstaklinga. Voru þau
ákvæði nú tekin upp í hina
nýju heildarlöggjöf, en jafn-
framt voru sett nokkur ný á-
kvæði til hagsbóta fyrir ein-
staklinga. Helztu nýmæli lag-
anna eru þessi:
1. Tekjuskattur félaga
lækkar úr 25% í 20%.
2. Heimilt er nú að endur
meta fyrri eignir og hefja af-
skriftir af réttu verðmæti.
3. Greiða má 10% arð
skattfrjálst af hlutafé eða
stofnfé í stað 8% áður.
velmegun almennings byggist á
blómlegu atvinnuilífi. Umbætur
í Skattamálum atvinnulífsins eru
hagsmunamál og kjarabót fyrir
allan almenning. Hóflegir skatt
ar atvinnulífsins eru þvi hags-
munamál fólksins.
Umbætur í útsvarsmálum
Með hinum nýju lögum um
tekjustofna sveitarfélaga hafa
verið framkvæmdar miklar um-
bætur í útsvarsmálum og stigið
stórt spor í þá átt að gera út-
svarslögin réttlátari en verið
hefur til þessa. Helztu nýmæli
frumvarpsins eru þessi:
1. Veltúútsvör eru afnum-
in, en þau námu 85 millj. kr.
á sl. ári.
2. Ríkisfyrirtækjum og
olíufyrirtækjum er gert að
greiða landsútsvör, sem
renna skulu í jöfnunarsjóð
sveitarfélaga.,.
3. Sveitarfélögunum er
veitt heimild tii að inn-
heimta aðstöðugjald af' at-
vinnurekendum og öðrum
þeim, er reka sjálfstæða at-
vinnu á hverjum stað.
4. Fasteignaskattur, sem
heimilt hefur verið að leggja
á undanfarin ár, er gerður
að föstum skatti, aem alls
staðar mun vera hlutfalls-
lega jafnhár og tíðkazt hefur
í Reykjavík.
5. Skerðing á framlagi
Jöfnunarsjóðs minnkar þann-
ig að hún miðast við 60% af
samanlögðum fasteignaskött-
um, aðstöðugjöldum og út-
svörum í stað 50% af útsvör-
um. Ennfremur er gert ráð
fyrir, að ráðherra fái heim-
ild til að halda eftir 1% af
tekjum sjóðsins unz hann
nemur allt að 5 millj. kr.,
svo að hann verði jafnan fær
um að annast að fullu hlut-
verk sitt, sem honum er
ætlað lögum samkvæmt.
6. Einn útsvarsstigi er nú
tekinn upp fyrir allt landið
í stað þriggja, sem í giildi
hafa verið undanfarin ár;
heimild er veitt til frávika á
einstökum stöðum og heim-
ilaður meiri frádráttur vegna
fjölskyldu en nú er.
Eigið húsnæSi
Á þinginu voru samþykkt tvð
stjórnarfrumvörp, sem miða að
mjög auknum opinberum stuðn-
ingi við íbúðabyggingar í land
inu.
í lögum um húsnæðismála-
stofmm er "húsnæðismálastjórn
heimilað að hækka lán sín úr
kr. 100 þúsund í kr. 150 þúsund.
Jafnframt er Landsbanka ís-
lands heimilað að gefa út
bankavaxtabréf að upphæð 150
millj. kr. í stað 100 millj. kr.
áður. Þá er það og nýmæli í
þessari löggjöf, að rfkissjóður
er skyldaður til að leggja fram
jafnháa fjárhæð til útrýming-
ar heilsuspillandi húsnæði og
sveitarfélögin.
Með hinum lögunum er stefnt
að stórfelldri eflingu Bygging-
arsjóðs verkamanna. Er þar
mælt svo fvrir, að lágmarks-
framlag sveitarfélaga til sjóðs-
ins hækki úr 24 kr. á fbúa í 40
kr., og hámarksframlag úr 36
kr. í 60 kr. á íbúa. Leggur rík-
issjóður síðan fram jafnháa upp
hæð og sveitarfélögin. Er reikn-
að með, að árstekjur sjóðsins af
þessum framlögum verði a.m.k.
10,4 millj. kr. og geti komizt upp
í allt að 15,6 millj. kr. Heimil-
að er, eins og áður, að lánsupp
hæð verði allt að 90% af kostn-
aðarverði íbúðar, en þó ekki yf-
ir 300 þús. kr.
Það mark, sem keppa ber að
í þessum málum, er, að hver
fjölskylda geti búið í sínu eigin
húsnæði. Með hinum aukna
stuðningi opinberra aðila við
ibúðabyggingar nú er vissulega
stigið stórt spor í þá átt.
Kiarabætur me5
stvttingu vinnutíma
Alþingi kaus í vetur 5 manna
nefnd ,sem samkvæmt ályktun
þingsins skyldi rannsaka, á
hvern hátt verði með mestum
árangri unnið að því að fcoma á
8 stunda vinnudegi meðal verka
fóiks. Skal nefndin framfcvæma
athugun á lengd vinnutíma
verkafól'ks, eins og hann er nú,
og á'hrif hans á heilsufar, vinnu-
þrek og afköst, svo og hag at-
vinnurekstrar. Á grundvelli
þessara athugana skal hún svo
gera tillögúr um lögfestingu 8
stunda vinnudags sem hámarks
vinnutíma í þeim atvinnugreiti
um. sem fært þykir, og endur-
skoða gildandi lagaákvæði um
almennan lágmarkshvíldartíma
verkafólks. Þá skal nefndin
einnig gera tillögur um ráðstaf-
anir til breytinga á vinnutil'hög-
un og rekstrarfyrirkomulagi at-
vinnufyrirtækja, er geti bæði
stuðlað að styttingu vinnudags
verkafólfcs án skerðingar heild-
arlauna og aufcinni hagkvæmni
í atvinnurekstri og æskilegar
væru sem samningsgrundvöllur
milli stéttarfélaga verkafólks og
samtaka atvinnurekenda.
Samþybkt þessarar ályktun-
ar var vissulega spor í rétta átt.
Það er nú almennt viðurkennt,
að lenging vinnutíma sé síður
en svo árangursríkasta leiðin til
aufcinr.a afkasta. f því efni hef-
ur t.d. aukin ákvæðisvinna og
bætt vinnutilhögun miklu meiri
Frh. á bls. 15.