Morgunblaðið - 22.02.1964, Qupperneq 17

\ Laugardagur 22. febr. 1964
MORCUNBLAÐIÐ
17

1
ÁMÁ

BITSTJÓBAH: BIRGIH ÍSL. GUNNARSSON OG ÖLAFUH EGILSSON
Spillíng og stjórnarf ar
AÐ UNDANFÖRNU hefur
mönnum orðið mjög tíðrætt
um þau miklu afbrotamál,
sem komizt hafa upp að und-
anförnu. Hafa þau vissulega
bent til þess, að siðferði á sviði
viðskipta og fjármála er á
mjög lágu stigi hér á landi.
Margir hafa látið í ljós skoð
anir sínar á orsökum þessara
meinsemda og sýnist sitt
hverjum. Það er reyndar eðli-
legt, því að margar orsakir
munu vafalaust vera fyrir
hinum tíðu afbrotum.
Morgunblaðið hefur rétti-
lega á það bent, að það stjórn
arfar, sem við íslendingar höf
um búið við í áratugi, eigi
vafalaust töluverðan þátt í
fjármálaspillingunni. Hér hafi
verið sett allskyns lög og
reglugerðir, sem gert hafi
ýmsar hversdagslegar athafn-
ir manna að lögbrotum, og
hafi það verið andstætt réttar
vitund almennings. Menn hafi
því meira og minna reynt að
fara í kringum slík lög og
afleiðingin hafi orðið vaxandi
virðingarleysi fyrir lögum,
sem sé ein meginundirrót
þeirrar spillingar, sem alltaf
öðru hverju hafi komið fram
í dagsljósið.
Enda þótt slíkt stjórnar-
far sé vissulega sannkallað
„vinstra stjórnarfar", hefur
enginn einn stjórnmálaflokk-
ur borið ábyrgð á bví. í»ar eru
allir samsekir að einhverju
leyti.
Sum blöð eins og t. d. Al-
þýðublaðið hafa mótmælt því,
að slíkt stjórnarfar eigi sök á
spillingunni. Á það sjónarmið
verður ekki fallizt hér, heldur
á það bent, að stjórnarfar,
sem felur það í sér, að yfir-
völdin reyna að hafa afskipti
af hinum smæstu athöfnum
manna í daglegu lífi, er lík-
legt til að leiða til meiri eða
minni spillingar. Menn eru
settir á sakamannabekk veg'na
brota á einhverjum bönnum,
sem enga stoð eiga í réttar-
vitund þjóðarinnar.
Til frekari rökstuðnings
þessari skoðun og þar sem
búast má við, að margt yngra
fólk muni óljóst eftir þessum
tímum, skulu hér rifjaðir upp
nokkrir dómar úr dómasöfn-
um, sem sýna dæmi þess
hvaða athafnir voru taldar til
afbrota fyrir fáum árum síð-
an.
Árið 1952 var kveðinn upp
I Hæstarétti dómur, er ákæru-
valdið höfðaði gegn manni
nokkrum í Reykjavík í tilefni
þess, að hann hafði byggt bíl-
skúr á lóð sinni. Tilefni máls-
sóknarinnar var kæra fjár-
hagsráðs til sakadómara vegna
þess að hlaðinn hefði verið
upp bilskúr á ákveðinni lóð
hér í borg án þess að fjár-
hagsráð hefði leyft. Við ítar-
lega rannsókn málsins hjá
sakadómara kom í Ijós, að
ummál skúrsins reyndist vera
4x10 metrar og 300 múrstein-
ar höfðu verið notaðir við að
hlaða skúrinn upp auk steypu
í grunn. Eftir langar saka-
málsrannsóknir var kveðinn
upp dómur í málinu og mað-
urinn í Hæstarétti dæmdur til
greiðslu sektar að upphæð kr.
1800,- og skyldi 12 daga varð-
hall koma í stað hennar, ef
hún yrði ekki greidd innan 4
vikna frá birtingu dómsins.
í Hæstarétti árið 1951 var
kveðinn upp dómur í máli,
sem ákæruvaldið höfðaði gegn
manni nokkrum, þar sem
hann hafði án leyfis fjárhags-
ráðs reist girðingu úr stein-
steypu í kringum nýbyggt hús
sitt. Hér var um að ræða
garð, sem var 20—30 m. lang-
ur og röskur 1 m. á hæð.
Kostnaðarverð garðsins „sam-
kvæmt óhögguðu mati dóm-
kvaddra manna“ reyndist
vera kr. 10.910,00. 1 Hæsta-
rétti var ákærði talinn hafa
gerzt sekur um brot á til-
greindri reglugerð, sbr. til-
greind lög og var því dæmd
refsing fyrir þetta háttalag.
í Hæstarétti var árið 1948
kveðinn upp dómur, er vald-
stjórnin höfðaði gegn leigu-
bifreiðastjóra í Reykjavík,
vegna þess, að hann hafð: ek-
ið bifreið sinni til mannflutn-
inga gegn gjaldi að næturlagi.
t reglugerð frá árinu 1947
hafði verið sett bann við
ónauðsynlegum akstri leigu-
bifreiða til mannflutinga
milli kl. 23 og 7 nema fyrir
tiltekna tölu bifreiða og þá
með sérstöku leyfi stjórnar-
valda. Þessa reglugerð þótti
ákærði hafa brotið með því
að stunda atvinnu sína um
nætur án leyfis. Fyrir þetta
athæfi var leigubifreiðastjór-
inn 'dæmdur til refsingar í
Hæstarétti, en reglugerð sú,
sem brotin var, átti rætur að
rekja til benzínskömmtunar,
sem var á þessum tímum.
Hér eru aðeins rakin þrjú
dæmi úr dómasöfnum, þar
sem mönnum var dæmd refs-
ing fyrir athafnir, sem alls
ekki teljast glæpir eða afbrot
í hugum fólks. Hér höfðu ver-
ið sett bönn, sem áttu sér
enga stoð í réttarvitund al-
mennings.
„Með lögum skal land
byggja“ og að sjálfsögðu var
nauðsynlegt aö framfylgja
þesum lögum, þar eð þau voru
í gildi. En engum dettur í hug,
að slíkt stjórnarfar sé líklegt
til að skapa virðingu fyrir
lögum og rétti.
Sem betur fer hefur nú ver-
ið breytt um stefnu og frjáls-
ræði er nú meira í viðskiptum
manna. Vonandi verður hald-
ið áfram á þeirri braut, en á
sama tíma verður að taka
stranglega á öllum afbrotum
og reyna að uppræta þá fjár-
málaspillingu, sem hér ríkir.
B.Í.G.
SUS þing um næstu helgi
XVII þing Sambands ungra Sjálfstæðismanna verður
haldið í Reykjavík um næstu helgi. Þingið verður sett
í Lídó kl. 8.30 föstudagskvöldið 30. marz. Þingið mun
siðan halda afranx a laugardag og sunnudag og munu
þingslit fara fram á sunnudagskvöld í hófi þingfull-
trúa.
Félög ungra Sjálfstæðismanna eru beðin að til-
kynna skrifstofu SUS kjör fulltrúa á þingið sem fyrst.
• * __
Oflug starfsemi Æsku-
lýðssambands Islands
ÆSKULÝÐSSAMBAND íslands
hefur fyrir nokkru gefið út skrá
yfir þau námskeið og ráðstefnur,
sem það fyrirhugar að halda fyr-
ir félagsmenn í aðildarsambönd-
um sínum seinni hluta vetrar.
Sum þessara námskeiða hafa þeg
ar verið haldin og verður þessi
starfsemi Æskulýðssambandsins
rakin hér stuttlega.
Viðamest af þessum ráðstefn-
um nefndist Félagsstarfsemi ungs
fólks — gagnsemi þess og vanda-
mál. Var hún haldin 1. febrúar
að Gamla Garði. í fjarveru for-
manns setti varaformaður Æ.S.Í.,
Helga Kristinsdóttir, ráðstefnuna
og rakti aðdraganda hennar. Síð-
an voru flutt tvö framsöguer-
indi, og verða aðalatriði þeirra
rakin hér.
Fyrri ræðumaður var síra Sig-
urður Haukur Guðjónsson. Rakti
hann hvernig staða unglingsins í
þjóðfélaginu hefur breytzt með
breyttum þjóðfélagsháttum. Áð-
ur gengu börn til starfs við hlið
foreldranna og voru fyrr kraf-
in um hlutdeild í þjóðarbúskapn
um. Á þann hátt öðluðust þau
meiri þroska og eins og uxu inn
í þá ábyrgð, sem þjóðfélagið lagði
þeim síðar á herðar. í dag eru
gerðar miklar kröfur til ungs
fólks á vinnumarkaðnum. Öll
störf krefjast meiri og meiri sér-
hæfni, og æ hærri aldurs af
þeim, er vilja nema þau. Þjóð-
félagið krefst þess, að lengur sé
litið á unglinga sem börn, því
það tekur síðar við þeim sem
fullgildum þegnum en áður var
En unglingur 14—15 ára gerir
kröfu til að vera tekinn sem full-
orðinn væri og reynir allt til
þess að sanna að svo sé. Hér
kemur til kasta æskulýðsfélag
anna. Margt gera þau vel, en
sum þeirra hafa ekki fylgzt með
þeirri þróun, sem orðið hefur
og þurfa því að umsteypast til
þess að ná til unglinganna. Ræðu
maður taldi breytinga þörf á
þessu sviði og kom fram méð þá
'hugmynd, að æskulýðsstarfsem-
inni yrði stjórnað af til þess
völdum nefndum, sem hefðu með
höndum umsjá starfsins á stór-
um svæðum. í nefndirnar yrðu
valdir hæfir menn, sem_ hefðu
þekkingu á málefninu. Á veg-
um nefndarinnar ættu síðan að
starfa ráðunautar, sem væru til
leiðbeiningar hjá hinum ýmsu
félögum. Þá yrði starfsemi líkra
félaga samræmd, svo að ekki
yrði hætta á að þau ynnu öll að
því sama. í framhaldi þessa
ræddi frummælandi starfsvanda-
mál í félagslegu starfi og taldi,
að 14 ára unglingar ættu ekki
samstöðu með 18—20 ára ungl
ingum, og þyrftu því aldurstak-
mörkin að vera gleggri en nú
er. Jafnframt taldi hann athug-
andi hvort ekki væri tími til
kominn að færa lágmarksaldur
innan almennra æskulýðsfélaga
upp fyrir aldurstakmark skyldu-
námsins.
Sigurður Haukur taldi háa fé-
lagatölu ekkert takmark í sjálfu
sér í félagslegu starfi, heldur
væri hitt aðalatriðið: Hvað veit-
ir félagið þeim, sem í það rit-
ast?
Síðari framsögumaður var
Ragnar Kjartansson, framkv.stj.
Hann kvað vandamál æskunnar
að nokkru að kenna hinu ófull-
komna og lélega skipulagi æsku-
lýðsstarfseminnar hér á landi,
og taldi að eina leiðin til úrbóta
væri sú, að til kæmu sérhæfðir
launaðir starfsmenn æskulýðsfé-
laga, er sæu um ýmis konar
skipulagsstarfsemi og störfuðu
með áhugamönnum. Kom hann
fram með þá hugmynd, að sett
verði á laggirnar æskulýðsmála-
stofnun, sem standi mitt á milli
hins opinbera og Æ.S.Í. Hlutverk
stofnunarinnar verði m.a. að
vinna að hvers konar hagsmuna-
málum ungs fólks í landinu, veita
æskulýðsfélögum alla hugsan-
lega aðstoð, þ.á.m. fjárhagsað-
stoð. Stofnunin myndi standa
fyrir fræðslustarfsemi ýmis kon-
ar, svo sem með útgáfu bæklinga
um ýmis málefni, er snerta ungt
fólk, með útvegun og gerð kvik-
mynda svo og ýmis konar nám-
skeiðahaldi. Með stjórn stofnun-
arinnar fari sérstakt æskulýðs-
ráð, sem að hálfu verði kosið af
Alþingi og að hálfu af ÆSÍ.
Fjárveitingar til stofnunarinn-
ar sem slíkrar mætti hvergi
skera við nögl. Taldi hann ís-
lendinga ekki hafa efni á því
frekar en aðrar þjóðir, að sýna
þessum málum vanrækslu né
forðast að taka á þeim með
festu.
Þegar framsögumenn höfðu lok
ið máli sínu, skiptust þátttak-
endur niður í umræðuhópa, sem
tóku til umræðu etfirtalin efni:
1. Hvernig er hægt að örva al-
menna þátttöku í félags-
starfi?
2. Fjárhagserfiðleikar æsku-
lýðsfélaganna.
3. Hve víðtæk er áfengis- og
tóbaksneyzla ungs fólks og
hver eru ráð við henni?
Eftir að umræðuhóparnir
höfðu fjallað um málin söfnuð-
ust þátttakendur saman og
ræddu niðurstöður hópanna.
Sérhæfðar ráðstefnur
Þá hafa verið skipulagðar tvær
ráðstefnur um sérhæfð vanda-
mál.
Verður hin fyrri, er fjallar um
Útgáfustarfsemi æskulýðsfélaga,
haldin sunnudaginn 1. marz
í setustofu Gamla Garðs,
klukkan 13,30. Flutt verða stutt
framsöguerindi. Hafsteinn Guð-
mundsson, prentsmiðjustjóri, ræð
ir þann þátt útgáfustarfseminnar
er snýr að prentsmiðjunni og gef
ur ýmsar leiðbeiningar. Gísli B.
Framh. á bls. 13.
Erling Sigurðsson (t.v.) og Böðvar Hauksson (t.h.) starfa vió
spjaldskrá Heimdallar.
Vinna ötult starf /
þágu Heimdallar
TÍÐINDAMAÐUR síðunnar heim
sótti nýlega húsakynni Héim-
dallar F.U.S. í Valhöll. Var þar
margt pilta og stúlkna við vinnu
að spjaldskrá og frágangi félags-
skírteina.
Tókum við þar tali þá Böðvar
Hauksson og Erling Sigurðsson,
sem veita spjaldskrárnefnd fé-
lagsins forstöðu. Við spyrjum þá
um helztu verkefni nefndarinnar
og verður Böðvar fyrir svörum:
„Sem kunnugt er, eru í Heimdalli
um 3.000 manns, gefur það því
auga leið að mjög mikil vinna
liggur í því að halda réttri svo
stórri spjaldskrá. Mikið er um að
fólk flyzt á milli bæjarhluta og
mætti segja mér, að árlegar
heimilisfangabreytingar, hjá þess
um 3.000 meðlimum Heimdallar,
séu um 400 á ári. Nefndin sér því
um að afla þessara leiðréttinga,
og koma þeim inn á hvoru
tveggja, spjaldskrá og plötuskrá
félagsins, sem notuð er til að
þrykkja-utan á bréf til félags-
manna. Ennfremur liggur nokkur
vinna í að setja nýja meðlimi inn
á skrá, en á síðastliðnu ári voru
þeir t.d. um 400“.
Við spyrjum þá félaga,
hvort breytingar séu miklar
á félagatalinu, og skýra þeir
okkur frá því, að upp úr fé-
laginu hafi á síðasta ári gengið
um 150 manns, þ.e.a.s. þeir, sem
urðu 36 ára á árinu. Flest af þessu
fólki gengur síðan í Landsmála-
félagið Vörð. Milli 40 og 50 félags
menn fluttu úr bænum, út á lands
byggðina eða fóru utan. Auk þess,
sem nefndin hefur eftirlit með
öllu þessu, sér hún einnig um
framkvæmdir og frágang- þess,
sem stjórn félagslns sendir fé-
lagsmönnum, hvort heldur er fé-
lagstíðindi eða ýmiss konar bréf,
starfsáætlanir eða bæklingar.
Á þessu öllu má sjá, að það
krefst ekki lítillar vinnu að sjá
um fyrrgreind störf, fyrir þetta
stærsta og öflugasta æskulýðsfé-
lag landsins. Við tefjum þá fé-
laga því eigi lengur og þökkum
þeim fyrir greinargóð svör, en
jafnvel eigi að síður fyrir ötullt
starf og fórnfýsi í þágu Heim-
dallar.