Morgunblaðið - 24.06.1964, Side 20

20
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 24. júní 1964
f JOSEPHINE EDGAR7
Ef hann væri enn á tamninga
stöðinni hjá Vestry, yrði hann
þarna áreiðanlega með hestana.
Gráni átti að keppa um Gullbik-
arinn, og það voru miklar vonir
við hann bundnar þótt svona
færi sem fór í Epsomveðreiðun-
um. Svo var annar nýkeyptur,
sem lávarðurinn átti og hét
Cornucopia, sem verið var að
reyna, daginn fyrir hlaupin.
Við Soffía fórum með lestinni
á hverjum degi, í sérklefa og vor
um svo sóttar á stöðina í vagni,
sem ók okkur til brautarinnar,
þar sem lávarðurinn hafði sér-
staka stúlku fyrir sig og kunn-
ingja sína, fyrir öll hlaupin. Við
vorum í nýjum fötum á hverjum
degi, því að þrátt fyrir mótmæh
mín var ég nú búin að fá einhver
ósköp af fatnaði. Soffía eyddi
miklum tíma og peningum í að
skinna mig upp, og fór að þessu
eins og þaulvanur kauphallar-
braskari, sem er að kaupa hluta-
bréf.
Ef þetta hefði ekki verið eina
von mín til að hitta Brendan,
hefði ég ekkert farið. Eg var
ekkert hrifin af þessari hirð, sem
safnaðist kring um Woodbourne
lávarð, og mig hryllti við þeirri
hugsun, að allt, sem við Soffía
áttum og höfðum, allt frá hum
arnum og karnpavíninu til fat-
anna okkar, var borgað af hon-
um. En ég held, að bæði Soffía og
lávarðurinn hafi haft mikla á-
nægju af að hafa þetta nýja sam
bnd sitt til sýnis fyrir fína fólk
ið. Hann var afskapiega ástfang
inn af henni og hreyknari af feg
urð hennar en nokkurri eign
sinni. Hún var líka einhver fal-
legasta konan þarna.
Fyrstu tvo dagana átti ég þess
engan kost að hitta Brendan.
Hann kom ekki með hestana í
girðinguna og við fórum ekki
þangað sem hestarnir voru söðl
aðir. Daginn, sem keppt var um
Gullbikarinn, leitaði ég í mann-
fjöldanum gegn um kíkinn minn,
og einu sinni eða tvisvar kom
Soffía auga á mig og brosti með
sjálfri sér, rétt eins og hún vissi
fullvel að hverjum ég var að gá.
Eg gat ekki með nokkru móti
sloppið burt frá þeim. Eg sá hr.
Vestry, sem var allur á hjólum
kring um Grána, og frú Vestry,
sem var uppábúin í uppáhaldslit
inn sinn ljósbláa. Við veifuðum
hvor til annarrar og mig langaði
mest til að fara til hennar og
spyrja hana um Brendan — hvort
hann hefði nokkuð gert alvöru
úr þessari Ástralíuferð sinni, eða
hvort hann væri þá þegar far-
inn ef svo væri.
En meðan ég var þarna í hópn
um lávarðarins, gat ég mig
hvergi hreyft. Lávarðurinn skraf
aði vingjarnlega við Vestryhjón
in, en eftir sennuna, sem varð
Epsom-daginn vildi ég ekki særa
Soffíu og óhlýðnast henni með
því að fara í hesthúsin og leita
Brendan uppi.
Gráni vann hlaupið sitt með
mestu prýði og þá heyrði ég
Vestry segja við lávarðinn, að
það væri mest að þakka honum
Brady, sem hefði lagt mikla
vinnu í að æfa hann, síðan hitt
hlaupið fór fram. Hjartað ’í mér
fylltist nýrri von.
Til þess að halda sigur Grána
hátíðlegan var boðið til kvöid-
verðar í húsinu okkar í Bay-
water, fyrir kunningja og vini
lávarðsins. Ekki gat ég tekið
þátt í því, af því að ég varð að
fara til vinnu minnar í leikhús-
inu. Eg fékk mat á bakka í her
bergið mitt og fór svo í leikhúsið
með R'i'innu frænku, rétt áður en
gestirnir komu.
Þegar ég kom niður, var Soffía
í forsalnum að líta eftir, allt væn
í lagi. Eg horfði á hana stundar-
korn úr skugganum uppi á stiga
gatinu. Hún var komin í orkídeu
litan kjól, sem sýndi vel fagurt
vaxtarlag hennar. Og hún var
með demanta í hárinu og á fingr
runum.
Hún var fegurri en nokkru
sinni fyrr, en ég gat þegar séð
breytingu, sem á henni var orð-
■in. En hún var svo lítilfjörleg, að
óhægt hefði verið að gera nánar
grein fyrir henni — en það var
einhver harðneskju- og girndar-
svipur, en jafnframt var augna-
ráðið eins og henni liði eitthvað
illa.
Hún leit upp og kom auga á
mig, og það var rétt eins og hún
læsi hugsanir mínar, því að hún
brosti. Eg gekk niður stigann og
hún lagði arminn um herðar mér.
— Þegar þú ferð að bjóða gestum
heim til þín Rósa litla, verður
það vonandi eitthvað skárra en
þessi skríll. Þú munt taka á móti
beztu mönnum þjóðarinnar.
— Ef ég eignast einhverntíma
hús sjálf, svaraði ég þvermóðsku
lega,---ætla ég aldrei að bjóða
öðrum en þeim sem ég kann
verulega vel við. Sönnum vinum
mínum.
— Sönnum vinum! Hverjir
ættu þeir svo sem að vera? Sann
ir vinir eru eins og sannir elsk
endur . . . þeir eru ekki annað
en skólastelpnadraumar!
Mér varð hugsað til Brendans
og að hann hefði reynzt mér sann
ur vinur. Og ég hafði líka látið
mig dreyma um hann sem sann
an elskanda. En nú fór ég að
hugsa um, hvort ég mundi nokk
urntíma eiga eftir að sjá hann —
annað hvort sem vin eða elsk-
anda. En átján ára aldurinn er
í þetta sinn vil ég fá borgun í peningum.
bjartsýnn og ég átti enn eftir
einn dag — föstudag, þegar
Cornucopia átti að keppa. Þá
mundi ég áreiðanlega hitta Brend
an. ,
Eg fór í kápuna mína og Minna
fráénka kom flaksandi út úr eld
húsinu og var að binda á sig hett
una.
— Komdu strax aftur þegar þú
ert búin að koma henni Rósu af
þér, sagði Soffía. — Eg þarf á
þér að halda hérna, Minna, bæði
til að sjá um yfirhafnirnar
kvennanna og taka móti sendi-
unum frá matsölunum.
— Á ég þá að koma ein heim?
spurði ég.
— Nei, sagði Soffía. — Eg
sagði honum Hugh, að hann gæti
sótt þig. Og hann hafði víst ekk
ert á móti því. Hann bíður þín
með vagn, þegar sýningin er
búin.
103
BYLTINGIN í RÚSSLANDI 1917
ALAN MOOREHEAD
Þegar 1 júnímánuði voru verk
smiðjunnar og herinn farinn að
kjósa, svo að lítið bar á, æ fleiri
bolsjevíka sem fulltrúa sína á
hin ýmsu sósíalistaþing og íundi.
Um miðjan mánuðinn þóttist Len
in nógu sterkur orðinn til að
koma opinberlega fram á fyrsta
Alrússneska sovétþinginu. Tsere
telli, áðal-mensjevíkinn og póst-
og símamálaráðherra, flutti ræðu
þar sem hann vísaði þeirri hug
mynd á bug, að sovétin hrifsuðu
völdin frá ríkisstjórninni. tlann
sagði: „Það er ekki til neinn
stjórnmálaflokkur í Rúslandi,
sem, eins og er, mundi segja: —
„Fáðu okkur völdin í hendur‘“'.
Lenin greip fram í: „Víst er
hann til!“
Nú varð almennur hæðnis-
hlátur, en Lenin kom að efninu
aftur, þegar hann fékk orðið.
Hann sagði: „Borgari, póst- og
símamálaráðherra, hefur sagt, að
ekki sé neinn flokkur í Rúss-
landi, sem mundi vilja taka völd
in í sínar hendur. Eg svara: Sá
flokkur er til. Enginn flokkur
getur neitað að taka þetta að sér,
allir flokkar eru að keppa og
hljóta að kepp, um völdin, og
okkar flokkur mun ekki skorast
undan. Hann er reiðubúinn til að
taka sér í hönd stjórnar-
taumana.
Hann hélt svo áfram og sagði
að fyrsta verk bolsjevíkanna eft
ir valdatökuna yrði að taka fasta
fimmtíu eða hundrað auðmenn og
hengja þá. Síðan mundu þeir
kæra alla auðmenn, sama af
hvaða þjóðerni. Kerensky svar
aði þessu: „Þið bolsjevíkar kom
ið með barnalegár forskriftir —
fangelsa, drepa, eyða. Hvað eruð
þið? Eruð þið sósíalistar eða eruð
þið lögregla uppwá gamla móð-
inn?“
Lenin æpti gremjulega til for-
setans: „Þú ættir að gefa honum
áminningu!“
Þetta voru eftirtektarverð orða
skipti. Bolsjevíkarnir höfðu nú
gert það lýðum ljóst, að þeir
vildu ekkert hafa með lýðræði að
gera, né heldur frjálsar kosning
ar, né yfirleitt frelsi neinum eða
neinu til handa. Sem minnihluti
— og það voru þeir greinilega —
voi u þeir reiðubúnir til að taka
völdin og þröngva vilja sínum
upp á meirihlutann, og með of-
beldi ef á þyrfti að halda. Og
Lenin var ekkert feiminn við
að nefna ofbeldið. Hann hélt því
jafnan fram, að það væri nauð-
synlegt í byltingu.
Aðeins viku síðar kom næsti
leikur flokksins. Hann auglýstx,
að hann ætlaði að efna til úti-
samkomu á götunum. Spjöldin
höfðu þegar verið útbúin: „Niður
með auðvaldsráðherrana tíu!
„Öll völd til sovétanna“, „Brauð,
frið og frelsi". Æsileg grein, þar
sem verkamennirnir voru hvatt-
ir til að fara út á götuna, hafði
verið skrifuð handa Pravda og
átti að koma á forsíðunni næsta
dag.
Það gerðist ókyrrt hjá Ex-
Com þegar fulltrúarnir þar
heyrðu þessi tíðindi. Þeir fóru til
sovétasambandsins og fengu þar
samþykkt bann við hinni fyrir-
huguðu kröfugöngu.
Lenin og miðstjórn bolsjevíka
hikaði. Sjálfir höfðu þeir enga
hugmynd enn um fylgi sitt, og
það gat verið hæpið tiltæki að
bjóða sovétasambandinu byrg-
in. Seint um kvöldið var kröfu
göngunni aflýst og sendimenn
voru sendir til Pravda til að
stöðva prentunina. Blaðið kom
morguninn eftir með hvítan blett
á forsíðunni.
Sovétasambandið ákvað nú, að
almenn kröfuganga allra ^flokka
skyldi haldin og dagurinn á-
kveðinn til þess, 1. júlí. Opin-
bera vígorðið var að heimta lýð
ræðisiegt lýðveldi, „almennan
KALLI KUREKI
~>f-
Teiknari; FRED HARMAN
PgOPESSOR, SEE THAT Blð-COTTOUWOOP? A
THEBE'S A &0TTLE SETTIN’ AT TH’FOOTOT \Tl ^
YOU BETTERTEYTHIS &UNOUT."í?ETUSEDTO
IT BEFORE YOU FIS-HTTH’OC-TIMERf
Sjáið þér stóra tréð þarna fyrir
handan, prófessor? Við rætur þess
stendur flaska. Þér ættuð nú að reyna
byssuna þá arna, svona til að venjast
henni áður en þér leggið til orrustu
við Gamla.
— Karl minn eóður, mér er það bai a
alveg ómögulegt. Ég er hræddur við
skotvopn!
— Og þá ætlið þér bara að standa
þarna eins og þvara og láta Gamla
skjóta yður niður! Hann er öllum
slyngari að fara með skotvopn og er
jafnvígur á riffil og skammbyssu.
— Það eru hérumbil 500 metrar að
glugga prófessorsins. Meira að segja
Kalli sjálfur gæti ekki hitt flöskuna
á þessu færi.
— En þú átt ekki í höggi við Kalla,
Gamli minn, heldur við prófessor
Boggs. Og hann er heldur en ekki
vigalegur með stóra riffilinn sinn.
frið“ og stuðning við samsteypu-
stjórnina. Að morgni hins 1. júli
þustu 300.000 manns eða meira
út á göturnar, og það sást brátt,
að bolsjevíkarnir voru miklu lið
fleirí en þá hafði nokkurntíma
órað fyrir sjálfa. Þeir höfðu látið
opinbera vígorðið lönd og leið,
en í staðinn báru verkamenn og
hermenn fána með vígorðunum
frá kröfugöngunni, sem ekkert
varð úr og bönnuð var í næstiið-
inni viku. Frá þessum degi má
telja hina fyrstu hröðu eflingu
bolsjevíkaflokksins. Upp frá
þessari stundu líktust athafnir
þeirra meir og meir samsæri.
Enginn vissi með neinni vissu,
hvað hann var að gera. Lemn
hvarf — var sagður veikur og
hafa farið sér til hressingar til
Finnlands — og menn tóku eftir
því, að aðrir bolsjevíkaforingjar
voru fjarverandi frá sætum sín-
um í sovétasambandinu og Ex-
Com. Einhver óljós órói ríkti 1-
Taurishöllinni — andrúmsloftið
‘ekki ósvipað því, sem verið hafði
á undan marzuppreistinni. Suk-
hanov skrifar: „í hverjum króli
og kima, í sovétinu, í Mariinsky-
höllinni, í ibúðum fólks, á torg-
unum og breiðgötunum, í her-
mannaskálunum, í verksmiðjun
um var fólk að tala um ein-
hverja yfirjýsingu, sem væntan
leg væri, ef ekki í dag, þá á mörg
un . . . Enginn vissi með neinni
vissu, hver ætlaði að lýsa hverju
yfir, en sjálf borgin fann á sér, að
einhverskonar sprenging var í
nánd“.
Raunverulega ástæðan til þess
arar upplausnar var auðvitað
sjálf styrjöldin og sú hollusta —
eða öllu heldur hollustuskortur
— sem henni fylgdi. Borgin var
maðksmogin af vélabrögðum og
hverskyns flugufregnum, enginn
stjórnmálamaður gat treyst sam-
verkamönnum sínum til fulln-
ustu, og jafnvel svartamarkað-
urinn ýtti undir þá skoðun, að
ekkert væri til, sem ekki væri
hægt að kaupa eða selja.
Eftir marzuppreistina var til-
tölulega auðvelt fyrir þýzka
njósnara — mest Rússa í brauði
Þjóðverja — að komast frá Sví-
þjóð til Petrograd, og Stokkhólm
ar varð einhver mesta miðstöð
íjpur þýakar njósnir og áróður.