Morgunblaðið - 24.05.1964, Síða 8

8
MORCUNBLAÐJÐ
Sunnudagur 24. maí 1964
1 I
imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMmifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiifra
ts
Sýning á myndum frá /e/ð-
angri Paul Gaimards 1836
r
Fágætt safn íslandsmynda A. Mayers verður selt
„Hjá oss sat aldrei hærri
gestur.
Alvaldur greiði æ þinn
stig!
ísiand skal lengi muna
Þannig hljóða niðurlags-
|j orð kvæðis Jónasar Hall-
H grímssonar, „Til herra
= Páls Gaimards“, en það
s hefst á hinni alkunnu Ijóð-
{§ 'línu „þú stóðst á tindi
E Heklu hám“. Flestir ef
s ekki allir landsmenn kann
= ast við Frakkann Joseph
| Paul Gaimard og ferðir
H hans um ísland árin 1835
g og 1836 og er það Jónasi
= Hallgrímssyni kannske
§ ekki sízt fyrir að þakka.
= Enda þótt menn kannist
S við nafnið Gaimard, hefur
2 margt um ferðir hans fall-
s ið í gleymsku hjá almenn-
§ ingi eftir öld og rúmlega
% fjórðungi betur. En á næst
s unni mun fólki gefast
H kostur á að rifja ýmislegt
| upp varðandi Gaimards-
S ferðirnar, því að 27. maí
|j næstkomandi verður opn-
| uð í Bogasal Þjóðminja-
s safnsins merk sýning á fá-
H gætum steinprentuðum
Í myndum eftir franska
Í dráttlistarsnillinginn Aug
1 uste Mayer, sem ferðaðist
|| með Gaimard hér 1836. Er
M hér um að ræða landslags-
i myndir, ýmsar þjóðlífs-
| myndir, mannamyndir,
M dýramyndir o.fl. alls 201
| mynd. Myndirnar hyggst
s eigandinn, Gunnar Hall
hinn kunni safnari, selja
á sýningunni, sem stend-
ur frá 27. til 31. maí og
nefnist „ísland við alda-
hvörf.“
Eins og kunnugt er stund-
uðu Frakkar íslandsmið á
seglskútum áxsínum tíma, og
höfðu margvísleg skipti við
íslendinga, svo sem kunnugt
er. Þótt sagt sé að Islending
ar séu oftlega dekkri á brún
og brá en frændur vorir á
Nprðurlöndum og það kennt
því, að keltneskra áhrifa gæti
hér meira en þar, þá segja
einnig margir, í gamni og al-
vöru að Frakkar eigi hér lík
lega einnig einhverja sök.
Talið er að Frakkar hafi
snemma tekið upp á því að
senda hingað herskip á sumr-
in til þess að vera fiskiþátuim
sínum til aðstoðar ef með
þyrfti. og hefur svo haldizt til
skamms tíma. Sumarið 1833
var eitt slíkt skip sent á
íslandsmið. og hét það „La
Lilloise“. Mun skipið hafa
reynt að komast til Graetti-
lands, en tókst ekki vegna
hafísa, Mun það haifa gert
aðra tilraun, og sást þá útaf
Vestfjörðum, en hvarf síðan
með manni og mús og hefpr
ekkert til þess spurzt síðan,
ög ekkert kunnugt um afdrif
þess.
Næsta ár sendu Frakkar
annað herskip til ísland til
þess að grennslast fyrir um
örlög skips og áhafnar. Urðu
skipsmenn engu vísari og
sneru heim við svo búið. 1835
var enn sent hingað skip, sem
hét „La Recherche" og skyldi
einnig leita hins týnda skipS.
Er» á því skipi var skipslækn-
ir, íoseph Faul Gaimard að
nafni, og með honum undir-
læknir, sem einnig var jarð-
fræðingur, og hét Louis Eug-
éne Robert. I>á var með skip-
inu Xavier nokkur Marmier,
sem síðar var meðlimur
frönsku akademíunnar og
kunnur er fyrir bækur sínar
„Lettres sur L’Islande" Hist
oire de L’Islande og „Littér-
ature Islandaise“ en nrveð
bókum þessum jók Marmier
mjög á þekkingu manna í
Evrópu á íslenzkum bók-
menntum.
Skipslæknirinn varð eftir
Á meðan „La Recherche“
fór til Grænlands urðu þeir
Gaimard og Robert eftir í
Reykjavík. Ferðuðust þeir
síðan um landið og söfnuðu
ýmsum náttúrugripum. Eftir
heimkomuna til Parísar var
haldin sýning á þessum grip-
um og vakti hún mikla at-
hygli og almenna. Vegna
þessa tókst Gaimard að fá
frönsku stjórnina til þess að
reiða fram stórfé til vísinda-
leiðangurs til Islands næsta
sumars 1836. Var einnig látið
svo heita að leiðangurinn
skyldi leita að hinu týnda
skipi, „La Lilliose“ og áhöfn
þess. Er talið að hvorki fyrr
né síðar hafi svo riflega ver-
ið lagt til íslandsleiðangurs
og þá var gert, en á þessum
árum fór Lúðvík Filippus
konungur með völd í Frakk-
landi.
Finnur Magnússon.
Gaimardsleiðangurinn kom
út sumarið 1836 og var tekið
með kostum og kynjum af
íslendingum, kannske ekki
sí?t sökum þess hve leiðang-
ursmenn voru íslendingum
vinveittir og alúðlegir. Þá
fór orð af rausn Frakkanna,
en á þessum árum fór Lúð-
vík Filippus konungur með
völd í Frakklandi.
■
Þannig leit Aðalstræti út, er Paul Gaimard og félagar hans gengu þar um 1836. Morgunblaðs
húsið mun standa þar sem minni húsin til vinstri standa. — Að neðan er mynd af Aðalstræti
vorið 1964. ' s
Gaimardsleiðangurinn kom
út sumarið 1836 og var tekið
með kostum og kynjum af
Islendingum, kannske ekki
sízt sökum þess hve leiðang-
ursmenn voru íslendingum
vinveittir og alúðlegir. Þá
fór orð af rausn Frakkanna,
en á þessum árum voru íslend
ingar hvorttveggja óvanir.
1 sýningarskrá sinni rekur
Gunnar Hall aðdraganda að
Gaimardsleiðangrinum, og er
þessi grein að mestu á 'henni
byggð. Gunnar telur að leið-
angurinn hafi haft mikla þýð
ipgu fyrir ísland og óbein-
línis fyrir sjálfstæði þess.
Júlíbyltingin í Frakklandi
1830 hafi komið hreyfingu
á íslendinga til að afla ser
sjálfstjórnar, sem leiddi til
endun-eisnar Alþingis. Segir
Gunnar það litlum vafa undir
orpið, að leigangurinn hafi
verið íslendingum mikill
styrkur; að landi þeirra skyldi
vera sá gaumur gefinn sem
raun bar vitni.
Atlas-Historioue
Nokkrum árum eftir að
leiðangur Gaimards hafði snú
ið heim til Frakklands birtist
þar í landi það verk, sem vafa
laust mun lengst halda nafni
hans á lofti — að undanskildu
e.t.v. kvæði Jónasar. 1842
voru gefin út tvö mikil bindi
undir nafninu „Atlas-Histori-
que“. Eru þau 1 stóru arkar-
' broti, og í bindunum 150
myndaspjöld með steinprent-
uðum myndum af ýmsum
stöðum og mannvirkjum á ís-
landi, svo og þáttum úr þióð-
lífi landsmanna. Örfáar mynd
anna eru frá Grænlandi. Sam
tímis kom út þriðia bindið
með sama sniði. undir nafn-
inu „Atlas Zooliaique, méd-
cal et géographique“. f því
Ijiindi eru mannamyndir, svo
sem af Guðmundi Sívertsen,
Finni Magnússyni. Paul Gaim
ard, Gunnlaugi Briem o.fl.
Ennfremur uppdrættir af
Reykjavík, Geysi og umhverfi
og Skálholtsstað 1784, eftir
handriti Steingríms biskups
Jónssonar. Þá eru í /þessu
binái allmargar dýra- og
fiskamyndir, stéinprentaðar í
litum, myndir af holdsveikis-
sjúklingum á ísland o.ffl.
Framh. á bls. 10
51
|,----------—.................................................................................................................................