Morgunblaðið - 04.02.1965, Qupperneq 14

14
MORCU NBLAÐIÐ
Fimmtudagur 4. febrúar 1965
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvsemdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigur'ður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 90.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 5.00 eintakið.
LA USN SJÓMANNA-
DEILUNNAR

UTAN ÚR HEIMI
Framleiðsiíin i Sovét:
Eitt rekur sig
áannarshorn
SOVEZKIR hagfræðingar
virðast í síðustu tilraunum
sinum í þá átt að örva iðnað-
arframleiðsluna, leggja vax-
andi áherzlu á beina sam-
keppni í verzlun, sem hefúr
reynzt svo árangursrík í hin-
um frjálsa heimi. Greinar,
sem að undanförnu hafa birzt
í Pravda og öðrum málgögn-
um Sovétstjórnarinnar, sýna
að þróunin stefnir stöðugt að
þögulli viðurkenningu á hlut-
verki því, sem framboð oig
eftirspurn gegna, svo og á
samkeppninsgæðum og fram-
takssemi einstaklingsins. Enda
þótt talsmenn kommúnista
forðist að gagnrýna hefð-
bundnar kenningar kommún-
ismans, hafa menn í Moskvu
þó komizt hættulega nærri
því að viðurkenna að sú eina,
færa leið til þess að ná sama
árangri og kapitaiisminn, sé
sú að fylgja grundvallar-
kenningum hinnar vestrænu
viðskiptastefnu, sem kommún-
istar hafa þó sjálfir lengi bar-
izt gegn í orði.
Sem dæmi má nefna rit-
stjórnargxein, sem birtist í
Pravda 15. nóvember sl. Þar
sagði að það væri höfuðnauð-
syn að sovésk iðnfyrirtæki
skipuleggi framleiðsluáætlan-
ir sínar í samræmi við mót-
teknar vörupantanir í stað
þess að fylgja núverandi
kvótakverfi.
Pravda lýsti því ennfremur
yfir að neyzluvörur skyldu
vera „að gæðum, framleiðslu
og útliti sambæriiegar við það,
sem bezt igerðist um erlenda
framleiðslu".
f»að hefur að sjálfsögðu
löngum verið kunnugt, að
margir hinna eilífu örðug-
leika, sem efnahagur Sovét-
MMnut -tmimuMO m*
„Aðeins eina, félagi, heilsunnar v«;tiaf
ríkjanna á við að stríða, hafa
beinlínis stafað af tilhneig-
ingu hins kommúnistíska
skipulaigs í þá átt að fram-
leiða sem mest magn þótt það
komi niður á vörugæðunum,
svo og af spillandi áhrifum
hins stranga ríkiseftirlits og
stjórnar.
Verksmiðjur l Sovétríkjun-
um framleiða því, til þess að
reyna að uppfylla hina gjör-
ræðislegu framleiðslukvóta,
vörur, sem eru svo lélegar að
gæðum að þær eru naumast
seljanlegar, jafnvel undir
þeim kringumstæðum að eftir-
spurnin er nær alltaf meiri en
framboðið.
Framh. á bls. 27
Fins og kunnugt er felldu
sjómenn miðlunartillögu,
sem ríkissáttasemjari bar
fram um síðustu helgi. En
strax að þeirri atkvæða-
greiðslu lokinni, var hafizt
handa að nýju um sáttatil-
raunir, og í gær samþykktu
félög sjómanna og útvegs-
manna það samkomulag, sem
áður hafði orðið milli fulltrúa
samningsaðila.
Þjóðin fagnar því að sjálf-
sögðu að sjómannaverkfallinu
skuli lokið. Mikið tjón hefur
af því orðið, þótt ekki skuli
fullyrt um það hér hve háum
upphæðum það nemur. Það
hefur enn einu sinni sannazt
að verkföll eru vafasamt tæki
í nútímaþjóðfélagi. Þau valda
þjóðfélaginu í heild stórtjóni,
en hafa tiltölulega sjaldan í
för með sér raunhæfar kjara-
bætur til handa þeim, sem
verkfallsvopninu beitir.
Ástæðulaust er að fjölyrða
um aðdraganda þessa ný-
lokna sjómannaverkfalls. Það
verður þó að segjast, að því
fer víðs f jarri að samningsað-
ilar sýndu í tæka tíð viðleitni
til þess að komast að sam-
komulagi án þess að til vinnu-
stöðvunar kæmi. Er það raun-
ar alltof algengt hér á landi,
að verkalýðsfélög og vinnu-
veitendur ætla sér alltof stutt
an tíma til þess að ræða mál
sín og freista þess að komast
að samkomulagi.
Á þessu hlýtur að verða
breyting. Ef við íslendingar
hyggjumst halda áfram að
baeta lífskjör okkar, þá er
þýðingarlaust að halda að það
verði gert með því að heyja
mánaðarlöng verkföll, sem
stöðva útflutningsframleiðslu
þjóðarinnar um hábjargræðis
tímann. Það verða bæði eig-
endur framleiðslutækjanna og
forustumenn verkalýðssam-
takanna að gera sér ljóst.
Vitanlega verður að
stefna að því að ágreinings-
mál, sem alltaf hljóta að
koma upp, jafnist með samn-
ingum milli aðila. Um fram
allt verður að stefna að því að
samningar um kaup og kjör
takist til skaplega langs tíma.
Hinn stöðugi ófriður á vinnu-
mörkuðunum er öllum til ills,
verkalýð, vinnuveitendum og
þjóðinni í heild.
SAMANBURÐUR
VIÐ 1958
rpíminn segir í ritstjórnar-
grein í gær, að Morgun-
blaðið þori ekki að gera sam-
aíiburð á kaupmætti launa nú
os. 1958. né heldur á stöðunni
gagnvart útlöndum. Þessi full
yrðing er ekki einungis kát-
leg, heldur líka álíka sann-
söguleg og annað, sem í þessu
ómerkilega blaði stendur.
Þannig er ekki lengra liðið
en síðan á sunnudag, að í
Morgunblaðinu var einmitt
gerður samanburður á kaup-
mætti tekna. Þá sagði m.a. í
Reyk j avíkur bréf i:
„Á tímabilinu 1958 til 1963
hafa hreinar þjóðartekjur á
mann aukizt um 15,6%. Á
sama tíma hefur kaupmáttur
ráðstöfunartekna giftra verka
manna, sjómanna og iðnaðar-
manna í Reykjavík hækkað
um 23,3%. Á öllu landinu er
þessi tala að vísu nokkru
lægri eða 20.4%. Hvernig sem
skoðað er, þá er samt augljóst
að hlutdeild þessara stétta í
þjóðartekjum hefur fyllilega
haldist og nokkru betur en
það. Þessar stéttir hafa á þess-
um fáu árum ótvírætt feng-
ið mjög verulega lífskjarabót
eins og þjóðin í heild. Um
þetta þarf raunar enginn að
leita til hagfræðinga, heldur
nægir hverjum og einum að
líta í eigin barm og til ná-
granna sinna. Þar sést sá meg
inmunur, sem á er orðinn.
Enda er það fullkomin móðg-
un við heilbrigða dómgreind
almennings að reyna að telja
honum trú um að kjör hans
séu nú „næstum 20—30%“ lak
ari en þau voru árið 1958 og
fyrri hluta ársins 1959. Fram-
sóknarflokkurinn hefði átt að
læra af kosningaúrslitunum
1963 að íslenzkir kjósendur
láta ekki bjóða sér slíka fjar-
stæðu.
Til þess ennþá betur að
sýna hversu hörmulega hafi
til tekizt hér á landi, halda
Framsóknarmenn því fram að
samtímis því, sem kaupmátt-
ur tímakaups hafi lækkað um
„næstum 20—30%“ hér á
landi, hafi hann hækkað í ná-
grannalöndunum um svipaða
hlutfallstölu. Eins og áður
segir hafa ráðstöfunartekjur
verkamanna, sjómanna og iðn
aðarmanna á öllu landinu
hækkað um 20,4% frá árinu
1958 þangað til 1963. Ef engin
breyting hefði orðið á vinnu-
tímanum hér á landi„ væri
þessi tala sambærileg við
hækkun kaupmáttar tíma-
kaups í nágrannalöndum okk-
ar á þessum árum, en hún var
rúmlega 20% í Noregi og Sví-
þjóð, en tæp 30% í Danmörku.
Nú er það hinsvegar svo að á
þessum árum hefur vinnutími
lengst nokkuð hér á landi,
þótt ekki liggi fyrir um það
nákvæmar skýrslur. Áætlað
hefur verið að lenging vinnu-
tíma hafi numið um 5% milli
áranna 1958 og 63. Miðað við
þann útreikning mundi sam-
bærileg aukning kaupmáttar
hér á landi við Norðurlöndin
vera 17% fyrir verka-, sjó- og
iðnaðarmenn hér í Reykjavík,
en 15% fyrir þessar sömu
stéttir í landinu öllu. Niður-
staðan er því heldur lakari en
á hinum Norðurlöndunum.
Þetta stafar fyrst og fremst af
því að þjóðartekjurnar á
mann uxu lítið á fyrstu árum
viðreisnarinnar, það er frá
1959 til ’61, en þá gætti enn
hinna óheillavænlegu áhrifa
vinstri stjórnarinnar, sem að
sjálfsögðu tók nokkurn tíma
að losna við“.
Um stöðuna gagnvart út-
löndupi er það að segja, að
fáir dagar eru síðan Morgun-
blaðið gerði hana að umtals-
efni og skal raunar síðar rifja
það mál upp, en niðurstaðan
er í stuttu máli sú, að á árun-
um 1960 til ’63 batnaði heild-
arstaðan gagnvart útlöndum
um 339 millj. kr. Hinsvegar
vernsaði heildarstaðan gagn-
vart útlöndunum á árunum
1955 til ’58 um hvorki meira
né minna en 1548 milljónir
króna. Morgunblaðið harmar
sannarlega ekki að rifja upp
þennan samanburð.
SKIPTING BÓK-
MENNTAVERÐ-
LAUNA
rvómnefnd sú, sem gerir til-
^ lögur um úthlutun bók-
menntaverðlauna Norður-
landaráðs, hefur lagt til að
verðlaununum verði að þessu
sinni skipt milli tveggja á-
gætra rithöfunda. Bókmennta
verðlaunin nema eins og kunn
ugt er 50 þúsund dönskum
krónum og gerir tíu manna
dómnefnd, tveir frá hverju
meðlimalandi Norðurlanda-
ráðs tillögur um hverjum þau
skuli veitt hverju sinni. Að
þessu sinni mun hafa vantað
2 fulltrúa í dómnefndina, ann-
an frá íslandi og hinn frá
Danmörku.
Gagnrýni hefur orðið vart
á þá ráðstöfun að skipta
bókmenntaverðlaununum að
þessu sinni milli tveggja höf-
unda. Eru það ekki aðeins nor
rænir rithöfundar, sem að
þeirri gagnrýni standa, heldur
fjöldi annarra manna. Bók-
menntaverðlaun Norðurlanda
ráðs nema, eins og kunnugt
er, 50 þúsund dönskum krón-
um. Er það myndarleg verð-
launaveiting, sem getur orðið
þeim listamanni að verulegu
gagni, sem verðlaunin hlýtur.
Með tvískiptingu þeirra breyt
ir verðlaunaúthlutunin bæði
um svip og notagildi. Þess-
vegna er ástæða til þess að
taka undir þá gagnrýni, sem
komið hefur fram á skiptingu
bókmenntaverðlaunanna.