Morgunblaðið - 06.11.1962, Qupperneq 12

12
MORGVNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 6. nðvember 196^
JMtffgwttMfoMb
Ctgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavlb.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Útbreiðslustjóri: Sverrir Þórðarson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 65.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 4.00 eintakið.
LAUSN SÍLDVEIÐI-
DEILUNNAR
l»egar samningaviðræður
*■ sjómanna og útvegs-
manna voru í sumar komnar
í algjöra sjálfheldu, var grip-
ið til þess ráðs að bjarga síld-
arvertíðinni með löggjöf tun
gerðardóm. Yfirleitt voru
menn sammála um, að ekki
væri annarra kosta völ en að
ríkisvaldið léti málið til sín
taka, því að annars var útlit
fyrir að svo kynni að fara að
engar síldveiðar yrðu stund-
aðar. Gerðardómurinn gilti
hins vegar aðeins á sumar-
síldveiðum og gerðu menn
sér fyrir fram grein fyrir
því, að sjómenn og útgerðar-
menn yrðu síðan að semja
um kjörin á haust- og vetrar-
vertíð.
Síldarvertíð norðanlands
varð sem kunnugt er ágæt og
hagur beggja aðila, sjómanna
og útvegsmanna, því betri en
oftast áður. Með hliðsjón af
þeirri staðreynd væntu menn
þess, að greiðlegar myndi
ganga en ella að ná samkomu
lagi vun kjörin á haust- og
vetrarvertíð. Það er vissulega
hægara fyrir útgerðarmenn
að sjá af nokkru hærri hlut
til skipshafnar, þegar vel ár-
ar, og það er líka hægara fyr-
ir sjómenn að sætta sig við
nokkru lægri hundraðshluta,
þegar tekjurnar eru samt
miklar.
Þrátt fyrir góðan hag
beggja aðila hefur samt svo
farið, að ógerlegt hefur
reynzt fram að þessu að ná
samkomulagi. Er það vissu-
lega hryggilegt og bendir til
þess að um óþarfa þver-
móðsku sé að ræða.
Viðreisnarstjórnin hefur
látið nokkrar alvarlegar
vinnudeilur til sín taka, en
hún hefur samt sýnt, að í
lengstu lög á að leitast við
að láta deiluaðila sjálfa mn
að leysa ágreining um kjörin.
Það er líka áreiðanlega af-
farasælast, bæði fyrir sjó-
menn og útgerðarmenn, að
þeir leysi sjálfir þau vanda-
mál, sem upp rísa, í stað þess
að treysta á forsjá ríkisvalds-
ins.
Sáttasemjarar hafa nú lagt
fram miðlunartillögu, sem
virðist þess eðlis að báðir að-
ilar ættu að geta fallizt á
slíka lausn, fremur en fram-
lengja vinnustöðvun um ó-
fyrirsj áanlegan tíma. Er
vonandi að bæði sjómenn og
útgerðarmenn samþykki til-
löguna og gegni þannig því
ábyrgðarmikla hlutverki, sem
þeim er ætlað í lýðræðisþjóð-
félagi úr því að samkomulag
hefur ekki náðst með beinum
samningum.
ALUMINIUMVER
TVTorðmenn hafa tekið á-
kvörðun um að stórauka
aluminium-framleiðslu í land
inu og hagnýta þannig þá
vatnsorku, sem þeir enn eiga
ónotaða. Er hugmyndin sú,
að Norðmenn eigi sjálfir
orkuverin, en erlendir aðilar
að mestu leyti aluminium-
verksmiðjurnar. — Hér er
um að ræða sömu leið og
undirbúið hefur verið að hér
yrði farin.
Skilyrði til aluminium-
vinnslu eru engu síður fyrir
hendi hér á landi en í Noregi.
Þess vegna ber að gera það,
sem unnt er, til þess að
tryggja að slíkur. iðnrekstur
rísi hér upp.
Að sjálfsögðu verður að
tryggja markaði fyrir fram-
leiðsluna, en einmitt það veld
ur miklu um það, að Norð-
menn hafa sótt um aðild að
Efnahagsbandalagi Evrópu.
Á sama hátt hljótum við ís-
lendingar fyrr en seinna að
leita eftir einhvers konar að-
ild að bandalaginu, því að ó-
líklegt er, að án hennar rísi
hér nokkurn tírna upp veru-
'leg stóriðja.
BÓKAÚTGÁFA
Tslendingar eiga ekki marg-
*■ ar merkár minjar eða
listaverk frá fyrri tíð nema
gömul handrit, sem eru mikl-
ir dýrgripir vegna þeirra
sagna, sem á þau eru skráðar.
En af gömlum kirkjum, högg-
mýndum, málverkum eða
öðrum listaverkum getum við
varla státað. Bókmenntirnar
hafa verið burðarásinn í
menningu íslendinga frá
fyrstu tíð. Þó þær hafi stað-
ið í misjafnlega miklum
blóma, hafa þær átt hug þjóð
arinnar allan og verið rækt-
aðar eftir því, sem efni og
ástæður hafa leyft.
Fyrir hver jól hefst kapp-
hlaupið um bókaútgáfuna.
Ekki er Morgunblaðinu kunn
ugt um, hvort meira verður
gefið út af bókum í ár en t. d.
í fyrra, en hitt virðist auð-
sætt, að gróska verði í bóka-
útgáfunni nú sem fyrr. Þó að
margt slæðíst kannski með
ómerkilegra bóka og sitt sýn-
ist hverjum um valið og út-
gáfurnar, er engin ástæða til
að amast við svonefndu bóka-
fióði. Það sýnir að íslending-
ar eru enn bókaþjóð, þeir
Vissi Krúsjeff, aö hann yrði að
fjarlægja eldflaugarnar?
— eftir IViark Frankland
Moskvu, 29. okt.
HIN eðlilega vestræna
skýring á endalokum Kúbu
deilunnar — að hún sé sig-
ur fyrir Kennedy og auð-
mýking Krúsjeffs — hljóm
ar ekki sennilega í eyrum
í Moskvu, minnsta kosti
ekki vegna þess, sem við
vitum um hæfileika Krús-
jeffs í alþjóðastjórnmál-
um. í raun og veru má •
færa rök að þeirri stað-
hæfingu, að Krúsjeff hafi
tekizt það, sem hann ætl-
aði sér.
Tveir kostir?
Samkvæmt þessari kenn-
ingu hefur það alltaf verið
helzta áhyggjuefni Sovét-
ríkjanna, að Bandaríkin gerðu
innrás á Kúbu. Þá hefði
Krúsjeff orðið að velja milli
óskemmtiiegra kosta: Að mót-
mæla hástöfum og hætta á
kjarnorkustríð, eða mótmæla
hástöfum og gera ekkert
Castro til hjálpar. Hvorugur
kosturinn getur Kremlverj-
um hafa virzt góður.
Kúba — félagsleg ógnun
við Bandaríkin?
Hin nýafstaðna deila hefur
komið flestum til að hugsa
um Kúbu frá hernaðarlegu
sjónarmiði/ sem mögulega
hættu fyrir varnarkerfi
Bandaríkjanna. En ástæða er
til að ætla, að Sovétríkin
skoði Castro fyrst og fremst
sem félagslega ógnun við
Bandarikin og aðstöðu þeirra
í Suður-Ameríku. Án efa
telja Rússarnir, að Kúba sé
fyrsti hlekkurinn í keðju
byltinga við bæjardyr Banda-
ríkjamanna. í þessu liggur
raunverulegra gildi Kúbu fyr
ir Sovétríkin, samkvæmt þess
ari kenningu, en í því að
hnattstaða hennar er ágæt
fyrir sovézkar eldflaugar.
Kommúnistaríkin
úrslitaaðili?
Virðingarsess Rússa meðal
kommúnistaríkjamja, einkum
álit Kínverja, svo að ekki sé
minnzt á hlutlausu rikin,
hefði óneitanlega orðið lægri,
Íef þeir hefðu látið Banda-
ríkjamenn velta Castro. —
■
Menn verða að minnast þess,
að Krúsjeff hefur lýst yfir
því, að kommúnistaríkin und-
ir forystu Sovétríkjanna séu
(svo notuð séu hans eigin
orð) „úrslitaaðilinn" í þróun
heimsmálanna. Hér hefur
þessi yfirlýsing verið tekin
alvarlega, og að sjálfsögðu

Krúséff — álíta menn hann
slynigari, en hann er?
hefur hún miklu hlutverki að
gegna í samskiptum Kína og
Sovétríkjanna. Með hliðsjón
af þessu er augljóst, að
hvergi var Bandaríkjunum
hentugra að vefengja þessa
staðhæfingu en á Kúbu.
Trygging Castros?
Ef til vill hefur Krúsjeff
komið eldflaugum fyrir á
Kúbu vegna þess, að það hafi
verið bezta leiðin, sem hon-
um datt í hug, til að hindra
innrás Bandaríkjamanna, eða
aðeins til að styrkja samn-
ingsaðstöðu sína. Hverjar,
sem ástæður hans hafa verið,
er nú ljóst að hann hefur
Hussein hvetur til upp-
reisnar gegn Nasser
Amman 1. nóv. (NTB).
HUSSEIN Jórdaníukonungur
skoraði í dag á her Arabíska
vilja umgangast bækur, eiga
bækur að vinum, hafa þær í
kringum sig. Það er meira
en sagt verður um allar þær
þjóðir, sem státa af sjálfstæði.
Bókaflóðið er, þrátt fyrir
mörg mistök, staðfesting á
því, að „kjarninn er þó heill,
ef glöggt er greint“, eins og
Einar Benediktsson kvað í
ljóði sínu A Njálsbúð.
sambandslýðveldisins og aðra
íbúa þess, að gera uppreisn
gegn Nasser forseta og ríkis-
stjórn hans.
fengið þá tryggingu, sem
hann þurfi, fyrir því að
Bandaríkin sundri ekki sósíal-
istaríki Castros á Kúbu. Hann
þarf því ekki að velta lengur
fyrir sér, hvort Kúba er
styrjaldar virði eða ekki.
Vel getur verið, að þessi
kenning eigni Krúsjeff of
mikla leikni í skáktafli heims-
málanna, en hinsvegar eru
aðalatriði hennar, þar á meðal
mikilvægi Castros á Kúbu
fyrir Krúsjeff og núverandi
öryggi eyjarinnar fyrir árás-
um af hálfu Bandaríkjanna,
óumdeilanlegar staðreyndir.
Það, sem við fáum ekki
að vita
Gallinn á öllum kenning-
um um átökin er sá, að þær
verða að sneiða hjá að skýra
þá dul, sem ennþá hvílir yfir
atburðum síðustu viku, og
þau mistök, sem virðast hafa
átt sér stað.
Fáum við nokkru sinni að
vita hvað varð af kröfunni
um brottflutning bandarískra
eldflauga frá Tyrklandi, og
hversvegna Sovétríkjunum
datt í hug, að þessir gagn-
kvæmu brottflutningar væru
þeim í hag, þegar Bandarikin
játa meira að segja að þessar
stöðvar séu orðnar úreltar?
Fáum við nokkurn tíma að
vita, hversvegna Krúsjeff
sendi Kennedy bréf á föstu-
dagskvöld og birti svo öðru-
vísi orðsendingu daginn eftir?
Lykillinn að leyndardómn-
um er sennilega markmið
Sovétríkjanna, er þau sendu
elflaugar til Kúbu, og líklega
fáum- við aldrei neitt að vita
um hvert það var.
Áhrif á Berlín?
Ef til vill er mikilvægasta
framtíðarspurningin: Hvaða
áhrif hefur allt þetta á Berlín-
arvandamálið? Sumir telja,
að valdbeiting Kennedys for-
seta hafi styrkt aðstöðu
Bandaríkjanna um allan heim
einkum vegna þess, að Rússar
voru áður búnir að gefa í
skyn, að unnt væri að hrekja
Vesturveldin frá stöðvum sín-
um í Berlín. Hinsvegar getur
verið, að Krúsjeff vænti þess,
að Kennedy forseti sýni sömu
óvæntu, gæðalegu eftirláts-
semina í Berlínardeilunni og
hann sjálfur er nýbúinn að
sýna í deilunni um Kúbu.
(Observer — öll rétt*
indi áskilin)
Kom þetta fram í ræðu, sem
útvarpað var í Amman. í ræð-
unni kallaði Hussein Nasser harð
stjóra og ásakaði hann fyrir af-
skipti af innanríkismálium Iraks,
Jemen og Sýrlands.
Hussein sagðist voná, að allir
sannir Arabar og Egyptar tækju
höndum saiman og steyptu harð-
stjóranum af stóli.
SÖRLASKJÓL!
Duglegpir unglingur eða krakki óskast til að bera
Morgunblaðið til kaupenda í Sörlaskjóli..
Sími 22480.