Morgunblaðið - 14.03.1963, Blaðsíða 13

MORGU'NBLAÐIÐ
13
Fimmtudagur 14. marz 1963
Jóhannes R. Snorrason yfirflugstjóri Fl.
Flugvallarmálið
Fyrir skömmu birtist í Mbl.
grein um flugvallarmál eftir Jó-
hannes Markússon, flugstjóra.
Umræður um þetta veigamikla
mál hafa að mestu legið niðri að
undanförtnu, en nú virðist sem
einhver vakningaralda hafi risið
á ný, og er ekki nema gott eitt
um það að segja. Mér finnst full
ástæða til þess að endurhugleiða
hugleiðingu Jóhannesar Markús-
sonar þar sem hugmyndir hans
eru svo gjörólíkar hugmyndum
mínum og svo margra annarra.
I>að er vel að þessi mál séu rædid
á opinberum vettvangi einmitt af
mönnum, sam hafa náin sam-
skipti af þeim, og þekkja aðstæð-
ur til hlítar, en ég varð undr-
andi að sjá, að reyndur flug-
stjóri sæi vandann í því ljósi,
sem grein þessi ber vott um.
Aðaluppistaðan í grein Jóhann
esar Markússonar er á þann veg,
að flytja skuli aðalstöðvar flug-
samgangna okkar íslendinga til
Keflavikurflugvallar. Þessari.hug
mynd fylgja þær röksemdir m.a.
að: veðurfar sé mjög svipað í
Keflavík og á Álftanesi, að Kefla
víkurvegurinn verði að jafnaði
ekinn á 35 mínútum, að byggð
muni kreppa að flugvelli, ef
byggður yrði á Álftanesi, að
flugvöllur á Álftanesi myndi
kosta hundruðir milljóna króna,
og að nægilegt myndi að hafa
eina flugbraut norðanlands sem
varaflugvöll fyrir Keflavíkur-
flugvöll. Og að við gætum jafn-
vel miðað þarfir innanlandsflugs
ins að einhverju leyti við heli-
coptera-
Um allt þetta langar mig til að
ræða lítillega hér, þar sem mér
finnst þessar röksemdir vafasam-
ar og vel þess virði, að gluggað
sé betur inn í málin-
Hafandi starfað í 20 ár, sem
flugmaður hér á íslandi, hefi ég
gjörólíkar skoðanir á veðurfari
hér í Reykjavík og á Álftanesi
samanborið við Keflavík. Rvík
er vel í sveit sett hvað veðurfar
snertir og gildir það sama um
Álftanes. Reykjavík er varin af
fjöllum frá norðri til suðvesturs,
en verstu úrkomuveðrin hér
suðvestanlands eru þegar vindur
blæs frá suðaustri til suðvest-
urs. Þá skýla fjöllin á Reykja-
nesskaganum okkur fyrir lág-
skýjum og suddaveðri, og eru
lendingarskilyrði þá yfirleitt
mun betri hér heldur en í Kefla-
vík. Við þetta bætist svo það, að
Keflavíkurflugvöllur er í 169
feta hæð yfir sjó, en flugvöllur,
ef byggður yrði á Álftanesi, yrði
svo að segja niður við sjávarmál.
Við skulum nú segja að veðurfar
væri svipað á báðum stöðum,
þ.e. hæð skýja yfir sjó rösiklega
200 fet. Með þeim aðflugstækj-
um, sem án efa myndu sett upp
við Ál.ftanesflugvöll, ætti lend-
ing þar að vera vel möguleg, en
ég er hræddur um að nafna mín-
um myndi þykja skýjahæð þá
vera harla lítil í Keflavík.
Svo mörg dæmi eru fyrir
hendi um gjörólík lendingarskil-
yrði í Keflavík og í Reykjaví'k,
sem er eðlileg afleiðing þess hve
Keflavík er opin fyrir veðri af
svo til öllum áttum, að ég get
ekki verið að tína til eitt sér-
stakt, enda er skýringin svo aug-
ljós og alþekkt af flugmönnum,
sem þekkja til staðhátta.
í samibandi við hinn nýja Kefla
'víkurveg langar mig til þess að
benda Jóhannesi á, að þótt hann
sé þjóðþrifa fyrirtæki, þá verður
að gera ráð fyrir að æði oft
verði að hafa sérstaka varúð í
akstri um hann í ísingar- og
hálkuskilyrðum að vetrarlagi
Nægir að minna á steypta kafl-
ann á Miklubrautinni í febrúar
sl., en þar fékk margur ökumað-
urinn smjörþefinn af þessu, og á
þessum stutta kafla, sem lagður
hefir verið af Keflavíkurvegin-
um, hafa a m.k. tvö ökutæki þeg-
ar farið mjög illa af þessum sök-
um,
Það væri afar illa farið ef allt
það fólk, sem notfærir sér flug-
samgöngur hér innanlands, þyrfti
að aka til og frá Keflavík til
þess að komast leiðar sinnar. Til
Vestmannaeyja er 30 mínútna
flug á þeim flugvélum sem nú
eru í notkun. íbúar þessa byggð-
arlags notfæra sér flugið í vax-
andi mæli og miklu er nú verið
að kosta til endurbóta á flug-
vellinum þar. Veðurfar er afar
breytilegt í Vestmannaeyjum og
er það ekki óalgengt að fólk, sem
hefir verið boðað til flugs til
Vestmannaeyja, fær þær fréttir,
er til flugvallarins kemur, að veð
ur hafi spillzt í Eyjum og ekki
verði flogið í bili. Þetta skeður
þótt ekki sé ekið lengra en frá
Hótel Borg til flugvallarins hér.
Ef þetta fólk ætti nú að aka alla
leið til Keflavíkur, má búast við
mörgum og miklum töfum, sem
myndu með tímanum hafa það í
för með sér að Vestmannaeying-
ar myndu snúa sér að skipsferð-
unum, aðrir landsmenn að skip-
um og bílum, og myndi engan
furða á því.
Ég er þeirrar skoðunar, að ef
nota ætti Keflavíkurflugvöll fyrir
innanlandsflugið, myndi það
verða eitt allsherjar rothögg á
það, og myndi einnig lama milli-
landaflugið verulega. Það má
ekki líta fram hjá þeim feikna
kostnaði, fyrir utan allt óhag-
ræði, sem því yrði samfara, að
þurfa að aka öllum flugfarþegum
og starfsliði til og frá Keflavík-
urflugvelli.
Af illri nauðsyn eru flugvellir
suður á nes. Kostnaður á slíkrf
skiptingu á rekstrinum yrði afar
mikill, og ég sé ekki að það væri
margra stórborga all-langt frá
þeim, sem hefir í för með sér
miiklar tafir og tímaeyðslu svo
það er varla ómaksins vert fyrir
fólk að fljúga stuttar leiðir. Til
gamans sikal ég nefna hér örfá
dæmi um vegalengdir til flug-
valla í nágrannaborgum. Frá
miðborg Kaupmannahafnar til
flugvallarins eru 8 km; Helsinki
19,3; Berlín 6,4; London 22,5;
París 16,9 og Oslo 8 km. Við
myndum áreiðanlega slá flest
met með 47 km fjarlægð til flug-
vallarins í Keflavík, ef sá kost-
urinn yrði valinn.
Sú hugmynd hefir einnig skot-
ið upp kolli að nota Reykjavíkur-
flugvöll fyrir innanlandsflugið
og Keflavík fyrir millilandaflug-
ið. Þetta er að mínum dómi afar
óraunhæft þar sem tvískipta
þyrfti a m.k. starfsliði Flugfélags
íslands, og einihver hluti þess
fólks myndi þurfa að aka Kefla-
víkurveginn tvisvar á dag og aðr-
ir neyðast til að flytja búferlum
í rauninni framkvæmanlegt eins
og málum er háttað í dag.
Um kostnað við byggingu flug-
vallar á Álftanesi hafa verið
nefndar margar tölur. Ekki get
ég betur séð en að sumar þeirra
séu gripnar úr lausu lofti, þar
sem enn hefir ekki farið fram
gagnger rannsókn á því svæði
sem álitlegast er.
Talað er um að mjög mikil
jarðvegsskipti séu nauðsynleg,
en þetta mun nú fara nokkuð á
milli mála. Nú hefir það reynzt'
vel að dæla sandi til undirstöðu
flugbrauta og er hér til mjög af-
kastamikið skip til þeirra hluta.
Mér hefir verið sagt að forráða-
menn þessa fyrirtækis mun geta
tekið að sér að dæla sandi í und-
irstöðu fyrir Álftanesflugvöil
fyrir 30—35 kr. á rúmmeter.
Bkki veit ég hversu miklu af
sandi myndi þurfa að dæla í und-
irstöðu fyrir tvær flugbrautir, en
mér hefir verið sagt að 1 milljón
rúmmetra væri ekki langt frá
lagi. Vissulega yrði verkinu vel á
veg komið með því. Hvað við-
kemUr staðsetningu flugvallar á
Álftanesi er vart hægt að finna
betra svæði hér í nágrenni
Reykjavíkur með tilliti til að-
flugs og þeirrar staðreyndar að
svæðið er svo til öbyggt og hindr
anir ekki fyrir hendi. Byggð mun
alls ekki kreppa að flugvelli á
þessu svæði, þar sem það tak-
markast einfaldlega að mestu áf
sjónum. Allir flugbrautarendar
myndu liggja til sjávar og því
myndu flugvélar ekki hafa trufl
andi áhrif á íbúa þessarar borgar
eða nágrennis.
Eðlilega eru reglur um það,
hve nærri flugbrautum má
byggja hús og yrðu þær einnig
að gilda á Álftanesi-
Rétt er að geta þess að nefnd
sú, er Samgöngumálaráðherra
skipaði árið 1960, með Árna Snæ-
varr, verkfræðing, í forsæti, og
svo hið heimsþekkta fyrirtæki
James C. Buokley Inc., í Banda-
ríkjunum, voru sammála um að
það sé óraunhæft að viðhalda
Reykjavíkurflugvelli og leggja
Framhald i. bls. 17.
j ^
Hafa athafnamennirnir brugðizt hlutv erki sínu? — Hugarfarsbreyting nauð-
synleg — Stór verkefnin bíða lausnar — Störf forstjóra og síldarkóngs jafn
mikilvæg — Feluleiknum á að ljúka — Um þetta m.a. er rætt í Vettvang-
num í dag.
f ÞESSUM dálkum hefur oft
verið að því vikið, að marghátt-
uð pólitísk afskipti hafa á síð-
ustu áratugum dregið úr eðlileg-
um framförum í efnahags- og at-
vinnulífinu; margvísleg höft,
þvinganir og opinber afskipti
hafa lamað atvinnurekstur
manna og félaga og þannig orðið
þjóðarheildinni til stórtjóns —
oft andstætt ætlun þeirra vísu
manna, sem að ráðstöfununum
stóðu. Að þessu sinni er hug-
myndin að skoða málið nokkuð
frá öðrum sjónarhóli, líta til
þeirra manna, sem tekizt hafa
á hendur það ábyrgðarmikla
hlutverk að stjórna íslenzkum
atvinnurekstri og viðskiptum —
vinnuveitendanna.
Hér á árunum var heitið heild-
eali heizta skammaryrðið á síð-
um kommúnistablaðanna. Það
var nokkurs konar samheiti yfir
alla þá, sem störfuðu á einhverju
Sviði viðskipta eða atvinnu-
rekstrar, bættu hag fyrirtækja
einna og juku umsviif. Nú sézt
þetta orð naumast prentað né
heyrist nefnt
Ætli einhvern lærdóm megi af
því draga, að kommúnistar telja
ekki lengur ómaksins vert að at-
yrða stórkaupmenn? Ætli ein-
hver skýring sé á því, að fjendur
frjálsræðisins gera nú orðið góð-
Xátlegt grín að þeim mönnum
mörgum, sem bjástra við einka-
rekstur? — Oft er hægt að læra
af kommúnistum. Þeir eru nask-
ir að finna hvar andstaðan er
~tterk gegn fyrirætlunum þeirra
og þangað er skeytunum beint.
í leyniiáætlun kommúnista um
▼aldarán, áætluninni, sem þeir
nefna: Leið íslands til sósíalisma,
er langt mál um það, hve valda-
takan sé hér miklu auðveldari en
í nokkru siðmenntuðu landi
öðru, þar sem meginhluti at-
vinnurekstrarins sé undir beinni
og óbeinni stjórn ríkis og bæja,
en einkaframtakið sundrað og lít-
ils megandi. Naumast þurfi ann-
að en skipta um stjórnendur rík-
isfyrirtækja og þá sé gatan greið-
fær.
Hafa þá atvinnurekendur
brugðizt hlutverki sínu, einu
mikilvægasta hlutverkinu í lýð-
ræðisþj ót'félagi ? Þeirri spurn-
ingu verður að reyna að svara.
Sjálfir svara þeir henni svo, að
þeim hafi um langt skeið verið
gert ókleift að reka rismikil og
heilbrigð fyrirtæki. Og þar með
er það mál útrætt af þeirra hálfu
margra.
Sízt skal úr því dregið, að
margháttaðar opinberar ráðstaf-
anir hafa verið gerðar beinlínis
í þeim tilgangi að hindra heil-
brigðan einkarekstur, aðrar af
misskilningi og skammsýni og
enn aðrar vegna þess að einka-
rekstrarmenn hafa látið undan
síga og samið af sér. Út í þá
sáima skal ekki farið, enda hef-
ur það margsinnis verið gert hér
í Vettvangnum- Hins vegar verð-
ur nú vikið að því hvernig „af-
sökun“ athafnamannanna horfir
við í dag.
□
Ólafur Thors, forsætisráðherra
lét þess getið, þegar verið var
að gera viðreisnarráðstafanirnar
— ráðstafanir, sem ekki miðuðu
sízt að því að leysa höft og f jötra
og gefa framtaki einstaklineanna
frjálsan tauminn — afP það
mundi taka menn nokkurn tima
að átta sig á, að þeir væru frjáls-
ir, rétt eins og er með hesta, sem
hoppað hafa lengi í hnappheld-
unni, að þeir halda því áfram
fyrst eftir að hún er tekin af
þeim.
Á tímum haftanna hoppuðu
menn eðlilega ólánlega. En það
gerði ekki svo mikið til, því að
ekki var til þess ætlazt að þjóð-
félagið spretti úr spori. Nú er
þessi tími sem betur fer liðinn
og kemur vonandi aldrei aftur.
Hitt er því miður staðreynd, að
of fáir þeirra, sem áttu að hafa
forustuna um hraðfara atvinnu-
upþbyggingu hafa áttað sig á því
enn, að losað hefur verið um
haftið og þess er skammt að
bíða, að við búum við svipaðá
stjórnarhætti frjálsræðis og ríkja
í nágrannarikjunum, sem hrað-
ast sækja fram, hvort sem þeim
er stjórnað af frjálslyndum, í-
haldsmönnum eða jafnaðarmönn-
um.
Rétt er það að vísu, að á sum-
um sviðum viðskipta eru enn við
lýði leifar fáránlegra verðlags-
hafta, sem stórskaða Viðskipta-
lífið og þar með þjóðarheildina.
En sú staðreynd er ekki nægileg
„afsökun“. í fyrsta lagi er þessu
ekki þannig háttað nema á til-
tölulega þröngum sviðum, nú
orðið, og í öðru lagi segir það sig
sjálft, að þessar eftirlegukindur
haftanna munu hverfa inn-
an skamms, ef á annað borð á að
þróast hér vestrænt lýðræði.
Að öllu leyti öðru er nú gjör-
ólíkt um að litast því sem var á
haftatímunum. Nú er unnt að
flytja inn flestar vörur hvaðan
sem er og hvenær sem er. Út er
unnt að flytja vörur og fá greitt
fyrir þær rétt verð. Skattalögum
hefur verið breytt svo, að atvinnu
rekstur annars staðar býr ekki
við betri kosti. — En hvað er þá
að? Réttlæta leifar verðlagseftir-
lits, sem er að hverfa, barlóminn?
Þótt fyrirkomulag þess sé öllum
til bölvunar, leiðinda og tjóns,
hlýtur svarið að verða: Nei-
□
Nú kynnu menn að segja, að fé
skorti til stórátaka. Lausn þess
vanda er þó nærtæk, og að henni
verður nánar vikið í síðari grein-
um; en þessir pistlar eru einmitt
ritaðir til að vekja athygli á því,
að við hljótum að fara þá leið —
eins og aðrir, okkur efnaðri — að
safna sarnan fé víða að til stór-
framkvæmda. En hugarfarsbreyt-
ing þeirra, sem forustuna eiga að
hafa, atorkumannanna, er und-
irsböðuatriðið. Þess vegna er fyrst
að þeim vikið.
Því verður ekki neitað, að
þessir menn hafa hér margt stór-
vel gert, elia byggjum við ekki í
frjálsu landi hagsældar. En þeir
geta gert miklu betur og miklu
meira. Yfirleitt hafa fyrirtækin
verið byggð af vanefnum og oft
hefur bemlínis verið að því
keppt að hafa þau sem fyrir-
ferðarminnst. Þetta byggðist á
því, að hægara var að komast hjá
skattráni, þegar menn iétu lítið
á sér kræla. — En ekki fer þó
hjá því, að mönnum detti í hug,
að ástæðu.-nar hafi verið fleiri.
Getur það verið að áróður
„vinstri" manna um, að það sé
svo skelfilega ljótt að hagnast,
hafi haft þau áhrif að athafna-
mennirnir hafi upphafið einn alls
herjar feluleik? Eða var þeim
það láandi?
Þegar síldarkóngurinn færir
silfraðar milljónirnar á land, er
hann réttilega prísaður; varla að
vísu vegna þess að hann auðgar
sjálfan sig (fyrir því sér íslenzk
öfund), heldur vegna þess að
menn sjá í hendi sér, að hann
hefur áuðgað landið og landsins
börn. En þegar athafnamaður
auðgast, vegna þess að hann rek-
ur fyrirtæki sitt betur en aðrir,
er honum legið á hálsi, þótt störf
hans séu engu lítilvægari en afla-
mannsins, báðir hafa auðgað og
bætt ísland.
Ef það er rétt, að ástæðan til
þess að stórátökin hafi ekki verið
gerð, sé meðfram .a.m.k) ótti við
ósanngjarnt almenningsálit og
misvitur stjórnarvöld, er sannar-
lega tími til þess kominn, að at-
hafnamennirnir sýni, að þeir ætli
ekki að bregðast því hlutverki,
sem þeim er skylt að gegna með
reisn, úr því að þeir á annað
borð völdu sér þetta hlutskipti í
lífinu.
f næstu grein, sem birtist á
morgun, verður vikið að því,
hvað unnt er að gera og hvað á
| aö gera á næslunni.
I Ey. Kon.