Morgunblaðið - 15.12.1962, Síða 6

6
MORGTJ N BL ÁÐIÐ
Laugardagur 15. des. 1962
F. 25.-3. 1945 — D. 6.-12. 1962
„Þá eík í stormi hrynur háa
þvi hamrabeltin skýra frá,
en þegar fjólan feliur bláa,
það fallið enginn heyra má.
En ilmur horfinn innir fyrst
urta-hvers byggðin hefur misst.“
>að er stundum ómögulegt að
átta sig á skiptum lífs og dauða.
í>etta, að eiga aldrei framar að
lieyra málróm þann, sem var svo
kær og Ijúfur, aldrei framar að
sjá björtu æskubrosin, sem voru
bjartasta ljósið við veginn, aldrei
framar að skynja létt fótatak
ungrar stúlku í stiganum.
Þetta er eins og geta má nærri
undarlegast, þegar fólk í æsku-
blóma er kallað brott af harðri
skipan örlaga í einu vetfangi.
Bjarney Kristín
Sigurðardóttir
Ung og falleg stúlka auðug
af lífsgleði og vonum á leið til
vinnu að morgni, hnígur allt í
einu í faðm dauðans, líkt og
blómstur fyrir ljá sláttumanns-
ins. í>að verður fleirum en skáld-
inu blómstrið eina, svo allt ann-
að virðist horfið í bili. Sólin
missir birtu sína, jafnvel kom-
andi jól virðast í órafjarlægð,
langt inni í djúpi skammdegis-
nætur, án stjarna og tungls. En
samt — ilmur hins liðna lifir
í köldum anda vetrarkvöldsins
og vekur angurbiiðu, sem er
engu öðru lík.
Þannig varð mér, er ég frétti
að þessi kæra frænka min væri
dáin.
Hún hafði dvajið hjá mér og
kvatt mig alveg nýlega, ung og
falleg, tápmikil, rösk stúlka, sem
við áttum svo yndislegar vonir
um. Aldrei er tilveran yndis-
legri en í augum 17 ára.
En raunar hafði alltaf verið
einhver hulinn skuggi yfir braut
hennar og öllu, sem hennar var,
síðan hún missti tvíburasystur
sína á sama hátt fyrir fimm ár-
um. Það var alltaf eins og ó-
sýnileg líftaug tengdi þær saman
allt frá því þær brostu við okk-
ur í vöggu í fyrsta sinni og til
hinstu kveðju.
Þær voru alltaf óaðskiljanleg-
ar, vildu eins og voru eins, áttu
yfirleitt sömu óskir og þrár, gleði
og harma. Lif þeirra virtist
straumur frá sömu uppsprettu-
lind leyndardómsins, sem við
köllum eilífð.
Þær unnu hvor annarri heitri
hreinni elsku, og því vissi ég,
sem þekkti þær svo vel, að ein-
manakennd hennar, sem eftir
lifði var oft sárari, söknuðurinn
dýpri en orð áttu tök á að lýsa
enda aldrei sögð mörg. En i
fimm ár hafði hún borið þenn
an harm í innstu innum hjart-
ans. Kannski átti hún dulda ósk
um að hverfa á vit þess djúps,
sem hafði sent þær hingað sam-
an, til að fá að vera aftur sam-
an, tvær greinar sama trés, tvo
blöð sama blóms, tveir dropar
sömu lindar.
Bjarney Kristín Sigurðardóttir
var aðeins 17 ára, en systirin
12 ára, þegar þær hlýddu kall-
inu hinzta. Á heimili foreldra
þeirra að Sólheimum í Grinda-
vík ríkir höfug sorg. Faðir og
móðir og systkinin harma hug-
þekka dóttur og systur.
Undirheimurinn, veröldin stóra
veit ekkert um þennan harm,
þennan dapra skammdegis-
skugga. „En ilmur horfinn innir
fyrst, urta — hvers byggðin hef-
ur misst“.
Við öll, sem þekktum til, sam-
hryggj umst þessari fjölskyldu
ásamt öllum ættingjum og vin-
um fjær og nær.
Og ég trúi því, að þegar jóla-
ljósin verða kveikt og klukkun-
um hringt í turni kirkjunnar,
muni brosandi ásjónur tveggja
ungra stúlkna, tvíburanna í Sól-
heimum birtast í geislagliti gegn-
um tár, og lágir ómar af rödd-
um þeirra og hlátri æsku þeirra
á horfnum gleðistundum bernsku
þeirra fylgjast með ómi jólanna
frá þeim heimi, sem þær eru nú
„í englaröðum glaðværðar og
góðs“.
Frænka.
ITALSKIR
TELPNASKÓR
Ný sending
Stœrðir 22—35
SKÓVAL
Austurstræti 18.
Eymundssonar-kjallara.
Skóbúð Austurbæjar
Laugavegi 100.
Valtýr Pétursson skrifar um:
Hundrað ár í Þjððminjasafni
í UPPHAFI þessara orða skal það
strax tekið fram, að hér er ekki
um ritdóm á sjálft lesmál bókar-
innar að ræða, heldur er það til-
gangur skrifsins að vekja athygli
á listrænni smíð bókarinnar
sjálfrar, réttara væri ef til vill
að segja á bókagerðinni, sem hér
á í hlut.
Það er stórviðburður í bók-
menningu vorri, þegar til verður
jafn fagurt listaverk frá íslenzk-
um aðilum og sú bók, sem hér er
á dagskrá. „Hundrað ár í Þjóð-
minjasafni", er ein fegursta bók,
sem gerð hefur verið á seinni ár-
um hérlendis, og verður með
sanni sagt, að þar hjálpast allt að.
Myndirnar í verkinu eru með
miklum ágætum og lesmálið fróð
legt og sett fyrir almening af
hinni Eilkunnu snilld Kristjáns
Eldjáms Þjóðminjavarðar. Öll
vinna við þessa bók er til mikils
sóma fyrir þá, er lagt hafa hönd
á verkið, og Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs hefur reist sér minnis
varða með sjálfri útgáfunni. Þá
kemur að mikilsverðu atriði í
sköpun þessarar bókar, en það
er sjálf uppsetning verksins. Sann
leikurinn er nefnilega sá að það
er ekki síður þörf á teikningu fyr
ir hverja bók en t.d. að góðu húsi
ef vel á að vera. Nú með þessu
verki hefur Hörður Ágústsson,
listmálari, sannað þá staðreynd,
að það er mögulegt á íslandi að
gera bók, sem stendur í þessu til-
liti engan veginn að baki því,
sem gert er erlendis á okkar tím-
um.
Útlit bóka hefur mikið breytzt
síðustu áratugi og bókagerð yfir
leitt tekið miklum framförum til
yndis auga og anda. Á þessu sviði
hefur átt sér stað þróun, eins og
í öðrum Ustgreinum. En nokkuð
hefur það verið áberahdi hjá okk
ur, að útlit og uppsetning bóka
hafi ekki verið eins ríkur þáttur
í bókaútgáfu hérlendis og okkur
sómir sem miklum lesurum og
bókaeigendum.
Árið 1959 kom út hjá Almenna
bókafélaginu „Dómsdagurinn í
Flatatungu" eftir Dr. Selmu Jóns
dóttur. Sú bók er sérlega fallega
unnin bæði í prentun og uppsetn
ingu. Að vísu mun höfundur hafa
ráðið nokkru um uppsetningu
þessarar bókar, en allt var gert í
samráði við erlenda sérfræðinga
og bókin sjálf prentuð í Sviss.
Það verður því varla sagt, að
þar hafi verið um alíslenzka bóka
gerð að ræða. En með þessari bók
kóm á íslenzkan bókamarkað nýtt
form í bókagerð, sem mikill feng
ur var að.
„Hundrað ár í Þjóðminjasafni"
er alíslenzk bók, í öllum skilningi,
glæsilegur minnisvarði reistur
um íslenzka menningu á fyrsta
hundrað ára áfanga Þjóðminja-
safns íslands, og hún er meira.
Frágangur og uppsetning þessa
listaverks markar tímamót í sögu
íslenzkrar bókagerðar þar sem
Ustamaðurinn og iðnaðarmaður-
inn hafa unnið saman og sýnt okk
ur það svart á hvítu, hvað mögu
legt er, þegar rétt er að farið. Sér
lega vil ég óska Herði Ágústssym
til hamingju með, hvernig honum
hefur tekizt þetta verk. Og þátt
ur hans er sannarlega mikill.
Það er ekki siður minn að
skrifa um bækur, en þegar ég sá
þessa bók, gat ég ekki orða bund-
izt, svo stoltur varð ég af því að
þetta skyldi vera íslenzk bók. Og
það fór hrollur um mig, er ég sá
það einhvers staðar í dagblöðun-
um, að amazt var við þessu verki
og ráðizt harkalega einmitt á út
Mt og uppsetningu bókarinnar.
Við sMku verður vart annað gert
en að benda í mestu vinsemd við
komandi aðilum á, að það sé ein
göngu þeirra eigin sök, ef svo
er andlega ástatt hjá þeim, að þeir
skilja ekki eða skynji, hvað er
fagurt og hvað ekki.
Menningarsjóður hefur hér vel
gert, og eins og þegar er sagt, er
„Hundrað ár í Þjóðminj asafni“
listaverk, sem á sér langa fram-
tíð. Það eina sem ég vil að lokum
benda útgefendum á, er, að það
er aðkaMandi að fá þessa bók á
erlend mál, og þá er ég viss um,
að margur ferðamaður vill gefa
mikið fyrir að eignast svo fagurt
og fróðlegt verk. Sannleikurinn
er sá, að einmitt þess háttar bók
hefur lengi vantað, og hver er
ekki fullsæmdur af því að senda,
sMka bók vinum og vandamönn-
um erlendis.
Valtýr Pétursson.
Flutningar fjár á tengivögnum
Flutningur fjár á tengivögnum 1
FRÁ því nýsköpunarstjórnin svo-
kallaða, á því herrans ári 1946,
framkvæmdi það mikla og nauð-
synlega átak, að gera bændum
mögulegt að eignast vélknúin
landbúnaðartæki (dráttarvélar og
jeppa) hefir á þessum árum gjör-
breytzt öll aðstaða til sveita, svo
nú í dag tel ég bændum það
mikla nauðsyn að tileinka sér
alla þá nútíma tækni við bú-
störfin, sem kostur er á, og eðli-
leg reynast að þar megi engu
sleppa. Þessvegna hripa ég ykkur
þessar línur varðandi sauðfjár-
flutninga.
Við, sem stundum þann búskap,
eigum við ýmsa örðugleika að
etja, m. a. tilfærslu á fénu milli
bæja, að og frá skilarréttum, til
sláturstaða, o. fl. er fór allt fram
með rekstraraðferðinni meðan
margmenni var til sveita, en er
nú óframkvæmanlegt. Með til-
komu jeppa og dráttarvéla og
tengivögnum við þau tæki virtist
þetta mál leyst, og það svo ágæt-
lega sem á verður kosið. Við
heimairétt hefi ég upphækkað
hólf, rek þaðan á vagninn og flyt
á áfangastað.
Á vagninum stendur féð hið
rólegasta, og líður að því er séð
verður ágætlega. Nokkrir tóku að
koma sér upp slíkum vögnum, en
að þeim var gerður aðsúgur lög-
reglu og allskonar áhugamanna
um bannfæringu. Mátti raunar
eiga á slíku von, því það virðist
ótrúlega ríkt með okkur, að tíl-
einka sér þá háttu frumstæðustu
þjóða, að berjast til þrautar móti
öMu nýju, án umhugsunarfrests
eða breytingar dómgreindar. Ég
skrifaði þá smágrein í Morgun-
blaðið um þá nauðsyn að fá þetta
tekið upp í reglugerð. Talaði um
þetta við sýslumann, og einhvern
tímann við umferðalögreglu, og
fannst ég mæta sikilningi þeirra á
þessu atriði, og flyt svo áfram
haust og vor eftir þörfum. „Og
áfram veginn í vagninum ek ég“,
þar til í haust að mér er úthlutað
af Kaupfélagi Skagfirðinga slát-
urleyfi 30 lamba á tilteknum
tíma, vissan dag. Ég dreg lömbÍD
í hólfið, færi vagninn þar að, rek |
þau á hann, og ek til Sauðár-1
króks.
En nú skeði óhappið. Einn þess
ara bannfærenda, starfsmaður
kaupfélagsins sá vagninn og taldi
sig knúinn til að kæra þetta at-
hæfi. Ekki vegna þess að mér
skildist að vagninn væri í nokkru
vanbúinn, heldur bara mætti
þetta alls ekki. En hvar eru lög
sem banna? Mig skortir nú bæði
menntun og tíma til að leita þau
uppi, ef einhver eru, en fyrir
sakarétti Sauðárkrókskaupstað-
ar varð ég þess áskynja, að fyrir
skemmstu hafði sýslumanni okk-
ar verið falið að senda hinu háa
landbúnaðarráðuneyti beiðni frá
deildarstjórnarfundi Kaupfél.
Skagfirðinga og stjórnar þess, en
þar á hann sæti, að feMa þessa
vagnflutninga, er nú væru bænd-
um nauðsynlegir, inn í reglugerð
ráðuneytisins um flutning á bú-
fé. Svo enn varir þetta forn-
kveðna „að ekki veit sú vinstri,
hvað hin hægri gjörir“, stjórn-
endur Kaupfélagsins óska, en
starfsfólkið kærir. Ég finn nú að
þessar mínar fáu línur til ráðu-
neytisins, eru aðeins rödd hróp-
andans utan af eyðimörkinni,
þessvegna beini ég orðum mín-
um einnig til bændasamtakanna
í landinu, hver sem þau eru, og
hvar sem þau eru, að fá þessi
atriði tekin til meðferðar, og
sett í reglugerð, því það er ekki
einungis vansi fyrir bændastétt-
ina að láta halda svo á sér hönd-
um sem hér virðist eiga að gera,
heldur er þetta henni nauðsyn,
og með hverju ári sem líður, enn
brýnni nauðsyn að nota þessi full
komnu tæki, sem er nú í hendur
lagt, til allra búsins starfa.
Ég fullyrði, að það er ekki hægt
að fá betri flutning á fé en á
tengivögnum, og veit ekki betur
en þær stóru landbúnaðar- og
menningarþjóðir, er hér eru okk-
ur næstar, og við megum gjarn-
an líta upp til, en náum seint,
hafi um áraraðir flutt og flytji
enn, sitt búfé á tengivögnum.
Til þeirra er vilja í þessu að
mér finnst beita öfgum, vil ég
benda á gamla spakmælið: „Hugs
aðu fyrst, talaðu svo“.
Kolkuósi, 1. des. 1962.
Sigurmon Hartmannsson.
Bezt ú augiýsa í Morgunblaðinu
Niðursett verð
Kuldaúlpur barna í öllum stærðum.
Skólapeysur barna.
Vinnupeysur karlmanna.
Barnablússur ýmsar gerðir.
Vinnuiatakjollarinn
Barónsstíg 12 — Sími 23481.