Morgunblaðið - 13.03.1963, Blaðsíða 15

Miðvlkudagtir 13. marz 1963
MORGVNBLAÐtÐ
15
— Hugleiðingar
Framhald af bls. 13.
glottandi árar hans skari glóðir
að verund hennar um alla eilífð!
Hvort stalínisminn er ekki við
hæfi slíkra manna!
En ei náttúrukommúnistarnir
eru ekki ýkja fjölmennir, þá eru
því fleiri hjástoðir þeirra og att-
aníosar hér á Islandi, og það
ér villa þeirra og ábyrgðarleysi,
eem Matthíasi þykir uggvænleg-
ast.
Þama eru í fyrsta lagi þeir,
eem bitið hafa það í sig, að komm
únistar muni innan ekki langs
tima sigra í heiminum og að
öruggast sé að halda sig þeirra
megin við götuvígin, svo að skir-
ekotað sé til orða Brynjólfs
Bjarnasonar, enda var við mig
eagt á styrjaldarárunum: „Það
er svo gott með þig, þú verður
drepinn hvort sem það verða
kommúnistar eða nazistar, sem
sigra“, — það þriðja var ekki
hugsanlegt! í öðru lagi eru þeir,
sem hugsa sem svo: „ég verð að
yarast, að kommúnistarnir, sem
einskis svífast gegn andstæðing-
um, en hlúa að sínum, hefti
för mina til vegs og gengis —
hina þarf ekki að óttast, ég geld
ekki verulega skoðana minna hjá
t>eim“. í þriðja lagi er í fylk-
ángunni stór hópur snobb-attaní-
osa. Og þrátt fyrir allt það, sem
»iú er vitað og staðfest um harð-
etjórn og glæpi kommúnista
heima fyrir og um skipulagða
starfsemi þeirra í öllum ríkjum
heims, starfsami, sem þeir ausa
í tugþúsundum milljóna, er við-
ekiptaþjóðir þeirra borga í hækk-
uðu vöruverði, sjálfum sér til
ófarnaðar, vaða þessir snobb-
attaníosar enn í þeirri öfugmælis-
villu, að kommúnisminn sé ró-
tæk vinstri stefna — og þykir
fínt, nánast andleg hefðar-
mennska að vera verulega rót-
tækir vinstrimenn, minnsta kosti
meðan því fylgir ekki einu sinni
fjárhagsleg áhætta! í fjórða lagi
ber að nefna viðkvæma og öfga-
fulla menn, sem beðið hafa skip-
brot, — sem brugðizt hafa vonir
eínar og draumar um veraldar-
eða hugsjónagengi — eða orðið
fyrir vonbrigðum í einkalífi sínu
og hafa svo snúið út ranghverfu
eðlis síns, finna hjá sér hvöt til
eð hefna ófara sinna á jákvæð-
um stefnum og viðhorfum og á
öllum þeim, sem þeir telja að
lánið hafi leikið við. Loks eru
bvo í fimmta lagi allir þeir, sem
ég — árið 1946 — valdi heitið
nytsamir sakleysingjar, oft gáf-
eðir, en dálítið kærulausir, óraun
*æir og yfrið barnalegir ósk-
hyggjumenn. Flestir munu kann-
est við ummæli kerlingarinnar
eyfirzku, sem sagði, þegar hún
heyrði sögur af grimmdarverkum
þýzkra hermanna í Belgíu í heims
etyrjöldinni fyrri: „Ja, ég er nú
evo aldeilis hissa! Það held ég
þeir væru mestu friðsemdar- og
almennilegheitamenn, Þýzkar-
ernir, sem voíu hérna á Hjalt-
eyri!“ Og hinir nytsömu sakleys-
ingjar vilja ekki trúa því, að ís-
flenzkir kommúnistar, sem kalla
flokk sinn Sameiningarflokk al-
þýðu, klappa þeim á bakið, svo
að þeir fari að mala, og tala fag-
urlega um varðveizlu íslenzkrar
menningar, sjálfstæðis og persónu
frelsis, krefjast fyrir hönd allra
etétta hærra kaups og tala hjart
næmum orðum um það, hve annt
þeim sé um heimsfriðinn, séu
flögð undir fögru skinni, hvað
*em erlendum kommúnistum líði,
©g svo ábekja þessir sakleysingj-
»r þjóðernis-, frelsis- og friðar-
víxla hinna kommúnistísku dánu
•nanna, hafa látið þá hafa sig að
fífli aftur og aftur, gengið með
þeim Keflavíkur- og Hvalfjarð-
•rgöngur, sem átt hafa að sanna
Út um heiminn andstyggð íslend
fnga á vestrænum varnarsamtök-
um og trú þeirra á friðarvilja
hins austræna einræðis. Já, enn
■nundu þessir nytsömu sakleys-
fngjar, hvort sem þeir greiða at-
kvæði sitt kommúnistum eða
Framsókn, fáanlegir til að setja
Upp fíflhúfurnar og labba að vilja
ttáttúrukommúnista ærið drjúg-
an spöl, mundu fúslega gera það
jafnvel nú, þegar upplýst er, hvað
gerzt hefur við dyr Bandaríkja-
manna — á Kúbu, — og vitað,
um svo alvarlegar aðgerðir af
hendi hinna friðelskandi Ráð-
stjórnarríkja, að Kennedy forseti
sá sig tilneyddan að segja: „Nú er
teningunum kastað, nú er engu
betra líf en hel, nema hið aust-
ræna einræði láti undan síga“. Og
ekki einu sinni nú mundi hinum
nytsömu flögra í hug, hvert muni
hafa verið erindi Magnúsar Kjart
anssonar til Kúbu annað en að
skrifa bókarkorn, og sjálfsagt
svífur ekki að sakleysingjunum,
að samband kynni að hafa verið
milli ferðar Magnúsar og valda-
töku hinna flestum óþekktu SÍA-
manna í kommúnistaflokknum
íslenzka — að hvort tveggja hafi
þetta boðað ærið viðsjárverð
áform, sem í bili hafa að engu
orðið fyrir tilverknað Kennedýs
forseta!
Innhrotsþjófar og varðgæzla
Hið því miður ekki nægilega
illræmda Pasternak-mái hefur
komið mjög við kviku Matthías-
ar. Hann er tiltölulega ungur mað
ur, og gæti ég trúað, að hann
hafi þá fyrst, er Pasternak-
hneykslið kom til, skynjað til
fulls hina hryllilegu ógnun gegn
andlegu frelsi, sem kommúnism-
inn hlýtur alltaf að verða sakir
þess, að hann riðar til falls, ef
valdhafarnir gefa lausan taum
jafnvel góðviljaðri gagnrýni.
Matthías er og hvergi beinskeytt-
ari í bók sinni en í þeim þætti
hennar, sem hann hefur valið
heiti Pasternaks, hvergi svo bit-
ur sársauki og jafnframt eld-
móður í orðum hans.
Hann skrifaði 9. febrúar 1961:
„Vegna fréttar um þýzkan inn-
brotsþjóf, sem hér hefur dvalið
undanfarna mánuði, hefur margt
verið rætt og ritað um varðgæzlu
menn og störf þeirra. Fólk hefur
verið sammála um, að ekki sé
rétt að láta fyrrverandi innbrots-
þjófa annast slík störf. Allt hefur
mál þetta verið á þann veg, að
umræður um það hljóta að leiða
hugann að kommúnistum og varð
gæzlustörfum þeirra“.
Hér á undan hefur verið drep-
ið á þann hátt íslenzkra komm-
únista að þykjast hinir einu
sönnu varðgæzlumenn íslenzkra
þjóðernis- og frelsis- verð-
mæta — og aúk þess heimsfrið-
arins, og höfundur þessarar bók-
ar bendir á þá staðreynd, með
skírskotun til reynslu hinna
mörgu þjóða, sem Rússar og Kín-
verjar hafa svipt frelsi sínu, að
öll kommúnistísk varðgæzla er
sama eðlis og þjófsins, sem vill
leiða athygli frá áformum sín-
um, — að íslenzkir kommúnistar
hrópa því aðeins manna hæst um
frelsi, sjálfstæði, menningu og
öryggi, að þeir eru staðráðnir í,
að boði húsbænda sinna, að
„fremja innbrot í helgustu hof
lýðræðisins og ræna því, sem eftir
er af verðmætum þess: Málfrelsi,
prentfrelsi og heimilisfriði". Bók-
arhöfundur bendir einnig á, að í
öllum frjálsum löndum telji
kommúnistar skyldu sína að
freista að gera þá tortryggilega
sem þjófa og ræningja, sem tor-
velda fyrirætlanir þeirra, styrkja
hinar þjóðernislegu varnir, hvort
sem það er gert á vettvangi lýð-
ræðislegra verðmæta eða með
efnahagslegri viðreisn, sem geri
þjóðina styrkari gegn áróðri
flugumannanna og um leið að
virtum og ábyrgum þátttakanda
í samstarfi þjóða Evrópu og alls
heimsins. Þá menn, sem þeim
stafar af mestur háski, hvort sem
þeir eru stjórnmálamenn, blaða-
menn eða rithöfundar, kappkosta
þeir að rægja og brennimerkja,
og um vinnubrögð hinna kommún
istísku rógsveita á við í öllum
atriðum lýsinga skáldsins Arthurs
Millers á starfháttum McCarthy-
istanna“.
Af ærnum skaphita og hvassri
rökvísi rekur Matthías þræði hins
kommúnistíska klækjavefs, bend-
ir ljóslega á ábyrgðarleysi attaní-
ossa og nytsamra sakleysingja, en
það undrast hann stórum og
gremst það að vonum sárlega.
Hann víkur einkum að mennta-
mönnunum í þessum hópi og skír
skotar tii Pasternak-málsins,
auðvirðilegrar og lúalegrar fram-
komu ráðamanna stórþjóðarinnar
Rússa gagnvart stórbrotnu skáldi,
hugprúðum þjóni sannleika og
réttlætis og raunsönnum föður-
landsvini, sem þrátt fyrir allt
sleppti ekki trúnni á, að „undur
upprisunnar" mundi um síðir
gerast með þjóð hans. Og svo
kemur þá Matthías að því, sem
er átakanleg sönnuií þess, að í
æðum harðstjóranna rennur blóð
hins andlega seyrða og spillta
þræls, sem ekki sízt óttast um
sig sakir þess, að hann skilur ekki
svo göfuga manngerð sem Past-
ernak og sálufélaga hans og dá-
endur, hefur því jafnvel á til-
finningunni, að þar sé með í
verki eitthvað dulrammt, yfirskil
vitlegt. Þarna er um að ræða fang
elsun og dómfellingu Olgu Ivin-
skaja, sem var aðdáandi, holl-
vinur og samstarfsmáður Paster-
naks. Hún var sökuð um að hafa
gefið syni sínum peninga fyrir
mótorhjóli! og þess vegna grun-
uð um gjaldeyrissvik. >á var
Pasternak látinn, en ekki verk
hans eða fordæmi — enda segir
Matthías:
„Lögreglan leitaði ekki að
mótorhjóli. Hún leitaði að öðru
í íbúð hennar (Olgu ívinskaja),
skligga Pasternaks . . .“
Út af afstöðu nytsamra sak-
leysingja í hópi menntamanna og
skálda farast bókarhöfundi meðal
annars þannig orð:
„Eða hvað heyrist nú til allra
þessara andans postula, sem hafa
látið ginnast til þótttöku í skylm-
ingaleik stjórnmálanna? Hvað er
orðið af hugsjóninni? Hví reyna
þeir ekki að auglýsa eftir henni,
sem hafa týnt henni? Hví reyna
þeir ekki að auglýsa eftir henni
í Tímariti Máls og menningar,
Þjóðviljanum: „Höfum tapað hug
sjón. Skilvís finnandi snúi sér til
Guðna Jónssonar, prófessors".
Hví ríkir nú þögn, grafarþögn?
Engar bjölluhringingar hjá pró
kúruhöfum frelsisins. Hvar er Þór
oddur á Sandi?"
Eg vil bæta við: Hvað um öll
skáldin og rithöfundana, sem
fylla flokk kommúnista eða eru
hjástoðir þeirra, hvað um alla
myndlistarmennina, sem núa sér
upp við íslenzka náttúrukommún
ista? Margir þessa'ra manna hylla
listastefnur, bæði í bókmenntum
og myndlist, sem eru fordæmdar
í löndum kommúnista. Vita þeir
þetta ekki, þessir íslenzku lista-
menn? Eða eru þeir ábyrgðar-
lausir og ókærnir vesalingar,
sem virða staðreyndir að vettugi?
Eða eru þeir þau fádæma börn
að láta ljúga því í sig, að afstaða
kommúnistískra valdhafa til and-
legs frelsis rithöfunda og annarra
listamanna verði önnur hér á ís-
landi en hún er og hefur verið
um hálfrar aldar skeið í Rússiá?
Sei, sei, — skyldi þá skorta til
þess framtak og frekju, umboðs-
menn hins rússneska valds hér á
landi, ef til kæmi, að segja mynd-
listarmönnum og skáldum fyrir
verkum, — eða mundi sú verða
raunin, að þeir þjáist af hlé-
drægni, foringjar hins langþráða
rússneska setuliðs á íslandi? Ó,
þú heimvon mín, hefur margur
náttúrukommúnistinn stunið í
einrúmi! . . . Ég las með mikiUi
athygli — og glotti við tönn —
svör þeirra Jóhannesar úr Kötl-
um og Thórs Vilhjálmssonar við
spurningum Morgunblaffsins út
af fregnunum um nýjustu til-
tektir rússneskra valdhafa gegn
böldnum rithöfundum. Hvorug-
ur treystist til að mæla djöful-
dómnum bót, en báðir reyna þeir
að halda sér í sama flotholtið,
bæta við svar sitt: ef fregnirnar
reynist sannar, sem vafasamt yrði
að teljast.Þeir segja þó ef! En
í þann tíð, sem ég sagði sann-
leikann um andlegt frelsi í
Rússlandi, var ég sagður ljúga.
Magnús heitinn Ásgeirsson kvað
upp þann dóm um Gróður og
sandfok í Helgafelli Ragnars, sem
kemur sér allvel hjá kommúnist
um, en gerir sig annars heima-
Dsmmuborgir
UM þessar mundir er sýnt lent verk er á ferðinni. Þetta
nýtt íslenzkt leikrit í Þjóð- er fyrsta leikrit Sigurðar,
leikhúsinu eftir Sigurð sem tekið er til meðferðar á
Róbertsson og heitir það leiksviði. — Myndin er af
Dimmuborgir. Sigríði Hagalín og Stefáni
Það vekur jafnan forvitni Thors í hlutverkum sínum.
leikhúsgesta þegar nýtt inn- Næsta sýning er á fimmtudag.
fíominn í höllinni fyrir enda
Austurstrætis, að bókin væri eins
og hún hefði verið skrifuð • með
tilliti til væntanlegra bæjar-
stjórnarkosninga á ísafirði. . .
En hvað nú, ef flotholt efs-ins
kynni að reynast skáldunum ein-
ungis bráðabirgðahjálp — eins
konar hjálp í viðlögum? Ætla
þeir þá að standa við það, sem
þeir hafa sagt? Jóhannes skáld
úr Kötlum hefur áður fengið
þung áföll, því hann er af kjöti
og blóði, en hvorki steini né stáli,
mun með naumindum hafa náð
taki á hlákukápu Krúsjeffs sér
til stuðnings og hefur síðan hald-
ið því. Thor Vilhjálmsson? í Svía
ríki á hann vini, sem hann trú-
lega bindur við allglæstar vonir,
einna helztur þeirra Arthur Lund
qvist, sem vann það samvizku-
afrek að skrifa slika bók um
hið nýja Kína, að Mál og menn-
ing gat gefið hana út á íslenzku,
enda skáldið alltaf verið einn
af snobbattaníosum kommúnista,
— hin róttæka vinstristefna,
maður guðs og lifandi! . . . En
eitt frá mér persónulega: Eg hef
heyrt ýmsa, ég hygg úr öUum
pólitískum flokkum á íslandi,
fleygja því, þegar tíðrætt hefur
orðið um abstraktmálvcrk og
atómljóff, að sumir höfundar
slíkra listaverka gætu vafla
verið með öllum mjalla. En
ég þori að fullyrða, að ekki
einn einasti maður, sem hefur
látið sér slík orð um munri
fara, mundi hafa samvizku til að
eiga hlut að því, að þessir lista-
menn væru settir á Klepp: Svo
máttug er þó kristin 1 íslenzk
mannhelgi. . . En hugsið ykkur,
kæru listamenn, hvað svona gá-
leysislegt tal gæti komið sér vel
fyrir kommúnístíska valdhafa —
jafnt á íslandi og í Rússlandi?
Við þá, sem þegja og ekki eru
náttúrukommúnistar, eru jafn-
vel ákveðnir lýðræðissinnar marg
ir hverjir, segir Matthías:
„Hvað óttist þið, sem skjótið
ykkur á bak við ábyrgðarleysið
og eruð „hlutlausir í átökum stór
veldanna?“ Vitið þið ekki enn,
að hlutleysi tryggir aðeins eitt,
eins og nú er háttað í heiminum:
dauða lýðræðisins. Kommúnism-
inn segir ekki bæði og, hann segir
annaðhvort eða. Og hann ætlar
að sigra“.
Að þessum sannindum þóttist
og hið mikla skáld Thomas Mann
hafa komizt — með tílliti til
nazismans — en því miður um
seinan. Og hann iðraði tómlætis
síns meira en nokkurs annars,
sem honum hafði missézt á langri
ævi.
G A B O O IM
Smáskorið finnskt gaboon 5x10 fóta, nýkomið
í 16, 19 og 22 m.m. þykktum.
Kristján Siggeirsson h.f.
IMÝ ÍBIJO
til sölu í háhýsinu Hátún 8.
Upplýsingar í síma 24907.