Morgunblaðið - 12.10.1963, Blaðsíða 3

Laugardagur 12. oítt. 1963
MORC U N B LAÐIÐ
MHhÍÍ
einbúinn, Sigurður Sverris-
í SUMAR hefur veðurathug-
unarmaður dvalið í Jökul-
heimum í Tungnaárbotnum og
sent þaðan veðurfreyir. Um
mánaðamótin gerði Jökla-
rannsóknarfélagið út leiðang-
ur til að brjótast þarna inn
undir vesturbrún Vatnajökuls
og sækja ungan pilt, Sigurð
Sverrisson, en hann hafði
þetta starf á hendi síðasta
mánuðinn í haust. Ekki var
í upphafi ferðar vitað hvort
tækist að brjótast inn eftir
vegna ófærðar. Gangnamenn
af Landi og úr Holtum höfðu
lent þar í harðræði og töldu
ófært. En Menntaskólinn er
að byrja og ekki dugir að
nemandi úr 6. bekk sitji á
fjöllum, langt fjarri manna-
byggð. Því var gert út lið með
Jpn Eyþórsson, veöurfræðing
og formann Jöklafélagsins, í
broddi fylkingar og Guð-
mundur Jónasson sjálfur feng-
inn með einn af sínum góðu
fjallabílum. Var fréttamaður
Mbl. með í ferðinni. En snjó
hafði þá svo tekið upp, að
bíllinn rann nær viöstöðu-
laust í Jökulheima og hafði
Þegar flogiá var yfir Jökulheima efiir óveðrið um daginn, stóð
veifaði.
einbúinn“
í dyrunum
Veðurathugunarmaiur
scttur í Jökulheima
Undi vel einn inn undir Vatnajökli
son, dregið fána á stöng til
að fagna komumönnum. \
Veðurathuganir hófust 10.
júní í sumar. Nokkrir erfið-
leikar urðu, þar eð Helgi
Björnsson, stúdent, sem var
frá 'júnílokum og fram í
miðjan ágúst, gat af náms-
ástæðum ekki verið eins lengi
og upphaflega var gert ráð
fyrir. En málinu var bjargað
með því að Jónas Jakobsson,
veðurfræðingur og Geir Ól-
•fsson loftskeytamaður dvöldu
innfrá fyrstu 10 dagana, þá
tók Jón Eyþórsson við í viku,
og eftir að Helgi hætti, var
Pétur Sumarliðason, kennari
1 % mánuð og loks, eftir að
fór að dimma og hríða, var
Sigurður Sverrisson þar einn.
Hann lætur vel af dvöl-
inni, eins og reyndar allir
hinir líka, segir að þrátt
fyrir hríðarveðrið hafi sér lið-
ið vel í skálanum. Ekki virðist
skortur á mönnum, sem vilja
Jón Eyrþórsson, veðurfræðingur og Sigurður SverrLsson, loka
mælahúsinu fyrir veturinn eftir fyrstu veðurathuganir sum-
arlangt i Jökuiheimum.
taka að sér að vera einir á
fjöllum, því er starfið síðasta
mánuðinn var auglýst laust,
sótti fjöldi manns um það.
Sigiirður hefur í sumar
starfað hjá Vatnámælingum
Raforkumálaskrifstofunnar og
því verið talsvert á fjöllum
og hreþpti hnossið. Þetta er
líka sérlega hentugur staður
fyrir hann, því hann er að
læra að leika á horn hjá Birni
R. Einarssyni og gat æft sig
þindarlaust, ekki n o k k u r
byggð nær en 5—6 klst. akst-
ur«. frá. Ekki v'rðist slíkt þó
trufla ferðamenn, því 60—70
manns komu og settust upp
hjá Sigurði um nætursakir í
eina eða fleiri nætur, enda
þótt þetta sé ekki sæluhús
fyrir almenning. Hann segir
að sér hafi komið til hugar
að spila á hornið, einkum í
eyru erlendra bakpokamanna,
en aldrei látið verða af.
Sigurður aftók að hann
hefði nokkurn tíma orðið
myrkfælinn eða hlustað eftir
hverju hljóði. Það erú hér
engin hljóð til að hlusta eftir,
segir hann. Og þegar blaða-
manni leikur hugur á að vita
hvort rétt sé að maður, sem
er aleinn og útilokaður frá
mannlegu samneyti, verði svo
eirðarlaus að hann geti ekki
tekið sér fyrir hendur að
nema eða vinna önnur reglu-
leg hugstörf, svarar hann því
til að hann hafi nú ekki af
neinum dugnaði til slíks að
státa. En kunnugur sagði að
fyrirrennari hans, Helgi, hafi
ætlað að lésa en þótzt sann-
reyna að þetta er rétt.
Það er heldur ekki njikill
friður, 6 sinnum á dag frá kl.
9 til 12 á miðnætti eða á nærri
þriggja tíma fresti þarf að
senda veðurskeyti. Veðurat-
hugunarmaðurinn hefur tal-
stöð, en í því er auðvitað
mikið öryggi, ef eitthvað
verður að honum.
Fyrsta regluleg veður-
athugunarstöð á hálendinu
í sumar er fyrsta tilraun til
að koma á reglulegri 'veður-
athugun á hálendinu. Við
spyrjum Jón Eyþórsson um
tildrög þess að veðurathugun-
armaður var staðsettur í Jök-
ulheimum í sumar.
— Við leggjum mikla á-
herzlu á veðurathugun á Mið-
hálendinu, segir hann. Eins og
er vitum við ekkert um veður
á heiðunum Norðanlands og
Sunnanlands, sem eru allar í
um 600 m hæð. Sumar þeirra
eru allgrónar, eins og Auð-
kúluheiði, Víðidalstunguheiði,
Tvídægra og eyðimerkur, eins
og Sprengisandur og öræfin
inn að vestanverðum Vatna-
jökli. Á þessu hálendi eru
menn að taka sér ýmislegt
fyrir hendur umfram það að
snöp séu þar fyrir kindur.
T. d. hafa verið skipulagðar
gróðurrannsóknir og jarðvegs-
rannsóknir, talað er um of-
beit og rannsakað er beitar-
þol, dr. Sturla Friðriksson sér
um nokkuð víðtækar ræktun-
artilraunir á hálendinu, en
slíkir reitir eru á Jökulheim-
um og hafa sþrottið allvel,
þrátt fyrir mjög lélegan jaríð-
veg. Flest fallvötn, sem til
greina koma fyrir virkjanir
hafa uþptök sín á hálendinu,
og umfangsmiklar vatnsrennsl
ismælingar eru framkvæmdar,
Jafnvel talað um orkuver í
Þóristungum eða við Tungnaá
og Þjórsá. Það er sem sagt
margt sem útheimtir veðurat-
hugun á hálendinu.
Stjórn Raunvísindasjóðs
hefur viðurkennt þetta sjónar-
mið og veitt Jöklarannsóknar-
félaginu um 30 þús. kr. styrk
til að koma þeim af stað, án
þess að það geti þó verið í’
þess verkahring til frambúð-
ar. Og Jöklarannsóknarfélagið
hefur ekki fé til þess að halda
þeim uppi. Væri æskilegt að
Veðurstofan fengi fé til að
taka þetta að sér, en hún lán-
aði í sumar tæki til athugan-
anna. Jöklarannsókn^rfélagið
hefur lagt talsvert af mörkum
í sumar umfram styrkihn,
enda dýrt flytja menn og
vistir svo langt, en mikið hef-
ur fengizt í sjálfboðavinnu,
eins og flest það sem félagið
gerir.
— Stendur til að halda á-
fram veðurathugunum að vetr
inum?
— Svissneskur jarðfræðing-
ur hefur nú boðizt til að vera
þar í vetur einn. En við telj-
um ekki húsin þessleg að það
sé hægt og kostnaðui yrði
líka of mikill. En *við vonum
að einhvern tíma getum við
komið upp rannsóknarstöð
fyrir Vatnajökul í Jökulheim-
um.
Jón segir, að nú sé verið að
vinna úr veðurathugunum í
sumar í Jökulheimum. Þar
varð oft býsna hlýtt, senni-
lega oftar 15 stiga hiti þar en
í Rvík í júlí. Þetta er í 660 m
hæð í sjávarmáli. Þar hefur
heitast mælzt á sjálfritandi
mæla a. m. k. 20 stig og kald-
ast 27 stlg að vetri til.
Að lokum sagði Jón, að ef
haldið yrði áfram að hafa
veðurathuganamann þarna. —
mætti fá honum fleiri verk-
efni. Og ef tveir yrðu í
Jökulheimum, þá gætu þeir
stundað rannsóknir á Vatna-
iökli jafnframt. Annars hef-
ur Jón haft á orði að hon-
um líki svo vel í Jökul-
heimum, að þar ætli hann að
ganga aftur þegar þar að kem-
ur. Það verða þá líklega ekki
vandræði með veðurathuganir
á þessum slóðum.
Skiljanlegur fögnuður
í gær birtist íagnaðarrík
ókeypis auglýsing í málgagnl
Sovétríkjanna á íslandi, „Þjóð-
viljanum“. Að þessu sinni var
ekki verið að auglýsa sovézk
sjónvarpstæki, heldur vikublað
eitt hér í borg, sem er nú að
birta eins konar ’dagbókarbrot
ungs manns, er fór til náms í
Moskvu, þegar hann hann gat
ekki lært meira á íslandi. Gef-
ur kommúnistablaðið í skyn, að
ólíkt meira sé að marka það,
sem í dagbókarslitrunum standi,
en annað, sem hér hefur birzt
um Sovétríkin.
Það, sem hingað til hefur sézt
af slitrum þessum, er óumræð-
anlega langt og hlutlaust rabb
um líf í stórborg, og gæti þess
vegna alveg eins verið skrifað
frá Buenos Aires eða Melbourne.
Engin tilraun er gerð til þess
að skilgreina ástandið, enda seg-
ir dagbókarhöfundur: „ . . skrif-
aði ég lítið hjá mér um „ástand-
ið í Sovétt“ “. Síar segir: „Hvern
ig er ástandið þar? Þá hrekk ég
upp við þá staðreynd, að ég
veit ekki einu sinni hvað kiló-
ið af magaríninu kostar, sem
þó mun vera ákaflega mikilvægt.
Moskva? Já, Moskva. Hvað skal
segja um hana?“
Staðreyndin er sú, að „Þjóð-
viljinn" er barnslega glaður og
hrifinn yfir því, að íslenzkt viku
rit skyldi birta minningarglefs-
ur frá annarri páfaborg komm-
únismans, sjálfri Moskvu, en
ekki einhverri annarri borg.
Ekki dregur það úr ánægjunni,
að í slitrum þessum er vanð-
lega forðazt að minnast á „við
kvæma hluti“. ' ,
Jæja !
„fslenzkur verkamaður þarf
að vinna fleiri klukkustundir
dag hvern, til að hafa í sig og
á, en lífstíðarföngum Ráðstjórn-
arríkjanna var ætlað í Síberíu
á dögum Stalíns".
(„Dagur“, málgagn Framsókn-
armanna á Akureyri, 9. okt.
1963).
Skálholt bíður
biskups síns
f nýútkomnu Kirkjuriti skrif-
ar séra Gunnar Árnason pistil
undir ofangreindri fyrirsögn. Þar
segir m.a.:
„Vígsla Skálhoitskirkju var
mikill viðburður. Afhending stað
arins í hendur kirkjunni merki-
legt spor.
Enginn getnr neitað því að hið
fornfræga höfuðsetur hefur að
nokkru risið úr rústum. For-
| göngumenn þess allir eiga mikið
hrós skilið. Hefur þeim orðið
furðu mikið ágengt, enda kom-
ið í ljós að þjóðin öll stendur
að baki þeim, skilur skuld sina
við fortíðina og vill endurvekja
það líf, sem legið hefur undir
felhellu um langa hríð. En nú
má ekki gera hlé á að blása að
glæðunum.
Nýir skólar og aðrar ámóta
framkvæmdir geta lyft þessum
stöðum til nokkurrar virðingar
ef vel tekst til. En ekki endur-
reist þá, eins og sannast hefur á
Hólum. Til þess er engin leið
önnur en gera þá að biskups-
setrum. Andlegir leiðtogar vekja
j allt nýtt líf og hefja hvern stað
í vitund almennings.
Þjóðin er þegar nógu stór og
efnuð til að hafa þrjá biskupa.
Vígslubiskuparnir hvera þá að
sjálfsögðu úr sögunni og pró-
föstum má fækka um helming
eða meira.
Biskupsklæðin eru þegar snið-
in og saumuð í Skálholti ea
ganga fljótlega úr sér og verða
til hörmungar, ef þau eru ekkl
notuð. Svo má ekki fara hér.
Skálholtsdómkirkja má ekki
j bíða brúðguma síns lengi úr
þessu. Og staðurinn krefst þegar
húsbónda síns.“
SIAkSTEINAR