Morgunblaðið - 24.02.1965, Blaðsíða 8

8
MORCU N BLAÐIÐ
Miðvflcudagur 24. febrúar 1965
Afkoma þjóðarbúsins hyggist á því að skyn-
semin verði látin ráða niðnrstöðu samninga
Ávarp Ingólfs Jónssonar, land
búnaÓarráðherra við setningu
47. Búnaðarþings
í ÁVARPI sínu við setninsru Bún
aðarþings í gær sagði Ingólfur
Jónsson, landbúnaðarráðherra,
m.a., að fyrirhugað væri að setja
upp sölumiðstöð fyrir íslenzkar
landbúnaðarvörur í London. Þá
sagði ráðherrann, að árið 1964
hefði verið landbúnaðinum og at
vinnuvegunum í heild mjög hag-
stætt, og að nú væri unnið að því
að gera áætlun um stækkun Á-
burðarverksmiðjunnar. Þá sagði
ráðherrann, að bændur virtust
una sæmilega því afurðaverði,
sem samkomulag varð um í sex
manna nefndinni í haust. Virt-
ust menn nú gera sér það ljóst,
að óhóflegar kröfur á hendur at-
vinnuvegunum tryggja á engan
hátt hagsmuni bænda og verka-
fólks.
Ávarp landbúnaðarráðherra
hljóðaði svo:
1964 hagstætt atvinnuvegunum
„Stjórn Búnaðarfélgs Islands,
búnaðarmálastjóri, búnaðarþings
fulltrúar og aðrir ágætir áheyr-
endur.
Ég tel ástæðu til í þessu ávarpi,
við setningu búnaðarþings, að
fara nokkrum orðum um viðhorf
ið í landbúnaðinum og afkomu
bændastéttarinnar. Menn munu
vera sammála um að árið 1964
megi teljast hagstætt fyrir land
búnaðinn og atvinnuvegina yfir
leitt. Aflabrögð voru ágæt við
sjávarsíðuna. Veturinn var sér-
staklega mildur og heyöflun var
með betra móti á sL sumri um
land allt.
Framleiðsla landbúnaðarvara
jókst taisvert á árinu. Mjólkur-
framleiðslan um 6,17%, — er
það nokkru minna en aukningin
varð 1963. Bendir það til að
aukning mjólkurframleiðslu
verði nokkru minni eftirleiðis en
verið hefur um sinn.
Á árinu var flutt út smjör í
fyrsta sinn, 544 lestir. Varð það
til þess að smjörbirgðir minnk-
uðu um rúmlega 200 lestir. Var
það æskilegt, þar sem hinar
miklu birgðir íþyngja rekstri
mjólkurbúanna vegna vaxtakostn
aðar og binda rekstursfé. Um 500
lestir af osti var flutt út á árinu
og er það nokkru meira en áður.
Verð mjólkurafurða er óhag-
stætt á erlendum markaði. Það
er því eðlilegt að um það sé hugs
að, hvernig gera megi hagstæðari
viðskipti með landbúnaðarvörur
erlendis. Ástæðulaust er að kvíða
því að mjólkurframleiðslan verði
of mikil, þegar tímar líða. Miðað
við fólksfjölgunina, sem verið
hefur að undanförnu og vonandi
verður áfram, verður þjóðin allt
að helmingi fjölmennari um
næstu aldamót heldur en hún er
nú. Allt bendir til að það sem
kallað er offramleiðsla mjólkur
hafi náð hámarki og meðgjöf á
mjólkurafurðum á erlendum
markaði fari lækkandi hér eftir.
Tfil þess eru tvær ástæður: Fjölg
un neytenda í landinu og breyt-
ing á framleiðsluháttum, þannig
að bændur leggja meiri áherzlu á
aukningu sauðfjárafurða heldur
en mjólkurafurða. Dilkar voru
talsvert vænni á sl. hausti en ár
ið áður. Um 500 tonn af salt-
kjöti mun verða selt til Noregs,
en meginhlutinn af frosna kjöt-
inu er flutt til Englands. Verð á
■ kindakjöti á erlendum markaði
er mun hagstæðara en á mjólk
urafurðum, þótt mikið vanti á að
fullt verð náist. Útflutningsupp-
bætur námu á árinu 1964 um 160
millj. kr. Áætlað er að þær nemi
á þessu ári 184 milljónum. Með
I því að breyta meðferð ullarinnar
eins og nú er gerð tilraun til, er
hugsanlegt að ullin verði mun
verðmætari en hún hefur verið
til þessa. Sama máli gegnir með
skinnavöruna. Það er enginn vafi
á því, að möguleiki er til mikill
ar verðmætaaukningar með auk
inni hagnýtingu þessara vara. Inn
ýflin, blóðið, beinin og hornin
eru milljóna verðmæti, sem verk
smiðjur erlendis nýta, en við
höfum ekki enn nema að litlu
leyti notfært okkur. Þessum verð
mætum frá sláturhúsunum má
ekki kasta. Ef til vill eru það
milljóna tugir, sem hér er um að
ræða. Athugun verður nú þegar
að fara fram á þeim möguleik-
um, sem hér eru til verðmæta-
öflunar.
fslenzk sölumiðstöð í London
Til viðbótar þessu þarf að
vinna markvisst að því, að fá
hærra verð fyrir þær vörur, sem
við flytjum út, ekki sízt okkar
ágæta dilkakjöt. Þess vegna hef
ur nú verið í athugun að við
færum að fordæmi nágranna-
þjóðanna, Norðmanna og Dana,
og settum upp sölumiðstöð í Lond
on, þar sem helzti markaðurinn
er fyrir kjötið. Er gert ráð fyrir
að stofnað verði hlutafélag, þar
sem ríkið leggur fram helming,
SÍS 1/5 hluta, Framleiðsluráð
landbúnaðarins 1/5 hluta og Loft
leiðir h.f. 1/10 hluta. Standa
vonir til að húsnæði fáist á góð
um stað í borginni og að starf-
semin geti hafizt á komandi
hausti. Um leið og þannig ætti að
fást aðstaða til kynningar og
sölu íslenzkrar framleiðslu, ekki
aðeins á kjöti, heldur ýmsum ís-
lenzkum vörum, ætti að skap-
ast möguleiki til landkynningar,
sem mætti verða til að auka
ferðamannastraum til landsins og
gefa þjóinni auknar tekjur í at-
vinnugrein, sem til þessa hefur
verið lítil, en á eftir verða stór
og þýðingarmikil í okkar gjald
eyris- og atvinnumálum.
Með því að nýta alla fram-
leiðsluna og vinna skipulega að
hækkuðu verði á erlendum mark
aði er mögulegt að framleiða
með minnkandi útflutningsupp-
bótum, jafnvel hverfandi í fram
tíðinni.
Það verður ekki um það deilt,
að þjóðin verður að framleiða
nægilega mjólk fyrir innanlands
markað og að stefna ber að því
að auka framleiðslu annarra iand
búnaðarvara, með tilliti til er-
lends markaðar.
Aukin jarðræktarframlög
Á síðasta þingi voru samþykkt
lög, sem rénna stoðum undír vax
andi landbúnaðarframleiðslu.
Það voru lög um aukin jarðrækt
arframlög til þeirra býla, sem
hafa túnstærð undir 25 ha. Einn
ig voru gerðar nokkrar breyt-
ingar á jarðræktarlögunum, sem
miðuðu að hækkun framlaga til
ýmissa framkvæmda í sveitum.
Þessi lög munu hafa haft talsverð
áhrif á framkvæmdir sl. árs.
Ræktunin varð meiri á árinu 1964
heldur en áður, eða 5000 ha. að
áætlað er. Á því þingi, sem nú
situr, verða samþykkt ný Jarð-
ræktarlög í samræmi við þær ósk
ir, sem komið hafa fram áður á
búnaðarþingi og víðar. Þá er einn
ig gert ráð fyrir sérstakri hækk
un á íramlögum til súgþurrk-
unar. En það er samkvæmt sam
komulagi milli ríkisstjórnarinnar
og fulltrúa bænda í sex manna
nefndinni. Þá er í fjárlögum yfir
standandi árs gert ráð fyrir 5
milljón kr. framlagi tii þeirra
bænda, sem skemmst eru á veg
komnir. Er þetta einnig sam-
kvæmt samkomulagi milli ríkis-
stjórnarinnar og fulltrúa bænda
í sex manna nefnd. Gert er ráð
fyrir að þessi liður verði á fjár-
lögum í fimm ár. Á sl. vori
gerði ríkisstjórnin ráðstafanir til
að athugaðar væru aðstæður
bænda á Austurlandi og eru fyrr
nefndar 5 milljónir m.a. tilkomn
ar vegna þeirrar athugunar. En
vitanlega verður að fara fram í
einhverju formi um land allt slík
athugun til þess að yfirlit fáist
um hvar skórinn kreppir helzt
að.
Ingólfur Jónsson
Stjórn Búnaðarfélags íslands,
landnámsstjóri og stjórn Stéttar
sambands bænda mun gera til-
lögur til ráðuneytisins um hvern
ig fyrrnefndum 5 millj. verður
varið til þess þær megi koma að
sem beztum notum fyrir þá bænd
ur sem verst eru settir. Gera má
ráð fyrir að hin nýju Jarðræktar
lög verði til að auka ræktunina
verulega. Það er gert ráð fyrir að
aðeins 90 þús. ha. hafi nú verið
ræktaðir í landinu af 3—4 millj.
ha., sem eru ræktanlegir. Rækt-
unin er undirstaða búreksturs-
ins og þegar hún er fengin, mun
allur almenningur njóta þess,
beint og óbeint.
Þá hefur verið lagt fram frum
varp á þessu þingi um land-
græðslu og gróðurvernd, sem öll
um mun vera kunnugt um. Eru
líkur til að þetta frumvarp verði
að lögum nú í vetur. Er enginn
vafi á því, að það mun verða
til að ýta undir landgræðslu og
gróðurvernd yfirleitt. Framlög
til sandgræðslu hafa aukizt veru
lega seinni árin og er nú á fjár-
lögum 7,5 millj. kr. til sand-
græðslumála. Mun enginn telja
þessa fjárveitingu eftir, en marg
ir álíta að enn meira þurfi til
í sambandi við uppgræðslu og
heftingu eyðingaraflanna, sem
voru komin langt með að eyða
gróðurlendinu.
Ný búfjárræktarlög
Á þessu þingi verða samþykkt
ný búfjárræktarlög í samræmi
við frumvarp milliþinganefndar
búnaðarþings um það mál. Bygg
ingarframkvæmdir voru miklar í
sveitum landsins á sl. ári, einnig
hafa bændur keypt vélar með
mesta móti á árinu. Það hefur
gert bændum léttara að kaupa
vélarnar, að tollar hafa yfirleitt
verið lækkaðir á þeim úr 33—
35% í 10% og að Stofnlánadeild
landbúnaðarins hefur einnig veitt
lán til vélakaupanna. Lán úr
stofnlánadeild landbúnaðarins
námu á sl. ári 103 millj. kr. og
auk þess 7 millj. kr., sem voru
afgreidd frá stjórn Búnaðarbank
ans fyrir áramót en urðu ekki af
greidd í bankanum fyrr en eftir
áramótin. Lán á árinu voru því
raunverulega um 110 millj. kr. úr
Stofnlánadeildinni. Auk þess
munu bíða óafgreiddar lánsum
sóknir frá fyrra ári, allt að 10
millj. kr., þannig að fjárþörfin
hefur verið um 120 milijónir á
árinu, miðað við þær lánareglur,
sem notaðar voru. Veðdeildin
hafði of lítil fjárráð á árinu, eins
og alltaf áður, en veðdeildar-
lánin nema mest 100 þús. kr. á
býii, eins og kunnugt er. Það er
nauðsynlegt að Stofnlánadeildin
hafi þau fjárráð að hún geti not
að heimild í lögum og keypt veð
deildarbréf árlega samkvæmt
þvL
Á þessu ári er nauðsynlegt að
hækka lán tij íbúðarhú,sa í sveit
um til samræmis við lán hús-
næðismálastjórnar í kaupstöðum
og kauptúnum. Mun bankastjórn
Búnaðarbankans hafa ákveðið að
svo verði gert
Unnið að áætlun um stækkun
Áburðarverksmiðjunnar
Með aukinni ræktun vex þörf
fyrir notkun áburðar. Árið 1865
var áburðarmagnið, sem notað
var í landinu 24.700 smál., 1960
34.500 smál., 1964 48.800 smál.,
1965 áætl. 51—52.000 smálestir.
Miðað er við sama styrkleika á-
burðar öll árin. Ekki þarf að gera
ráð fyrir mikilli verðhækkun á
áburði á þessu ári, en þó
er nokkur verðhækkunn óhjá-
kvæmileg vegna hækkunar
erlendis og framleiðsluhækkunar
í Áburðarverksmiðjunni í Gufu-
nesL vegna hækkunar á rekstrar-
kostnaði. Nauðsynlegt er að gera
ráðstafanir til stækkunar á Áburð
arverksmiðjunni og er unnið að
áætlun um það. Stækkun verk-
smiðjunnar þarf að vera tilbúin,
þegar næstu virkjun verður lokið
og raforka verður fáanleg. Um
kornastærðina á áburðinum ætla
ég ekki að ræða nú, aðeins minna
á það að á sl. vetri taldi verk-
smiðjustjórinn næstum öruggt að
kornastærðin væri að komast í
eðlilegt horf. Það hefur ekki enn
tekizt. Hvenær það verður mögu-
legt, skal ekkert fullyrt um. Með
stækkun verksmiðjunnar ætti þó
að vera möguleiki á að fram-
leiða áburðinn í eðlilegu formi.
Nú er rætt um stórvirkjun og
vonandi verður það að veruleika.
Eina leiðin til þess að lands-
ALÞINGI afgreiddi tvö frumvörp
sem lög í gær. Frumvarp um
breytingu á lögum um fram-
leiðsluráð landbúnaðarins var til
3. og síðustu umræðu í Efri
deild og var afgreitt þaðan sem
lög. 1 Neðri deild voru veitt
afbrigði til þess að taka mætti
þar á dagskrá frumvarp rikis-
stjórnarinnar um, að tollar lækki
á fiskiðnaðarvélum úr 350% í
100%, og var frumvarpið siðan
afgreitt sem lög.
Davíð Ólafsson (S) gerði í
Neðri deild grein fyrir áliti fjár
hagsnefndar um frumvarpið um
tollskrá o. fl. þar sem mælt var
með því, að frumvarpið yrði sam
þykkt. Að loknum fundi í deild
inni var fundur settur þar að
nýju og frumvarpið tekið til 3.
umræðu og síðan afgreitt sem lög
frá Alþingi eins og áður segir.
Meðferð einkamála í héraðl
Einar Ingimundarson (S) gerði
grein fyrir áliti allsherjarnefndar
um breytingu á lögum um með
ferð einkamála í héraði varðandi
þóknun til stefnuvotta, en ákvæði
um hana eru nú í lögum um
hreppstjóra. Sagði Einar Ingi-
mundarson, að eðlilegra þætti, að
ákvæði um þetta efni væri í
einkamálalögunum og því væri
þetta frumvarp flutt. Var frum
varpinu síðan visað til 3. umr.
menn geti fengið ódýra raforku
er sú, að hætta við smávirkjan-
irnar og taka stórt skref, sem
gerir hvert virkjað hestafl helm-
ingi ódýrara en í smávirkjun.
Verða hinar ýmsu virkjanir síð-
an tengdar saman og öllum landa
hlutum þannig tryggð nægileg
raforka.
Rafvæðingu sveitanna miðar
nokkuð áfram. 10 ára áætluninni
er nú að verða lokið. Rætt er um
framhaldsáætlun, sem lokið verði
1970. Er framhaldsáætlunin í at-
hugun hjá raforkuráði og ríkis-
stjórn. Rætt hefur verið um að
fjarlægð milli býla mætti verða
allt að 2 km í stað 1 km sam-
kvæmt 10 ára áætluninni. Verðí
miðað við 2 km munu um 900
býli fá rafmagn samkvæmt fram-
haldsáætluninni frá samveitum.
Munu þá 1000—1200 býli hafa raf
magn frá dieselstöðvum. En þá
er fjarlægðin yfir 2 km milli
bæja.
Gjaldmiðillinn verði ekki
settur í bættu
Eins og kunnugt er, varð sam-
komulag í sex manna nefnd á sL
hausti um verðlag á búvörum.
Virðist svo að bændur uni nú
sæmilega því verðg sem um var
samið. Er þó ljóst, að verðhækk-
unin, ein út af fyrir sig, tryggir
ekki hagsmuni landbúnaðarins til
frambúðar, sízt ef bændur fá ekki
skráð verð, frekar heldur en
kauphækkunin tryggir hagsmuni
launþeganna sé lengra gengið en
efnahagskerfið þolir. Þetta virð-
ist mörgum áhrifamönnum ver»
Ijósara í seinni tíð en oft áður.
Samkomulagið, sem gert var á sL
vori milli atvinnurekenda og laun
þegar var vissulega sport í réttn
átt og gert með því hugarfari, sem
gefur góðar vonir um æskilegt
framhald í þeim málum. Það
samkomulag byggðist á því, að
atvinnuvegirnir gætu greitt þær
launahækkanir, sem samið var
um. Samkomulagið byggðist á þvl
að gjaldmiðillinn væri ekki settur
í hættu og atvinnuvegirnir mættu
ganga hindrunarlaust. Á það
reynir hvort giftusamlega tekst
til á komandi vori, þegar samn-
ingar verða teknir upp á ný milli
verkalýðsfélaganna og atvinnu-
rekenda. Er vissulega ástæða til
að vona að svo megi verða. Af-
koma þjóðarbúsins og hagsmun-
ir alls almennings byggjast á þvi,
að gengið verði til þeirra samn-
inga með góðum huga og að skyn-
semin verði látin ráða niðurstöðu
samninganna. Ég vil að endingu
óska þess, að störf búnaðarþings
megi verða bændum og þjóðinni
allri til farsældar.
ÞCEJCS3
Skipströnd og vogrek
Björn Fr. Björnsson (F) gerðl
greih fyrir áliti allsherjarnefnd
ar um frumvarp um breytingu á
lögum um skipströnd og vogrek.
Frumvarpið er flutt af Sigurvi®
Einarssyni og er það efni þess,
að breyta tveimur ákvæðum I
lögunum varðandi verðmæti vog
reks til samræmis við núverandi
gildi peninga, en lögin eru frá
1926 og ákvæði þeirra um pen-
ingaupphæðir því löngu úrelt
Magnús Jónsson og Jónas GL
Rafnar hafa borið fram fyrir-
spurn til menntamálaráðherra
um skólamál svohljóðandi:
„1. Hvaða ráðstafanir hefur rík
isstjórnin gert til þess að tryggja
það, að í öllum skólahéruðuna
landsins geti börn lokið skyldu-
námi samkvæmt fræðslulögum
2. Hvaða ráðstafanir hyggst
ríkisstjórnin gera til þess að bæta
aðstöðu unglinga í strjálbýlinu
til þess að ljúka miðskóianámi
í heimahéraði?