Morgunblaðið - 25.07.1963, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 25. júlí 1963
M0RGVNBLAD1Ð
19
Skarðsheiði
gránar
AKRA.NESI 24. júlí — f fyrri-
nótt, aðfaranótt þriðjudags grán
aði Skarðsheii ofan í miðjar hlíð
ar. Á þriðjudagsmorguninn gerði
él og sást með berum augum, að
heiðin var hvítari eftxr. — Oddur.
- ÞingræÖa
Staunings
Framhald af bls. 13.
an aftur átti Stauning að
greina opinberlega frá ástand
inu varðandi málefni íslands
og ákvörðun Alþingis um
framtíðarskipan landsmála. 4
ágúst var Renthe-Fink (þýzki
sendiherrann í Danmörku —
aths. Mbl.) afhent handrit af
ræðunni, sem hann sendi til
Berlínar. Von Weizsacker
þýzka utanríkisráðuneytinu
krafðist — og fékk því fram
gengt — að ræðan yrði harð
yrtari á mörgum stöðum,
Stauning hugðist segja að kjör
ríkisstjóra á íslandi væri
hreint framkvæmdaratriði.
ræðunni varð þetta að „þrátt
fyrir að til þessarar ráðstöf
unar væri gripið af hagnýtum
(praktiskum) ástæðum, væri
hún engu að síður alvarlegt
skref, og því fremur sem á
kvörðunin var tekin án þess
að konungur væri áður spurð
ur“.
Skrifað af Scavenius, rit-
skoðað af Þjóðverjum, flutt
af Stauning
Enn segir Outze nokkru
síðar:
„Níumannaráðið var yfir-
leitt ekki ánægt með Staun
ing! Það kvartaði t.d. einnig
yfir ræðunni, sem hann skyldi
halda um ísland — hún hafði
enn ekki verið haldin. Ráðið
hafði uppgötvað að ræðan var
skrifuð af Scavenius (utanrík
isráðherra — aths. Mbl.) og
hafði verið ritskoðuð af Þjóð
verjum áður en Stauning
lagði hana fram á ráðherra
fundi- Níumannaráðið hafði
aldrei fengið að sjá ræðuna.
Þetta varð til þess að Stauning
varð að kalla saman fund í
ráðinu. Þar sagði hann að eng
in leið væri að víkja frá því
orðalagi, sem ræðan hefði
fengið. Alsing Andersen lýsti
ræðunni sem „óþægilegri" ■
Elgaard (frá Venstre) áleit að
Þjóðverjar hlytu að sjá að það
væri skrípaleikur að herset-
in Danmörk væri að barma
sér yfir örlögum fslands og
gerðum þess. Oluf Pedersen
(frá Retsforbundet) fannst
það ekki til hlýða að menn
gæfu út yfirlýsingar fyrir
hönd annars sjálfstæðs ríkis.
„Við höfum rétt til þess að
vera hlutlausir". Enginn
istuddi Stauning. Er Scavenius
var eíns og svo oft áður gagn
rýndur fyrir ráðríki sitt, sagði
Stauning: „Utanríkisráðherr-
ann verður að taka sjálfstæð
ar ákvarðanir, og þar sem við
getum ekki fundið annan ut-
anríkisráðherra, verðum við
að halda honum . . . “
1 Þess má loks geta til skýr
ingar að Níumannaráðið, sem
rætt er um hér að framan,
var stofnsett hina örlagaríku
apríldaga 1940. í því áttu sæti
tveir fulltrúar frá sósíaldemó
krötum, Vinstriflokknum, í-
haldsflokknum og róttæka
j Vinstriflokknum og einn full
trúi frá Réttarsambandinu. —
Ráðið skyldi tryggja stjórn-
málasamvinnuna milli ríkis-
stjórnar og þings annars vegar
og einstakra flokka innbyrðis
hinsvegar á meðan Danmörk
var hersetin af Þjóðverjum.
Ráðið var levst upp eftir
■trið.
ÓLAFUR Ó. JÓNSSON, Grjóta
götu 12, bifreiðastjóri á BSR á
55 ára afmæli í dag. Ólafur er
vel látinn maður, Upur og vill
hvers manns götu greiða. Margir
munu samfagna honum í dag.
Friðrik jafn heims-
meistaranum Petrosjan
— Hefur legiö úti
Framhald af bls. 20
vita, en hann kvað litlar líkur
til þess, enda myndi hún vart
sjá á hann, svo væri henni
tekin að daprast sjón.
— Við töldum gömlu kon
una á að fresta ferð sinni þar
til veður tæki að batna, en
hér hefir verið snjókoma nið
ur undir tún að undanförnu
sagði Kristófer, — en það stoð
aði ekki, hún lagði upp hvað
sem hver sagði. í dag fóru
héðan tveir menn með tvo til
reiðar til leitar, auk jeppa,
sem ætlað var að aka slóðina
að Arnarvatni.
— Ef hún hefir ekki lagt á
Stóra-Sand, sagði Kristófer,
— er henni borgið, ef hún
hefir kofana á Arnarvatnsheið
inni eða í Álftakróki að liggja
í, en okkur þykir seint að
hún skuli ekki fara að snúa
hingað niður aftur til að leita
sér matar. Hafi hún hins vegar
lagt á Stóra-Sand í dimmviðri
er þar ekki að átta sig á neinu
og þvi erfitt um að rata og
fátt til fanga fyrir gamla konu
einhesta.
Sigríður Jóna Jónsdóttir býr
að Hverfisgötu 16 hér í bæ,
en hest sinn á hún að Rauðs-
gili í Borgarfirði vetur hvern
og þangað lofaði hún, er hún
hélt að Karlmanstungu og
þaðan á Hveravelli, að láta
vita um ferðir sínar, en ekk-
ert hefir frétzt til ferða henn-
ar enn sem komið er.
F RIÐ RI K Ólafsson átti að
tefla biðskák sína við Benkö
á skákmótinu í Los Angeles á
þriðjudag, en áður en leikar
áttu að hefjast gaf Friðrik
skákina. Eftir 12 umferðir er
því staðan þannig, að þeir
Friðrik og heimsmeistarinn
Tigran Petrosjan eru efstir og
jafnir með 7 vinninga hvor,
næstur er Keres með 614 vinn
ing og eina skák óteflda gegn
Reshevsky. Fjórði er Najdorf
með 614, Gligoric hefur 6,
Reshevsky 5 og eina óteflda,
Panno 5 og Benkö 4.
Frammistaða Friðriks hefur
vakið mikla athygli ytra, og
mikið verið um hana ritað.
Næst síðustu umferð átti að
tefla í gær, og hafði Friðrik þá
svart gegn Keres, en Petrosjan
hvítt gegn Panno.
Morgunblaðið leitaði í gær
umsagna fjögurra þekktra
skákmanna um frammistöðu
Friðriks. Að sjálfsögðu vildu
þeir engu spá um úrslit móts-
ins, en voru einróma í lofi
sínu um Friðrik. Hér á eftir
fara svör þeirra:
Baldur Möller:
Friðrik hefur staðið sig afar
vel, og það verður fróðlegt að
sjá stöðuna eftir daginn í dag.
Friðrik teflir við Keres, sem
er harður maður, en Petros-
jan teflir við Panno, næst
neðsta mann mótsins. Að vísu
verður þetta erfiður dagur hjá
Keres, því hann teflir einnig
við Reshevsky ótefldu skák-
ina úr 13. umferð. Margt getur
skeð í tveimur síðustu umferð
unum, því þeir eru þarna
nokkrir í hnapp, sem allir geta
farið með sigur af hólmi.
Guðmundur Ágústsson:
Frammistaða Friðriks hefur
verið prýðileg, og hefur kom-
ið nokkuð á óvart úti. En ég
sagði áður en hann fór að
hann stæði sig vel. Hann var í
góðu formi hér heima og áber-
andi sterkur. Þetta fundum
við, sem tefldum við hann áð-
ur en hann fór. Ég hef aldrei
fundið hann jafnsterkan. í
hraðskákum á móti Friðrik
var ég oft með um 25% vinn-
inga, en núna þótti mér gott
að ná 10%. Ég hef lítinn tíma
haft til að kynna mér skák-
imar hans á mótinu í Los
Angeles, en mér virðast marg-
ar þeirra mjög skemmtilegar.
Guðmundur Arnlaugsson:
Þetta er fín frammistaða
hjá Friðrik. Það, sem sérstaka
athygli hefur vakið er stökk
hans úr 6. sæti eftir sjö um-
ferðir í efsta sæti með því að
vinna þrjár skákir í röð, gegn
þeim Gligoric, Najdorf og Res-
hevsky. Þetta er mjög óvenju-
legt á svona sterku móti, og
sérstaklega skemmtilegt með
tilliti til þess að Friðrik hefur
að undanförnu sinnt öðru
fremur en skákinni og stund-
að háskólanámið af kappi. En
það virðist ekki hafa háð hon-
um. Friðrik er það harður
skákmaður að vitað var að
með örlítilli heppni gat hann
náð góðum árangri á þessu
móti. En eftir þennan skemmti
lega sprett hans í 8., 9. og 10.
umferðunum er hann öruggur
með að verða ofarlega.
Freysteinn Þorbergsson:
Þó Friðrik hafi oft staðið sig
glæsilega, hefur frammistaða
hans aldrei jafnast á við þetta.
Ég taldi það góðs viti að Frið-
rik gerði jafntefli í fyrstu
skákunum. Það benti til þess
að hann væri í góðri æfingu,
en ekki þreyttur, og að Reykja
víkurmótið og einvígið við
Inga hafi verið gott fyrir
hann. Skákmótið í Los Ange-
les er mesti skákviðburður árs
ins, og ef Friðrik tekst að
halda sínu í síðustu tveimur
skákunum, verður það bezta
frammistaða hans i glæsileg-
um skákferli. 1. c2—c4 Rg8—f6
2. d2—d4 e7—e6
3. Rgl—f3 b7—b6
4. g2—g3 Bf8—b4t
5. Bcl—d2 Bb4xBd2t
6. DdlxBd2 Bc8—a6
7. Rbl—a3 0—0
8. Bfl—g2 c7—c6
9. O—O d7—d6
10. Hfl—dl Rb8—d7
11. Hal—cl Dd8—e7
12. Ríi3—--c2 Ha8—c8
13. Dd2—b4 Ba6—b7
14. Db4—a3 Hc8—c7
15. Rc2—^3 g7—g6
16. Rf3—e5 c6—c5
17. Bg2xBb7 d6xRe5
18. Bb7—g2 e5xd4
19. Hdlxd4 Rd7—e5
20. Hd4—dl Re5—c6
21. Bg2xRc6 Hc7xBc6
22. Hdl—d3 Hc6—d6
23. Hcl—dl Hd6xHd3
24. Da3xHd3 Hf8—c8
25. f2—f3 Kg8—f8
26. Kgl—f2 Kf8—e8
27. Dd3—a3 Hc8—c7
28. Da3—c3 Hc7—d7
29. HdlxHd7 Ke8xHd7
30. Dc3—e5 De7—d8
31. g3—g4 h7—h6
32. h2—h4 Rf6—e8
33. g4—g5 h6xg5
34. h4xg5 Re8—d6
35. De5—f4 Rd6—f5
36. Re3xRff e6xRf5
37. e2—e4 Kd7—e6
38. e4xf5 e6xf5
39. Df4—e3+ Ke6—d7
40. De3—d2t Kd7—e8
41. Dd2xDd8t Ke8xDd8
42. Kf2—g3 gefið
— bteindór
Framih. af bls. 6.
Steindór var kvæntur góðri
konu, Ásrúnu Sigurðardóttur frá
Sigluvík á Svalbarðsströnd Jóns-
sonar. Þau eignuðust fimm börn,
tvo sonu og þrjár dætur, og eru
þau öll löngu uppkomin og gift
hér í Reykjavík. Það var þeim
hjónum mikill harmur, er þau
misstu í fyrra tengdason sinn og
uppkominn dótturson með ör-
skömmu millibili úr sjúkdómi,
sem ekki varð við ráðið. Og nú
fyrir skömmu er þungur harmur
að Steindóri kveðinn í missi konu
hans Ásrúnar, sem andaðist hinn
14. júní síðastliðinn. Hún hafði,
að kunnugra dómi, verið honum
góður lífsförunautur, enda unni
hann henni og virti um aðra
menn fram.
Þó að skuggi ástvinamissis
hvíli þannig yfir þessum afmælis
degi Steindórs Einarssonar og
hann sjálfur gangi eigi heill til
skógar, getur hann á þessum
tímamótum litið yfir dáðríka og
athafnasama ævi, sem margt má
af læra og verðskuldar skilmerki
legri frásögn en hér er unnt að
færa í letur.
Með einlægri afmæliskveðju.
Guðni Jónsson
- Halldóra
Framhald af bls. 11.
Ekki fór Halldóra reynslulaus
gegnum lífið því lögmáli verða
flestir að hlita, en öðrupn þræði
var lífið henni gjöfult. Hún átti
ágætan eiginmann góð og mynd-
arleg böm og tengdaböm. Þau
hjónin voru mjög samrýmd og
lifðu í farsælu hjónabandi í 46
ár. Efnin voru góð og sparði
Halldóra hvorki fé né fyrirhöfn
öðrum til hjálpar hvenær sem
hún gat því viðkomið. Hennar
mesta yndi var að gleðja aðra,
enda ávann hún sér ást og virð-
ingu samtíðarmanna sinna. Síð-
ast liðið ár var heilsu Halldóru
mjög tekið að hnigna, en hún
hafði þó oftast fótavist þar til
hún veiktist skyndilega. Hún lá
stutta en þunga legu og andaðist
í Borgarsjúkrahúsinu 14. þ.m.
Halldóra og Jón vom næstu
nágrannar foreldra minna ára-
txljum saman, það var daglegur
samgangur á milli heimilanna,
þar bar aldrei skugga á. Betri
nágranna var ekki hægt að kjósa
sér.
Við hjónin vottum eiginmanni
og fjölskyldu hinnar látnu okk-
ar dýpstu samúð.
Ég kveð hana með hjartans
þökk fyrir langa og trygga vin
áttu og ómetanlega góðvild við
mig og foreldra mína. Ég bið
henni allrar blessunar á landi
lifenda.
Guðrún Sigurðardóttir.
í dag fimmtudagnn 25. júlí,
verður jarðsett frá Stokkseyrar-
kirkju frú Halldóra Sigurðardótt
ir, kona Jóns Magnússonar, fyrr-
verandi kaupmanns á Stokks-
eyri. Hún andaðist á sjúkrahúsi
í Reykjavík 14. þ.m.
Hatldóra var fædd 30. júní
1894 að Vegamótum á Seltjarnar
nesi, dóttir hjónanna þar Sigurð-
ar og Guðríðar.
Árið 1917 giftist hún eftirlif-
andi manni sínum Jóni Magnús-
syni, kaupmanni á Stokkseyri,
og fluttist þá til Stokkseyrar og
átti þar heima síðan, þar til
fyrir fáum árum, að þau hjón
fluttu til Reykjavíkur.
Börn þeirra Jóns og Halldóru
eru fjögur á lífi, þrír synir og
ein dóttir, öll uppkomin.
Synirnir Magnús, bifreiðar-
stjóri, Sigurjón, bifvélavirki og
Kristmundur Haukur, allir
kvæntir og búsettir i Reykjavík
og dóttirin Sigríður gift Karli
Karlssyni, skipstjóra í Þorláks-
höfn.
Halldóra sál, var mikil dugn-
aðar- og rausnarkona svo af
bar.
Er þvi viðbrugðið hversu heim
ili hennar hér á Stokkseyri var
með miklum glæsibrag og til
fyrirmyndar í allri umgengnL
Hefur margur hér notið góðvild-
ar og gestrisni á því heimili, sem
öllum stóð opið til fyrirgreiðslu
og ekki sízt hinum fátæku, er í
nauðir rak.
Hefi ég fáar konur þekkt er
látið hafa hjálp sína í té með
jafn mikilli ánægju og höfðings-
skap og Halldóra í Skálavík
gerði. Af þessum sökum, og fleiri
mannkosta hennar mun hennar
sárt saknað hér í sveitinni sinni
og lengi minnst með þakklátum
huga góðvildar hennar og hjarta
hlýju, sem hún var svo rík af.
Mestur mun þó söknuðurinn
vera hjá eftirlifandi manni
hennar og börnum, sem notið
hafa ástríkis hennar um langa
ævL
Blessuð veri hennar minning.
Á. E.
Flutti 5
sjúklinga
1 GÆR hafði Björn Pálsson
mikið að gera í sjúkraflugi
og flaug hann fimm sjúkling-
um til lækninga.
Fyrst sótti hann mjög veik-
an mann til Egilsstaða. siðan
lítinn dreng, sem var mjög
þungt haldinn í Neskaupstað.
Þá sótti hann slasaðan mann
til Blönduóss og veikar kon-
ur til Hólmavíkur og Önund-
arfjarðar. Tveir slasaðir menn
bíða ferðar á Vopnafirði en
ekki var hægt að sækja þá
vegna slæms veðurs.
- Utan úr heimi
Framhald af bls. 10.
fyrstu Gemini-tilraunina fyrr
en eftir tvö ár.
Þótt áhugi manna beinist
þannig í mestum mæli að ferð
um manna út í geiminn, og
mestu fé sé varið til þeirra
tilrauna, er á það minnt, að
frá sjónarmiði vísinda og hag
nýti hefur hvað mestur árang
ur náðst með hinum fjöl-
mörgu gervitunglum, sem bú
in eru margbreytilegum og
flóknum vísindatækjum, er
inna af hendi rannsóknir á
sviði veðurfræði, siglinga-
fræði fjarskipta o. s. frv. —
og þar hafa Bandaríkjamenn
ótvíræða forystu. Sérstakar
vonir binda menn nú um þess
ar mundir við Synchom-gervl
tunglið svonefnda, en með ör
fáum slíkum er hugsanlegt að
koma á ágætu fjarskiptasam-
bandi milli allra hluta heims.