Morgunblaðið - 28.05.1963, Page 9

Þriðjudagur 28. mai 1963
MORGUNBLAÐIÐ
9
— Ingólfur Jónsson
Framhald af bls. 1
aukningin þannig verið 400
millj., eða rúmlega 50% þau
ár, sem um ræðir.
, Ingólfur Jónsson sagði síðan:
' „Stefnan er, aukin ræktun og
aukið framlag til alhliða upp-
hyggingar í landbúnaði. í því
sambandi vil ég minnast á þjóð-
hagsáætlun ríkisstjórnarinnar.
Hún gerir ráð fyrir því, að var-
ið verði mun meira f jármagni til
landbúnaðar 1963—1966 en gert
var ráð fyrir í áætlun, sem stéttar
samband bænda lét gera. Fram-
leiðslu- og búskaparaukning hef-
ur verið mun meiri 2—3 síðustu
árin en áður hefur verið. Heil-
brigð framfarastefna í landbún-
aðinum hefur verið tekin upp
á kjörtímabilinu. Þetta hefur ver
ið fært að gera vegna þess, að
Sjálfstæðismenn hafa heildaryfir
sýn yfir atvinnumálin og skilja,
að landbúnaðurinn verður að
vera framvegis ekki síður en áð-
ur traustur atvinnuvegur. Al-
þýðuflokkurinn hefur léð sam-
þykki sitt til þessara mála.
Og ég vil leggja áherzlu á, að
samvinna í Viðreinsarstjórninni
hefur verið mun betri og allt
önnur en þegar Sjálfstæðisflokk-
urinn vann með Framsóknar-
flokknum á árunum 1953—56,
en þá unnu Framsóknarmenn
gegn sínum samstarfsmönnum
leynt og ljóst, innan stjórnar sem
utan, eins og þeirra er siður".
Þá sagði Ingólfur Jónsson enn-
fremur, að hann tæki undir orð
þess ágæta bónda nú fyrir
skömmu, sem komst að orði eitt-
hvað á þessa leið um Viðreisnar-
stjórnina og Framsóknarbændur,
að það gerði ekkert til þótt þeir
væru á móti stjórninni, hún væri
með þeim.
Stofnlánadeilúm.
Að öðru leyti fer samtal frétta
manns Morgunblaðsins við Ing-
ólf Jónsson hér á eftir:
„Hver teljið þér að sé höfuð-
ávinningur í landbúnaðarmálum
á síðasta kjörtímabili?“
„Ég álít það ákaflega mikið
atriði fyrir landbúnaðinn, að
stofnlánadeildin er byggð upp
með öruggum tekjustofnum og
hún mun veita fjármagni inn í
landbúnaðinn á komandi árum
meira en áður hefur reynzt fært
að gera. Þannig mun Stofnlána-
deildin innan fárra ára hafa eig-
in höfðustól, allt að 500 millj.
kr., og getur lánað árlega af
eigin fé til landbúnaðarins allt
að 150 millj. kr. Tekjustofnar
Stofnlánadeildarinnar eru 1% af
búvöruverðinu, 0,75% af sölu-
verði búnaðarvara sem neytend-
ur greiða, 4 millj. kr. úr fjár-
lögum árlega og auk þess greiðir
ríkisstjórnin árlega sömu upp-
hæð og 1% gjald af búvöruverð-
inu nemur hverju sinni. Auk
þess greiddi ríkissjóður við gildis
töku laganna um Stofnlánadeild-
ina 65 millj. kr. — Sé miðað við
næstu 12 árin má segja, að bænd
ur fái greitt frá öðrum til Stofn-
lánadeildarinnar kr. 3,50 á móti
hverri 1 kr., sem þeir greiða
sjálfir. Það er öruggt, að Stöfn-
lánadeildin verður kjölfestan í
íslenzkum landbúnaði þegar fram
líða stundir. Ég hef hitt marga
greinda bændur víða um land
og hafa þeir flestir sömu skoð-
un á þessu máli. Myndarlegur
bóndi í Víðidal í Húnavatns-
sýslu, Óskar í Víðidalstungu,
sagði við mig fyrir skömmu:
„Það þarf ekki að bíða lengur
en til ársins 1970 að Framsókn-
armenn fara að þakka sér lög-
in um Stofnlánadeildina".
Afurðasalan
„En hvað vilduð þér segja um
af urðasölulöggj öfina? “
„Þegar núverandi stjórn tók
yið völdum voru afurðasölumálin
óleyst og bráðabirgðalög Alþýðu-
flokksins urðu mikið deilumál og
illa séð af bændum. í haustkosn-
ingunum 1959 lofuðum við Sjálf-
stæðismenn að bæta úr þessu og
tókst það giftusamlega um ára-
mótin 1959 og 1960. Þá fengu
bændur sinn hlut bættan í af-
urðaverðinu og miklar lagfæring
ar voru gerðar á afurðasölumál-
um, sem Framsóknarmenn töldu
ekki þörf á að lagfæra, meðan
þeir voru í ríkisstjórn. Mesta lag
færingin var sú að bændum var
tryggt fullt verð fyrir afurðirn-
ar, þótt þær væru seldar úr landi,
á mun lægra verði en innanlands.
Áður urðu bændur að bera hall-
ann af lágu verði útfluttra vara
og var það mjög þungur skattur á
bændastéttina, sem Framsóknar-
menn höfðu enga tilburði til að
létta af bændum, meðan þeir
fóru með þessi mál. Eitt árið
vantaði hjá einu mjólkurbúi allt
að 30 aurum á lítra til þess að
bændur gætu fengið samnings-
bundið 6 manna nefndar verð
fyrir mjólkina, en það var vegna
þess að fluttir voru út ostar fyrir
lágt verð og urðu bændur að bera
tjónið af því, en það var nærri
9000 kr. á bónda, sem hafði um
30 þúsund lítra ársframleiðslu.
Einnig var oft halli á öðrum af-
urðum og má segja, að ekki hafi
mátt lengur dragast að afurða-
sölulögin væru lagfærð hvað
þetta snerti.
Önnur veigamikil breyting var
gerð á afurðasölulöggjöfinni,
þannig að heimilað var að breyta
verðlagi landbúnaðarvara árs-
fjórðungslega, ef kaupgjald og
rekstrarvörur hækkuðu, en áður
var aðeins heimilt að endurskoða
verðlagið einu sinni í byrjun
verðlagsársins 1. september. Þá
urðu bændur oft að bíða 10—11
mánuði eftir sjálfsagðri leiðrétt-
ingu á verðlaginu og biðu af því
stórkostlegt tjón.
Þessar lagfæringar á afurða-
sölulöggjöfinni hafa nú þegar
fært bændum árlega milljóna
tugi. Er gert ráð fyrir að útflutn-
ingsuppbætur á landbúnaðarvör-
ur geti numið allt að 65 millj.
kr. á yfirstandandi verðlagsári.
Verðhækkun sú, sem heimiluð
var 1. marz s.l. gefur bændum
til 1. september n.k. 10 millj.
kr. í aðra hönd. Af því má sjá,
hve þýðingarmikil sú breyting
er að heimila verðbreytingar árs-
fjórðungslega.
Sex manna nefndin semur um
afurðaverðið á þeim grundvelli,
að bændur búi ekki við lakari
kjör en til dæmis sjómenn,
verkamenn eða iðnaðarmenn.
Augljóst er, að fái bændur ekki
þetta umsamda verð, þá er tekinn
hluti af því kaupi, sem þeim var
ætlað að fá samkvæmt samkomu
laginu. Enginn sanngjarn maður
getur talið eðlilegt að bændur
sætti sig við það frekar en að
verkamaðurinn, sjómaðurinn eða
iðnaðarmaðurinn mundu sætta
sig við að fá ekki það kaup,
sem umsamið er og skráð.
Til þess að tryggja það
að bændur fái umsamið verð
hverju sinni er ekki önnur leið
fyrir hendi en sölutrygging á
allri framleiðslunni, eins og nú
hefur verið upp tekin. Fulltrúar
í sex manna nefnd ætlast að sjálf
sögðu til að bændur fái hverju
sinni það verð fyrir afurðir sín-
ar, sem um er samið. Áður en
þessi lagfæring var gerð var níðzt
á bændum í óþökk allra sann-
gjarnra manna og ékkert síður
í bæjum og kauptúnum, og má
merkilegt heita hversu lengi
bændur voru látnir bíða eftir
þessari sjálfsögðu réttarbót. Hér
vil ég taka það fram, að hinir
skynsamari bændur eru farnir að
gera sér ljóst, að þeir hefðu ekki
fengið þessa réttarbót, ef Fram-
sóknarmenn hefðu farið með
þessi mál.
Sá tími er nú sem betur fer
liðinn“, hélt Ingólfur Jónsson
afram, „að almenningur í hyaða
stétt sem er, láti hatur- eða þröng
synispolitik koma í veg fyrir, að
menn úr ólíku umhverfi geti
starfað bróðurlega saman að mál
um, sem horfa til heilla fyrir
þjóðarheildina. En einmitt
þannig var það áður fyrr, sem
Framsóknarflokkurinn fékk sína
næringu. Forystumenn hans töl-
uðu þá, eins og raunar enn í dag,
tungum tveim, eftir því hvort
rætt var við íbúa sveita eða
Skip tekur niðri
í Akureyrurköin
FLUTNIN GASKIPIÐ Primus
tók niðri um 10 leytið í kvöld
í krikanum • milli Torfunefs -
bryggjunnar og Oddeyrar.
Skipið losnaði fljótlega af eigin
rammleik. .
Ms. Primus var að koma með
sementsfarm frá Akranesi, og
var hafnsögumaður um borð.
Láðst hafði að tilkynna honum
hvar skipið ætti að leggjast og
tók hann það ráð að leggja að
ytri bryggjunni á Torfunefi
norðanveðri. Enginn var þar
staddur til að taka á móti vír-
um, og áttu skipsmenn í erfið-
leikum við að ná skipinu að
bryggjunni, þar sem vindur stóð
af suðri. Hrakti skipið of langt
til norðurs og upp á marbakka
suður af Oddeyri, þar sem það
tók niðri og sat fast. Það losnaði
þó af sjálfdáðun eftir nokkra
stund, þegar taug hafði verið
komið úr skipinu í bryggjuna.
Skipið er talið óskemmt. — Sv.P.
kaupstaða. En ástæðan til þess,
að ég tek svo til orða, að þetta
sé liðinn tími, er sú, að almenn-
ingur er farinn að skilja, hvað
þýðingarmikið það er, að gagn-
kvæmur skilningur skapist á hin-
um ýmsu málum milli þjóðfélags-
þegnanna. Stefna Sjálfstæðis-
flokksins, stétt með stétt, mætir
vaxandi fylgi meðal þjóðarinn-
ar“.
Markaðsmálin
„Hvað vilduð þér segja frek-
ar um markaðsmál landbúnaðar-
ins?“
„Ég tel, að vinna þurfi að þeim
með festu og dugnaði, leita eftir
nýjum mörkuðum og vinna vör-
una betur hér heima. Takmarkið
hlýtur að vera að fá hækkað verð
erlendis, svo uppbæturnar geti
minnkað, eða horfið með öllu,
þegar nýir og betri markaðir
hafa fengizt ásamt endurbættum
vinnuaðferðum. Þá gæti svo far-
ið, að bændur fengju enn meira
fyrir framleiðsluna, en að því
ber vitanlega að keppa. íslenzka
lambakjötið er örugglega góð
vara, sem kynna þarf eftir
fremsta megni. Nú er starfandi
nefnd manna, sem á að leita
nýrra úrræða í þessum málum.“
Framtíð landbúnaðar
„En hvað vilduð þér segja um
framtíð landbúnaðarins?“
„Hún hlýtur að byggjast á því,
að þeir sem vinna við landbúnað,
hafi ekki lakari kjör en þeir, sem
stunda önnur störf. Það er þjóð-
félagsleg nauðsyn, að landbúnað-
ur á íslandi verði ávallt þrótt-
mikill og blómlegur. Möguleik-
arnir eru fyrir hendi. Og á þessu
kjörtímabili hefur, eins og ég
vék að, verið lagður grundvöllur
að því, að svo geti orðið, svo
sem með lagfæringum á afurða-
Sölulöggjöfinni, sem er enn þá í
endurskoðun til frekari lagfær-
inga, með því að hækka bygg-
inga- og ræktunarstyrki til
þeirra, sem hafa tún undir 15
hekturum og með því að undir-
búa frumvarp til nýrra ræktun-
arlaga, sem Landsfundur Sjálf-
stæðisflokksins ákvað að beita
sér fyrir að yrði lögfest á næsta
þingi. Það er ekkert efamál, að
fólkinu mun fjölga í sveitunum
að nýju, þótt einstakar jarðir,
sem illa eru í sveit settar, fari í
eyði. Munu þær byggjast aftur,
þegar tímar líða. ísland er gott
land, sem býður upp á marg-
háttaða möguleika, og ef kost-
ir þess væru nýttir til fulls eru
hér lífsmöguleikar fyrir 18
milljónir manna, ekki síður en
180 þúsund."
„Eigið þér við, að fslendingar
geti orðið 18 milljónir?"
„Já, auðvitað. Fólkinu fjölgar
og landið bíður. Þau gæði lands
ins, sem við getum ekki nú fært
okkur í nyt vegna fámennis, eru
varasjóðir fyrir komandi kyn-
slóðir íslands. Innflutningur á er
lendu fólki kemur ekki til
greina, að mínu viti.
Ég hef lengstum dvalizt hér
á bökkum Rangár og fylgzt með
sveitalífinu og mér þykir á-
nægjulegt að gera samanburð á
því, sem var, þegar ég gekk hér
um á uppvaxtarárum mínum og
því, sem nú er. Framfarirnar
hafa orðið meiri en drengur með
draumóra gat látið sér detta í
hug fyrir 30—40 árum. Mér
finnst að margt það hafi gerzt
hér á landi á þessu tímabili, sem
er ótrúlegra en þó ég tali nú um
að íslendingar verði 18 milljón-
ir og geti lifað góðu lífi af
landsins gæðum. Þegar ég var
drengur heyrði ég fullorðna
fólkið tala um, að virkja ann-
an fossinn í Ytri-Rangá til þess
að við Rangæingar fengjum Ijós
ið og gætum notið hlýjunnar úr
landinu. Þá fannst öllum þetta
vera stórframkvæmd og helzt
fjarlægur draumur. Nú tala
menn ekki um neina smáfossa,
nú er talað um stórvirkjun í
Dettifoss og Þjórsá.
Ef allt ræktanlegt land verð-
ur nýtt geta milljónir manna lif-
að góðu lífi á íslandi. Þegar fall-
vötnin hafa verið virkjuð og
jarðhitinn nýttur skapast margs
konar möguleikar fyrir iðnað og
stórkostlega starfsemi í sam-
bandi við nýtingu jarðhitans. ís-
lendingar munu smám saman
hætta því að flytja út hreáfni
fyrir tiltölulega lítið verð, en
gera vöruna margfalt verðmæt-
ari með því að vinna úr henni
í landinu sjálfu. Þannig mætti
gera ullina sex eða sjö sinnum
verðmætari með því að vinna úr
henni í landinu í stað þess að
flytja hana út óunna; sama máli
gegnir t. d. um skinnavöruna og
svona mætti lengi telja, ekki sízt
þegar síld og aðrar fiskafurðir
eru á dagskrá, en allir vita, að
sjávarafurðir mætti gera marg-
falt verðmætari með því að nýta
þær betur hér innanlands."
Stórvirkjanir
„Teljið þér ekki nauðsynlegt
að fá mikla erlenda aðstoð við
stórvirkjanir? “
„Við verðum vitanlega að fá
erlent fjármagn að láni til þess
að virkja, þó ekki væri nema
60 þús. kílówött við Búrfell, en
sú framkvæmd mun kosta um
800 millj. kr. Hún verður nægi-
leg fyrir Suður- og Suðvestur-
land í 7—8 ár, með því að ekki
komi stóriðnaður til annar en
aukning Áburðarverksmiðjunn-
ar. Einnig þarf að auka raforku
fyrir Austurland, Norðurland og
Vestfirði og er nú í athugun,
með hverjum hætti það má
verða. Rafstrengur var lagður til
Vestmannaeyja á sl. ári og hef-
ur það orðið til þess að lækka
raforkuverð í Eyjum og stórbæta
aðstöðu Eyjabúa.“
„En hvað um aluminíuv :rk-
smiðju og stóriðnað?"
„Ja, um það er ekkert að segja
á þessu stigi málsins. Vitað er að
nokkrir erlendir aðilar hafa sýnt
nokkurn áhuga á því að taka
upp samninga við íslendinga um
það mál, en það er ekki komið
á það stig, að neitt sé hægt að
segja um úrslit málsins eins og
sakir standa. Við verðum auð-
vitað að taka á þessu máli með
allri varúð“.
„Ég vil“, sagði Ingólfur Jóns-
son að lokum, „leggja áherzlu
á, að hagur bænda fer batnandi,
eins og hagur annarra þjóðfélags
þegna, enda þótt kjör þeirra
þyrftu að vera betri en þau nú
eru. En þess ber að gæta, að nú
eru aðeins þrjú ár liðin frá þvl
Viðreisnarstjórnin tók við stjórn,
en þá var allt athafnalíf úr skorð
um eftir stjórnleysi vinstri stjórn
arinnnar. Af þeim sökum er ekki
við því að búast, að enn sé hægt
að tala um fullan bata. Sárin
voru of stór til þess að þau gætu
gróið til fulls á svo skömmum
tíma. En verði haldið áfram á
sömu braut, má telja fullvíst, að
lífskjörin haldi áfram að batna.
Grundvöllurinn hefur verið lagð-
ur og það, sem kosið er um 9.
júní næstkomandi, er fyrst og
fremst þetta: hvort stefna stjórn-
arflokkanna skuli vera ráðandi
næsta kjörtímabil eða stefna
stjórnarandstöðuflokkanna, sem
er óbreytt að öllu leyti frá því,
sem var á vinstri stjórnar tíma-
anum“.