Morgunblaðið - 25.07.1963, Blaðsíða 13

/ Fimmtudagur 25. júlí 1963
MORCVNBLAÐIÐ
13
í 15. HEFTI hins mikla rit-
verks síns, „Danmark under
den anden verdenskrig“ grein
ir danski ritstjórinn og fræð'i
maðurinn Börge Outze nokk
uð frá aðdragandanum að sam
bandsslitunum við Danmörku
og lýðveldisstofnuninni 1944.
Segir Outze að Þjóðverjair hafi
1941 lagt mjög hart að Krist-
jáni konungi að hann mót-
mælti fyrirhuguðum aðgerð-
um íslendinga, þar sem ísland
var í þeirra augum hluti af
því „svæði“, sem Þjóðverjar
skyldu ráða að styrjöld Iok-
inni. Outze segir að sú stað
reynd að danska stjórnin hafi
dregið mótmæli sín á langinu
þar til málið rann út í sandinn
hafi orðið til þess að Þjoðverj-
ar hafi orðið kónginum reiðir.
Á öðrum stað í sama hefti
greinir Outze frá því, að ræða,
sem Stauning forsætisráð-
herra skyldi halda um íslands
málin í þinginu, hafi verið
send í afriti til Berlínar, þar
sem hún hafi verið ritskoðuð,
og að von Weizsácker, ráðu-
neytisstjóri utanríkisráðuneyt
is nazista, hafi krafizt þess að
Stauning væri harðyrtari, og
fengið vilja sinn fram. Outze
segir að ræðan hafi upphaf-
lega verið rituð af Scavenius,
Thorvald Stauning, forsætisráðherra Dana á gangi í Kaup-
mannahöfn á styrjaldarárunum. Hann „sá“ aldrei hermenn .
Þjóðverja þó hann mætti þeim á götu. I
Þingræöu STAUNINGS varðandi
ÍSLANDSMÁL var breytl í Berlín ’
Þjóðverjar lögðu hart að Kristjáni konungi að mótmæla
lýðveldisstofnuninni — Töldu ÍSLAND til „yfirráða-
svæðis" síns — Mjög merkar upplýsingar Börge Outze
hinum mjög svo óvinsæla utan
ríkisráðherra Dana á stríðsár
unum.
Börge Outze er einn af kunn
ustu blaðamönnum Dana og
aðalritstjóri Information, en
það blað spratt upp af frétta-
stofunni Information, sem rek
in var af andspyrnuhreyfing-
unni dönsku og Outze var pott
urinn og pannan í. Ritverk
hans um Danmörku á stríðs-
árunum hefur vakið mikla at-
hygli, en það kemur út hjá
Hasselbach-forlaginu í Kaup-
mannahöfn og gert er ráð fyr
ir að alls komi út um 30 hefti.
ÍSLAND tilheyrði drottnunar-
svæði Þjóðverja
Hér fara á eftir kaflar úr
Ernst von Weizsaeker, ráðu-
neytisstjóri utanrikisráðuneyt
is Þjóðverja á striðsfuununi.
Hann fékk íslandsræðu Staun
ings senda frá þýzka sendi-
herranum i Kaupmannahófn,
og krafðist þess að breyting-
ar yrðu gerðar á henni. Eftir
styrjöldina lýsti von Weiz-
sacker því yfir að hann ht-fði
haft megnasta viðbjóð á srarfs
aðferðura nazisvai
16. heftinu, sem fjalla um ís-
land:
„ á meðan augu heims-
ins beindust að siglingaleiðun-
um umhverfis ísland, gerðust
að tjaldabaki alvarlegir hlut
ir varðandi sambúð íslands og
Danmerkur. Dönsku stjórn-
inni var skýrt frá því að Al-
þingi hefði samþykkt að ís-
land hefði samkvæmt skiln-
ingi þess öðlazt rétt til þess
að slíta sambandinu við Dan-
mörku, sem ekki gat staðið
við sinn hluta samningsins,
þ. e. a. s. gæta hagsmuna ís-
lands erlendis etc. Boðað var
að tengsl landanna yrðu ekki
endurnýjuð er samningurinn
rynni út, og að lýðveldi yrði
sett á stofn á íslandi að styrj
öld lokinni. Það var þó undir
strikað í Reykjavík, að ekki
væri tilhlýðilegt að láta af
þessu verða eins og á stóð, en
lengur en til stríðsloka yrði
ekki hægt að bíða.
Hefði ísland haldið fast við
þessa stefnu og beðið þar til
styrjöldinni var lokið, hefði
verið komizt hjá mikilli biturð
af hálfu Dana. Svo sem kunn-
ugt er misstu menn í Reykja-
vík þolinmæðina 1944 og ís-
lenzkt lýðveldi var stofnsett.
Styrjöldin hafði staðið leng-
ur en gert hafði verið ráð fyrir
1941.
Danska stjórnin svaraði því
til, að hana skorti ekki skiln-
ing á þélm erfiðleikum íslend
inga, sem legið hefðu til
grundvallar ákvörðun Alþing
is, en að stjórninni þætti ó-
heppilegur tími hafa verið val
inn. Stjórnin lýsti sig reiðu-
búna til viðræðna þegar og
aðstæður leyfðu — og að taka
tillit til óska íslenzku þjóðar
innar. Þjóðverjar lögðu strax
hart að konunginum að hann
mótmælti — raunar allt fram
í ágúst. í augum Þjóðverja var
ísland hluti af því „svæði",
sem Þjóðverjar skyldu drottna
yfir að styrjöld lokinni, og því
reið á að viðhalda tengslum
íslands og Danmerkur.
Danska stjórnin dró málið á
langinn þar til það rann út í
sandinn. Varð þetta til þess að
gremju gætti af hálfu Þjóð-
verja í garð konungs. Ekki
bætti úr skák að danska
stjórnin mótmælti ekki er
Bandaríkjamenn tóku við af
Bretum á íslandi . .. “
Ræðu um íslanð
breytt í Beriín
Nokkru síðar segir Outze:
„Frá þessum tímum liggur
fyrir ein bezta sönnun þess,
hversu gaumgæfilega Þjóð
verjar blönduðu sér í dönsk
málefni. Er þingið kæmi sam
Framhald ú bls. 19
Erik Scavenius, utanrikisráð-
herra Dana. Mjög gagnrýndur
fyrir eftirlátssemi við Þjóð-
verja. Það var hann. sem
samdi ræðuna um ísland, sem
ritskoðuð var, breytt í
Berlín og Stauning flutli síð
an í danska þinginu — með
þýzku breytingunum.
Tíminn flýgur-Því ekki þú?
\/x^
1-88 23
Flúgvélar okkar geta lent a
öllum flugvöllum — flutt. yður
olla leið — fljúgandi
FLUGSÝN
Hollandi
Vattfóðruðu nælonúlpurnar eru komnar
aftur. — Tilvalin í sumarferðalagið.
Stærðir frá 12 ára.
Fallegir litir. — Gott verð.

Aðalstræti 9. — Sími 18860.
Rafvirkjar
Rafveiturnar á Reykjanesi vilja ráða fastan starfs-
mann til þess að annast eftirlit með raflögnum, út-
tekt nýlagna o. fl. — Umsóknir ásamt upplýsingum
um menntun og fyrri störf, sendist Rafveitu Kefla-
víkur fyrir 15. ágúst n.k.
Hjúkrunarkonur
Vinnuheimilið að Reykjalundi óskar eftir tveimur
hjúkrunarkonum. — Annarri strax, hinni frá 1.
september n.k. Upplýsingar gefur yfirhjúkrunar-
konan. — Sími um Brúarland.
Eg undirritaður framleiði eins og á undanförnum
árum hin vinsælu svalahandrið og girðingar úr
gjallsteini.

LQYE

handrið líka bezt
handrið viða sést
handrið laða gest
handrið standast flest.
Sendi hvert á land sem er.
Þorsteinn Löve
Múrarameistari — Símar 33734 og 37960.

VQNDUÐ
FALLEG
ODYR
UR
Siqurpórjónsson <£co
JJafiuvvtnrti 4