Morgunblaðið - 13.03.1963, Blaðsíða 1

24 síður
50. árgangur
60. tbl. — Miðvikudagur 13. marz 1963
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Krúsjeff tekur af skarið:
Listamönnum settur stdllinn
fyrir dyrnar
„Frelsi í listum „Trjónuhestur" í samfélagi
kommúnista“
MOSKVU — AP — Síðari hluta dags í gær bárust Morgun-
fclaðinu fréttir af ræðu Krúsjeffs, forsætisráðherra Sovét-
ríkjanna, er hann lét frá sér fara sl. föstudag, þar sem hann
tekur af skarið um listir. í tveggja klukkustunda ræðu, sem
lesin var af þulum Moskvuútvarpsins á föstudag, lýsir Krús-
jeff afstöðu sinni til frelsis í listum. Verða henni ef til vill
bezt skil gerð, með þessum orðum forsætisráðherrans:
„Mín skoðun er sú, að það geti aldrei orðið um fullkomið
frelsi einstaklingsins að ræða, jafnvel ekki á lokastigi komm-
únismans. Frelsi einstaklingsins, í of ríkum mæli, leiðir til
stjórnleysis . . . allt, sem vinnur á móti hagsmunum fólksins
©g þjóðarinnar, verður fjarlægt“.
í forystugrein Morgunblaðsins í dag, er drepið á þessi
mál, en þess skal getið, að sú grein er rituð áður en fregnin
um ræðu Krúsjeffs barst blaðinu.
Eins og áður segir, þá var það
rithöfundurinn Ilja Ehrenburg,
sem fyrir harðastri árás varð.
Hann var heima hjá sér, er upp-
lesturinn stóð yfir. Að honum
loknum var hann niðurbrotinn
og aumur á að sjá. M.a. sagði
hann við ungan rithöfund, er þá
hitti hann:
Harðasta útreið hlaut Ilja
Ehrenburg, rithöfundurinn aldr-
aði. Var ijóst af ummælum þeim,
er féllu í hans garð, að hann er
talinn mjög hættulegur maður í
So vétr íkj unum.
Forsætisráðherrann náði til
Jevtusjenko í gagnrýni sinni. Var
farið mildari orðum um hann, en
Ijóðskáldinu bent á að leita ekki
eftir því að auglýsa sig á ódýran
hátt.
Lítill vafi er taiinn leika á því,
eð ráðamenn í Moskvu hafi talið
sér ógnað alvarlega af frelsis-
öldu þeirri, sem gætt hefur í
sovézkum listum að undanförnu.
Ummælum forsætisráðherrans
var beint að 500 fulltrúum sov-
ézkrar málaralistar, bókmennta
og kvikmynda. Að lestrinum
loknum var ljóst, að valdhafarn-
ir í Moskvu hafa sett „uppreisn-
ergjörnum" listamönnum stólinn
fyrir dyrnar.
„Ég mun aldrei sjá sovézkar
listir blómgast, en þú munt sjá
það — eftir tuttugu ár“.
Þeir listamenn í Sovétríkjun-
um, sem hafa undanfarið trúað á
tjáningarfrelsi, fundu ekkert í
ummælum Krúsjeffs, er gefið
gat þeim til kynna, að þeim yrði
að von sinni. Hins vegar varð á-
heyrendum ljóst, að sovézkir
ráðamenn hafa álitið „afvega-
leidda“ listamenn eina mestu
hættu, sem gætt hefur innan
landamæra Sovétríkjanna á und-
anförnum árum. Krúsjeff fór m.
a. þessum orðum um það mál:
uvíst hvaö verður
um Georges Bidault
Múnchen 12. marz — NTB
Tfirheyrslum v-þýzkra yfirvalda
yfir Georges Bidault, fyrrverandi
forsætisráðherra Frakka, er nú
lokið. Hefur þvi verið lýst yfir
»f opinberri hálfu í V-Þýzkalandi,
•ð ekkert hafi komið í Ijós, er
bendi til þess, að Bidault hafi að
hafzt neitt þar í landi, er glæp-
•amlegt geti talizt.
Saksóknarinn, Heinrich Kamm
erer, lýsti því yfir í blaðaviðtali
í dag, að ekki yrði höfðað mál
gegn Bidault.
Nokkrum klukkustundum síðar
var tilkynnt, að v-þýzka stjórnin
hefði ekkert á móti því, að Bid-
ault fengi hæli í V-Þýzkalandi,
»vo framarlega, sem hann héti
því að slíta öll tengsl sín við
þjóðlega franska andspyrnuráðið.
Blaðamaður, sem ræddi við
Bidault í gær, segir, að hann hafi
lýst því yfir við sig, að hann
xnyndi aldrei hætta afskiptum af
•tjórnmálum.
Sæki Bidault ekki um hæli í
Bayern, þá verður hann að halda
á brott úr landinu, til þess lands,
er vill veita honum viðtöku.
Bæði yfirvöld í Sviss og Bret-
landi hafa lýst því yfir, að Bid-
ault muni ekki fá landvistarleyfi
þar.
„Friðsamleg sambúð á sviði
listanna er tilræði við Marx-
Leninisma, tilræði við málstað
verkamanna og bænda“.
Næstu ummæli bentu til þess,
að þegar hefði verið ákveðið
hvaða tökum þeir yrðu teknir í
framtíðinni, sem hyggjast snúa'
baki við skipunum flokksins.
Síðan hélt Krúsjeff áfram:
„Fyrsta skrefið í þessa átt
í : -y
llaP
Ilja Ehrenburg
(meira frelsi á sviði lista) myndi
miða að því að rífa niður það,
sem áunnizt hefur á sviði sósíal-
ískrar listar.... það er ekki
hægt að tryggja, að þetta fólk
(„vafasamir“ listamenn) reyni
ekki að taka höndum saman
gegn stórfengleik byltingarinn-
ar“.
Þá sagði Krúsjeff, að frelsi I
llstum yrði að telja „trjóuhest“
í samfélagi kommúnista.
Samtímis vísaði hann á bug
þeirri hugmynd, að það værj
skref í áttina til fortíðarinnar, er
einstaklingnum væri þröngvað
til að taka ákveðna stefnu. Þessa
skoðun skýrgreindi forsætisráð-
herrann þannig:
„Við lifum í skipulögðu, sósial-
isku þjóðfélagi, þar sem hags-
munir einstaklingsins eru hags-
munir samfélagsins . . . í listum
mun flokkurinn krefjast algerr-
ar hlýðni við stefnu sína“.
Svo virðist, sem Ehrenburg sé
sá eini, sem ekki hefur játað
syndir sínar fyrir altari sovézku
valdhafanna.
Ungskáldið Jevtusjenko lofaði
þegar í stað bót og betrun, enda
varð hann ekki fyrir eins mikilli
gagnrýni og Ehrenburg. Lær-
Nikita Krúsjeff
dómur Jevtusjenkos var fólginp
í þessum orðum forsætisráðherr-
ans:
Framh. á bls. 33
llla horfir nú í verk-
faflsmalum í Frakklandi
— okkur er hótað fangelsi, segja verkfallsverðir
París, 12. marz — NTB
VERKFALLSALDAN í Frakk-
landi fer enn vaxandi. — í dag
bættust járnbrautarstarfsmenn
og stáliðnaðarmenn í Lorraine í
hóp þeirra, sem lagt hafa niður
vinnu. I dag er 12. dagur verk-
falls kolanámumanna.
Hafnarverkamenn í Rochelle
neituðu í dag að afferma þrjú
skip, sem hlaðin voru kolum er-
lendis frá. Þá segir í fréttum frá
Moskvu, að hafnarverkamenn í
Odcssa, Klaipeda í Lithauen og
Riga í Lettiandi, hafi neitað að
ferma skip, sem flytja áttu kol
til Frakklands.
Fulltrúar 20.000 jámnámu-
manna í Lorraine ákváðu í dag
að sencþi 1000 manna sendinefnd
tii Parísar á morgun. Ætlunin
er, að mennirnir taki sér stöðu í
miðri Parísarborg, og hefji þar
áróður fyrir málstað verkfalls-
manna.
Nefnd verkfallsmanna í Pas-
de-clais-héruðunum, þar sem
mest kolanám er, lýsti því yfir í
dag, að ástandið sé mjög hættu-
legt, menn gerist nú æstir, og sé
eina leiðin til að koma á eðlilegu
ástandi, sem stjórninni sé fær,
að hefja á nýjan leik samninga-
viðræður við verkfallsmenn.
Á miðnætti í nótt tóku járn-
brautarstarísmennxað leggja nið-
ur vinnu, tvo tíma í senn, í hvert
skipti, sem vaktaskipti urðu. —
Þótt verkfallið standi els^i »ema
í einn dag, þá nægir þaB til að
koma á algerri óreiðu í járn-
brautarsamgöngum.
Samkvæmt áskorun verkfalls-
manna mun helmingur allra stál-
iðnaðarmanna í Lorraine leggja
niður vinnu á fimmtudag.

Bidault á leið frá yfirheyrslunni.
Alvarlegast er þó ástandið
vegna verkfalls kolanámumanna.
Virðist allt benda til þess, að þeir
verði harðari í horn að taka með
hverjum deginum, sem líður.
Sendinefnd frá Lens í Pas-de-
clais-héruðunum sendir de
Gaulle, forseta, sérstaka yfirlýs-
ingu í dag.
Þær fregnir voru í dag hafðar
eftir verkfallsvörðum í Merle-
bach í Lorraine, að lögreglan
hefði hiótað þeim fangelsi, ef þeir
hyrfu ekki af varðstöðum sínum.
Talsmaður verkfallsvarðanna
sagði, að ef gripið yrði til slíkra
ráða, þá yrði hart látið mæta
hörðu.
Þess gætir nú 1 æ ríkara mæli,
að andstöðumenn de Gaulles í
stjórnmálum reyni að hagnast á
ófremdarástandinu. Hefur verið
dreift fluguritum, þar sem segir,
að forsetinn hafi dregið dár að
mönnum og svikið þá á alla
lund. Sé greinilegt, að de Gaulle
ætli sér að beita sömu brögðum
og hann hafi gert, er ástandið í
Alsír var sem verst.
Nefnd verkfallsvarða hefur
ekki viljað kenna sig við þessi
flugurit. Hefur hún lýst því yfir,
að hún vilji forðast allt það, er
leitt geti til enn verra ástands.
Allsherjarsöfnun í verkfalls-
sjóði fer nú fram í Frakklandi.
í kvöld bárust þær fréttir, að
2500 verkfallsmenn frá Lorraine
væru lagðir af stað til Parísar.
Fara þeir með bílalest, sem sögð
er 8 km löng. Fylgja henni
sjúkrabílar og læknar.
Bokanowski, iðnaðarmálaráð-
Framhald á bls. 2