Morgunblaðið - 23.09.1962, Blaðsíða 3

Sunnu'dagut 23. sepí lð62
tí'ÓRCVnBLAÐIÐ
■Ma

■MaMftAMkMi

I
SRAELSRIKI114 AR
eftir David Ben-Gurion
1
I
ENGU þeirra landa, sem öðl-
uðust sjálfstæði eftir lok síð-
ari heimsstyjaldar — nema
ísrael — var „fagnað“ með
vopnaðri árás og innrás herja
á sjálfstæðisdegi sínum. Hin
nýja þjóð á bernskuskeiði bar
þrátt fyrir þetta engan kala
í brjósti til nágranna sinna,
arabísku ríkjanna fimm, og
eftir að innrásar herirnir
höfðu verið hraktir á brott og
átökin leidd til lykta, undir-
skrifaði fsrael í samræmi við
niðurstöðu öryggisráðsins
vopnahléssamninga við Liban
on, Jórdaníu, Egyptaland og
Sýrland. írak eitt neitaði að
skrifa undir. í upphafi allra
samninganna kemur fram sá
höfuðtilgangur þeirra, að
tryggja varanlegan frið í Pale
stínu.
Prettán ár eru liðin, síðan
samningaviðræðunum um
vopnahlé lauk, en engu að
síður neita arabaþjóðirnar,
sem undir samninginn rituðu
stöðugt að viðurkenna fyrsta
ákvæði hans. Þær draga enga
fjöður yfir, að takmank þeirra
sé. að ryðja ísrael úr vegi,
jafnframt því sem þau halda
áfram að lítilsvirða sáttmála
Sameinuðu þjóðanna, sem
skyldar aðildarríkin til að
ráða deilumálum sínum frið-
samlega til lykta.
Fyrir fáum vrkum lýsti
Nasser yfir því, að styrjöld
milli Egyptaiands og fsrael
væri óumflýjanleg. Utanríkis-
ráðherra Sýrlands sagði í þing
ræðu hinn 8. janúar: „Pale-
stína er höfuðvandamál Sýr-
lands. Þangað til Ísraelsríki
er úr sögunni, mun Sýrland
líta á sig sem fórnarlamb sárr
ar lítilsvirðingar." Æðsti mað
ur sýrlenaka hersins, Zahar-
a-Din, hershöfðingi, sem fyrir
mörgum vikum leysti upp sýr
lenzka þingið, lét svo um-
mselt hinn 13. janúar. að Arab-
ar yrðu að „þjarma að og rífa
niður ríki fsraels.*
Allt fram til þessa dags hef
ur fsrael verið umkringt ó-
vinum við öll landamæri sín
— í suðri, austri og norðri, og
orðið að leggja sig fram til
hins ýtrasta, til þess að
tryggja tilveru sína, frelsi og
sjálfstæði og einingu. En þetta
átak, sem eitt sér hefur kraf-
izt gífurlegrar vinnu og fjár-
muna hefur þó ekki megnað
að stöðva eitt andaratak upp-
byggingu landsins: Móttöku
þeirra, sem landflótta hafa
verið. útlægra gyðinga, rækt-
un hrjóstrugra og ófrjósamra
landssvæða, endurlífgun gam
allar menningarþjóðar, sem í
2000 ár var slitin frá rótum
sínum, sköpun nýs ríkis, sem
sameinar í sér hugsjónir hinna
gömlu spámanna og landvinn
inga nýtízku menningar.
Þegar forfeður okkar fyrir
3300 árum komu til þessa
lands, eftir að hafa yfirgefið
Egyptaland og eftir að hafa
gengið um eyðimörkina í 40
ár, virtist mjólk og hunang
drjúpa af hverju strái. En þeg-
ar ég kom hingað í fyrsta
skipti fyrir 56 árum, var
hvorki glas mjólkur né smjör
klínu að hafa í búðum land-
nema gyðinga. Nú framleiða
bændur okkar meiri mjólk en
þjóðin sjálf þarf til neyzlu og
hér skortir hvorki hunang né
döðlur né aðra sæta ávexti.
Ennþá ríkir þó vatnsskortur
Qg vöntun er á mörgum öðr-
um náttúrugæðum.
Á sjálfstæðisdaginn fyrir
14 árum bjuggu í landinu 650
þúsund gyðingar og nálægt
70 þúsund Arabar og Drúsar.
f sjálfstæðisyfirlýsingunni frá
14. maí 1948, þar serr^tefna
hins nýja ríkis var mórkuð,
segir m.a. svo:
„Ísraelsríki skal standa op-
in gyðinga-innflytjendum og
útlægum gyðingum, sem þang
að leita; það skal helga sig
uppbyggingu landsins til hags
bóta öllum þegnum þess; það
skal reist á grundvelli frelsis,
réttlætis og friðar með þeim
hætti, sem Spámenn ísraels
hafa sagt fyrir um. Það mun
tryggja þjóðfélagslegt og
stjórnmálalegt jafnrétti allra
þegna sinna, burtséð frá trú-
arbrögðum, kynþáttum og
kyni. Það ábyrgist trúfrelsi
og rétt öllum til handa til að
fylgja samvizku sinni, mál-
frelsi, menntunarfrelsi ag
frelsi á sviði menningar. Það
mun standa vörð um helga
staði allra trúarbragða. Það
mun í einu og öllu halda í
heiðri þær grundvallarreglur.
sem mannréttindaskrá Sam-
einuðu þjóðanna byggir á.
Sjálfstæðisyfirlýsingin hefur
einnig að geyma sérstakan
boðsikap til Arabanna í ísrael
og nágrannarikjunum:
„Þó að nú sé í algleymingi
öflug árás, sem við höfum
átt við að etja mánuðum sam
an, beinum við þeim boðskap
til Araba í ísrael, að þeir
haldi friðinn ag leggi fram
sinn skerf til uppbyggingar
ríkisins á grundvel'li fullkom-
ins jafnréttis borgaranna og
hlutfallslega sanngjörnum full
trúafjölda í öllum stofnunum
landsins, jafnt tímabundnum
sem varanlegum/
„öllum ríkjum umhverfis
okkur og þjóðum þeirra rétt-
um við hönd friðar og góðs
sambýlis og hvetjum til gagn
kvæmrar hjálpar og sam-
vinnu við hið sjálfstæða rlki
gyðinga, sem nú hefur verið
komið á fót í þeirra eigin
landi. Ísraelsríki er reiðubúið
til að inna sinn skerf af hönd-
uim til sameiginlegra átaka
fyrir framþróun landanna
fyrir botni Miðjarðarhafs."
Þessi síðastnefndi boðskap-
ur • var fluttur fyrir daufum
eyrum. Við botn Miðjarðar-
hafsins voru það aðeins tvö
ríki múhameðstrúar, hvorugt
arabiskt, sem gengu til sam-
starfs við ísrael, þ.e.a.s.
Tyrkland og íran. Hvatning-
um þeim, sem beint var til
Araba innan endimarka ísra-
elsríkis sjálfs, var að vísu vel
tekið En nágrannaríkin ara-
bísku saméinuð í Arababanda
laginu, hófu og héldu síðan
uppi viðskiptalegri einangrun
gagnvart ísrael og öllum er-
lendum fyrirtækjum, sem at-
vinnurekendur stunda í ísrael.
Eins og fram kemur í sjálf-
stæðisyfirlýsingunni, lítur hið
nýja ríki á það sem æðsta
takmark sitt, að veita mót-
töku flóttamönum gyðinga.
Jafnvel meðan allt var í báli
og brandi um landamœri rik-
isins þver og endilöng. stóðu
hlið þess galopin, fyrst og
fremst fyrir þeim gyðingum,
sem lifað höfðu af ofsóknir
nazista í Þýzkalandi og fyrir
flóttamenn frá arabalöndun-
um umhverfis. Á fyrstu 4 ár-
unum eftir að ríkið var sett
á stofn, frá 15. maí 1948 til
15. maí 1952, veitti það mót-
töku samtals 697.554 innflytj-
endum: 336.387 frá Evrópu
(að mestu leyti fólk, sem
verið hafði í þrælkunarbúð-
unum) 237.251 frá Asíu (aðal-
lega frá Yemen og írak),
81.422 frá Afríku (flestir frá
Marokkó, Túnis og Líbýu),
6209 frá Ameríku og 320 frá
Ástralíu. Þeir, sem þá eru ó-
taldir, um 20.000, komu frá ó-
kunnum stöðum. Það tók
Bandarí'ki Norður-Ameríku
tvo áratugi frá því að sjálf-
stæðisyfirlýsing þeirra var
gefin út að tvöfalda íbúafjölda
David Ben-Gurion
sinn; í ísrael gerðist það á
fjórum fyrstu árunum.
Ég efast um, að nokkurt
annað nýtt ríki hafi orðið að
horfast í augu við slífca erfið
leika sem á vegi Ísraelsríkis
urðu fyrstu árin. Pæstir inn-
flytjendanna áttu grænan
eyri, þeir höfðu fæstir fengið
að njóta menntunar og sér-
þekfcingu skorti þá. Margir
voru haldnir sjúkdómum, eink
um þeir sem komiu frá Asíu
og Afríku. Hvorki biðu þeirra
húsnæði né atvinna og engir
skólar voru til fyrir börn
þeirra. Um hríð var hinum
aðkomnu komið fyrir í þorp-
um, sem fyrir löngu höfðu
lagzt í eyði, og nokfcrum
hverfum bæjanna Jaffa, Ram-
la, Lod. Tiberias, Safrad,
Bait Se‘an og Askalon, en
strax á öðru ári (á árinu 1949
einu saman fluttust 239.424
manns til landsins) reyndist
ómögulegt að finna öllum
hæli og atvinnu.
Sérstök áherzla var lögð á
það, að fá sem allra flesta til
að setjast að til sveita, enda
þótt aðeins örfáir innflytjend-
anna ættu til bændafólks að
telja eða hefðu haft kynni
af slíkum störfum sjálfir.
Mikið erfiði hlauzt einnig af
því, þegar innflytjendur frá ó-
líkum heimishlutum lentu í
sama þorpi eða héraði; þeir
skildu ekki hvorir aðra. Sum-
ir töluðu rúmensku, aðrir ara-
bísku, nokkrir pólsku, enn
aðrir persnesku. Það var ekki
vandalaust að starfrækja sam
eiginlegt mötuneyti fyrir allt
þetta fólk, sem hvert um sig
hafði vanizt sínum sérstöku
réttum heima fyrir. U.þ.b. 10
af hundraði voru ófærir til
vinnu sakir elli, heilsuleysis
eða annarra ástæðna. Margir
voru blindir, hjartveikir,
fatlaðir eða bundnir í báða skó
af öðrum orsökum.
Á tveim árum frá 15. m.ai
1950 til 15. maí 1952 fluttust
304.457 manns til landsins, að-
allega frá Asíu og Afríku. Á
þessu tímabili fluttist þjóðar-
brot gyðinga í írak (Babylon)
eins og það lagði sig til ísra-
els. Voru það elztu samfélög
gyðinga í Diaspora. í frak
höfðu gyðingar verið búsettir
allt frá því að fyrsta musterið
var lagt í rúst 2500 árum áður.
í hópi þessara innflytjenda,
sem alls voru um 120.000 tals-
ins, voru talsvert margir vitrir
menn og vel gefnir, sem lögðu
þýðingarmikinn skerf af mörk
um, til þess að halda fólkinu
saman.
Tvöföldun þjóðarinnar, sem
átti sér stað á fyrstu 4 árun-
um. leiddi af sér alvarlegan
skort á matvælum, fatnaði og
öðrum nauðsynjavarningi, og
reyndist óhjákvæmilegt að
grípa til neyðarráðstafana,
sem einnig lentu á herðum
hinna reyndari manna í ríki
gyðinga. Á þessu skamma, en
erfiða tímabili fjölgaði aftur
á móti til muna þeim land-
svæðum, sem tekin voru undir
ræktun, og áveitusvæði tvö-
földuðust að víðáttu.
Áður en ríkið var stofnsett,
höfðu gyðingar á 7 áratugum
komið á fót í Palestínu nálægt
300 þorpum. Á næstu 4 árum
eftir stofnsetninguna uxu upp
340 ný þorp. Þau voru reist og
byggð gyðingum frá Yemen,
Marokko, Túnis, Egyptalandi,
Líbýu, Tyrklandi, Póllandi,
Rúmeníu, Búlgariu og Júgó-
slavíu ásamt ungum landnem-
um frá Englandi, Ameriku,
Suður-Afriku og Vestur-
Evrópu.
Jafnhliða því, sem landbún
aðurinn færði út kvíarnar.
var lyft grettistökum við efl-
ingu iðnaðar í landinu. Reist-
ar voru verksmiðjur til fram-
leiðslu á hjólbörðum, vatns-
leiðslum, tilbúnum áburði,
lyfjavörum, vefnaðarvörum,
trjá- og málmivarningi og svo
mætti lengi telja.
Til þess að flýta fyrir því,
að innflytjendurnir löguðust
hver að öðrum og einnig með
það fyrir augum að örva þá
til að læra hebresku svo fljótt
sem verða mátti, samþyfcfcti
þingið, Knesset, lög árið 1949,
sem tryggðu ókeypis skyldu-
nám allra drengja og stúlkna
á aldrinum 5 til 14 ára. Árið
1949 voru nemendur i skólum
landsins þegar orðnir 108.844,
þ.á.m. 6780 Arababörn. Árið
1962 var þessi tala komin upp
í 420.700, þar af 37.000 ara-
biskir nemendur.
Manntal 22. maí 1961 leiddi
í ljós, að íbúafjöldinn var þá
orðinn 2.170.280: 1.932.309
(þ.e. 87,07%) gyðingar og
237.773 (þ.e. 10,93%) Arabar
og Drúsar.
Á þeim 14 árum, sem ísra-
elsríki hefur verið við lýði,
hefur landið í raun réttri tek-
ið algjörum umskiptum. Allt
mýrlendi hefur verið þurrk-
að upp, tugmilljónir trjáa hafa
verið gróðursett. einkum svæð
in umhverfis Jerúsalem, uppi
til fjalla og á sléttlendinu
með fram ströndinni. Lands-
svæði þau, sem vatni er veitt
á, hafa fjórfaldast. Nýir ak-
vegir hafa verið byggðir milli
Tel Aviv og Haifa og frá
Bé‘erseba til Eilat. Olíuieiðsla
hefur verið lögð frá Eilat að
hreinsunarstöðvunum i Haifa.
Iðnaðurinn hefur þróazt. Æðri
menntastofnanir hafa verið
settar á fót og byggðar upp.
Hebreski háskólinn í Jerúsal-
em, Weizmann-stofnunin og
Rehovoth og Tæknistofnunin
í Haifa, nefnd Teohnion, mið-
stöðvar fyrir vísindarannsókn
ir í landinu, hafa allar náð
að standast alþjóðlegan mæli-
kvarða ag gera nú.
Stærð og íbúafjöldi landa er
ekki ætíð í réttu hlutfalli við
framlög þeirra á vísindasvið-
inu. Að minni hyggju standa
vísindi með meiri blóma í ísra-
el og eiga sér betri þróunar-
möguleika en í nokkru
landi Vestur-Evrópu, Svíþjóð
og England þó e.t.v. undan-
skilin. Og þetta er reyndin,
þrétt fyrir það, að íbúar lands
ins séu fáir umfram 2 millj.
og viðátta þess ekki meira en
meðalstórra sýslu í t.d. Nor-
egi. ísraelsmenn hafa nefni-
lega einbeitt öllum kröftum
sínum að því að auka miátt
þjóðarinnar í andlegum efn-
um. Stjórnmálaleiðtogar henn
ar bera ekki aðeins ábyrgð á
sínum herðum, heldur eru
þeir opnir fyrir öllurn nýjung
um, öllum möguleikum. ísrael
er land, þar sem andleg verð-
mæti eru haldin í mifclum
heiðri; og þar er fólkið reiðu- •
búið til að leggja á sig skatta,
sem líkjast hvað helzt eignar-
námi, til þess að geta bætt lífs
skilyrðin, eflt menntun og vís
indi. ísraelsþjóðin hagnýtir til
hins ýtrasta hvert einasta tæki
færi, sem henni býðst. Hún
lætur hvorki fyrirhöfn né fjár
muni hindra sig í því að senda
beztu dætur sinar og syni trl
þess að heyja sér fróðleik í
öðrum löndum, og hún hefur
lag á að hagnýta hann. þegar
til baka er komið.
Heilsustofnanir fsraels og sú
læknisaðstoð, sem innflytjend-
ur njóta, hefur leitt til þess,
að dánartala er hin lægsta í
heimi, lægri en nokkru
riki Evrópu eða Ameríku, þ.e.
5,8 pro mille. Meðal dánar-
aldur karla er 69,53 ár og
72,45 hjá feonum, þ.e. hærra en
í Bandaríkjunum, Englandi,
Frakfclandi, Þýzkalandi og
Ítaliu. Holland eitt og Norður
löndin koma rétt á undan.
Þegar Japan er undanskilið
í hinum enda álfunnar, stend-
ur ísrael framar öllum lönd-
um Asíu á sviði landbúnaðar,
og á sviði iðnaðar stendur það
ríkju Evrópu fyllilega á
sporði.
Það er öllum kunnugt,
að 60% af því landssvæði,
sem fsraelsríki tefcur yfir er
eyðimörk. Negev-eyðimörkin.
En það var þetta landssvæði,
sem var vagiga þjóðarinnar.
Þegar faðir ofekar allra, Abra-
ham, fékk skipunina um að
yfirgefa land sitt og fæðing-
arstað og hús föður síns, til
þess að takast á hendur ferð-
ina til Fyrirheitna landsins,
hélt hann til Negev, og það
var í Be'erseba, sem hann
settist fyrst að. Það gerði
hann tvennt, sem í Biblíunni
er sett fram, hvort gegn öðru
í hrifandi og hástemmdum
einfaldleika. í fyrstu Móse-
bók má lesa eftirfarandi: „Og
hann gróðursetti tamarisk-
runn í Be‘erseba og ákallaði
þar nafn Drottins, hins eiiífa
Guðs“ (1. Móseb. 21,33). Hinn
gamli höfundur gyðinga bjó
yfir þeirri speki og dirfsku,
sem með þurfti til þess að
sameina í eitt vers tvö verk,
svo ólík, sem þau voru en um
leið gífurlega mikilvæg. Son-
urinn fsak fylgdi fordæmi
föður síns í Be'erseba, en hann
gerði dálítið enn þýðingar-
meira en að gróðursetja tré:
hann gróf brunn. .,Og hann
reisti þar altari og ákallaði
nafn Drottins og setti þar tjald
sitt; og þrælar ísaks grófu
þar brunn.“ (1. Móeb. 26,25).
Eins og á dögum patríark-
anna er hin víðóttumikla
Negev-eyðimörk fyrst og
fremst gífurleg auðn. En engu
að síður hefur hún að geyma
Framhald á bls. 7.