Morgunblaðið - 06.07.1962, Blaðsíða 13

Föstudagur 6. júlí 1962
MORGVNBLAÐIÐ
13
Miklar endurbætur
síldarverksmiðiunnar
í Neskaupstað
Fyrsta síldin berst þangað
H Neskaupstað, 1. júM.
TJNDANFARIÐ hefruir verið hér
mikið urn að vera, hjá síldar-
saltendum og Síld.arvinnislunni
Ihf, til undkibúnings síldarmót-
töku. í sumar verða hér fjögur
eíldarplön, en í fyrra voru aðeins
tvö, Sæsilfur hf., sem er
elzta sildarsöltunarfyrirtækið, og
Drífa hf., sem tók til starfa í
fyrrasumar. Þeir, sem bætast við
í sumar, eru Máni hf. og Sam-
vinnufélag útgerðarmanna starf-
raekiir söltunarstöð 1 félagi við
aðkomumenn.
Bryggjan út af hafnarplaninu
hefur verið stæfckuð og saltar
Drífa þar, og hefur gðstöðu á
planinu. Verið er að gera all-
mikla uppfyllinigu vestan við
bæjarlbryggjuna og fær Sæsilfur
það til afnota.
Máni hf. byggir mifclá upp-
fyllingu inn á Strönd, Fram af
k Hér sér á löndunarstokkinn, þar sem færiböndin flytja
síidina í þrærnar.
Vélskipið Gullfaxi undir löndunarkrananum í Neskaupstað t
með fyrstu sildina er berst hinni endurbyggðn verksmiðju. ^
Shell portinu, og verður Shell
hryggjan notuð til löndunar. í
nýbygigðu húsi þar hjá verður
aðstaða handa starfsfólki, mötu-
neyti og svefnskáli. Söltunarstöð
er sivo inn við fiskvinnslu-
stöðina og þar er einnig verið að
gera uppfyllingu. Saltað verður
á bryiggju hafnarsjóðs, sem er
þar út af. Þessi tvö nýju sötunar-
plön verða senniiega tilbúin til
móttöku upp úr miðjum þessum
mánuði.
Unnið hefur verið að miklum
endurbótum á . útbúnaði Síldar-
vinnslunnar 'hf, og eru þessar
helztar:
Byggð var bryggja fram af
verksmiðjunni og sett þar tvö
löndunartæki. Áður var aðeins
eitt tæki og var það staðsett á
bryggju hafnarsjóðs fram af fisk
vinnslustöðinni. Smíðaðir voru
tveir sildargeymar, sem tafca
samtals sextán þúsund mál, en
fyrir var 10 þúsund mála þróar-
gejnmsla. Þá vair og smáðaður 11
hundruð tonna lýsisgeyimir, en
fyrir er 1000 tonna geymir. Bf
svo ber undir, er einnig hægt
að geyma lýsi í síldargeymi.
Vélsmiðjan Oddi á Akureyiri
framkvæmir þessa tankasmíði,
og hefur verkinu miðað vel
áfram.
Á hverju ári hafa verið gerðar
NESKAUPSTAÐ 30 júní. —
f nótt kom m/'b Þráinn NK 70
hingað, en hann hefur verið í
þurrafúaviðgerð á Akureyri frá
því í fyrra haust, og fer strax á
síldveiðar.
Þráinn var sænskur blöðru-
bátur, en var svo til allur end-
urbyggður, og er nú ekki þekkj-
anlegur fyrir sama bát. Miá heita
end'urbætur á verksmiðjunnl, og
er nú vonast til, að hún geiU
skildfe 4500 mála afköstum á sól-
arhring.
Framhald á bls. 14
að allt sé nýtt, nema brúin.
Báturinn var jafnframt steekk-
aður mikið og er nú um 90 tonn,
en var áður liðlega 60 tonn. Hér
er því kominn nýr Þráinn,
fallegasta sfcip.
Skipstjóri á mb. Þráni er Jón
Ölversson.
Eigandi er ölver Guðmunds-
son, Neskaupstað.
Séra Bjarni Sigurðsson á Mosfelli ritar Vettvanginn í dag. — Um kirkju-
löggjöf frá tímum einveldis og örbjargar. — Skálholt hefur verið endur-
reist. — En það vantar húsbónda á staðinn. — Greinina nefnir höf-
undur. — „Skálholt er of stórt fyrir smáa hugsun“
BKKl ÞARF lengl að renna aug-
um yfir gildandi kirkjulög til að
ganga úr skugga tim, að þar er
gróðurinn ærið sinuborinn, svo
að enginn bálkur íslenzkra laga
kemst þar til jafns. Stafar þetta
fyrst og fremst af því, að ekki
hefir verið hirt um að setja ný
'lagaákvæði eftir því, sem gömul
| úreltust. Er nú enda svo komið,
j að mikill fjöldi þeirra er mark
! leysa ein, sem engum dettur í hug
að fylgja, hvort sem framkvæmd-
in horfir við kennimönnum eða
Stjórnvöldum. Gefur auga leið,
hve sú löggjöf hlýtur að vera
ófullnægjandi, þar sem eiginn
geðþótti verður eini leiðarsteinn-
jnn í mörgum efnum. Engin stofn
un önnur býr við löggjöf, sem að
stofni til er frá tímum einveldis
og örbjargar.
í Jafnvel ein nýjustu lagaákvæð
in, um skipan prestakalla, eru
ekki annað en ný bót á gömlu
fati, þar sem grundvallað er á
allt annarri öld en við lifum á.
Kemur m.a. í ljós, að íbúafjöldi
prestakalla er svo mismunandi,
að furðu gegnir, þar sem í nokkr
um þeirra eru innan við hundrað
jnanns, en í hinum fjölmennustu
yfir tíu þúsundir. Þetta eitt gef
ur nokkra vísbendingu um, hve
vonlaust er, að góðir starfskraftar
kirkjunnai nýtist við núgildandi
löggjöf í kirkjumálum.
Margir ólu þá von í brjóstl, að
þátttaskil yrðu við tilkomu
kirkjuþings, sem stofnað var með
lögum frá 1957. En jafnvel þeirri
iöggjöf er mjög áfátt, svo að þing
inu verður varla legið á hálsi
fyrir, þó að þar hafi engin stór-
merki gjörzt enn. En hvað um
það, íslenzka kirkjulöggjöf verð-
ur að smíða upp frá grunni, þar
sem m.a. sé tekið tillit til, að við
erum uppi á 20. öld ofanverðri,
en ekki á miðöldum.
Biskupssetrið forna að Skál-
holti hefur löngum goldið þess-
arar fátæktar og sinnuleysis um
örlög sín. En fyrir um hálfum öðr
um áratug djarfaði þar fyrir degi,
er áhugamenn bundust samtök-
um um stofnun Skálholtsfélags-
ins undir forystu núverandi bisk-
ups. Árið 1947 haslaði hann mál-
inu völl á þessa leið í riti sínu
„Víðförla":
„Enginn íslendingur getur hugs
að út í sögu Skálholts næstliðin
150 ár án þess að hrylla við. Það
er aumleg saga um vesaling, sem
lætur plokka af sér spjarirnar
og afhýðast æru og sæmd, vegna
þess að hann hefir gefið frá sér
og veit naumast til sín meir.
Ákvæðum Gissurar biskups var
riftað af erlendu valdi, sem lengi
hafði að því unnið að fyrirkoma
andlegu og efnalegu sjálfstæði
kirkjunnar á íslandi. Um aldamót
in 1800 tókst því að hryggspenna
hinn íslenzka biskupsdóm —
hann skyldi aldrei geta orðið
brjóst fyrir íslenzkri menningu
og manndóm framar. Hér naut
og að fáheyrðra óhappa og óár
anar sem yfir ísland dundu, og
og íslenzkra yfirmanna, sem
höfðu nálega týnt niður þræði
íslenzkrar vitundar og lífsraka.
Hrakningur biskupanna frá stól-
uiium fornu, níðsla dómkirkn-
anna og förgun stólseignanna er
ein mesta uppgjöf þessarar þjóð
ar. Hefði vart nokkur kynslóð
landsins liðið slík hermdarverk
neraa píndur gaddlýður Móðu-
harðindanna og áttavillingar rati-
onalismans.
Vonum^ skemmra var dags að
bíða á íslandi svo mjög sem
syrti í skjáinn að kvöldi 18. ald
ar. En ekki hefur enn dagað yfir
Skálholti. Það hrakfall er óbætt.
Svo illa sem dönskum yfirvöld-
um fórst við Skálholt og inniend-
um kotungum hinna óhappasælu
aldamóta, þá hefur þjóðin ekki
betrað verk þeirra síðan.
Nú skyldi þess skammt að bíða,
að leiðrétting. fáist þessa máls.
Biskupsstóll í Skálholti aftur og
kirkjulegt menntasetur — þetta
eitt er stað og þjóð samboðið".
□
Og hér fór sem oftar, þegar
djarfmannlega er höfðað til ís-
lenzkrar þjóðarvitundar, að al-
menningur brást drengilega við
og vildi ekki láta skutinn eftir
liggja, þegar svo vel var róið í
fyrirrúmi. Var fyrr en varði haf-
izt handa um viðreisn staðarins
og þá ekki með neinum kotungs
brag. Níu alda afmæli biskups-
stóls þar var minnzt veglega 1956
og allt sýndist leika í iyndi. Al-
þingi og ríkisstjórn kappkostaði
að veita staðnum þann búnað,
að hann mætti rísa úr öskustó.
Frændur okkar um Norðurlönd
sendur dýrindis gjafir, og sólin
hló í heiði. Skálholt í Biskups-
tungum hefir nú verið endurreist
að húsum með smíði nýrrar og
reisulegrar dómkirkju, sem vænt
anlega vurður vígð að sumri. Þar
hefir risið virðulegur bóndabær,
þar sem búskapur er rekinn með
sóma. Land staðarins hefir verið
ræktað, gömul hús og hrörleg rif
in og nýr vegur lagður heim á
staðinn. Og margt fleira mætti
til nefna, sem gjört hefir verið
staðnum til viðreisnar. Almenn-
ingur í landinu og ríkisvald hafa
sameinazt um þessar framkvæmd
ir allar, enda ríkt mikill áhugi
á endurreisn Skálholtsstaðar úr
vansæmandi niðurníðslu. En það
vantar húsbónda á staðinn. Nú
bregður svo við, að enginn virð
ist vita, hvað eigi að gjöra við
Skálholt. Þetta er í senn rauna-
legt og furðulegt, þegar komið er
í þennan áfanga.
Alþingismönnum ýmsum hefir
runnið þetta til rifja. Þrívegis
hefir á seinustu árum komið fram
tillaga til þingsályktunar um, að
hafinn verði undirbúningur að
flutningi biskupsseturs að Skál-
holti. Árið 1958 urðu 14 þingmenn
úr öllum stjórnmálaflokkunum til
að flytja glíkt mál. Svipuð til-
laga var enn flutt á seinasta
þingi. En málið hefir dagað uppi.
Á undanförnum árum hefir
fjöldi kirkjulegra funda víðs veg-
ar um land gjört samþykktir, er
leggjast á sömu sveif.
Á almennum kirkjufundi, sem
háður var í Reykjavík í okt. sl.
var þetta mál á dagskrá. Sá hóp
ur áhugafólks, sem fundinn sótti,
tók hiklausa afstöðu. Flutningur
biskúpsseturs í Skálholti var ofar
lega á baugi á prestastefnu fyrir
3 árum, en ályktun engin sam-
þykkt um málið. Nú er þó svo
komið, að annað hvort er að
hrökkva eða stökkva. Við meg-
um ekki láta dragast lengur úr
hömlu að ráða við okkur, hvern
hlut við ætlum Skálholtsstað. Og
hér ber kiikjunni að taka foryst
una. Glæsilegar framkvæmdir
koma fyrir ekki, ef í þær vantar
sálina.
Á seinustu prestastefnu urðu
nokkrir prestar til að bera fram
tillögu um málið til þess eins og
taka undir þann hljómgrunn, sem
það virtist hafa fengið með þjóð-
inni. Var hún að efni til sú sama
og samþykkt var samhljóða á
kirkjufundinum sl. haust og þar
hneykslaði engan: „Prestastefna
íslands 1962 beinir þeirri áskorun
til ríkisstjórnar og alþingis, að
þjóðkirkjunni verði afhentur
Skálholtsstaður til eignar og um-
ráða og veiti biskup íslands
staðnum viðtöku fyrir kirkjunnar
hönd, og sé hann húsbóndi stað-
arins, enda telur prestastefnan
að stefna bera að því, að Skál-
holt verði biskupsstóll að nýju“.
— Þessari tillögu um forráð bis-
ups, þar -sem jafnframt væri
stefnt að endurreisn biskupsstóls
í Skálholti, var vísað frá.
0
í Skálholti hefir byggð haldizt
samfellt frá ofanverðri 10. öld.
Þar var fyrst reistur biskupsstóll
á íslandi og þar sátu 45 biskupar
í 750 ár. Og „þar er æðstur stað
ur og dýrligastur á íslandi" að
viti Páls biskups. Gissur ísleifs-
son lét reisa kirkju í Skálholti þrí
tuga að lengd og vígði hana Pétri
postula. Hann lagði kirkjunni til
mörg gæði, bæði í löndum og
lausafé „og kvað á síðan, að þar
skyldi ávallt biskupsstóll vera,
meðan ísland er byggt og kristná
má haldast". (Hungurvaka).